Το σύνδρομο της Κίνας (Α')

του Τζόζεφ Κουίνλαν

The China Checklist (Part I)

© The Globalist Πηγή: ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΤΙΤΙΚΗ

Αυτή την εβδομάδα, ο υπουργός οικονομίας των ΗΠΑ Τιμ Γκάιτνερ (Tim Geithner) ολοκλήρωσε την παρθενική του επίσκεψη στην Κίνα. Αφού ο Γκάιτνερ καθησύχασε την Κίνα πως τα περιουσιακά της στοιχεία σε δολάρια δεν κινδυνεύουν, το αμερικανικό κογκρέσο κάλεσε για μια ακόμα φορά την Κίνα να αναλάβει δράση ενάντια στην τεχνητή υπερτίμηση του νομίσματός της.
Οπότε η συγκυρία μπορεί να θεωρηθεί ιδεώδης προκειμένου να αποσαφηνίσουμε ορισμένους μύθους που σήμερα ισχύουν για τις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας. Παρόλη τη φλυαρία γύρω από μία από τις πλέον σημαντικές διμερείς σχέσεις του σημερινού κόσμου, όλα τα εμπλεκόμενα μέρη καλά θα κάνουν να θυμούνται τα παρακάτω:
1. Αμερικανικές επενδύσεις στην Κίνα: δεν είναι τόσο σημαντικές όσο νομίζετε
Σύμφωνα με την κυρίαρχη αντίληψη, η Κίνα έχει μεταβληθεί σε «βιομηχανική ζώνη του πλανήτη» και το μόνο που έχει απομείνει στους Αμερικάνους εργαζόμενους είναι να κατασκευάζουν χάμπουργκερ.
Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Οι αμερικανικές άμεσες επενδύσεις (ΑΞΕ) πράγματι εκτινάχτηκαν την τελευταία δεκαετία, αλλά οι προοπτικές τους δεν είναι ευοίωνες.
Τα 38.3 δις δολάρια (27 δις ευρώ) που διοχετεύθηκαν στην Κίνα από τις ΗΠΑ μεταξύ 2000 και 2008 αντιπροσωπεύουν μόλις το 2.1% των αμερικανικών ΑΞΕ στον κόσμο την ίδια περίοδο.
Το διάστημα 2000-2008, οι αμερικανικές ΑΞΕ στην Ιρλανδία ή τη Γερμανία ήταν διπλάσιες από ότι στην Κίνα.
Το 2007, την τελευταία χρονιά για την οποία διαθέτουμε στοιχεία, η Κίνα προσέλκυσε λιγότερο από το 1% των αμερικανικών ΑΞΕ.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, μόλις το 0.8% των αμερικανικών περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό βρίσκονται στην Κίνα.
Όλα αυτά απεικονίζουν μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα: η Κίνα δεν προσέλκυσε τόσες επενδύσεις όσες φαντάζεται ο κόσμος, είτε σε σχετική, είτε σε πραγματική αξία.
2. Ξένες επενδύσεις: οι ΗΠΑ προηγούνται κατά πολύ της Κίνας
Δεν είναι μυστικό πως οι Κινέζοι επενδυτές προσβλέπουν στην άμεση ενίσχυση των επενδυτικών τους θέσεων στις ΗΠΑ. Αντιδρώντας στις κινήσεις αυτές, κάθε σχεδιαζόμενη εξαγορά αμερικανικής επιχείρησης από Κινέζους επενδυτές μελετάται εξονυχιστικά από τις ελεγκτικές αρχές της Ουάσιγκτον.
Έτσι, πέρα από το πελώριο εμπορικό έλλειμμα των αμερικανοκινεζικών εμπορικών σχέσεων, οι κινεζικές ΑΞΕ στις ΗΠΑ θεωρούνται πλέον ένας επιπλέον παράγων έντασης στις διμερείς τους σχέσεις.
Πάντως, σε ότι αφορά τις ΑΞΕ, οι αμερικανικές επενδύσεις στην Κίνα είναι πολύ μεγαλύτερες από εκείνες του Πεκίνου στις ΗΠΑ. Το 2007, οι αμερικανικές ΑΞΕ στην Κίνα έφταναν τα 28.3 δις δολάρια (200 δις ευρώ) έναντι μόλις 1 δις δολάρια (709 εκατομμύρια ευρώ) των ΑΞΕ της Κίνας στης ΗΠΑ (που αντιστοιχούν στο 3.5% των πρώτων).
Με άλλα λόγια, οι αμερικανικές εταιρείες έχουν πολύ μεγαλύτερη πρόσβαση στην κινέζικη αγορά από ότι οι Κινέζοι συνάδερφοί τους στις ΗΠΑ. Αυτή η επενδυτική υπεροχή των ΗΠΑ συνιστά ένα στρατηγικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του αμερικανικού επιχειρηματικού κόσμου, που είναι ελάχιστα γνωστό.
3. Καταναλωτές: αυτό που προσελκύει στ' αλήθεια τις αμερικανικές επιχειρήσεις στην Κίνα
Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύει η κοινή γνώμη, βασικός στόχος των αμερικανικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Κίνα είναι ο Κινέζος καταναλωτής. Συγκρατείστε πως η Κίνα δεν είναι μια ενοποιημένη αγορά 1.3 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, αλλά ένα παζλ αγορών με διαφορετικές διαλέκτους, διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης κι εντελώς άνισα κατά κεφαλήν εισοδήματα.
Αυτές οι μεταβλητές, σε συνδυασμό με το βαθμό εξοικείωσης των Κινέζων με τις εμπορικές φίρμες, τον έντονο ανταγωνισμό διεθνών και εγχώριων εταιρειών και πολλούς άλλους παράγοντες, σημαίνουν πως οι Αμερικανικές εταιρείες αναγκάζονται να προσαρμόζονται στα τοπικά ήθη και να αναγκάζονται να βρίσκονται επί τόπου. Στην Κίνα, η γειτνίαση με τον πελάτη αποτελεί αποφασιστικό παράγοντα για την επιχειρηματική επιτυχία.
Αλλά υπάρχουν κι άλλα δεδομένα, που δείχνουν πως για τις αμερικανικές εταιρείες οι Κινέζοι καταναλωτές είναι σημαντικότεροι από την κινέζικη εργατική δύναμη. Σύμφωνα με τα νέα στοιχεία του «γραφείου οικονομικής ανάλυσης», πάνω από τα δύο τρίτα των πωλήσεων (67%) των αμερικανικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Κίνα αφορούσαν την τοπική αγορά, πολύ πάνω δηλαδή από τον παγκόσμιο μέσο όρο του 60%. Οι αμερικάνικες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κίνα προχώρησαν σε εξαγωγές προς τις ΗΠΑ σε ύψος μικρότερο από το 10% του τζίρου τους.
4. «Made in China»: τι σημαίνει στ' αλήθεια;
Η Κίνα εξελίχτηκε σε εξαγωγική υπερδύναμη και το σήμα «Made in China» είναι πανταχού παρόν. Από την άλλη, ένα μεγάλο μέρος των εξαγωγών της Κίνας στις ΗΠΑ και τον κόσμο προέρχεται από τις λεγόμενες «επιχειρήσεις ξένων επενδύσεων», που δεν είναι κινέζικες επιχειρήσεις, αλλά παραρτήματα διεθνών πολυεθνικών.
Η συμβολή των ξένων επιχειρήσεων στην εξαγωγική δραστηριότητα της Κίνας είναι εκπληκτική. Μεταξύ 1985 και 2008, η συμβολή τους στις εξαγωγές της Κίνας εκτοξεύτηκε από το 2% σε πάνω από 50%.
Αυτό εξηγεί που το σήμα «Made in China» δε σημαίνει αυτό που νομίζει ο περισσότερος κόσμος. Όχι, δεν είναι αλήθεια πως έχουμε χιλιάδες κινέζικες επιχειρήσεις που πλημμυρίζουν με φτηνά προϊόντα τις αμερικανικές αγορές, στέλνοντας τους Αμερικανούς εργάτες στο ταμείο ανεργίας. Η αλήθεια είναι πως οι δυτικές επιχειρήσεις αξιοποιούν τη φτηνή Κίνα για να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά τους.
Πάρτε επί παραδείγματι το άι-ποντ. Η εκδοχή του που έχει βίντεο και μνήμη 30 γιγαμπάιτ κατασκευάζεται στην Κίνα από μία ταϊβανέζικη εταιρεία και πωλείται γύρω στα 224 δολάρια (160 ευρώ). Η προστιθέμενη αξία που μένει στην Κίνα, όπου γίνεται η συναρμολόγησή του, μόλις που φθάνει τα 3.7 δολάρια (2.6 ευρώ). Η μερίδα του λέοντος από την πώληση του προϊόντος καταλήγει στην «απλ», έστω κι το προϊόν αναγράφει το σύνηθες «Made in China».
5. Το εμπορικό έλλειμμα: μία άθλια κι επικίνδυνη ιστορία
Πολλή συζήτηση έχει γίνει για το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, που το 2008 έφτασε στα 266.7 δις δολάρια (191 δις ευρώ). Ο αριθμός είναι τεράστιος ασυζητητί, αλλά δεν αντανακλά επακριβώς τη φύση των εμπορικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Από την εξίσωση λείπουν οι πωλήσεις προϊόντων και αγαθών αμερικανικών επιχειρήσεων στην Κίνα. Το 2006, την τελευταία χρονιά για την οποία διαθέτουμε στοιχεία, το ύψος αυτών των πωλήσεων έφτασε τα 93.4 δις δολάρια (66.8 δις ευρώ), υπερβαίνοντας τις αμερικανικές εξαγωγές στην Κίνα κατά 31%.
Κι ενώ οι αμερικανικές εξαγωγές των ΗΠΑ στην Κίνα αυξήθηκαν κατά 241% μεταξύ 2000 και 2006, την ίδια περίοδο η τζίρος των αμερικανικών επιχειρήσεων στην Κίνα αυξήθηκε ακόμα περισσότερο -κατά 255%.
Οπότε, από μόνα τους τα στοιχεία του διακρατικού εμπορίου -που κυρίως υπολογίζουν οι διεθνείς εμπορικοί οργανισμοί- υποτιμούν και διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα των διακρατικών εμπορικών σχέσεων μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ, αφού δε λαμβάνουν υπόψη τον κύκλο των αμερικανικών επιχειρήσεων στην Κίνα, που είναι ο βασικός τρόπος με τον οποίο οι αμερικανικές επιχειρήσεις βγάζουν λεφτά από τις αμερικανοκινεζικές σχέσεις.
Όπως και να είναι, είναι αλήθεια πως η Κίνα πουλάει περισσότερα στις ΗΠΑ από ότι οι ΗΠΑ στην Κίνα, αλλά όχι στο βαθμό που υποθέτουν οι περισσότεροι.