Επανένταξη ή σκοπιμότητες;

του Δημήτρη Χ. Παξινού

Αυτό που παρατηρούμε είναι μια συνεχής υποβάθμιση του σωφρονιστικού συστήματος, παρά την ύπαρξη ενός σύγχρονου «σωφρονιστικού κώδικα», που όμως πάσχει στην έλλειψη υλικοτεχνικών υποδομών αλλά και σε προσωπικό.
Σχετικά νομοσχέδια που ψηφίζονται, ιδιαίτερα μετά από πιέσεις και κινητοποιήσεις, μένουν ανεφάρμοστα για τους ίδιους λόγους.
Το θέμα λοιπόν, των φυλακών δεν είναι τόσο ποσοτικό όσο ποιοτικό, με την έννοια του εξανθρωπισμού και της εκπλήρωσης στο ακέραιο του στόχου κάθε σωφρονιστικού συστήματος, που είναι η επανένταξη των κρατουμένων συμπολιτών μας στο κοινωνικό σύνολο, με την απορρόφησή τους στην αγορά εργασίας και τη μείωση της εγκληματικότητας.
Τα πρόσφατα μέτρα, που λήφθηκαν κάτω από την πίεση και την εξέγερση είναι, όπως όλοι είπαν, «προς τη σωστή κατεύθυνση».
Ποια είναι όμως η σωστή κατεύθυνση;
Η αθρόα έξοδος, ο προσωρινός αποπληθωρισμός των φυλακών ή η εφαρμογή ενός σύγχρονου σωφρονιστικού κώδικα, που θα λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες των προχωρημένων κοινωνιών για διαπαιδαγώγηση και δημιουργία συνθηκών επανένταξης και όχι απομόνωσης;
Μέτρα που λαμβάνονται κάτω από πίεση και κατακραυγή, χωρίς καμιά μελέτη και συνεργασία με τους επιστημονικούς φορείς δεν πρόκειται να αποδώσουν, παρά μόνο περιστασιακά, επικοινωνιακά, την ασθένεια της εποχής, που αντί να λύνει προσθέτει προβλήματα, δίνοντας εντέλει με τη δυνατότητα μετατροπής ποινής μέχρι 5 έτη και την εντύπωση μιας Δικαιοσύνης εισπρακτικής, ταξικής, που εμπεδώνει την υφέρπουσα αντίληψη του «σκοτώνω και πληρώνω», που ελάχιστα αποδίδει σε μια πολιτική πρόληψης του εγκλήματος.

Συμπεράσματα:

(α) Αντί η πολιτεία να προσεγγίσει με σοβαρότητα το πρόβλημα της αυξημένης εγκληματικότητας, λόγω των γνωστών προβλημάτων της ελληνικής κοινωνίας, σύμφωνα με το παραδεδεγμένο δόγμα του ποινικού δικαίου, βλέπει σα διαρκή εφιάλτη την «ανεπάρκεια» των καταστημάτων κράτησης, που αποτελεί και το μόνο κίνητρο διαρκών απονενοημένων ρυθμίσεων.

(β) Εθελοτυφλεί μπροστά στο γεγονός, ότι τα καταστήματα κρατήσεως έχουν μεταβληθεί σε «ανθρωποαποθήκες», όπου συνωστίζονται οι εκ περιστάσεως πταίσαντες με επαγγελματίες του εγκλήματος, με κρατούμενους για οικονομικά αδικήματα, καθώς και με προσωρινά κρατούμενους.

(γ) Εθελοτυφλεί μπροστά στο γεγονός, ότι οι κρατούμενοι, πέραν του συνωστισμού τους, δεν έχουν μια στοιχειωδώς άνετη διαβίωση που δικαιούται κάθε άνθρωπος πάνω στον πλανήτη. Ξεχνάει, ότι η ποινή που επέβαλε το δικαστήριο είναι μόνο «στερητική της ελευθερίας» και όχι η ποινή απάνθρωπης και καταφρονητικής μεταχείρισης.

(δ) Διαρκώς παραγνωρίζει, ότι υπάρχουν και άλλες εναλλακτικές μορφές στέρησης της ελευθερίας (κατ' οίκον εγκλεισμός με ηλεκτρονικό έλεγχο –«βραχιολάκι»- που ισχύει σε ευρωπαϊκές χώρες που θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση εγκλημάτων ήσσονος σημασίας).

(ε) Ενώ διαρκώς υπάρχουν ενδείξεις καθ' υπερβολής εφαρμογής του θεσμού της προσωρινής κράτησης και ακούγονται πολλές φωνές που το υποστηρίζουν, η πολιτεία δεν έχει διατάξει έναν έλεγχο, κατά περίπτωση από έμπειρο και εγκρατή δικαστή ή εισαγγελέα προς διαπίστωση της αλήθειας ή μη των αιτιάσεων, ώστε να ληφθούν γενικότερα μέτρα. Ποιοι είναι τέλος πάντων αυτοί που κρατούνται, γιατί κατηγορούνται, είναι πράγματι αναγκαία η προσωρινή κράτησή τους;

Τα ανθρώπινα δικαιώματα υπάρχουν για όλους και η υπεράσπισή τους αποτελεί χρέος του καθενός μας, που θέλει να λέγεται ενεργός πολίτης που με την ψήφο του, τη γνώμη του και τη συνείδησή του σαν οδηγό, διαμορφώνει τον περίγυρό του, την κοινή γνώμη και κατευθύνει ψυχές, μέσα από ένα αγλάισμα ψυχικής καλλιέπειας και εξανθρωπισμού των πράξεών μας.