Ευραβία: γιατί ο φόβος για εξισλαμισμό της Ευρώπης είναι αβάσιμος

του Ουίλιαμ 'Αντερχιλ

Πηγή: ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή άκρα δεξιά, είναι προφανές πως η γηραιά ήπειρος πορεύεται προς έναν νέο επώδυνο γύρο μιας αιωνόβιας διαμάχης. «Η ισλαμική εισβολή στην Ευρώπη σταμάτησε μια πρώτη φορά στο Πουατιέ, το 732. Μια δεύτερη φορά στις πύλες της Βιέννης, το 1683. Σήμερα καλούμαστε να σταματήσουμε μία τρίτη, καμουφλαρισμένη εισβολή», ισχυρίζεται ο Γκέερτ Βίλτερς (Geert Wilders), ηγέτης του ολλανδικού «κόμματος της ελευθερίας» (PVV), σύμφωνα με τον οποίο η ισλαμική θρησκεία ενθαρρύνει την τρομοκρατία.
Όλα αυτά βέβαια δεν είναι παρά δημοκοπίες. Πίσω όμως από την πολεμική του Βίλντερς κρύβεται μια συλλογιστική που την υποστηρίζουν πολλοί δεξιοί διανοούμενοι, ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού, σύμφωνα με την οποία η ουδετερόθρησκη και έως υπερβολής ανεκτική Ευρώπη, αφέθηκε επί δεκαετίες να μεταβληθεί σε χώρο υποδοχής ανεξέλεγκτης την ουσία μετανάστευσης. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ήταν υπερβολικά τρυφηλές για να υποστηρίξουν τις ίδιες τους τις αξίες. Υιοθέτησαν λοιπόν μία πολιτική κατευνασμού των αιτημάτων των μουσουλμάνων -και τώρα πια, τις περιμένουν τα χειρότερα.
Αυτού του είδους η επιχειρηματολογία ενισχύθηκε από τις εκφοβιστικές και εξαιρετικά επισφαλείς προβλέψεις πολλών συγγραφέων και αναλυτών.
Ο Καναδός Μαρκ Στάιν (Mark Steyn), συγγραφές του ευπώλητου «η Αμερική μόνη της», υποστηρίζει πως η συνέχιση της μετανάστευσης και η υψηλή γεννητικότητα των μουσουλμάνων της Ευρώπης οδηγούν σε μία Ευρώπη με 40% μουσουλμανικό πληθυσμό έως το 2025.
Παρόμοιες δημόσιες προειδοποιήσεις απεύθυνε ο Αμερικανός διπλωμάτης Τίμοθι Σάβατζ (Timothy Savage), σύμφωνα με τον οποίο «δεν απέχει πολύ από την αλήθεια» το σενάριο μιας Ευρώπης κατά πλειοψηφία μουσουλμανικής έως τα μέσα του τρέχοντος αιώνα, εφόσον συνεχιστούν οι ίδιες δημογραφικές τάσεις, πράγμα που θα επέτεινε τον κίνδυνο βίαιων εθνοτικών συγκρούσεων.
Ο Βρετανός ιστορικός Νίαλ Φέργκιουσον (Niall Ferguson) έχει γράψει πως «νεανικοί μουσουλμανικοί πληθυσμοί εισβάλουν στην Ευρώπη από το νότο και την ανατολή και εποικίζουν -ο όρος μόνο υπερβολικός δεν είναι- τη γηράσκουσα Ευρώπη».
Ο Αμερικανός δημοσιογράφος Κρίστοφερ Κόλντουελ (Christopher Caldwell) προβλέπει πως το «γεμάτο αυτοπεποίθηση» και «διαθέτον έρμα» ισλάμ, είναι έτοιμο να επιβάλει τις αξίες του στον «ανασφαλή» και «σχετικιστικό» ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Οι πιο απαισιόδοξοι από τους συγγραφείς αυτούς, συμπεριλαμβανομένου του συντηρητικού Αμερικανού αναλυτή Τόνι Μπάνκλεϊ (Tony Blankley), μίλησαν για την ανάδυση της «Ευραβίας», μιας Ευρώπης αντίθετης προς τα αμερικανικά συμφέροντα και υποταγμένης στο ισλάμ.
Αυτού του είδους οι προβλέψεις συναντούν την διαδεδομένη ανησυχία πως ήδη σήμερα η Ευρώπη είναι η κοιτίδα της παγκόσμιας τρομοκρατίας. Στο κάτω-κάτω οι αεροπειρατές της 11ης Σεπτεμβρίου σχεδίασαν την επιχείρησή τους στη Γερμανία, ενώ στις τρομοκρατικές επιθέσεις του Λονδίνου και της Μαδρίτης αναμείχθηκαν μουσουλμάνοι με βρετανική και ισπανική αντίστοιχα υπηκοότητα.
Εντωμεταξύ πολλαπλασιάζονται οι ανησυχίες πως ο αυξανόμενος πληθυσμός μεταναστών -που δεν επιθυμούν να αφομοιωθούν ή να ενταχθούν κοινωνικά- στερούν θέσεις εργασίας και απομυζούν τα δημόσια ταμεία. Σύμφωνα με την εταιρεία δημοσκοπήσεων «Πιου», σχεδόν οι μισοί Γερμανοί και Ισπανοί διάκεινται αρνητικά προς τους μουσουλμάνους. Στην Ισπανία οι σχετικές αρνητικές γνώμες αυξήθηκαν κατά 15% από το 2004 , κι έφτασαν στο 52%.
Στις φετινές ευρωεκλογές, το κόμμα του Βίλντερς στην Ολλανδία τριπλασίασε το ποσοστό του σε σχέση με τις προηγούμενες κοινοβουλευτικές εκλογές κι έφτασε στο 17%. Στη Βρετανία, το ξενόφοβο «βρετανικό εθνικό κόμμα» (BNP), που κατήγγειλε τον «ανατριχιαστικό εξισλαμισμό» της βρετανικής κοινωνίας, εξέλεξε για πρώτη φορά δύο ευρωβουλευτές. Στην Αυστρία, το ακροδεξιό «κόμμα ελευθερίας» (FPO), με 13%, σχεδόν διπλασίασε τα ποσοστά του.
Πανικόβλητες από τις διαθέσεις της κοινής γνώμης, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, που ανήκουν σχεδόν όλες στην κεντροδεξιά, κλείνουν τις πόρτες στην περαιτέρω μετανάστευση -κι όχι μόνο από τις μουσουλμανικές χώρες- κι αποσαφηνίζουν πως η μουσουλμανική Τουρκία δεν είναι καλοδεχούμενη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Η Ιταλία ψήφισε νόμο που προβλέπει ποινές φυλάκισης στους αγρότες που απασχολούν λαθρομετανάστες. Τον περασμένο μήνα, ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί (Nicolas Sarkozy) ανακοίνωσε πως θεωρεί την μπούρκα «σύμβολο υποταγής» της γυναίκας «που δεν είναι ευπρόσδεκτη στη γαλλική δημοκρατία».
Όλα τούτα όμως επισκιάζουν μια απλή αλήθεια: πως οι προβλέψεις για ανάδυση της «Ευραβίας» στηρίζονται σε εξαιρετικά λίγα και επισφαλή στοιχεία. Μία από τις πλέον αναφερόμενες σχετικές έρευνες, του «εθνικού συμβουλίου υπηρεσιών των ΗΠΑ» κατέληξε το 2004 σε τέσσερα σενάρια. Το χειρότερο αναφέρει πως το 2025 ο αριθμός των μουσουλμάνων θα έχει αυξηθεί από τα σημερινά 20 εκατομμύρια (μόλις 5% του πληθυσμού) στα 38 εκατομμύρια. Αλλά κι αυτές οι προβλέψεις «βασίζονται σε διπλωματικές και δημοσιογραφικές αναφορές και σε κυβερνητικά, ερευνητικά κ.λπ στοιχεία» -ή αλλιώς σε σκέτες εικασίες, που με τη σειρά τους βασίζονται σε άλλες εικασίες, που ακόμα κι αν αποδεικνύονται αληθινές, ο μουσουλμανικός πληθυσμός στην Ευρώπη το 2025 θα έφτανε μετά βίας το 8% του συνολικού πληθυσμού (που σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ, θα ανέρχεται το 2025 στα 470 εκατομμύρια).
Πράγματι, ακόμα κι αν τελικά υπάρξει στο μέλλον αύξηση των μουσουλμάνων της Ευρώπης, το μέγεθός της αύξησης αυτής συνήθως υπερεκτιμάται. «Αν κι έχει επισημανθεί επανειλημμένα πως οι σχετικοί αριθμοί διογκώνονται σκόπιμα, αυτό δε μοιάζει να αποτρέπει τους ενδιαφερόμενους από να τους επαναλαμβάνουν με αμείωτη συχνότητα», επισημαίνει η Γίτε Κλάουσεν (Jytte Klausen) που θεωρείται αυθεντία στην παρουσία του ισλάμ στην Ευρώπη και διδάσκει στο πανεπιστήμιο Μπραντέις της Βοστώνης.
Ας επανέρθουμε όμως στους μουσουλμάνους που ζουν πράγματι σήμερα στην Ευρώπη, αντί να προσπαθούμε να προβλέψουμε πόσοι θα είναι στο μέλλον, πράγμα που είναι πρακτικά αδύνατο: ο αριθμός των λαθρομεταναστών παραμένει άγνωστος και -δείγμα του πόσο ευαίσθητο είναι το θέμα- ορισμένες χώρες, σαν τη Γαλλία ή τη Γερμανία, δεν καταγράφουν καν στοιχεία για τις διάφορες θρησκευτικές ή εθνοτικές μειονότητες που κατοικούν νόμιμα στην επικράτειά τους.
Είναι αληθές πως το πιθανότερο είναι πως η μουσουλμανική παρουσία στην Ευρώπη θα αυξηθεί στο μέλλον, αν μη τι άλλο λόγω της νεανικότητας των σημερινών μουσουλμανικών πληθυσμών της. Παράλληλα, οι δείκτες γεννητικότητας των μουσουλμάνων είναι υψηλότεροι από ότι των υπολοίπων Ευρωπαίων -και η ροή τους προς την Ευρώπη συνεχίζεται, σε μεγάλους αριθμούς.
Όσοι αρέσκονται στα δυσοίωνα σενάρια, κάνουν το λάθος να θεωρούν πως αυτές οι τάσεις θα συνεχιστούν. «Τα δυστοπικά σενάρια υποθέτουν πως οι όποιες συμπεριφορές του παρελθόντος θα διατηρηθούν και στο μέλλον» επισημαίνει η Γκρέις Ντέιβι (Grace Davie) εμπειρογνώμονας σε θέματα σχέσεων Ευρώπης-ισλάμ και καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο του Έξετερ, στη Βρετανία.
Για να κατορθώσουν οι μουσουλμάνοι να γίνουν πλειοψηφία στην Ευρώπη έως τα μέσα του τρέχοντος αιώνα, θα έπρεπε είτε να αναπαράγονται σε ρυθμούς που σπανίως είδαμε στην ιστορία, είτε η μετανάστευση να συνεχιστεί με ρυθμούς που είναι πολιτικά ανέφικτοι. Το πιθανότερο είναι πως η ένταση των ελέγχων θα επιβραδύνει τις μεταναστευτικές ροές μουσουλμάνων. Ταυτόχρονα, οι ρυθμοί γεννήσεων των μουσουλμάνων αναμένεται να συνεχιστεί να βαίνουν επιβραδυνόμενοι, όπως συμβαίνει εξάλλου μέχρι σήμερα, καθώς αυξάνει η ευημερία τους και βελτιώνεται η υγειονομική τους περίθαλψη. Αν και δεν υπάρχουν πανευρωπαϊκά σχετικά στοιχεία, μία έρευνα για το δείκτη γεννητικότητας γυναικών τούρκικης ιθαγένειας στην Ολλανδία έδειξε πως αυτός μειώθηκε από 3.2 (παιδιά ανά γυναίκα) το 1990 σε 1.9 το 2005, ελάχιστα υψηλότερος δηλαδή από εκείνο των γηγενών Ολλανδών. Επιπλέον, παρατηρείται ανάκαμψη της γεννητικότητας σε ορισμένες χώρες της βορείου Ευρώπης, που ίσως καλύψει εν μέρει την αύξηση των μουσουλμάνων.
Με δεδομένη την πολλαπλότητα των μεταβλητών, οι δημογράφοι είναι εξαιρετικά επιφυλακτικοί να κάνουν προβλέψεις για το μελλοντικό αριθμό μουσουλμάνων στην Ευρώπη. «Κάτι τέτοιο θα σήμαινε πως θα υποχρεωνόμαστε σχεδόν να "κατασκευάσουμε" έναν αριθμό» επισημαίνει ο Καρλ Χομπ (Carl Haub), επικεφαλής των δημογράφων στο «γραφείο καταγραφής πληθυσμού» (PRB) της Ουάσινγκτον. Όσο για την ιδέα πως οι μουσουλμάνοι μπορούν να είναι πλειοψηφία στην Ευρώπη στο ορατό μέλλον, τη θεωρεί «εντελώς παράλογη».
Το σημαντικότερο όμως είναι πως ο μύθος της «Ευραβίας» προϋποθέτει ένα ενοποιημένο ισλάμ, που λειτουργεί ως ενιαίο μπλοκ, ικανό να αναλάβει συλλογική και πιθανά υπονομευτική δράση. Η αλήθεια είναι πως δεν υφίστανται σήμερα ισχυρά μουσουλμανικά πολιτικά κινήματα στην Ευρώπη, ούτε σε εθνικό, ούτε πολύ περισσότερο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, και πως οι παγκόσμιες διαιρέσεις των μουσουλμάνων -με πιο προφανή εκείνη μεταξύ σουνιτών και σιιτών- εξακολουθούν να υφίστανται και στην Ευρώπη.
Όλα τα ευρωπαϊκά κράτη έγιναν χώρος υποδοχής διακριτών μουσουλμανικών πληθυσμών, που προέρχονταν συχνά από τις πρώην αποικίες τους, και έχουν διαφορετικά ήθη, έθιμα και εμφανίσεις. Ελάχιστη σχέση υπάρχει μεταξύ ενός Βρετανού μουσουλμάνου με πακιστανική καταγωγή κι ενός Γάλλου μουσουλμάνου που προέρχεται από την Αλγερία. Ένας Γερμανός μουσουλμάνος δεύτερης γενιάς από την Τουρκία δεν έχει πολλά κοινά με έναν Μαροκινό που μόλις διέσχισε τη Μεσόγειο και ζει στο Βέλγιο. Ακόμα και μέσα στην κάθε χώρα, υπάρχουν μεγάλες διαφορές: στη Γερμανία, σχεδόν το 10% των μουσουλμάνων είναι αλαβίτες, που οι πιο ορθόδοξοι μουσουλμάνοι δεν τους θεωρούν ούτε καν ομόδοξους.
Οι διαφορές είναι έντονες ακόμα και στον τομέα των αξιών. Μία πρόσφατη δημοσκόπηση της εταιρείας ερευνών «γκάλοπ» έδειξε πως το 30% των νέων μουσουλμάνων της Γαλλίας δείχνουν ανοχή απέναντι στην ομοφυλοφιλία, έναντι... 0% της Βρετανίας. Σχεδόν οι μισοί Γάλλοι μουσουλμάνοι θεωρούν ηθικά αποδεκτό το προγαμιαίο σεξ, έναντι μόλις 27% των Γερμανών ομόδοξών τους.
Όσο για τη φανατική θρησκοληψία, αυτή αφορά ελάχιστες μειοψηφίες: οι δημοσκοπήσεις δείχνουν επανειλημμένα πως οι Ευρωπαίοι μουσουλμάνοι αποδοκιμάζουν σε συντριπτικά ποσοστά την τρομοκρατία. Σε ορισμένες χώρες μάλιστα, ακόμα και η έννοια της θρησκευτικής ταυτότητας μοιάζει να εξαφανίζεται. «Στη Γαλλία, η πλειοψηφία των μουσουλμάνων μοιάζει να έχουν αποκοπεί από τη θρησκεία τους. Απλά νιώθουν να εντάσσονται σε μία μεγάλη ομάδα "εγχρώμων", καφετί και μαύρων ανθρώπων» λέει ο Αλί Αλάουι (Ali Allawi), πρώην υπουργός του Ιράκ και συγγραφέας του βιβλίου «η κρίση του ισλαμικού πολιτισμού».
Ο Γιόσεν Χίπλερ (Jochen Hippler), ένας Γερμανός πολιτικός επιστήμων που διδάσκει στο πανεπιστήμιο του Ντούισμπουργκ-Έσεν, αναφέρει πως του έτυχε να έχει νεαρούς Τούρκους φοιτητές, που τον ρωτούσαν τι πρεσβεύει το ισλάμ. «Είχαν χάσει κάθε σχέση με τη θρησκεία των γονιών και των παππούδων τους», συνεχίζει έκπληκτος.
Μία πρόσφατη κυβερνητική έρευνα στη Γερμανία έδειξε πως σχεδόν των 40% των Ιρανών που ζουν στη Γερμανία δηλώνουν άθρησκοι, όπως και το 23% των βορειοαφρικανών. Στην Ολλανδία, το ποσοστό των μουσουλμάνων που πηγαίνει τακτικά στο τζαμί (23%) είναι μικρότερο από εκείνο των προτεσταντών που συχνάζει στην εκκλησία.
Όλα αυτά τεκμηριώνουν πως οι ίδιοι οι μουσουλμάνοι δε θεωρούν αντιφατική τη θρησκεία τους με τη νομιμοφροσύνη προς τις νέες τους πατρίδες. Όπως έδειξε η δημοσκόπηση της «γκάλοπ», οι μουσουλμάνοι της Γαλλίας και της Γερμανίας θεωρούν σε συντριπτικά ποσοστά εαυτούς νομιμόφρονες πολίτες. Στη Βρετανία και στη Γερμανία οι μουσουλμάνοι δείχνουν περισσότερη εμπιστοσύνη στη γερμανική δικαιοσύνη, το οικονομικό σύστημα και την τιμιότητα των εκλογών σε σχέση με τους ετερόδοξους συμπατριώτες τους.
Η Ευρώπη όχι μόνο δε δείχνει να βρίσκεται στο χείλος της επανάστασης, αλλά οι υποτιθέμενοι «εισβολείς» της μοιάζουν παράδοξα ευτυχείς με την καθεστηκυία της τάξη.