Η κλιματική αλλαγή είναι το νέο "πλανητικό διακύβευμα

του Τζον Βιντάλ

Global warming causes 300,000 deaths a year, says Kofi Annan think tank
© The Guardian

Σύμφωνα με την πρώτη ολοκληρωμένη μελέτη των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην καθημερινή ζωή της ανθρωπότητας, η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλεί ήδη το θάνατο 300,000 ανθρώπων ετησίως, ενώ επηρεάζει συνολικά την καθημερινότητα 300 εκατομμυρίων.
Η μελέτη εκτιμά πως ο πολλαπλασιασμός των καυσώνων, των πλημμυρών, των θυελλών και των δασικών πυρκαγιών θα προκαλεί 500,000 θύματα ετησίως έως το 2030, καθιστώντας την κλιματική αλλαγή ως τη σοβαρότερη ανθρωπιστική πρόκληση που αντιμετωπίζει ο κόσμος. Η οικονομική ζημία που προκαλεί σήμερα η κλιματική αλλαγή εκτιμάται σε 125 δις δολάρια (90 δις ευρώ) -που είναι περισσότερο από το σύνολο της ανθρωπιστικής βοήθειας. Έως το 2030, συνεχίζει η μελέτη, το κόστος της κλιματικής αλλαγής αναμένεται να φθάσει ετησίως στα 600 δις δολάρια (430 δις ευρώ).
Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται στην πρώτη έκθεση της δεξαμενής σκέψης «παγκόσμιο ανθρωπιστικό φόρουμ» (GHF) του πρώην γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Κόφι Ανάν (Kofi Annan).
Η έκθεση προβλέπει πως τα κλιματικά φαινόμενα μπορεί να συνδεθούν και με κοινωνικές αναστατώσεις: «σήμερα, 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι είναι ευάλωτοι σε κλιματικές αλλαγές και ανάμεσά τους 500 εκατομμύρια απειλούνται άμεσα. Καταστροφές που συνδέονται με το κλίμα επιφέρουν λιμό, λοιμό, φτώχεια και απώλεια ζωών και απειλούν την κοινωνική και πολιτική σταθερότητα».
Αν δεν ελεγχθούν οι εκπομπές θερμοκηπικών αερίων, σύμφωνα με την έκθεση, τα επόμενα είκοσι πέντε χρόνια:
Θα πληγεί η υγεία 310 εκατομμυρίων ανθρώπων από αίτια που συνδέονται με την άνοδο της θερμοκρασίας
20 εκατομμύρια άνθρωποι θα πτωχεύσουν
75 εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι θα αναγκασθούν να μεταναστεύσουν για κλιματικούς λόγους
Η έκθεση τονίζει πως η κλιματική αλλαγή θα πλήξει ιδιαίτερα τα υδατικά αποθέματα: «η λειψυδρία θα απειλήσει τα αποθέματα τροφίμων, θα επιδεινώσει την υγιεινή, θα επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη και θα πλήξει τα οικοσυστήματα. Οι βίαιες εναλλαγές ξηρασίας-πλημμυρών θα πολλαπλασιαστούν. Έως το 2030, λόγω της κλιματικής αλλαγής, η ύδρευση εκατομμύρια ανθρώπων θα βρεθεί υπό πίεση».
Σύμφωνα με τη μελέτη, είναι αδύνατο να προβλεφθεί ποιοι πληθυσμοί ακριβώς θα εξαναγκαστούν να μεταναστεύσουν έως το 2030, αλλά είναι βέβαια πως δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι «θα εξαναγκασθούν να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους λόγω κατάρρευσης των συστημάτων ύδρευσης και άρδευσης ή λόγω της σταδιακής υποβάθμισης του περιβάλλοντός τους. Το πρόβλημα θα είναι ιδιαίτερα έντονο στην Αφρική, το Μπαγκλαντές, την Αίγυπτο, τις παράκτιες και τις δασικές περιοχές».
Η έρευνα συγκρίνει για πρώτη φορά πόσοι άνθρωποι πλήττονται από την κλιματική αλλαγή στις αναπτυγμένες και τις υπό ανάπτυξη χώρες. Από όσους έχουν ήδη πληγεί σοβαρά, το 98% κατοικεί στις υπό ανάπτυξη χώρες. Το ίδιο συμβαίνει με το 99% των θανάτων από την κλιματική αλλαγή αλλά και το 90% των οικονομικών απωλειών που προκαλεί. Οι πληθυσμοί που απειλούνται περισσότερο, συνεχίζει η μελέτη, κατοικούν στην υποσαχάρια Αφρική, τη Μέση Ανατολή, τη νότιο Ασία και τα μικρά νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού ωκεανού.
Από τις δώδεκα χώρες που θεωρείται πως απειλούνται λιγότερο, της Βρετανίας συμπεριλαμβανομένης, οι ένδεκα συγκαταλέγονται στις αναπτυγμένες χώρες. Συνολικά οι χώρες αυτές έχουν ήδη δεσμεύσει 72 δις δολάρια (51.5 δις ευρώ) για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά έχουν δώσει μόνο 400 εκατομμύρια δολάρια (286.5 εκατομμύρια ευρώ) για να βοηθήσουν τις φτωχές χώρες να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της παγκόσμιας υπερθέρμανσης. «Το ποσό αυτό είναι λιγότερο από όσα αφιερώνει ένα μέσο γερμανικό κρατίδιο σε αντιπλημμυρικά έργα», σχολιάζει η έκθεση.
Η δημοσίευση της έκθεσης συνέπεσε με τη σύνοδο διπλωματών από 192 χώρες στη Βόννη, προκειμένου να επιτευχθεί το Δεκέμβριο στην Κοπεγχάγη μία διεθνής συμφωνία για τη μείωση της εκπομπής θερμοκηπικών αερίων.
«Ο κόσμος βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Δεν έχουμε πλέον την πολυτέλεια να αγνοούμε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον άνθρωπο. Η έρευνά μας λειτουργεί ως έκκληση προς τους συμμετέχοντες σε αυτήν την παγκόσμια διαπραγμάτευση, είτε να καταλήξουν στη σημαντικότερη συμφωνία της ιστορίας, είτε να αντιμετωπίσουν μαζικό λιμό, λοιμό και διαρκώς αυξανόμενες μετακινήσεις πληθυσμών», δήλωσε ο ίδιος ο Κόφι Ανάν κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της μελέτης στο Λονδίνο.
Ο Ανάν κατηγόρησε ευθέως τους πολιτικούς για το αδιέξοδο στις συνομιλίες, αλλά και την πλατιά διαδεδομένη άγνοια για τις κλιματικές αλλαγές που χαρακτηρίζει πολλές χώρες. «Σήμερα η αδύναμη ηγεσία είναι κάτι απαράδεκτο. Οι ηγέτες που δεν αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους είναι υπόλογοι απέναντι σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Η επίτευξη συμφωνίας συμφέρει ολόκληρο το ανθρώπινο είδος».
Όπως λέει η επικεφαλής της «όξφαμ» Μπάρμπαρα Στόκινγκ (Barabra Stocking): «οι προσπάθειες προσαρμογής μας χρειάζεται επειγόντως να φθάσουν σε ένα ποιοτικά ανώτερο επίπεδο. Οι πιο φτωχοί του κόσμου, που φταίνε λιγότερο για την κλιματική αλλαγή, είναι εκείνοι που πλήττονται περισσότερο από το φαινόμενο».
Η κάτοχος του βραβείου Νόμπελ ειρήνης Ουανγκάρι Μαατάι (Wangari Maathai) λέει: «η κλιματική αλλαγή είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου. Είναι το νέο παγκόσμιο πεδίο μάχης. Παρουσιάστηκε σαν ένα πρόβλημα του αναπτυγμένου κόσμου, αλλά η αλήθεια είναι πως ο ρόλος του αναπτυγμένου κόσμου ήταν κυρίως πως επίσπευσε δραματικά την υπερθέρμανση του πλανήτη».
Στην μελέτη χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από την «παγκόσμιο τράπεζα», τον «παγκόσμιο οργανισμό υγείας» (ΠΟΥ), τον ΟΗΕ, το «ινστιτούτο του Πότσνταμ για τη μελέτη των επιπτώσεων του κλίματος» και άλλους σημαντικούς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων ασφαλιστικών εταιρειών και της «όξφαμ».
Μολοταύτα, οι συντάκτες της έκθεσης παραδέχονται πως τα συμπεράσματά τους είναι ιδιαίτερα επισφαλή και μπορεί να αναθεωρηθούν επί τα χείρω ή τα βελτίω. Πάντως πριν δημοσιοποιηθεί, το κείμενο της έκθεσης αξιολογήθηκε από δέκα κορυφαίους επιστήμονες του κόσμου, ανάμεσα στους οποίους συμπεριλαμβάνεται ο επικεφαλής της «διακυβερνητικής επιτροπής του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή» (IPCC) Ρατζέντρα Πασάουρι (Rajendra Pachauri), ο Τζέφρι Σακς (Jeffrey Sachs) του πανεπιστημίου «Κολούμπια» και η Μαργκαρέτα Βάλστρομ (Margareta Wahlström) βοηθός του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ σε θέματα μείωσης της απειλής φυσικών καταστροφών.