Αναρτήθηκε από: Βελίκης Ιωάννης, Ψυχολόγος PhD, τηλ. 6932683468
του Γιάννη Βελίκη
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η προσωπικότητα, όπως αναλύεται στα διάφορα ψυχολογικά τεστ. Οι προσεγγίσεις της έννοιας, ποικίλουν ανάλογα με την εποχή και τις αντιλήψεις ή την οξυδέρκεια του εκάστοτε δημιουργού του κάθε τεστ. Οι κατηγορίες είναι πολλές όπως προβολικά, ψυχοπαθολογικά, επαγγελματικού προσανατολισμού και καριέρας, κλινικών κλιμάκων (π.χ. άγχους, κατάθλιψης), μοτίβων συμπεριφορών (π.χ. τύπος Α, κυνισμού και εχθρότητας) κ.α.
Ωστόσο, για την εξέταση της προσωπικότητας, τα δύο πιο διαδεδομένα είναι και τα πιο ενδιαφέροντα και χρήσιμα. Αυτά είναι το Τεστ των Πέντε Παραγόντων Προσωπικότητας (Big Five) και το Πολυδιάστατο Ερωτηματολόγιο Προσωπικότητας της Μινεσότα (MMPI).
Το Τεστ των Πέντε Παραγόντων Προσωπικότητας (Big Five) δημιουργήθηκε ρωτώντας απευθείας τυχαίο δείγμα, δίχως πρωτύτερη θεωρητική επεξεργασία, και ομαδοποιώντας στο τέλος τις απαντήσεις τους. Ρωτούσαν τυχαίους ανθρώπους με ποιον τρόπο εννοούν τη λέξη προσωπικότητα. Έχοντας πάρει πολλές χιλιάδες απαντήσεις και αφού τις επεξεργάστηκαν και τις ομαδοποίησαν, κατέληξαν στους εξής 5 παράγοντες που το δείγμα τους θεωρούσε πιο σημαντικούς: Νευρωτισμός, Εξωστρέφεια, Ανοιχτότητα – Ειλικρίνεια στην εμπειρία, Συμπόνια για άλλους – Συνεργατικότητα, Οργανωτικότητα – Ευσυνειδησία.
Αναλυτικότερα:
• Νευρωτισμός είναι η τάση να βιωθούν οι δυσάρεστες συγκινήσεις εύκολα, όπως ο θυμός, η ανησυχία, η κατάθλιψη, ή η ευπάθεια - μερικές φορές αποκαλούμενη συναισθηματική αστάθεια
• Εξωστρέφεια είναι η ενέργεια, η αγάπη για θετικές συγκινήσεις, η επιδίωξη να βρίσκεται κανείς με άλλους, να «φαίνεται», να είναι ομιλητικός, δραστήριος, η «ψυχή της παρέας».
• Ανοιχτότητα - Ειλικρίνεια στην εμπειρία είναι η εκτίμηση για την τέχνη, συγκίνηση, περιπέτεια, ασυνήθιστες ιδέες, φαντασία, και περιέργεια. Είναι η τάση να δέχεται κανείς εύκολα νέες ιδέες και νοοτροπίες αντί να είναι συντηρητικός και οπισθοδρομικός.
• Συμπόνια για άλλους – Συνεργατικότητα είναι η τάση να είναι κανείς συμπονετικός και συνεταιριστικός παρά ύποπτος και ανταγωνιστικός προς άλλους.
• Οργανωτικότητα – Ευσυνειδησία είναι η τάση να μπορεί κανείς να οργανώνει την εργασία του και να πετυχαίνει στόχους, να μην επιδιώκει μόνο την άμεση ανταμοιβή, να αντιμετωπίζει με σύνθετους τρόπους τα προβλήματα που ανακύπτουν κ.α.
Το Πολυδιάστατο Ερωτηματολόγιο Προσωπικότητας της Μινεσότα (MMPI), από την άλλη, είναι ένα ερωτηματολόγιο ψυχοπαθολογίας. Εξετάζει 9 παράγοντες (μιας και η Ταύτιση με το Φύλο θεωρείται ξεπερασμένη) που δηλώνουν προβληματικές συμπεριφορές ή τρόπους διαχείρισης της πραγματικότητας που γίνονται αντιληπτές από τους άλλους ανθρώπους και καθιστούν το άτομο δυσλειτουργικό: Κατάθλιψη, Υπομανία, Παρανοϊκότητα, Σχιζοφρένεια – Οριακότητα, Ψυχασθένεια – Ψυχαναγκαστικότητα, Κοινωνική Εσωστρέφεια, Ψυχοπαθητικότητα, Υποχονδρίαση, και Υστερία.
Το μεγάλο ενδιαφέρον, σε αυτά τα δύο διάσημα τεστ ψυχολογίας, είναι ότι με τους παράγοντες που μελετούν, κατά κάποιον τρόπο δείχνουν και το πότε ένα πρόσωπο λειτουργεί καλά σε ψυχολογικό επίπεδο και πότε όχι.
Πράγματι, μία υγιής προσωπικότητα, θα πρέπει να έχει χαμηλό Νευρωτισμό, και υψηλή Εξωστρέφεια, Ανοιχτότητα, Συνεργατικότητα και Οργανωτικότητα (Big Five). Ταυτόχρονα θα πρέπει να έχει χαμηλές τιμές σε όλες τις κλίμακες του MMPI: Κατάθλιψη, Υπομανία, Παρανοϊκότητα, Σχιζοφρένεια – Οριακότητα, Ψυχασθένεια – Ψυχαναγκαστικότητα, Κοινωνική Εσωστρέφεια, Ψυχοπαθητικότητα, Υποχονδρίαση, και Υστερία.
Συνεπώς, χάρη στα διάσημα ψυχολογικά τεστ (Τεστ των Πέντε Παραγόντων Προσωπικότητας και Πολυδιάστατο Ερωτηματολόγιο Προσωπικότητας της Μινεσότα) προκύπτει, ότι ένα πρόσωπο είναι ψυχολογικώς υγιές όταν:
• Δεν έχει νευρωτισμό (υποχονδρίαση, υστερία, ψυχαναγκαστικότητα, οριακότητα και κατάθλιψη).
• Είναι εξωστρεφές (και όχι με κοινωνική εσωστρέφεια).
• Είναι ανοιχτό στις καινούργιες εμπειρίες και όχι οπισθοδρομικό – συντηρητικό (σε ακραίες καταστάσεις παρανοϊκό και εχθρικό σε κάθε τι).
• Είναι συνεργατικό – συμπονετικό με τους άλλους (και όχι μανιακό ή ψυχοπαθητικό).
• Είναι οργανωτικό (και όχι χαώδες, σε ακραίες καταστάσεις σχιζοφρενικό).
του Γιάννη Βελίκη
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η προσωπικότητα, όπως αναλύεται στα διάφορα ψυχολογικά τεστ. Οι προσεγγίσεις της έννοιας, ποικίλουν ανάλογα με την εποχή και τις αντιλήψεις ή την οξυδέρκεια του εκάστοτε δημιουργού του κάθε τεστ. Οι κατηγορίες είναι πολλές όπως προβολικά, ψυχοπαθολογικά, επαγγελματικού προσανατολισμού και καριέρας, κλινικών κλιμάκων (π.χ. άγχους, κατάθλιψης), μοτίβων συμπεριφορών (π.χ. τύπος Α, κυνισμού και εχθρότητας) κ.α.
Ωστόσο, για την εξέταση της προσωπικότητας, τα δύο πιο διαδεδομένα είναι και τα πιο ενδιαφέροντα και χρήσιμα. Αυτά είναι το Τεστ των Πέντε Παραγόντων Προσωπικότητας (Big Five) και το Πολυδιάστατο Ερωτηματολόγιο Προσωπικότητας της Μινεσότα (MMPI).
Το Τεστ των Πέντε Παραγόντων Προσωπικότητας (Big Five) δημιουργήθηκε ρωτώντας απευθείας τυχαίο δείγμα, δίχως πρωτύτερη θεωρητική επεξεργασία, και ομαδοποιώντας στο τέλος τις απαντήσεις τους. Ρωτούσαν τυχαίους ανθρώπους με ποιον τρόπο εννοούν τη λέξη προσωπικότητα. Έχοντας πάρει πολλές χιλιάδες απαντήσεις και αφού τις επεξεργάστηκαν και τις ομαδοποίησαν, κατέληξαν στους εξής 5 παράγοντες που το δείγμα τους θεωρούσε πιο σημαντικούς: Νευρωτισμός, Εξωστρέφεια, Ανοιχτότητα – Ειλικρίνεια στην εμπειρία, Συμπόνια για άλλους – Συνεργατικότητα, Οργανωτικότητα – Ευσυνειδησία.
Αναλυτικότερα:
• Νευρωτισμός είναι η τάση να βιωθούν οι δυσάρεστες συγκινήσεις εύκολα, όπως ο θυμός, η ανησυχία, η κατάθλιψη, ή η ευπάθεια - μερικές φορές αποκαλούμενη συναισθηματική αστάθεια
• Εξωστρέφεια είναι η ενέργεια, η αγάπη για θετικές συγκινήσεις, η επιδίωξη να βρίσκεται κανείς με άλλους, να «φαίνεται», να είναι ομιλητικός, δραστήριος, η «ψυχή της παρέας».
• Ανοιχτότητα - Ειλικρίνεια στην εμπειρία είναι η εκτίμηση για την τέχνη, συγκίνηση, περιπέτεια, ασυνήθιστες ιδέες, φαντασία, και περιέργεια. Είναι η τάση να δέχεται κανείς εύκολα νέες ιδέες και νοοτροπίες αντί να είναι συντηρητικός και οπισθοδρομικός.
• Συμπόνια για άλλους – Συνεργατικότητα είναι η τάση να είναι κανείς συμπονετικός και συνεταιριστικός παρά ύποπτος και ανταγωνιστικός προς άλλους.
• Οργανωτικότητα – Ευσυνειδησία είναι η τάση να μπορεί κανείς να οργανώνει την εργασία του και να πετυχαίνει στόχους, να μην επιδιώκει μόνο την άμεση ανταμοιβή, να αντιμετωπίζει με σύνθετους τρόπους τα προβλήματα που ανακύπτουν κ.α.
Το Πολυδιάστατο Ερωτηματολόγιο Προσωπικότητας της Μινεσότα (MMPI), από την άλλη, είναι ένα ερωτηματολόγιο ψυχοπαθολογίας. Εξετάζει 9 παράγοντες (μιας και η Ταύτιση με το Φύλο θεωρείται ξεπερασμένη) που δηλώνουν προβληματικές συμπεριφορές ή τρόπους διαχείρισης της πραγματικότητας που γίνονται αντιληπτές από τους άλλους ανθρώπους και καθιστούν το άτομο δυσλειτουργικό: Κατάθλιψη, Υπομανία, Παρανοϊκότητα, Σχιζοφρένεια – Οριακότητα, Ψυχασθένεια – Ψυχαναγκαστικότητα, Κοινωνική Εσωστρέφεια, Ψυχοπαθητικότητα, Υποχονδρίαση, και Υστερία.
Το μεγάλο ενδιαφέρον, σε αυτά τα δύο διάσημα τεστ ψυχολογίας, είναι ότι με τους παράγοντες που μελετούν, κατά κάποιον τρόπο δείχνουν και το πότε ένα πρόσωπο λειτουργεί καλά σε ψυχολογικό επίπεδο και πότε όχι.
Πράγματι, μία υγιής προσωπικότητα, θα πρέπει να έχει χαμηλό Νευρωτισμό, και υψηλή Εξωστρέφεια, Ανοιχτότητα, Συνεργατικότητα και Οργανωτικότητα (Big Five). Ταυτόχρονα θα πρέπει να έχει χαμηλές τιμές σε όλες τις κλίμακες του MMPI: Κατάθλιψη, Υπομανία, Παρανοϊκότητα, Σχιζοφρένεια – Οριακότητα, Ψυχασθένεια – Ψυχαναγκαστικότητα, Κοινωνική Εσωστρέφεια, Ψυχοπαθητικότητα, Υποχονδρίαση, και Υστερία.
Συνεπώς, χάρη στα διάσημα ψυχολογικά τεστ (Τεστ των Πέντε Παραγόντων Προσωπικότητας και Πολυδιάστατο Ερωτηματολόγιο Προσωπικότητας της Μινεσότα) προκύπτει, ότι ένα πρόσωπο είναι ψυχολογικώς υγιές όταν:
• Δεν έχει νευρωτισμό (υποχονδρίαση, υστερία, ψυχαναγκαστικότητα, οριακότητα και κατάθλιψη).
• Είναι εξωστρεφές (και όχι με κοινωνική εσωστρέφεια).
• Είναι ανοιχτό στις καινούργιες εμπειρίες και όχι οπισθοδρομικό – συντηρητικό (σε ακραίες καταστάσεις παρανοϊκό και εχθρικό σε κάθε τι).
• Είναι συνεργατικό – συμπονετικό με τους άλλους (και όχι μανιακό ή ψυχοπαθητικό).
• Είναι οργανωτικό (και όχι χαώδες, σε ακραίες καταστάσεις σχιζοφρενικό).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου