Η ΣΤΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΗΘΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ

Γιάννης Ζήσης, Δημοσιογράφος-Συγγραφέας,
Μέλος της ΜΚΟ Σόλων

«Σύνορα από τα οποία δε διέρχονται εμπορεύματα, παραβιάζονται από στρατιώτες»
Abraham Lincoln
Η δυαδικότητα του ηθικού κινδύνου και της στενότητας του χρήματος είναι σε ένα μεγάλο βαθμό, ο κύριος παράγοντας όλων των προβλημάτων της οικονομίας, των κρίσεων και της ασυμφωνίας των θεσμών της κοινωνίας και της οικονομίας.
Για να αντιμετωπίσουμε αυτή την ασυμφωνία και να προκαλέσουμε μια συστημική εναρμόνιση θα πρέπει να προσεγγίσουμε αποτελεσματικότερα, από όσο κάναμε μέχρι τώρα, τον κερδοσκοπικό χάρτη του χρήματος.
Το χρήμα στην εποχή μας, μέσα από τους κερδοσκοπικούς κτήτορές του, κατευθύνεται ουσιαστικά εκτός του πεδίου των πραγματικών επενδύσεων, σε «εξωτικές» διαδρομές και γεωγραφίες. Αυτό συμβαίνει καθώς οι επενδύσεις στην πραγματική οικονομία έχουνε συνήθως πολύ μικρότερα ποσοστά κέρδους και ένα πεδίο απόδοσης μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας.
Αυτή η χρονική υστέρηση των επενδύσεων, στον πραγματικό οικονομικό κύκλο, δηλαδή σε αυτόν του φυσικού οικονομικού προϊόντος - στα κατασκευαστικά και εμπορικά προϊόντα - δημιουργεί στις μεγάλες συγκεντρώσεις κεφαλαίου μια πίεση φυγής. Επειδή η πραγματική οικονομία, δεν αποτελεί ελκυστικό προορισμό στα μάτια των διαχειριστών των μεγάλων συγκεντρώσεων του κεφαλαίου, δημιουργούνται νέα πεδία χρηματιστηριακής και κεφαλαιακής φαντασίωσης υποσχέσεων «υψηλών αποδόσεων».
Όπως αποδείχθηκε όμως στην παρούσα διεθνή οικονομική κρίση που διανύουμε, αδυνατούν να «λειτουργήσουν ταμιακά» στο πεδίο της πραγματικής οικονομίας και του πραγματικού κύκλου χρήματος, όταν αυτό απαιτηθεί. Με άλλα λόγια καταγράφεται πλέον η ανάγκη εύρεσης νέων τρόπων αύξησης του πραγματικού αυτή τη φορά, κύκλου της οικονομίας, λαμβάνοντας υπόψιν τους περιβαλλοντικούς περιορισμούς αλλά και τις νέες επενδυτικές ευκαιρίες που γεννώνται από αυτούς. Η στενότητα του χρήματος, ως προς τα επιτόκια και την σταθεροποιημένη ρευστότητα, διαμορφώνει μέσα στο θεσμικό πλαίσιο κυκλοφορίας του, τους όρους ελέγχου του ηθικού κινδύνου.
Είναι ανάγκη να δημιουργηθεί ένας παράλληλος τομέας οικονομίας, εκεί που ήδη υπάρχει κοινή ζήτηση, όπως αυτός των κοινωνικών συμπράξεων. Η ευεργετική ζήτηση θα πρέπει να μπορεί να πραγματώνεται και να μην αναστέλλεται εξαιτίας του παράγοντα του ηθικού κινδύνου απελευθερώνοντας την κοινή ωφέλεια.
Η απελευθέρωση της κοινής ωφέλειας πρέπει να αποτελέσει έναν από τους βασικούς μας στόχους. Οι οικονομικοί παράγοντες, δεν μπορούν να λειτουργήσουν ορθά, μέσα στην θεσμική γεωγραφία της κοινής ωφέλειας γ’ αυτό πρέπει να περιοριστεί ο ηθικός κίνδυνος.
Σε αυτό το σημείο χρειάζεται να αναδείξουμε την δημιουργική φαντασία. Μέχρι τώρα στους θεσμούς και στην οικονομία, η δημιουργική φαντασία λειτούργησε στο πλαίσιο της αφετηρίας. Έτσι πχ στο θεσμό της ιδιοκτησίας, η δημιουργική φαντασία έχει λειτουργήσει προς την αναζήτηση νέων κερδοσκοπικών οριζόντων.
Εκεί έχει λειτουργήσει αρκετά αποτελεσματικά η δημιουργική φαντασία. Όταν όμως η δημιουργική φαντασία στην οικονομία αποσυνδέεται από την πραγματική οικονομία, καθώς προκύπτει η ανάγκη του ταμιακού συσχετισμού της πραγματικής και της εικονικής οικονομίας προκύπτουν σοβαρά προβλήματα. Ορθά γίνεται αυτό, γιατί διαφορετικά θα μιλάγαμε για μια ιδιωτικοποίηση της παραγωγής του χρήματος.
Για την ώρα το χρήμα παράγεται από τον δημόσιο τομέα. Εδώ, οι νεοφιλελεύθεροι, καλούνται να αποδεχτούν και να κατανοήσουν τον θεμελιώδη κρατισμό του χρήματος. Οι νεοκαπιταλιστές θα έλεγε κανείς καλύτερα, γιατί θεωρούμε ότι ο όρος νεοκαπιταλιστές είναι πιο δόκιμος. Η έννοια του φιλελεύθερου είναι μια θετική έννοια η οποία χρεώνεται στην ιστορία αρνητικά, με ένα αθροιστικό τρόπο και κακώς. Ενώ οι νεοκαπιταλιστές, έχουν οικειοποιηθεί την έννοια του φιλελευθερισμού, γιατί αυτή αποτελεί μια ελκυστική έννοια, οι επικριτές των πρακτικών τους έχουν χρεώσει αυτήν την έννοια αρνητικά. Πρέπει να αποδεχτούμε ότι για την ώρα υπάρχει ένας θεμελιώδης ρόλος του κράτους. Εκτός και αν κάποιοι ζητήσουν και την ιδιωτικοποίηση της παραγωγής του χρήματος.
Υπάρχει η ανάγκη να ξαναπροσεγγίσουμε, το λειτουργικό και εννοιολογικό πεδίο της προσφοράς και την ζήτησης και να τις στοιχήσουμε με έναν τρόπο πολύ πιο εποικοδομητικό από ότι κάναμε μέχρι τώρα. Είναι πρόκληση για τον πολιτισμό μας να βγάλουμε μέσα αυτή την στοίχιση και αλληλεπίδραση - γιατί αλληλεπιδρούν αυτές οι δύο όψεις- τους ηθικούς κινδύνους και τελικά και τις οικονομικές στενότητες. Έτσι θα βγούμε από τον φαύλο κύκλο των κρίσεων. Ας μην ξεχνάμε ότι δεν είμαστε καθόλου σίγουροι για το αν η επόμενη κρίση θα μπορούσε να οδηγήσει ή όχι στην κατάρρευση του χρήματος ως ενός μεταξύ άλλων εργαλείου του πολιτισμού μας.

Διανοούμενοι: είδος υπο εξαφάνιση

του Δημήτρη Νούλα

Πηγή: ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Όποιος κι αν είναι ο ορισμός του διανοούμενου ή όποιες κι αν είναι οι θεωρίες που διατυπώθηκαν -Γκράμσι (Gramsci), Μποντέν (Bodin), Σαρτρ( Sartre), Μπεντά (Benda) κ.ά- επ' αυτού καθήκον του πνευματικού ανθρώπου θα πρέπει να είναι η προστασία της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της αλήθειας, του ωραίου και της αρετής. Ο λόγος του, δηλαδή, θα πρέπει να είναι πολιτικός, κοινωνικός, φιλοσοφικός, αισθητικός και ηθικός και η στάση ζωής να τον επιβεβαιώνει.
Οι διανοούμενοι οφείλουν «να θέτουν απαγορευμένα ερωτήματα που κανείς άλλος δεν θέτει» Edward Said (Έντουαρντ Σαΐντ) και να επιμένουν ως το τέλος να λένε την αλήθεια στην εξουσία χωρίς συμβιβασμούς και υποχωρήσεις. Όσοι τα κατάφεραν άφησαν ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ιστορία του ανθρώπου και λειτούργησαν καθαρτικά πολλές φορές με τη θυσία τους (Προμηθέας, Σωκράτης, Ιησούς...) «αίροντες τις αμαρτίες του κόσμου».
Οι σημερινοί αληθινοί διανοούμενοι παντού στον κόσμο είναι μετρημένοι στα δάχτυλα ενώ οι ψευτο-διανοούμενοι, δηλαδή οι προδότες της διανόησης, φαίνεται να πήραν ισχυρές δόσεις αναισθητικού ενσωμάτωσης στο σύστημα και μάλιστα κάποιοι εξ αυτών ως ευπροσάρμοστοι ως χαμαιλέοντες έχουν μετατραπεί σε κήρυκες της ανοησίας και της επιφανειακής προσέγγισης.
Όχι μόνο δεν θίγουν τα συμφέροντα των δυνατών, όχι μόνο δεν είναι οι αλογόμυγες του συστήματος, αλλά αντιθέτως έχουν μετατραπεί σε παράσιτα που φροντίζουν για τον ήσυχο ύπνο των «καρχαριών», χύνοντας το δηλητήριο της εμπάθειας και της ανεπάρκειάς τους σε όσους ενοχλούν το σύστημα. Έχουν απωλέσει την ψυχή τους καθώς αναζητώντας ρόλο και λόγο ύπαρξης έγιναν υπάλληλοι εκτελεστές εντολών.
Ήδη, πάντως, από την εποχή του μεσοπολέμου (1927), ο Ζiλιέν Μπεντά κατήγγειλε την «προδοσία των διανοουμένων» διότι ολοένα και περισσότερο λιγόστευαν οι άνθρωποι που ακολουθούσαμ τον εξαιρετικά μοναχικό δρόμο της σταθερής υπεράσπισης της αλήθειας, της δικαιοσύνης και της λογικής.
Το ερώτημα λοιπόν είναι γιατί οι διανοούμενοι λιγοστεύουν.
Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Φαίνεται πως στον κόσμο της αυξημένης πολυπλοκότητας που ζούμε -και μετά την κατάρρευση του άλλου μπλοκ-οι διανοούμενοι δεν τολμούν να προτείνουν τίποτε το συγκεκριμένο και γι' αυτό σιωπούν.
Φαίνεται ακόμη πως οι μεγάλες «αξίες» της εποχής μας (καταναλωτισμός, καλοπέραση, ακραίος ανταγωνισμός...) συμπαρασύρουν μαζί με τις μάζες και τη φυλή των διανοουμένων.
Το ερώτημα, λοιπόν, περί της «προδοσίας των διανοουμένων» εξακολουθεί να υφίσταται. Η έκπτωση της στάσης τους απορρέει κυρίως από τη ραγδαία μεταβολή των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών που εν πολλοίς καθορίζουν και τις απόψεις που αναπτύσονται, τις ιδέες που θα κυριαρχήσουν.
Στους περισσότερους πρυτανεύουν οι προτεραιτητες κάλυψης των βιοτικών αναγκών και ως εκ τούτου, ακόμη και στα ανώτατα πνευματικά ιδρύματα, δημιουργούνται σχέσεις συναλλαγής και εξάρτησης που κάνουν τις σημαίες να υποστέλλονται. Έτσι η διανόηση γίνεται επάγγελμα και το μήνυμά της απευθύνεται σε όλο και πιο ευάριθμα ακροατήρια και όχι στο ευρύτερο κοινωνικό σώμα.
Επιπλέον οι διανοούμενοι πολλές φορές ακόμη και αν δεν είναι εξαρτημένοι οικονομικά φοβούνται να συγκρουσθούν με τις κατεστημένες δυνάμεις γιατί στο χώρο των μίντια εντεταλμένοι «εκτελεστές» με κατευθυνόμενο τρόπο μπορεί να διογκώσουν μικροπταίσματα ή αδυναμίες τους και να εκβιάσουν για τη σιωπή τους.
Πολύ περισσότερο που στην εποχή των ΜΜΕ, η δύναμη της εικόνας δεν υποκαθιστά απλώς τη δύναμη του λόγου, αλλά τον καθιστά εντελώς άνευρο και αναποτελεσματικό.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο λόγος της τηλεόρασης (και πολλών εφημερίδων) γίνεται ολοένα και πιο συνθηματολογικός και υπεραπλουστευμένος.
Με τέτοιες συνθήκες οι διανοούμενοι κυριολεκτικά «εξαφανίζονται» μπροστά στους μετρ της τηλεπικοινωνίας. Για του λόγου το αληθές ας φαντασθούμε προς στιγμήν έναν απ' ευθείας διάλογο μεταξύ π.χ. των κ.κ. Τράγκα και Γιανναρά και θα αντιληφθούμε ποιος θα κερδίσει (δημοσκοπικώς...) τις εντυπώσεις.
Έτσι οι διανοούμενοι παύουν να είναι οι καθοδηγητές των μαζών και οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Παύουν να είναι οι δάσκαλοι που θα διδάξουν τον πολίτη. Παύουν δηλαδή να είναι διαμεσολαβητές ανάμεσα στον κόσμο των γεγονότων και στον κόσμο των ιδεών.
Αντικαθίστανται, πλέον, από τους νέους «κατασκευαστές» της κοινής γνώμης που ασφαλώς είναι εξαρτημένοι από τις επιχειρήσεις στις οποίες απασχολούνται Έτσι πρότυπα ζωής γίνονται οι σταρ της τηλεόρασης που αριστοτεχνικά εκπέμπουν λόγο που να φέρνει πελατεία δηλαδή λόγο που δεν ενοχλεί και δεν προβληματίζει.
Είναι λοιπόν σαφές ότι σήμερα οι πραγματικοί διανοούμενοι όλο και λιγοστεύουν τείνοντας προς εξαφάνιση και όσοι απομένουν μοιάζουν όλο και πιο πολύ με τον ήρωα του Θερβάντες (Cervantes).
Για να αποκτήσει ξανά δύναμη και επιρροή ο λόγος τους ίσως να είναι απαραίτητο οι πνευματικοί άνθρωποι να καούν στην καθαρτήριο πυρά ή να υποχρεωθούν να πιουν το -σωτήριο- κώνειο, ώστε με τη θυσία τους να προβληματίσουν τις κοινωνίες μας για την αδιέξοδη πορεία τους.
Κοινωνίες που καθώς είναι βαθιά βουτηγμένες στον βουλιμικό καταναλωτισμό και στην απληστία τους, δηλώνουν έμμεσα ότι δεν χρειάζονται πια τους κριτικούς διανοουμένους να τις παρενοχλούν.
Αυτές όμως οι κοινωνίες που αρνούνται και απαξιώνουν τους δασκάλους τους είναι προφανώς σε παρακμή, σε αποσύνθεση και σε βαθιά δομική, ανθρωπολογική, πολιτισμική κρίση. Ενδεχομένως μη αναστρέψιμη.

Το σύνδρομο "όχι στην αυλή μου"

του Aλέκου Παπαδόπουλου

Πηγή: ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Tο μήνυμα που εξέπεμψε ο «Κουρουπητός» από τα Χανιά στα μέσα της δεκαετίας του '80 δεν έγινε αντιληπτό, με αποτέλεσμα σταδιακά σε αρκετές περιοχές της χώρας να εμφανιστούν σοβαρά προβλήματα στην διαχείριση στερεών αποβλήτων (σκουπίδια).
Aφού μέχρι σήμερα δεν πολεμήθηκε κοινωνικά και πολιτικά, το γνωστό σύνδρομο «NIMBY» (not in my back yard, ελληνιστί «όχι στην αυλή μου») εμφανίζεται διαρκώς πιο ισχυρό και βεβαίως την κορύφωσή του θα δούμε τα επόμενα χρόνια, όταν τα προβλήματα από τη διαχείριση των σκουπιδιών ιδιαίτερα στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη θα αυξάνονται.
Το Σύνδρομο ΝΙΜΒΥ πήρε το όνομά του στο τέλος της δεκαετίας του '60 στην Αμερική, αλλά αποτελεί μόνιμο πρόβλημα στις περισσότερες χώρες με βιομηχανική ανάπτυξη.
Σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «τα σκουπίδια να πάνε αλλού, μακριά από την περιοχή μου». Συνήθως, ο τρόπος που εκδηλώνεται είναι η ανεξέλεγκτη φημολογία, η παραπληροφόρηση, η καλλιέργεια αισθήματος αδικίας, οι συντονισμένες αντιδράσεις κ.λπ.
Στη χώρα μας, η διάθεση των σκουπιδιών έχει προκαλέσει ήδη εκρηκτικές αντιδράσεις σε όλη την επικράτεια, αλλά δυστυχώς δεν περιορίζεται μόνο στα απορρίμματα.
Μικρά σύνδρομα ΝΙΜΒΥ ζούμε καθημερινά στις γειτονιές των πόλεων, όπου οι κάτοικοι θέλουν μεν τη λαϊκή αγορά δίπλα τους, όχι όμως και στον δρόμο που μένουν, αλλά και τον κάδο απορριμμάτων μπροστά από το σπίτι του γείτονα και όχι από το δικό τους.
Βέβαια όσοι στηλιτεύουν μόνο το κοινωνικό αυτό σύνδρομο δεν σημαίνει ότι είναι και άμοιροι ευθυνών ως προς τη διαχείριση του προβλήματος και κυρίως ως προς τον αλαζονικό και αυθαίρετο τρόπο με τον οποίο συχνά αντιμετωπίζουν τις τοπικές κοινωνίες. Συχνά εκδηλώνεται μια ιδιότυπη σύγκρουση δύο «πολιτισμών»: του «πολιτισμού» των αντιδρώντων και του «πολιτισμού» της εξουσίας.
Όταν το 1997 οργανώναμε με το σχέδιο «Καποδίστριας», τη νέα διοικητική δομή της χώρας με βάση τους ολιγάριθμους ισχυρούς δήμους και εν συνεχεία τις ισχυρές περιφέρειες, είχαμε στον νου μας ότι η χώρα για να αναπτυχθεί χρειάζεται νέες, μεγάλες διαχειριστικές κατευθύνσεις, καθώς και νέους διοικητικούς και αναπτυξιακούς νευρώνες. Επιδιώκαμε να ανατραπεί όλο το σύστημα που γεννούσε τοπικισμούς και μικροσυμφέροντα και καθήλωνε την τοπική ανάπτυξη και να προχωρήσουμε παράλληλα σε ανατροπές παρηκμασμένων πολιτιστικών προτύπων και αντιλήψεων.
Με την επιλογή του σχεδίου «Καποδίστριας» για ανοικτές πόλεις, θέλαμε οι κάτοικοι των χωριών και των μικρών πόλεων και κυρίως οι νέες ηλικίες να ξεφύγουν από τη «συνείδηση του χωριού» και να αποκτήσουν «συνείδηση περιοχής».
Επιδιώκαμε έτσι την ολοκληρωμένη θεώρηση των προβλημάτων με αποφάσεις που θα ήταν επεξεργασμένες και εφαρμόσιμες:
Ο ορθολογισμός και η διαβούλευση να λειτουργεί όπως σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες στη θέση της άγνοιας, του θυμικού και της ιδιοτέλειας.
Οι επιλογές για την ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής των κατοίκων να αφορούν το σύνολο και να μην είναι ευάλωτες στον λαϊκισμό και τα μικροσυμφέροντα.
Είναι ευχάριστο ότι μέσα από διαδημοτικές συνεργασίες πολλοί «καποδιστριακοί» δήμοι πέτυχαν να χωροθετήσουν και να λειτουργήσουν χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), ξεπερνώντας τις αρχικές αντιδράσεις και υπάρχει η εκτίμηση ότι με τον χρόνο θα ξεπεραστούν τα όποια προβλήματα εμφανίζονται ακόμη.
Στην Αττική, δυστυχώς, το πρόβλημα της διαχείρισης σκουπιδιών και των αντιδράσεων είναι άλλης τάξης λόγω των μεγεθών των αποβλήτων, αλλά και της έλλειψης εκτάσεων στο Λεκανοπέδιο που μπορούν να δεχτούν εγκαταστάσεις επεξεργασίας, μετά και την ανεξέλεγκτη οικοδόμηση των τελευταίων δεκαετιών.
Μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του '90 υπήρχε απόλυτος εφησυχασμός για τη διαχείριση των απορριμμάτων της πρωτεύουσας, καθώς πολλοί πίστευαν ότι ο χώρος ανεξέλεγκτης απόθεσης των 'Ανω Λιοσίων ήταν καλή λύση (στη μυωπική προσέγγιση του προβλήματος) και είχε και ικανό χρόνο ζωής. Οι δε τοπικές αντιδράσεις ήταν μικρές για το μέγεθος του προβλήματος.
Είναι, πράγματι, ασύλληπτο για πρωτεύουσα κράτους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στις αρχές του 21ου αιώνα να μη διαθέτει στην ουσία ούτε ένα οργανωμένο σύστημα επεξεργασίας απορριμμάτων, παρά μόνο έναν εκπνέοντα ΧΥΤΑ.
Πέρα από τη συνολική σύγχυση και τη Βαβέλ των απόψεων που κυριαρχούν σήμερα, οι θέσεις που μπορούν να διατυπωθούν για την αντιμετώπιση του μεγάλου προβλήματος της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων στον νομό Αττικής είναι κατά τη γνώμη μου οι εξής:
Να προχωρήσει ο σχεδιασμός που εγκρίθηκε με τον νόμο του 2003, που προβλέπει χωροθέτηση εγκαταστάσεων υγειονομικής ταφής σε τρία διαφορετικά σημεία του νομού Αττικής. Η όποια υπαναχώρηση στον σχεδιασμό αυτόν (και η υποταγή στο σύνδρομο NIMBY) θα έχει σοβαρά αρνητικά αποτελέσματα για τις μελλοντικές αποφάσεις.
Να υπάρξουν πρόσθετες συζητήσεις και να αναζητηθούν άμεσα εναλλακτικές βιομηχανικές λύσεις επεξεργασίας των αποβλήτων στους χώρους που ήδη έχουν οριστεί, που θα ελαχιστοποιούν τη λειτουργία των ΧΥΤΑ. Όμως, αυτό δεν πρέπει να λειτουργήσει σαν άλλοθι απραξίας και νέων καθυστερήσεων.
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να γνωρίζουμε ότι η εξέλιξη στον τομέα διαχείρισης των απορριμμάτων είναι προτιμότερο να γίνεται βήμα προς βήμα σε πραγματικούς χρόνους και όχι με φανταστικά άλματα σε μελλοντικούς χρόνους.
Μέσα από συστηματική ενημέρωση να επιδιωχθεί βελτίωση της κουλτούρας για τον περιορισμό παραγωγής σκουπιδιών, αλλά και την αύξηση της ανακύκλωσης στην πηγή των αστικών απορριμμάτων.

Ριζική πολιτική μεταρρύθμιση με δημοκρατικές διαδικασίες

του Μελέτη Η. Μελετόπουλου

Πηγή: ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η επανάσταση στο Γουδή (15/8/1909) παραμένει στην ιστορική συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας το ορόσημο της μεγάλης ανατροπής που σάρωσε τον φαύλο παλαιοκομματισμό του 19ου αιώνα και έφερε στο προσκήνιο μια νέα γενιά πολιτικών, με σημαντικότερο τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Απότοκα αυτής της ανατροπής υπήρξαν:
ο εκσυγχρονισμός του κράτους και των θεσμών,
η εγκαθίδρυση σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος,
η θεμελίωση της οικονομικής ανάπτυξης,
η ανάκτηση της εθνικής αυτοπεποίθησης και αξιοπρέπειας,
η δυναμική συμμετοχή στους Βαλκανικούς Πολέμους και ο διπλασιασμός της ελληνικής επικράτειας.
Καταλυτικό στοιχείο του κινήματος στο Γουδή υπήρξε η πάνδημη συμμετοχή του λαού και ο αναίμακτος χαρακτήρας του (αξίζει να σημειωθεί ότι η τεράστια αυτή τομή πραγματοποιήθηκε χωρίς να καταλυθεί καν η κοινοβουλευτική διαδικασία).
Τα δημοσιογραφικά κείμενα που προηγήθηκαν και συνόδευσαν το Γουδή εντυπωσιάζουν σήμερα, διότι κατά έναν εκπληκτικό τρόπο ισχύουν ως ανάλυση της σημερινής πολιτικής κατάστασης. Εκατό χρόνια μετά, μοιάζει σαν η ελληνική κοινωνία να διήνυσε μια τροχιά και να κατέληξε στο ίδιο σημείο: οικονομική κατάρρευση, διακύβευση της εθνικής κυριαρχίας, ανύπαρκτη παρουσία στο διεθνές γίγνεσθαι, αποσύνθεση των κρατικών μηχανισμών, τερατώδης διαφθορά και φαυλότητα.
Επανέρχεται επομένως, απολύτως επίκαιρο, το αίτημα μιας ριζικής πολιτικής μεταρρύθμισης που θα απαλλάξει τη χώρα από το άγος της πολιτικής διαφθοράς, της οικογενειοκρατίας, της αναξιοκρατίας και της ανικανότητας. Και θα θεσπίσει νέο θεσμικό πλαίσιο, με εγγυήσεις που θα αποτρέψουν στο μέλλον τον εκφυλισμό της δημοκρατίας μας σε κληρονομική ολιγαρχία τριτοκοσμικού τύπου. Και ταυτόχρονα θα αναδείξει τα καλύτερα στοιχεία της κοινωνίας μας στο πολιτικό προσκήνιο.

Μέτρα προς αυτήν την κατεύθυνση είναι (ενδεικτικά):
ριζικός διαχωρισμός των εξουσιών,
ασυμβίβαστο βουλευτική-υπουργικής ιδιότητας (ώστε να παύσουν τα υπουργεία να λειτουργούν ως μηχανισμός εξυπηρέτησης των ψηφοφόρων του υπουργού),
εκλογικό σύστημα σταθερό και με στενή περιφέρεια, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι εκλογικές δαπάνες,
προκαθορισμένη θητεία του κοινοβουλίου και απαγόρευση της τυχοδιωκτικής πρόωρης διάλυσής του χάριν εκλογικών σκοπιμοτήτων,
πλήρης κατάργηση των βουλευτικών προνομίων, της βουλευτικής ασυλίας και του νόμου περί ευθύνης υπουργών,
περιορισμός της θητείας των βουλευτών σε δύο τετραετίες,
θέσπιση μηχανισμού ελέγχου του «πόθεν έσχες» των πολιτικών,
δυνατότητα λαϊκής πρωτοβουλίας για δημοψήφισμα,
δυνατότητα ανάκλησης βουλευτών για ποινικά αδικήματα κ.ά.
Αυτά τα μέτρα, που περιλαμβάνουν στοιχεία άμεσης δημοκρατίας, στην ουσία μεταβάλλουν το πολίτευμα της χώρας, καταργώντας τις ολιγαρχικές πλευρές του και καθιστώντας κέντρο βάρους του πολιτικού συστήματος τον πολίτη. Ορισμένα από αυτά τα μέτρα μπορούν να θεσπιστούν με αναθεωρητική διαδικασία, ενώ όσα αφορούν μη αναθεωρητέες διατάξεις, μπορούν να θεσπιστούν με την διαδικασία του δημοψηφίσματος, που προβλέπει το υπάρχον σύνταγμα, και που εκφράζει τη λαϊκή κυριαρχία στην πιο άμεση και γνήσια μορφή της.
Είναι ενδεικτικό της κρίσης το γεγονός ότι, κορυφαίοι παράγοντες του σημερινού κομματικού συστήματος, που κυβέρνησαν και άρα ευθύνονται για το σημερινό αδιέξοδο, εμφανίζονται σήμερα σαν θιασώτες, και μάλιστα ρητά, ενός νέου Γουδή, που όπως κηρύσσουν θα προκύψει από τα... σημερινά πολιτικά κόμματα. Οι εξαγγελίες αυτές είναι συνθηματολογικές και ανεύθυνες, αντιφάσκουν με την κοινή λογική και στερούνται σοβαρότητας. Στην ουσία, κάποιοι φαντάζονται μία προσομοίωση του Γουδή, που θα λειτουργήσει ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ για τα ανομήματα και τις ευθύνες του σημερινού πολιτικού σκηνικού.
Είναι αυτονόητο ότι τέτοιου τύπου μεταβολές, αυτο-αναιρετικές του σημερινού πολιτικού συστήματος, είναι αδύνατον να υλοποιηθούν από τα σημερινά πολιτικά κόμματα. Το 1909, με την έκρηξη του κινήματος, ο Γεώργιος Α' διόρισε μία παλαιοκομματική κυβέρνηση υπό τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, με εντολή να υλοποιήσει τα αιτήματα του «στρατιωτικού συνδέσμου». Η κυβέρνηση αυτή, που ήταν το τελευταίο χαρτί του καταρρέοντος παλαιοκομματισμού, απέτυχε, όπως ήταν φυσικό, να πραγματοποιήσει τις αιτούμενες μεταρρυθμίσεις και προκάλεσε χάος και βίαιες αντιδράσεις, με αποτέλεσμα να κληθεί εσπευσμένα στην Αθήνα ο Βενιζέλος, για να δώσει τη λύση.
Η σημερινή ελληνική κοινωνία διαθέτει δημοκρατική ευαισθησία και υγιείς δυνάμεις, αποστασιοποιημένες από τα κόμματα του παρόντος, όπως απέδειξε η πρωτοφανής αποχή των ψηφοφόρων στις πρόσφατες ευρωεκλογές. Αυτές οι δυνάμεις μέχρι τώρα τηρούν στάση αναμονής, αλλά είναι βέβαιο ότι θα πλαισιώσουν μία δημοκρατική, σοβαρή και υπεύθυνη προσπάθεια ριζικής μεταβολής του σημερινού σκηνικού.

Ευραβία: γιατί ο φόβος για εξισλαμισμό της Ευρώπης είναι αβάσιμος

του Ουίλιαμ 'Αντερχιλ

Πηγή: ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή άκρα δεξιά, είναι προφανές πως η γηραιά ήπειρος πορεύεται προς έναν νέο επώδυνο γύρο μιας αιωνόβιας διαμάχης. «Η ισλαμική εισβολή στην Ευρώπη σταμάτησε μια πρώτη φορά στο Πουατιέ, το 732. Μια δεύτερη φορά στις πύλες της Βιέννης, το 1683. Σήμερα καλούμαστε να σταματήσουμε μία τρίτη, καμουφλαρισμένη εισβολή», ισχυρίζεται ο Γκέερτ Βίλτερς (Geert Wilders), ηγέτης του ολλανδικού «κόμματος της ελευθερίας» (PVV), σύμφωνα με τον οποίο η ισλαμική θρησκεία ενθαρρύνει την τρομοκρατία.
Όλα αυτά βέβαια δεν είναι παρά δημοκοπίες. Πίσω όμως από την πολεμική του Βίλντερς κρύβεται μια συλλογιστική που την υποστηρίζουν πολλοί δεξιοί διανοούμενοι, ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού, σύμφωνα με την οποία η ουδετερόθρησκη και έως υπερβολής ανεκτική Ευρώπη, αφέθηκε επί δεκαετίες να μεταβληθεί σε χώρο υποδοχής ανεξέλεγκτης την ουσία μετανάστευσης. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ήταν υπερβολικά τρυφηλές για να υποστηρίξουν τις ίδιες τους τις αξίες. Υιοθέτησαν λοιπόν μία πολιτική κατευνασμού των αιτημάτων των μουσουλμάνων -και τώρα πια, τις περιμένουν τα χειρότερα.
Αυτού του είδους η επιχειρηματολογία ενισχύθηκε από τις εκφοβιστικές και εξαιρετικά επισφαλείς προβλέψεις πολλών συγγραφέων και αναλυτών.
Ο Καναδός Μαρκ Στάιν (Mark Steyn), συγγραφές του ευπώλητου «η Αμερική μόνη της», υποστηρίζει πως η συνέχιση της μετανάστευσης και η υψηλή γεννητικότητα των μουσουλμάνων της Ευρώπης οδηγούν σε μία Ευρώπη με 40% μουσουλμανικό πληθυσμό έως το 2025.
Παρόμοιες δημόσιες προειδοποιήσεις απεύθυνε ο Αμερικανός διπλωμάτης Τίμοθι Σάβατζ (Timothy Savage), σύμφωνα με τον οποίο «δεν απέχει πολύ από την αλήθεια» το σενάριο μιας Ευρώπης κατά πλειοψηφία μουσουλμανικής έως τα μέσα του τρέχοντος αιώνα, εφόσον συνεχιστούν οι ίδιες δημογραφικές τάσεις, πράγμα που θα επέτεινε τον κίνδυνο βίαιων εθνοτικών συγκρούσεων.
Ο Βρετανός ιστορικός Νίαλ Φέργκιουσον (Niall Ferguson) έχει γράψει πως «νεανικοί μουσουλμανικοί πληθυσμοί εισβάλουν στην Ευρώπη από το νότο και την ανατολή και εποικίζουν -ο όρος μόνο υπερβολικός δεν είναι- τη γηράσκουσα Ευρώπη».
Ο Αμερικανός δημοσιογράφος Κρίστοφερ Κόλντουελ (Christopher Caldwell) προβλέπει πως το «γεμάτο αυτοπεποίθηση» και «διαθέτον έρμα» ισλάμ, είναι έτοιμο να επιβάλει τις αξίες του στον «ανασφαλή» και «σχετικιστικό» ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Οι πιο απαισιόδοξοι από τους συγγραφείς αυτούς, συμπεριλαμβανομένου του συντηρητικού Αμερικανού αναλυτή Τόνι Μπάνκλεϊ (Tony Blankley), μίλησαν για την ανάδυση της «Ευραβίας», μιας Ευρώπης αντίθετης προς τα αμερικανικά συμφέροντα και υποταγμένης στο ισλάμ.
Αυτού του είδους οι προβλέψεις συναντούν την διαδεδομένη ανησυχία πως ήδη σήμερα η Ευρώπη είναι η κοιτίδα της παγκόσμιας τρομοκρατίας. Στο κάτω-κάτω οι αεροπειρατές της 11ης Σεπτεμβρίου σχεδίασαν την επιχείρησή τους στη Γερμανία, ενώ στις τρομοκρατικές επιθέσεις του Λονδίνου και της Μαδρίτης αναμείχθηκαν μουσουλμάνοι με βρετανική και ισπανική αντίστοιχα υπηκοότητα.
Εντωμεταξύ πολλαπλασιάζονται οι ανησυχίες πως ο αυξανόμενος πληθυσμός μεταναστών -που δεν επιθυμούν να αφομοιωθούν ή να ενταχθούν κοινωνικά- στερούν θέσεις εργασίας και απομυζούν τα δημόσια ταμεία. Σύμφωνα με την εταιρεία δημοσκοπήσεων «Πιου», σχεδόν οι μισοί Γερμανοί και Ισπανοί διάκεινται αρνητικά προς τους μουσουλμάνους. Στην Ισπανία οι σχετικές αρνητικές γνώμες αυξήθηκαν κατά 15% από το 2004 , κι έφτασαν στο 52%.
Στις φετινές ευρωεκλογές, το κόμμα του Βίλντερς στην Ολλανδία τριπλασίασε το ποσοστό του σε σχέση με τις προηγούμενες κοινοβουλευτικές εκλογές κι έφτασε στο 17%. Στη Βρετανία, το ξενόφοβο «βρετανικό εθνικό κόμμα» (BNP), που κατήγγειλε τον «ανατριχιαστικό εξισλαμισμό» της βρετανικής κοινωνίας, εξέλεξε για πρώτη φορά δύο ευρωβουλευτές. Στην Αυστρία, το ακροδεξιό «κόμμα ελευθερίας» (FPO), με 13%, σχεδόν διπλασίασε τα ποσοστά του.
Πανικόβλητες από τις διαθέσεις της κοινής γνώμης, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, που ανήκουν σχεδόν όλες στην κεντροδεξιά, κλείνουν τις πόρτες στην περαιτέρω μετανάστευση -κι όχι μόνο από τις μουσουλμανικές χώρες- κι αποσαφηνίζουν πως η μουσουλμανική Τουρκία δεν είναι καλοδεχούμενη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Η Ιταλία ψήφισε νόμο που προβλέπει ποινές φυλάκισης στους αγρότες που απασχολούν λαθρομετανάστες. Τον περασμένο μήνα, ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί (Nicolas Sarkozy) ανακοίνωσε πως θεωρεί την μπούρκα «σύμβολο υποταγής» της γυναίκας «που δεν είναι ευπρόσδεκτη στη γαλλική δημοκρατία».
Όλα τούτα όμως επισκιάζουν μια απλή αλήθεια: πως οι προβλέψεις για ανάδυση της «Ευραβίας» στηρίζονται σε εξαιρετικά λίγα και επισφαλή στοιχεία. Μία από τις πλέον αναφερόμενες σχετικές έρευνες, του «εθνικού συμβουλίου υπηρεσιών των ΗΠΑ» κατέληξε το 2004 σε τέσσερα σενάρια. Το χειρότερο αναφέρει πως το 2025 ο αριθμός των μουσουλμάνων θα έχει αυξηθεί από τα σημερινά 20 εκατομμύρια (μόλις 5% του πληθυσμού) στα 38 εκατομμύρια. Αλλά κι αυτές οι προβλέψεις «βασίζονται σε διπλωματικές και δημοσιογραφικές αναφορές και σε κυβερνητικά, ερευνητικά κ.λπ στοιχεία» -ή αλλιώς σε σκέτες εικασίες, που με τη σειρά τους βασίζονται σε άλλες εικασίες, που ακόμα κι αν αποδεικνύονται αληθινές, ο μουσουλμανικός πληθυσμός στην Ευρώπη το 2025 θα έφτανε μετά βίας το 8% του συνολικού πληθυσμού (που σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ, θα ανέρχεται το 2025 στα 470 εκατομμύρια).
Πράγματι, ακόμα κι αν τελικά υπάρξει στο μέλλον αύξηση των μουσουλμάνων της Ευρώπης, το μέγεθός της αύξησης αυτής συνήθως υπερεκτιμάται. «Αν κι έχει επισημανθεί επανειλημμένα πως οι σχετικοί αριθμοί διογκώνονται σκόπιμα, αυτό δε μοιάζει να αποτρέπει τους ενδιαφερόμενους από να τους επαναλαμβάνουν με αμείωτη συχνότητα», επισημαίνει η Γίτε Κλάουσεν (Jytte Klausen) που θεωρείται αυθεντία στην παρουσία του ισλάμ στην Ευρώπη και διδάσκει στο πανεπιστήμιο Μπραντέις της Βοστώνης.
Ας επανέρθουμε όμως στους μουσουλμάνους που ζουν πράγματι σήμερα στην Ευρώπη, αντί να προσπαθούμε να προβλέψουμε πόσοι θα είναι στο μέλλον, πράγμα που είναι πρακτικά αδύνατο: ο αριθμός των λαθρομεταναστών παραμένει άγνωστος και -δείγμα του πόσο ευαίσθητο είναι το θέμα- ορισμένες χώρες, σαν τη Γαλλία ή τη Γερμανία, δεν καταγράφουν καν στοιχεία για τις διάφορες θρησκευτικές ή εθνοτικές μειονότητες που κατοικούν νόμιμα στην επικράτειά τους.
Είναι αληθές πως το πιθανότερο είναι πως η μουσουλμανική παρουσία στην Ευρώπη θα αυξηθεί στο μέλλον, αν μη τι άλλο λόγω της νεανικότητας των σημερινών μουσουλμανικών πληθυσμών της. Παράλληλα, οι δείκτες γεννητικότητας των μουσουλμάνων είναι υψηλότεροι από ότι των υπολοίπων Ευρωπαίων -και η ροή τους προς την Ευρώπη συνεχίζεται, σε μεγάλους αριθμούς.
Όσοι αρέσκονται στα δυσοίωνα σενάρια, κάνουν το λάθος να θεωρούν πως αυτές οι τάσεις θα συνεχιστούν. «Τα δυστοπικά σενάρια υποθέτουν πως οι όποιες συμπεριφορές του παρελθόντος θα διατηρηθούν και στο μέλλον» επισημαίνει η Γκρέις Ντέιβι (Grace Davie) εμπειρογνώμονας σε θέματα σχέσεων Ευρώπης-ισλάμ και καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο του Έξετερ, στη Βρετανία.
Για να κατορθώσουν οι μουσουλμάνοι να γίνουν πλειοψηφία στην Ευρώπη έως τα μέσα του τρέχοντος αιώνα, θα έπρεπε είτε να αναπαράγονται σε ρυθμούς που σπανίως είδαμε στην ιστορία, είτε η μετανάστευση να συνεχιστεί με ρυθμούς που είναι πολιτικά ανέφικτοι. Το πιθανότερο είναι πως η ένταση των ελέγχων θα επιβραδύνει τις μεταναστευτικές ροές μουσουλμάνων. Ταυτόχρονα, οι ρυθμοί γεννήσεων των μουσουλμάνων αναμένεται να συνεχιστεί να βαίνουν επιβραδυνόμενοι, όπως συμβαίνει εξάλλου μέχρι σήμερα, καθώς αυξάνει η ευημερία τους και βελτιώνεται η υγειονομική τους περίθαλψη. Αν και δεν υπάρχουν πανευρωπαϊκά σχετικά στοιχεία, μία έρευνα για το δείκτη γεννητικότητας γυναικών τούρκικης ιθαγένειας στην Ολλανδία έδειξε πως αυτός μειώθηκε από 3.2 (παιδιά ανά γυναίκα) το 1990 σε 1.9 το 2005, ελάχιστα υψηλότερος δηλαδή από εκείνο των γηγενών Ολλανδών. Επιπλέον, παρατηρείται ανάκαμψη της γεννητικότητας σε ορισμένες χώρες της βορείου Ευρώπης, που ίσως καλύψει εν μέρει την αύξηση των μουσουλμάνων.
Με δεδομένη την πολλαπλότητα των μεταβλητών, οι δημογράφοι είναι εξαιρετικά επιφυλακτικοί να κάνουν προβλέψεις για το μελλοντικό αριθμό μουσουλμάνων στην Ευρώπη. «Κάτι τέτοιο θα σήμαινε πως θα υποχρεωνόμαστε σχεδόν να "κατασκευάσουμε" έναν αριθμό» επισημαίνει ο Καρλ Χομπ (Carl Haub), επικεφαλής των δημογράφων στο «γραφείο καταγραφής πληθυσμού» (PRB) της Ουάσινγκτον. Όσο για την ιδέα πως οι μουσουλμάνοι μπορούν να είναι πλειοψηφία στην Ευρώπη στο ορατό μέλλον, τη θεωρεί «εντελώς παράλογη».
Το σημαντικότερο όμως είναι πως ο μύθος της «Ευραβίας» προϋποθέτει ένα ενοποιημένο ισλάμ, που λειτουργεί ως ενιαίο μπλοκ, ικανό να αναλάβει συλλογική και πιθανά υπονομευτική δράση. Η αλήθεια είναι πως δεν υφίστανται σήμερα ισχυρά μουσουλμανικά πολιτικά κινήματα στην Ευρώπη, ούτε σε εθνικό, ούτε πολύ περισσότερο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, και πως οι παγκόσμιες διαιρέσεις των μουσουλμάνων -με πιο προφανή εκείνη μεταξύ σουνιτών και σιιτών- εξακολουθούν να υφίστανται και στην Ευρώπη.
Όλα τα ευρωπαϊκά κράτη έγιναν χώρος υποδοχής διακριτών μουσουλμανικών πληθυσμών, που προέρχονταν συχνά από τις πρώην αποικίες τους, και έχουν διαφορετικά ήθη, έθιμα και εμφανίσεις. Ελάχιστη σχέση υπάρχει μεταξύ ενός Βρετανού μουσουλμάνου με πακιστανική καταγωγή κι ενός Γάλλου μουσουλμάνου που προέρχεται από την Αλγερία. Ένας Γερμανός μουσουλμάνος δεύτερης γενιάς από την Τουρκία δεν έχει πολλά κοινά με έναν Μαροκινό που μόλις διέσχισε τη Μεσόγειο και ζει στο Βέλγιο. Ακόμα και μέσα στην κάθε χώρα, υπάρχουν μεγάλες διαφορές: στη Γερμανία, σχεδόν το 10% των μουσουλμάνων είναι αλαβίτες, που οι πιο ορθόδοξοι μουσουλμάνοι δεν τους θεωρούν ούτε καν ομόδοξους.
Οι διαφορές είναι έντονες ακόμα και στον τομέα των αξιών. Μία πρόσφατη δημοσκόπηση της εταιρείας ερευνών «γκάλοπ» έδειξε πως το 30% των νέων μουσουλμάνων της Γαλλίας δείχνουν ανοχή απέναντι στην ομοφυλοφιλία, έναντι... 0% της Βρετανίας. Σχεδόν οι μισοί Γάλλοι μουσουλμάνοι θεωρούν ηθικά αποδεκτό το προγαμιαίο σεξ, έναντι μόλις 27% των Γερμανών ομόδοξών τους.
Όσο για τη φανατική θρησκοληψία, αυτή αφορά ελάχιστες μειοψηφίες: οι δημοσκοπήσεις δείχνουν επανειλημμένα πως οι Ευρωπαίοι μουσουλμάνοι αποδοκιμάζουν σε συντριπτικά ποσοστά την τρομοκρατία. Σε ορισμένες χώρες μάλιστα, ακόμα και η έννοια της θρησκευτικής ταυτότητας μοιάζει να εξαφανίζεται. «Στη Γαλλία, η πλειοψηφία των μουσουλμάνων μοιάζει να έχουν αποκοπεί από τη θρησκεία τους. Απλά νιώθουν να εντάσσονται σε μία μεγάλη ομάδα "εγχρώμων", καφετί και μαύρων ανθρώπων» λέει ο Αλί Αλάουι (Ali Allawi), πρώην υπουργός του Ιράκ και συγγραφέας του βιβλίου «η κρίση του ισλαμικού πολιτισμού».
Ο Γιόσεν Χίπλερ (Jochen Hippler), ένας Γερμανός πολιτικός επιστήμων που διδάσκει στο πανεπιστήμιο του Ντούισμπουργκ-Έσεν, αναφέρει πως του έτυχε να έχει νεαρούς Τούρκους φοιτητές, που τον ρωτούσαν τι πρεσβεύει το ισλάμ. «Είχαν χάσει κάθε σχέση με τη θρησκεία των γονιών και των παππούδων τους», συνεχίζει έκπληκτος.
Μία πρόσφατη κυβερνητική έρευνα στη Γερμανία έδειξε πως σχεδόν των 40% των Ιρανών που ζουν στη Γερμανία δηλώνουν άθρησκοι, όπως και το 23% των βορειοαφρικανών. Στην Ολλανδία, το ποσοστό των μουσουλμάνων που πηγαίνει τακτικά στο τζαμί (23%) είναι μικρότερο από εκείνο των προτεσταντών που συχνάζει στην εκκλησία.
Όλα αυτά τεκμηριώνουν πως οι ίδιοι οι μουσουλμάνοι δε θεωρούν αντιφατική τη θρησκεία τους με τη νομιμοφροσύνη προς τις νέες τους πατρίδες. Όπως έδειξε η δημοσκόπηση της «γκάλοπ», οι μουσουλμάνοι της Γαλλίας και της Γερμανίας θεωρούν σε συντριπτικά ποσοστά εαυτούς νομιμόφρονες πολίτες. Στη Βρετανία και στη Γερμανία οι μουσουλμάνοι δείχνουν περισσότερη εμπιστοσύνη στη γερμανική δικαιοσύνη, το οικονομικό σύστημα και την τιμιότητα των εκλογών σε σχέση με τους ετερόδοξους συμπατριώτες τους.
Η Ευρώπη όχι μόνο δε δείχνει να βρίσκεται στο χείλος της επανάστασης, αλλά οι υποτιθέμενοι «εισβολείς» της μοιάζουν παράδοξα ευτυχείς με την καθεστηκυία της τάξη.

Οι νόμοι περί πνευματικών δικαιωμάτων απειλούν τις ελευθερίες μας στο διαδίκτυο

του Κρίστιαν Ένγκστρομ

Πηγή: ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Αν αναζητήσετε τον Έλβις Πρίσλεϊ (Elvis Presley) στη «βικιπαίδεια» θα βρείτε μπόλικο κείμενο κι ελάχιστες εικόνες, που η πρόσβασή τους είναι ελεύθερη για το κοινό. Λόγω των νόμων όμως περί «πνευματικών δικαιωμάτων» δε θα βρείτε ούτε μουσική, ούτε τρέιλερ από ταινίες. Πράγματα που νομίζουμε πως ανήκουν στην κοινή πολιτιστική μας κληρονομιά, τελικά δεν «μας» ανήκουν ούτε στο ελάχιστο.
Στο «μάι σπέις» ή το «γιου τουμπ» δημιουργικοί άνθρωποι «ανεβάζουν» ηχητικά ντοκουμέντα με δική τους βιντεογράφηση, ώστε να τα χαρούν οι συμπολίτες τους, έως ότου τα εντοπίζουν οι μεγάλες κινηματογραφικές και μουσικές εταιρείες και στη θέση τους αναρτώνται προειδοποιήσεις περί παραβίασης των νόμων για τα πνευματικά δικαιώματα.
Η τεχνολογία ανοίγει δυνατότητες, που τις κλείνουν όμως οι νόμοι για τα πνευματικά δικαιώματα.
Δεν ήταν αυτός ο σκοπός μας. Οι νόμοι για τα πνευματικά δικαιώματα γεννήθηκαν για να ενθαρρύνουν τη δημιουργία πολιτιστικών αγαθών, όχι για να την περιορίσουν. Αυτό θα αρκούσε για να σκεφτούμε πως χρειάζεται μια αλλαγή.
Αλλά το ισχύον καθεστώς έχει και μία άλλη, πολύ χειρότερη παρενέργεια: προκειμένου να τηρηθούν οι νόμοι για τα πνευματικά δικαιώματα, τα κράτη αρχίζουν σπεύδουν πλέον να ελέγχουν ακόμα και τις ιδιωτικές μας επικοινωνίες.
Η ανταλλαγή αρχείων γίνεται εξ ορισμού μεταξύ ατόμων. Ο μόνος τρόπος να ελέγξεις αυτή τη διαδικασία είναι ελέγχοντας την ιδιωτική επικοινωνία μεταξύ δύο απλών πολιτών. Παρά τη συντριβή του «νάπστερ», του «καζάα» και άλλων προγραμμάτων ανταλλαγής αρχείων μεταξύ ατόμων, ο όγκος των ανταλλαγών αυξήθηκε με γεωμετρική πρόοδο. Όσες παρόμοιες πλατφόρμες κι αν κλείσουν οι αρχές, ο κόσμος πάντα θα βρίσκει τρόπο να ανταλλάσσει αρχεία με «κατοχυρωμένα» πνευματικά δικαιώματα, μέσω του ηλεκτρονικού του ταχυδρομείου ή «κλειστών», ιδιωτικών δικτύων. Κι αν το κάνουμε αυτό, τι θα γίνει δηλαδή, θα επιχειρήσει το κράτος να ελέγχει όλη την ηλεκτρονική μας αλληλογραφία και κάθε «κλειστό» δίκτυο;
Για όσο καιρό θα μας επιτρέπεται να επικοινωνούμε ιδιωτικά, αυτό θα αξιοποιείται για την ανταλλαγή «κατοχυρωμένων» περιεχομένων. Προκειμένου να αποτραπεί κάθε δυνατότητα ανταλλαγής περιεχομένων, θα πρέπει αναγκαστικά να καταργηθεί το δικαίωμα της ιδιωτικής επικοινωνίας! Δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Η κοινωνία αναγκαστικά θα κάνει μία επιλογή.
Ο κόσμος βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Το διαδίκτυο και οι νέες τεχνολογίες πληροφορίας έχουν τέτοια ισχύ που, ό,τι κι αν κάνουμε, οι κοινωνίες μας θα αλλάξουν. Προς ποια κατεύθυνση όμως, δεν το ξέρουμε ακόμα.
Η τεχνολογία θα μπορούσε να αξιοποιηθεί προκειμένου να δημιουργηθεί μία κοινωνία του «μεγάλου αδερφού» πέραν των χειρότερων εφιαλτών μας, όπου τα κράτη και οι επιχειρήσεις θα ελέγχουν την καθημερινή μας ζωή και στη μικρότερη λεπτομέρειά της. Στην πρώην Ανατολική Γερμανία, η κυβέρνηση χρειαζόταν δεκάδες χιλιάδες πράκτορες για να παρακολουθούν τους κατόχους γραφομηχανών, μολυβιών ή αρχείων. Σήμερα την ίδια δουλειά μπορεί να την κάνει ένας υπολογιστής με το πάτημα ενός κουμπιού, και ένα εκατομμύριο φορές ταχύτερα. Υπάρχουν δε ένα σωρό πολιτικοί που πολύ θα το ήθελαν αυτό το κουμπί.
Η ίδια αυτή τεχνολογία θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για να ευνοήσει τον αυθορμητισμό, τη συνεργασία, την ποικιλομορφία. Μια κοινωνία όπου οι πολίτες δε θα είναι πια απλά παθητικοί καταναλωτές πληροφορίας και πολιτιστικών αγαθών που τους ταΐζουν τα μίντια, αλλά δραστήριοι συμμέτοχοι, που συνεργάζονται στο ταξίδι τους στο μέλλον.
Το διαδίκτυο βρίσκεται ακόμα στην βρεφική του ηλικία, κι όμως συμβαίνουν απίστευτα,. σχεδόν μαγικά, πράγματα. Δείτε το «λίνουξ», το δωρεάν λειτουργικό σύστημα για τους υπολογιστές, ή την «βικιπαίδεια», τη δωρεάν εγκυκλοπαίδεια. Παρατηρείστε το συμμετοχικό πνεύμα του «μάι σπέις» ή του «γιου τουμπ», την ανάπτυξη του «πάιρεϊτ μπέι» που κάνει τον παγκόσμιο πολιτισμό προσβάσιμο σε όποιον έχει ίντερνετ. Όπου όμως η τεχνολογία ανοίγει νέες δυνατότητες, έρχονται οι νόμοι μας για τα πνευματικά δικαιώματα και κάνουν ό,τι μπορούν για να τις περιορίσουν. Το «λάινουξ» δεινοπαθεί από τις ρυθμίσεις για τις ευρεσιτεχνίες -τα υπόλοιπα από τους νόμους για τα πνευματικά δικαιώματα.
Το κοινό αντιλαμβάνεται σταδιακά την ανάγκη για αλλαγή. Αυτός ήταν ο λόγος που το «κόμμα των πειρατών» (PP) έλαβε 7.1% στις ευρωεκλογές στη Σουηδία κι εξέλεξε έναν ευρωβουλευτή, για πρώτη φορά στην ιστορία.
Το πρόγραμμά μας προβλέπει τη μεταρρύθμιση των νόμων περί πνευματικών δικαιωμάτων και τη σταδιακή κατάργηση του συστήματος των ευρεσιτεχνιών. Εναντιωνόμαστε στη μαζική παρακολούθηση και τη λογοκρισία στο διαδίκτυο, όπως εξάλλου και στην κοινωνία γενικά. Θέλουμε μία Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) πιο δημοκρατική, με μεγαλύτερη διαφάνεια.
Κι αυτό είναι όλο μας το πρόγραμμα.
Σκοπεύουμε να αφιερώσουμε όλο μας το χρόνο και όλη μας την ενέργεια για να προστατεύσουμε τις βασικές δημοκρατικές ελευθερίες στο διαδίκτυο και πέραν αυτού. Εφτά Σουηδοί στους εκατό συμφώνησαν μαζί μας πως αυτή η υπόθεση αξίζει τον κόπο να αφήσουν κατά μέρος τις υπόλοιπες πολιτικές τους διαφορές και να μας υποστηρίξουν.
Οι πολιτικές αποφάσεις που θα ληφθούν την επόμενη πενταετία θα είναι κατά πάσα πιθανότητα καθοριστικής σημασίας για το πώς θα πορευτούμε στην κοινωνία της πληροφορίας -και άρα θα επηρεάσουν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων τα πολλά επόμενα χρόνια.
Θα επιτρέψουμε στις φοβίες μας να μας οδηγήσουν σε μία δυστοπική κοινωνία του «μεγάλου αδερφού», ή θα έχουμε το θάρρος και τη σωφροσύνη να επιλέξουμε ένα συναρπαστικό μέλλον, σε μία ελεύθερη και ανοικτή κοινωνία;
H επανάσταση της πληροφορίας συμβαίνει εδώ και τώρα. Επαφίεται πλέον σε εμάς να επιλέξουμε τι μέλλον θέλουμε.

...Η κοινωνία μας ζει στο 2007 και η Εκκλησία μας στο 1340... Είμαστε λαός που νοσταλγεί, αλλά δεν πράττει

Ο φιλόσοφος Στέλιος Ράμφος μιλάει με την Κίτσα Μπόντζου για το προαιώνιο Θείο και τον σημερινό άνθρωπο, επ' ευκαιρία της κυκλοφορίας του νέου, ογκώδους βιβλίου του «Το μυστικό του Ιησού»

Πηγή: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

- Μελετώντας τα ευαγγελικά κείμενα, διαπιστώσατε αντιφάσεις ή πράγματα που δεν μπορούν να εξηγηθούν με τη λογική;
«Εχουμε πολλά πράγματα τα οποία είναι ασυμβίβαστα μεταξύ τους. Αλλά αυτό το ξέρουμε και δεν θεωρούμε ότι έχει καμιά ιδιαίτερη σημασία ως προς την ιστορικότητα των βασικών γεγονότων. Απλώς τα Ευαγγέλια έχουν γραφτεί πολύ αργότερα. Είναι κείμενα πίστεως και όχι κείμενα Ιστορίας, και βασίζονται σε μαρτυρίες πίστεως τις οποίες καλούνται οι πιστοί, με τη δική τους πίστη, να ζήσουν».
- Αναφέρετε στο βιβλίο σας ότι τα κείμενα δημοσιεύονται το 70-74 και τα ονόματα των Ευαγγελιστών (που δεν είναι κατ' ανάγκη πραγματικά, μπορεί να είναι συμβολικά) γίνονται γνωστά περίπου το 150 μ.Χ. Αυτό που είχε στόχο τη διάδοση των ιδεών, ήταν έργο της εκκλησιαστικής κοινότητας;
«Η νέα θρησκεία είχε αρχίσει να εξαπλώνεται και ήταν πλέον ζήτημα εγκυρότητος να αναλάβουν την ευθύνη κάποιοι».
Η βασιλεία είναι μέσα μας
- Τι ήταν εκείνο που καθιέρωσε τη χριστιανική πίστη;
«Ηταν ότι ξαφνικά ο Θεός, που στις άλλες θρησκείες βρίσκεται έξω από τον κόσμο και ορίζει με τη θέλησή του απ' έξω και από μακριά τα πράγματα, εδώ μπαίνει στον κόσμο, δίνει μια αίσθηση και μια πραγματικότητα ελευθερίας άγνωστης στους ανθρώπους τού τότε. Οταν ο Θεός είναι σαν και μένα, τότε έχω ένα πρότυπο μέσα μου και, αντί να μοιάζω με τα πράγματα που είναι απέναντί μου, κοιτάζω να ολοκληρώσω την εσωτερική μου πραγματικότητα. Εδωσε, με άλλα λόγια, μια μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στον άνθρωπο, ζητούσε απ' αυτόν υπευθυνότητα, αυτοσεβασμό -κάτι επαναστατικό για τα χρόνια εκείνα. Αυτή ήταν η μεγάλη του δύναμη, δεδομένου ότι οι πίστεις της εποχής κατέρρεαν, επειδή ακριβώς δεν έδιναν λύσεις σε βαθύτερες αγωνίες των ανθρώπων».
- Ο Χριστός διδάσκει την αγάπη, και ο Μωάμεθ και ο Βούδας και όλες οι θρησκείες την αγάπη διδάσκουν. Πώς, λοιπόν, εν ονόματι αυτής της αγάπης, έχουμε τα μεγαλύτερα εγκλήματα -βία, θανάτους, βασανιστήρια, πολέμους- και όλα μάλιστα ευλογημένα;
«Είναι άλλο πράγμα η διδασκαλία και άλλο η ψυχή των ανθρώπων. Η διδασκαλία είναι σαν τον Πολικό Αστέρα - τείνεις προς τα εκεί, δεν ταυτίζεσαι εύκολα. Επί παραδείγματι, ο χριστιανισμός ξεκίνησε διδάσκοντας ότι δεν υπάρχουν ελεύθεροι και δούλοι - η δουλεία καταργήθηκε (αν καταργήθηκε) τον 19ο αιώνα. Θέλω να πω ότι αυτά τα πράγματα πρέπει να τα καταλαβαίνουμε σαν βιώματα ενός χρόνου ο οποίος, αντί να τρέχει, ολοκληρώνεται. Αυτή ήταν και η αιτία της μεγάλης αλλαγής στον ίδιο τον χριστιανισμό. Ο Ιησούς έφερνε το μήνυμα ότι πλέον τα δεινά των ανθρώπων τελείωσαν, ότι έχει αρχίσει το τέλος και είναι ζήτημα ελάχιστου χρόνου να συντελεσθεί, αλλά, αντί να εκλείψει το κακό από τη Γη (γιατί αυτό ήταν η λεγόμενη «βασιλεία των ουρανών»), σταυρώθηκε εκείνος. Ετσι, ο χρόνος τού τέλους άφησε το "τώρα" και άρχισε να εκτείνεται σε ένα ατελείωτο μέλλον».
- Για να περιμένουμε αενάως τη Δευτέρα Παρουσία;
«Το "πότε" της Δευτέρας Παρουσίας δεν το εγγυάται κανείς. Το καλό νέο που έφερε ο Ιησούς ήταν ότι εδώ και τώρα αλλάζει η ζωή του ανθρώπου. Η βασιλεία, έλεγε, είναι μέσα μας. Αυτό συνοδευόταν στη φαντασία των μαθητών και με μια πλήρη κυριαρχία τού Μεσσία επί της Γης, όπως ήθελε η ιουδαϊκή παράδοση. Ομως, αντί πλήρους κυριαρχίας επί της Γης, είχαμε πλήρη απόδειξη αδυναμίας. Ο Μεσσίας Χριστός σταυρώθηκε. Ηταν αδύναμος. Αυτή η αδυναμία, εν τούτοις, ήταν το μεγαλείο του, γιατί τελικά έφερνε τον Θεό ακόμα πιο κοντά στον άνθρωπο».
- Με τον θάνατό του εξαλείφεται και ο φόβος τού θανάτου;
«Οχι, αλλά εν όψει Αναστάσεως απέκτησε νόημα ο θάνατος, μολονότι αργότερα προσπάθησε η ελληνιστική αντίληψη περί αθανασίας της ψυχής για να ανακουφιστεί ο άνθρωπος από τον φόβο τού φυσικού θανάτου και του μηδενός».
Θαύματα και νοημοσύνη
- Εσείς πιστεύετε;
«Μα, ασφαλώς πιστεύω. Πιστεύω στη δυνατότητα του ανθρώπου να ξαναγεννηθεί, να αναστηθεί εκ νεκρών».
- Εκείνα που γεννούν τα περισσότερα ερωτηματικά είναι τα θαύματα. Πώς εξηγούνται, χωρίς να προσβάλλεται η νοημοσύνη μας;
«Τα θαύματα εξηγούνται απλοϊκά, με την ιδέα τής υπερφύσιν επεμβάσεως του Θεού στον κόσμο που ο ίδιος δημιούργησε. Το ότι μια θεία ενέργεια διορθώνει τη φύση του κόσμου, σημαίνει ότι η κοσμική δημιουργία παύει να αποτελεί θαύμα, ότι το αφύσικο γεγονός επικρατεί του δημιουργικού θείου ενεργήματος και της μεταμορφωτικής του σημασίας. Αντίθετα, ως σύμβολο μιας καινούργιας ζωής, το θαύμα διακρίνεται από την αφύσικη εξωτερική του εκδήλωση, εξ ου και τα ίδια τα Ευαγγέλια είναι πρώτα σημείο του θεού προς τους ανθρώπους και δευτερευόντως γεγονός φυσικά ανεξήγητο ("τέρας"). Τα "σημεία" είναι συμβολικά γεγονότα με ορισμένο πνευματικό βάθος, το οποίο δηλώνει συνήθως την ήττα του κακού - τα "τέρατα" είναι εκπληκτικά γεγονότα, παράδοξα, τα οποία δεν έχουν καμία πνευματική σημασία. Τα θαύματα, λοιπόν, έχουν αξία αν τα καταλάβουμε ως πυρήνες νοήματος, γύρω από τους οποίους γίνεται μια καλύτερη κατανόηση της ήττας του κακού πάνω στη Γη».
- Ποιο είναι το μήνυμα της χριστιανικής πίστεως;
«Το μήνυμα είναι η αγάπη στη βασιλεία του Θεού. Ο Ιησούς λέει: "Ανοιξε τόσο, ώστε να χωρέσεις όλους τους άλλους". Γιατί η ανθρώπινη έκπτωση οφείλεται στη στενότητά μας, στην τσιγκουνιά που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο και τον κάνει να είναι τόσο αρπαγμένος από τον εαυτό του, ώστε να πεθαίνει ψυχικά πριν από τον βιολογικό του θάνατο».
-Μπορούμε να φανταστούμε μια κοινωνία ανοιχτών ανθρώπων;
«Μια κοινωνία που βασίζεται πολύ στην επικοινωνία, είναι μια κοινωνία που ζητάει έναν άνθρωπο πολύ ανοιχτό. Ανοιχτό στον άγνωστο συνάνθρωπο. Σε μία τέτοια κοινωνία τα ψυχικά μεγέθη διαφοροποιούνται ως προς τα παλαιά, οι δεσμοί του αίματος και της εντοπιότητας παύουν να κυριαρχούν, για να αναπτυχθεί μεγαλύτερη εσωτερική ευρυχωρία, ένα είδος ψυχικής παγκοσμιότητος. Οσο μεγαλύτερη γίνεται η "χωρητικότης" τόσο λεπτότερος υποχρεούται να είναι ο άνθρωπος. Για να το πω μ' έναν τρόπο μυθικό, σήμερα η εποχή μας ζητάει να γίνουμε άγγελοι! Ο άγγελος είναι η μεγίστη δυνατή λεπτότητα του ανθρώπου. Η μέγιστη δυνατή ευαισθησία».
-Μα η πραγματικότητα άλλα δείχνει, οι άνθρωποι γίνονται πιο σκληροί, πιο καχύποπτοι, εντελώς αδιαφανείς. Εχουμε μια κοινωνία βίας, εγκλήματος, αδικίας.
«Αλλά έχουμε και διαφάνεια πολύ και εθελοντισμό πολύ και προσφορά πολύ. Ξαφνικά η ανθρωπότης μαζεύει πέντε έξι δισεκατομμύρια δολάρια για τα θύματα από το τσουνάμι. Αυτό έχει σημασία να καταλάβουμε. Δεν θα πάμε σε άχρωμους παραδείσους, θα πάμε σε καινούργια πεδία εντάσεων. Αν είναι από τη μία η διαφάνεια, από την άλλη θα είναι η αδιαφάνεια, δεν θα καταργηθούν τα αντινομικά φαινόμενα. Ομως πρέπει να διαφυλάξουμε μαζί με το αρνητικό και το θετικό. Στο θετικό βρίσκεται το καινούργιο».
-Ενώ οι ορθόδοξοι λαοί γίνονται πιο ανεκτικοί, οι λαοί της Ανατολής γίνονται πιο φανατικοί και φτάνουν στη βία.
«Επειδή οι ανατολικές θρησκείες έχουν ένα χαρακτήρα εθναρχικό, η κοινωνική μοίρα των λαών αυτών είναι στενά συνδεδεμένη με τα θρησκευτικά τους αρχέτυπα σε μεγάλο βαθμό, για αυτό το λόγο η ιστορική τους αμηχανία, ότι πρέπει να υπάρξουν σ' έναν κόσμο όπως είναι ο σημερινός και να μεταβάλουν ήθη και έθιμα τούς δημιουργεί αντανακλαστικά εχθρότητος. Το βρίσκω φυσιολογικό. Ωσπου να δουν ότι μπορούν να συζήσουν μαζί μας».
Η Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ενωση
-Θα έρθει τέτοια εποχή;
«Ασφαλώς. Υπ' αυτήν την έννοια έχει σημασία να ενταχθεί η Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Κάτι τέτοιο θα δημιουργήσει αντανακλαστικά ενός κοινού τρόπου ζωής μεταξύ του Ισλάμ και του κόσμου της Δύσεως, θα αναδείξει πειστικά μια ιστορική δυνατότητα ανακουφιστική για την ανθρωπότητα και γόνιμη για όλους αυτούς τους λαούς, οι οποίοι θα διαπιστώσουν πως η συνύπαρξη είναι εφικτή και ευκταία. Να παρατηρήσω ωστόσο πως λίγο ως πολύ έχουμε κι εμείς τέτοιο ζηλωτισμό στην Ορθοδοξία. Κι εμείς αφήνουμε εν πολλοίς τα πάτρια για να προσχωρήσουμε στον τρόπο ζωής του Αμερικανού ή του Ευρωπαίου, δηλαδή του καθολικού, του διαμαρτυρόμενου και του ανθρώπου του διαφωτισμού -του πιο ανοιχτού σύγχρονου Ευρωπαίου ανθρώπου. Το μεγάλο πρόβλημα της Ορθοδοξίας είναι ότι καθηλώθηκε στον 14ο αιώνα. Από τότε δεν έχει γίνει καμία αλλαγή ενώ οι ιστορικές αλλαγές ήταν κοσμογονικές. Στην πραγματικότητα η κοινωνία μας ζει στο 2007 και η Εκκλησία μας στα 1340. Αυτό δημιουργεί μεγάλες πιέσεις και αδιέξοδα γιατί η κατά κόσμον Εκκλησία έχει τρομακτικά προβλήματα προσαρμογής και παραμένει ασυμφιλίωτη φοβικά με την πραγματικότητα».
-Μπορεί να ξεπεραστεί το αδιέξοδο;
«Αν υποθέσουμε πως μπορεί, θέλει πάρα πολύ χρόνο γιατί κατά βάθος είναι ζήτημα νοοτροπιών και οι φθορές που έχει υποστεί ποιοτικώς ο κόσμος της Εκκλησίας είναι δυσεπίλυτες. Ανθρωποι οι οποίοι δεν έχουν να κάνουν τίποτα πια στην κοινωνία, βρίσκουν καταφύγιο εκεί. Και αν γίνονταν θυρωροί δεν θα πείραζε, αλλά γίνονται ποιμένες κι αυτό έχει μεγάλη σημασία, όπως παρακολουθήσαμε πέρυσι όλοι από τηλεοράσεως».
-Θα μπορούσε ένας φωτισμένος και αποφασιστικός άνθρωπος να ανοίξει το δρόμο της αλλαγής, ή καλύτερα της ανανέωσης;
«Αυτό συνέβη κάπως με τον Πατριάρχη Αθηναγόρα ή τον Πατριάρχη Δημήτριο, αλλά ο θεσμός είναι πολύ πιο ισχυρός από τον φωτισμένο άνθρωπο. Χρειάζεται μια βαθύτερη συνειδητοποίηση των προβλημάτων. Να σκεφθείτε ότι από το 1930 συζητούν για μία πανορθόδοξη σύνοδο κι ακόμα δεν έχει γίνει τίποτα».
-Λύση βλέπετε;
«Ενα από τα πιο θετικά βήματα που θα μπορούσαν να γίνουν και να βοηθήσουν πολύ τον εκκλησιαστικό θεσμό θα ήταν ο χωρισμός Εκκλησίας-Κράτους, γιατί χωρίζοντας μεταξύ τους οι δύο οργανισμοί, ο εκκλησιαστικός θεσμός θα έβρισκε τη δυνατότητα να σκεφθεί τον εαυτόν του υπεύθυνα και να μην βασίζεται στα δεκανίκια τρίτων».
-Αυτό όμως το απορρίπτουν ασυζητητί οι εκπρόσωποι της Εκκλησίας.
«Από δική τους ανασφάλεια και αβεβαιότητα, όμως, είναι στην πραγματικότητα το αναγκαίο. Και εδώ βαραίνει, δυστυχώς, και το λεγόμενο πολιτικό κόστος. Αν είχαμε μια πολιτική συναίνεση, όπως φαίνεται να έχουμε για την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, ο κόμπος θα λυνόταν με τη μεγαλύτερη ευκολία πριν ακόμα χρειαστεί να κάνουμε συνταγματική μεταρρύθμιση. Πρέπει πάντως να συνειδητοποιήσουμε, πόσο καλό είναι κάτι τέτοιο και για το κράτος και για την Εκκλησία».
Είμαστε λαός που νοσταλγεί, αλλά δεν πράττει
Ο Στέλιος Ράμφος έχει ιδιαίτερα ασχοληθεί με θεολογικά θέματα. Θεωρεί πως οι ψυχικές εγγραφές αυτών των θεμάτων στους ανθρώπους είναι βαθιές αλλά η σημερινή ζωή ζητάει από τους ανθρώπους μια εσωτερική ανεξαρτησία την οποία η θρησκευτικότητα παλαιού τύπου δεν υπόσχεται. Πιστεύει λοιπόν στον αναγκαίο εκσυγχρονισμό των θρησκευτικών προτύπων που σημαίνει τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας, τον οποίο (εκσυγχρονισμό) εντοπίζει στη νοοτροπία.
«Νομίζω το κρίσιμο είναι η νοοτροπία. Απέναντι σε μια πολιτική παιδείας, πολιτισμού και πνευματικότητος, η οποία θα αντιλαμβανόταν και θα έβλεπε καθαρά το κεντρικό πρόβλημα. Είμαστε λαός που νοσταλγεί, αλλά δεν πράττει. Αυτό είναι πολύ αποφασιστικό για την εποχή μας, διότι η νοσταλγία στην πραγματικότητα παραλύει τον άνθρωπο, δεν του επιτρέπει να οργανώσει, να σχεδιάσει, να οραματιστεί, οπότε τον εμποδίζει να προχωρήσει. Αυτό όμως αποβαίνει μοιραίο για την εξέλιξη και ενός ατόμου και ενός λαού».
- Πώς χαρακτηρίζετε τη σημερινή ελληνική κοινωνία;
«Θα έλεγα ότι πρόκειται για κοινωνία που δεν ξέρει τι να κάνει τις δυνατότητές της. Είμαστε ένα λαός που καλλιεργεί διάστροφα τα ταλέντα του. Αυτοκαταστροφικά! Το δείχνουν οι αντιδράσεις σε πράγματα πολύ αναγκαία, όπως η βελτίωση της ανταγωνιστικότητος, είτε, αντίθετα, η εμμονή στο θλιβερό, παρηκμασμένο κράτος προνοίας! Δεν υπάρχει πιο καθυστερημένη μορφή κοινωνίας απ' αυτήν που βασίζεται στο απολιθωμένο κράτος. Εχουμε κάνει αυτή την επιλογή και η επιλογή αυτή κοστίζει ήδη πολύ. Οχι ότι δεν χρειάζεται η κοινωνική δικαιοσύνη, η κοινωνική δικαιοσύνη είναι πρώτιστο, αλλά σήμερα οφείλουμε να την αναζητήσουμε στις δομές της ελευθερίας και όχι στις δομές κρατικής παρεμβάσεως. Πρέπει οι άνθρωποι να βοηθηθούν ώστε να βοηθήσουν τον εαυτό τους και όχι να απολαμβάνουν δοσίματα για να μην κάνουν τίποτα. Είναι κρίμα που κανείς πολιτικός μηχανισμός δεν αντιλαμβάνεται ότι η μορφή της κοινωνικής δικαιοσύνης σήμερα είναι μορφή επί του εδάφους της ελευθερίας -πολιτικής, κοινωνικής-οικονομικής- και όχι ο ευνουχισμός των ελευθεριών με κρατικές παρεμβάσεις. Πετυχημένος είναι ο πολιτισμός εκείνος ο οποίος έχει εμπιστοσύνη στον δυναμισμό του ανθρώπου, όχι εκείνος ο οποίος παραδίδεται σε προκαθορισμένα πλαίσια. Εξ ου και η παρακαμή της Ευρώπης. Η Ευρώπη χάνει διαρκώς έδαφος σε όλα τα επίπεδα στην επιστήμη, στη σκέψη, στην τέχνη».
Η Ευρώπη πρέπει να ενωθεί
- Πώς η Ενωμένη Ευρώπη βρίσκεται σε τέτοια κατάπτωση;
«Η Ενωμένη Ευρώπη πρέπει να αποφασίσει να ενωθεί. Και δεν αποφασίζει να ενωθεί γιατί ακόμα έχει τα εθνικά κράτη. Η ιδέα των κρατών-εθνών επικρατεί στους κόλπους της σε μιαν εποχή που έχουμε τους γίγαντες των ΗΠΑ, της Ρωσίας, των Ινδιών, της Κίνας».
- Ποια θα ήταν η βελτιωμένη εικόνα αυτής της Ευρώπης;
«Να υπερβεί το φράγμα των εθνικών κρατών. Μόνο αν δεχθεί το κοινό συμφέρον και όχι εκείνο της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας κ.λπ., μόνο τότε μπορεί να αρχίσει να συνέρχεται».
- Αυτό μπορεί να γίνει;
«Αν θέλει να το κάνει σε 200 χρόνια, ας το κάνει. Ομως πρόκειται για στοίχημα με τον χρόνο. Οι άλλοι τρέχουνε, καλπάζουνε, αν θέλει η Ευρώπη να περιμένει ας περιμένει, η Ιστορία πάντως δεν περιμένει».
- Η Κίνα καλπάζει;
«Η Κίνα είναι ένας γίγας, αλλά δεν θα παίξει καθοριστικό ρόλο ακόμη, γιατί έχει ένα πρόβλημα νοοτροπιών πάρα πολύ σοβαρό. Είναι αρχαϊκή κοινωνία. Μπορεί τα τριακόσια εκατομμύρια δυναμικά να κινούνται στις παράκτιες περιοχές, αλλά το κέντρο της Κίνας, το ένα δισεκατομμύριρο τόσοι, ζουν με νοοτροπίες αρχαϊκές. Κάνει βέβαια μια προσπάθεια πολύ σοβαρή, η οποία θα δοκιμαστεί εκρηκτικά όταν θα χρειαστεί να περάσουν από το κομμουνιστικό κράτος στη φιλελεύθερη κοινωνία. Αντιθέτως, η Ινδία είναι για μένα πιο ενδιαφέρουσα περίπτωση».
- Γιατί;
«Πρώτον, έχει ρυθμούς αναπτύξεως σαν της Κίνας, αλλά είναι ελεύθερη κοινωνία, με πνευματικότητα βαθιά».
- Η Ρωσία;
«Η Ρωσία αρχίζει και συνέρχεται, είναι μεγάλη χώρα. Εχει όμως ανάγκη ριζική και από εσωτερικό εκσυγχρονισμό. Μην ξεχνάμε ότι στη σύγκρουση κομμουνισμού και Ορθοδοξίας, το καθεστώς ηττήθηκε επειδή οι νοοτροπίες δεν συμβιβάζονταν με τον ολοκληρωτισμό του κράτους, αλλά εν ονόματι ενός πνευματικού απολυταρχισμού. Αν δεν λύσει αυτό το πρόβλημα, αν δεν αναπνεύσουν οι συνειδήσεις, θα εξακολουθήσει να έχει τα ίδια θέματα. Η Ρωσία, η Ελλάδα έχουν κοινά προβλήματα και τα προβλήματα είναι ότι οι δομές της σκέψεως κυριαρχούνται από στατικά αρχέτυπα ενός άτεγκτου ομαδιδμού, ενώ η ζωή απαιτεί συνδυασμό πρακτικού και ηθικού δυναμισμού υψηλής τάσεως. Κι εμείς ως μικρή χώρα μπορούμε να βρισκόμαστε στο ιστορικό περιθώριο. Εκείνη όμως είναι πολύ μεγάλη χώρα και δεν μπορεί».
- Δηλαδή, επιγραμματικά, ο εκσυγχρονισμός θα σώσει τις κοινωνίες.
«Βέβαια. Αλλά εκσυγχρονισμός σημαίνει να δημιουργώ και όχι να νοσταλγώ τον χρόνο μου».

“Playstation”

του Γιώργου Πανταζόπουλου

Πηγή: Aντίφωνο

Όταν μιλάμε για τον έρωτα τι εννούμε; Εννοούμε προφανώς το γεγονός της κοινωνίας του ευατού μας με τον Άλλο, την περιχώρηση του Άλλου εντός μας και την εκ μέρους του Άλλου περιχώρηση ημών, πάντοτε χάριτι.
Μιλάμε δηλαδή για το κατ' έξοχήν αποκαλυπτικό γεγονός της υπέρβασης των ειδωλικών κατασκευών του εγωιστικού μας θελήματος, των κατασκευών που χρησιμοποιούμε για να μην βρεθούμε αντιμέτωποι με την αλήθεια του Άλλου και συνεπώς την δική μας αλήθεια. Αυτό το οποίο μας αποκαλύπτεται στη σχέση μας με τον συνάνθρωπο είναι η θνητότητά μας. Σε καμμιά περίπτωση δεν θα μπορούσαμε να συλλάβουμε την πραγματικότητα της μερικότητάς μας, της έλλειψής μας, αλλά και την δυνατότητά μας για μια ακόμη ατέλεστη ερωτική
πληρότητα, για ζωή ατελελεύτητη, αν δεν μας φανέρωνε ο Άλλος ότι η υπαρξή μας είναι κοινωνική, ότι υπάρχουμε εξ΄ αρχής σε κοινωνία με τον Άλλο και ότι οι υπαρκτικές μας δυνατότητες σε περίπτωση ακοινωνησίας θα έμεναν δραματικά ανεκπλήρωτες.
Δεν μπορούμε να αρνηθούμε πως είναι λαθεμένη η ταύτιση του Άλλου με τις ενεργειές του, γιατί η φανέρωσή της υποστατικής του ετερότητας στη σχέση μας μαζί του είναι ενεργούμενο γεγονός ελευθερίας, το οποίο διαπερνά κάθε είδους κλειστότητα και ξεπερνά κάθε είδους αγκύλωση. Θα μπορούσαμε να πούμε με ασφάλεια οτι οι σχέσεις μας τείνουν στο Άπειρο, αν είναι γεγονότα ερωτικά, γεγονότα αγάπης.
Σήμερα ζούμε, ως επί το πλείστον μια αντίστροφη κατάσταση. Δεν βλέπουμε το πως ενεργείται η υποστατική ετερότητα του Άλλου (αυτό που είναι ο Άλλος, αυτό που δεν ορίζεται και δεν περιορίζετα), αλλά βλέπουμε το τι ενεργείται (το”αποτέλεσμα” των ενεργειών του υποκειμένου, το οποίο κρίνουμε με κριτήρια ωφελιμοθηρικά). Αδυνατούμε να νοιώσουμε το άγγιγμα του Αγαπημένου, να δούμε το βλέμμα του να μας φωτίζει, να μοιραστούμε μαζί του τη χαρά τον πόνο μας, να ζήσουμε ζωή κοινή.
Παραδείγματα υπάχουν πολλά, θα αρκεστούμε σε δύο: Πως άραγε σχετιζόμαστε με τον ασθενή συνάνθρωπο; Πραγματικά δεν υπάρχει για μας ως πρόσωπο, μετρά περισσότερο η αρρωστιά του και όχι ο ίδιος, ενω ξεχνάμε ότι μια τέτοια “μέτρηση” αποκαλύπτει και την δική μας βαρύτατη ασθένεια, το φόβο για τον πόνο, την εξωραισμένη εικόνα του ίδιου μας του ευατού για τον ευατό μας.
Πως όμως βλέπουμε το ανθρώπινο κάλλος; Σάμπως και σε τούτο το πεδίο δεν χωλαίνουμε; Είναι μάλλον κοινή διαπίστωση ότι αισθανόμαστε ποθητοί ως αντικείμενα, γιαυτό και προσπαθούμε να προσφέρουμε το σώμας μας ως πράγμα, ως επί το πλείστον ηδονικό προς κατανάλωση. Ξεχνάμε πάλι ή δεν μας ενδιαφέρει ότι μιά τέτοια στάση φανερώνει κάτι ακόμη: ¨Οτι και ο Άλλος, εξίσου, αντιπροσωπεύει για μας ένα φανταστικό και πλεόν ηδονικό προς κατανάλωση αγαθό (Παρενθετικά θα προσθέσουμε ότι αυτή η ιδιότυπη ειδωλολατρία συνυπάρχει με το παράλογο του διχασμού της ψυχής από το σώμα. ¨Ενα υποκείμενο που έρχεται σε τέτοια απόσταση από το σώμα του, ώστε να το χρησιμοποιεί ώς κάτι άλλο από αυτό που είναι το ίδιο το υποκείμενο, είναι επόμενο να θεωρεί ότι το σώμα του ως μέρος του έχειν του και όχι ως τρόπο του είναι του, γι' αυτό και είναι αδύνατον να δώσει και να πάρει αγάπη με το σώμα, το χρησιμοποιεί μονάχα μηχανικά- κοινή αντιμετώπιση σε κάθε θρησκευτικόευσεβιστικό περιβάλλον, όπου ο γάμος, ας πούμε, λειτουργεί ως νομιμοποίηση της σεξουαλικότητας όπως και σε κάθε “'εκκοσμικευμένο” περιβάλλον , όπου ο γάμος, πάλι, θεωρείται ανόητος, αφού καμμιά νομιμοποίηση δεν προσφέρει. Προτιμά το άτομο, ορθώς, να αποφασίσει το ίδιο για το τι είναι νόμιμο και μή νόμιμο).
Είναι δύσκολο στο σύμπαν των παράλληλων ειδωλικών συσχετισμών που ζούμε (κυριολεκτικά σε μια κοινωνία playstation”)* να ξεπεράσουμε τα προβλήματα της ειδωλολατρίας και του εκνομικισμού, πόσο μάλλον να ανοιχτούμε στο θέλημα του Άλλου. Πρός το παρόν διασκεδάζουμε την απουσία του, κανοντάς την προυπόθεση συνύπαρξης.

* στον περίφημο τούτο τρόπο διασκέδασης δεν μοιραζόμαστε τον χρόνο μας με τον οικείο μας. Εξομοιώνουμε την πραγματικότητα διογκωνοντάς τον ίδιο τον ευατό μας και ασχολούμενοι με την φανταστική του προέκταση. ¨Ετσι ξεχνίομαστε, πάυει να μετρά ο χρόνος παύει να πονά το υπάρχειν.

Δημιουργικότης και Ασκητισμός. Μεγαλοφυΐα και Αγιότης.

Εκδόσεις Αμέθυστος amethystosbooks.blogspot.com

Το τρομερό παιδί της Ρωσικής Φιλοσοφίας Μπερντιάεφ μας εξηγεί τα μυστικά της συγχρόνου ελληνικής θεολογίας. Παρουσιάζονται αποσπάσματα από το 7ο κεφάλαιο τού βιβλίου τού Μπερντιάεφ: ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΟΣ. Δοκίμιο για την δικαίωση τού ανθρώπου.

-------------------------------------------------------------------
«Υπάρχει μια ομοιότης στις τεχνικές που χαρακτηρίζουν την θρησκευτική εμπειρία σε όλες τις θρησκείες, σαν να μην διέφεραν πνευματικά, και υπάρχει μια ομοιότης στην μέθοδο που χαρακτηρίζει την Μυστική Εμπειρία όλων των Μυστικών, σαν να μην διέφεραν ούτε τυπικά. Στο βάθος κάθε αυθεντικής θρησκείας και κάθε αυθεντικού μυστικισμού υπάρχει η επιδίωξη τής υπέρβασης του «κόσμου», νοουμένου σαν κατώτερο είναι, υπάρχει η ιδέα της νίκης πάνω στον «κόσμο», και γι’ αυτό υπάρχει η ασκητική οδός, η οποία οδηγεί σ’ αυτή την υπέρβαση και σ’ αυτή τη νίκη. Χωρίς την άσκηση, δηλ. την υπέρβαση τής κατώτερης φύσης στο όνομα τής ανώτερης, χωρίς την νίκη πάνω σ’ «αυτόν τον κόσμο» στο όνομα ενός διαφορετικού κόσμου, η θρησκευτική και μυστική ζωή θα ήταν αδιανόητη.
Εδώ όμως ακριβώς τίθεται ένα ερώτημα: Υπάρχει άλλη θρησκευτική οδός; Υπάρχει μια διαφορετική θρησκευτική εμπειρία; Μια εμπειρία δημιουργικής έκστασης; (Διότι καθ’ εαυτήν η ασκητική οδός δεν είναι δημιουργική, και οι ασκητικές εκστάσεις των αγίων και των μυστικών είναι εκστάσεις επιστροφής στον Θεό, της θέασης τού θείου φωτός και όχι της δημιουργίας ενός καινούργιου κόσμου και μιας πρωτόφαντης ζωής.) Η εμπειρία τής δημιουργικής έκστασης σαν θρησκευτικής οδού δεν έχει φωτιστεί ακόμη, ούτε στην συνείδηση των Πατέρων της Εκκλησίας, ούτε σ’ εκείνη των αρχαίων Μυστικών. Η δημιουργική εμπειρία, η δημιουργική έκσταση, ή απορρίπτεται συνολικώς από την θρησκευτική συνείδηση, η οποία την θεωρεί σαν κάτι «κοσμικό» και σαν παραδοχή στα πάθη, ή γίνεται απλώς ανεκτή. Μέχρι σήμερα, η θρησκευτική συνείδηση δεν κατόρθωσε να δει στην δημιουργικότητα μιάν πνευματική δραστηριότητα, παρά μόνον μιάν «κοσμική». Στην καλύτερη περίπτωση, η θρησκευτική συνείδηση δικαιολογεί την δημιουργικότητα. Που παραμένει όμως κάτι εξωτερικό, σε σύγκριση με τον θρησκευτικό δρόμο!
Παρά το γεγονός αυτό όμως, η δημιουργικότης δέχεται και σέβεται βαθειά την εντολή τού Ευαγγελίου, που συμβουλεύει να μην αγαπούμε τον «κόσμο» και οτιδήποτε ανήκει σ’ αυτόν. Όποιος δημιουργεί, αισθάνεται να μην ανήκει σ’ «αυτόν τον κόσμο». Η δημιουργικότης είναι μια υπέρβαση τού «κόσμου», μια υπέρβαση διαφορετική από αυτήν της ασκητικής, αλλά εξίσου νόμιμη. Στη διάρκεια τής δημιουργικής δραστηριότητος, ο άνθρωπος βγαίνει απ’ «αυτόν εδώ τον κόσμο» και εισέρχεται σ’ έναν κόσμο διαφορετικό. Στην διάρκεια τής δημιουργικής πράξης, δημιουργείται ένας διαφορετικός κόσμος (καινούργιος, αυθεντικός, και όχι η αναδιοργάνωση αυτού εδώ τού κόσμου). Η δημιουργικότης δεν είναι ένα είδος προσαρμογής σε τούτον τον κόσμο και στην ανάγκη του, η δημιουργικότης είναι στην πραγματικότητα ένας τρόπος να διασχίσουμε τα όρια αυτού εδώ του κόσμου και να υπερβούμε την ανάγκη του.
Ο ασκητισμός των Πατέρων της Εκκλησίας υπήρξε για την εποχή τους κάτι καινούργιο, ένας καινούργιος τρόπος ύπαρξης στον κόσμο (μια ηρωική αμφισβήτηση τής αρχαίας Φύσεως και τού παλαιού Αδάμ). Σήμερα όμως ο ασκητισμός αυτός των Πατέρων είναι πλέον ένα νεκρό πράγμα. Κατήντησε ένα θανάσιμο δηλητήριο για τον σύγχρονο άνθρωπο και τους μοντέρνους καιρούς. Το επαναστατικό πνεύμα του ασκητισμού απολιθώθηκε και μεταλλάχθηκε σε μια φοβερή δύναμη αδράνειας. Ο Ισαάκ ο Σύρος υπήρξε για τον καιρό του κάτι απίστευτα ζωντανό, και θα παραμείνει για πάντα ζωντανό. Το έργο του υπήρξε επαναστατικό και αντιστάθηκε με υπεράνθρωπο τρόπο στην αρχαία μας Φύση. Σήμερα όμως ο Ισαάκ ο Σύρος, μεγάλος και αιώνιος Άγιος , μπορεί να γίνει πηγή θανάτου. Ο ηρωικός ασκητισμός του καιρού του υπήρξε ένα αληθινά ηρωικό κίνημα, αλλά σήμερα δεν μπορεί να κινητοποιήσει τίποτε. Ο κόσμος κατευθύνεται πλέον προς νέες μορφές ασκητικής και πνευματικής οργάνωσης. Η παληά εμπειρία της υπακοής και της ταπεινότητος μεταλλάχθηκε σε κάτι κακό. Αυτή ακριβώς η αλλαγή κάνει αναπόφευκτο έναν καινούργιο δρόμο: την θρησκευτική ανυπακοή στον κόσμο και στο κακό τού κόσμου. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να στραφεί προς τον κόσμο με μια στάση ταπεινής υποχωρήσεως, αλλά με δημιουργική δραστηριότητα. Αυτή η ίδια η εμπειρία της σχέσεως με τον Θεό πρέπει να κοινοποιηθεί στον κόσμο σαν δημιουργικότης. Ο παληός καλός ασκητισμός κατήντησε στατικός συντηρητισμός.
Ο Χριστιανισμός ξεπέρασε τη νεότητα του πλέον, είναι κοντά δύο χιλιάδων χρόνων. Η Χριστιανική Εκκλησία γέρασε. Και επειδή ακριβώς μπορούμε να μιλήσουμε για την ηλικία όχι μόνον των ατόμων αλλά και της Εκκλησίας μας, γι’ αυτό ακριβώς ο καθολικός οργανισμός τής Εκκλησίας γνωρίζει μια βαθειά κρίση, η οποία συνδέεται με τον καιρό των ανθρώπων και τις συνθήκες της ζωής στη Γή. Απέναντι σ’ αυτή τη γενική κρίση που βρισκόμαστε, απέναντι στο ξεκίνημα μιας νέας εποχής του κόσμου και σ’ ένα νέο στάδιο της αποκαλύψεως, όχι μόνον η τελειότης αλλά και η αγιότης αποδεικνύονται ανίσχυρες στη μάχη εναντίον της αμαρτίας και του κακού. Το χριστιανικό αίμα παγώνει όλο και πιο πολύ και έχει γίνει πλέον άγονο. Ματαίως προσπαθούμε να του δώσουμε νέα ζωή, με παλιές μεθόδους. Δεν ξαναγυρίζει η νεότης. Και η χριστιανική αγιότης ανήκει στην νεότητα του Χριστιανισμού. Η Αλήθεια της Αγιότητος είναι αιώνια και αθάνατη, αλλά είναι ημιτελής, δεν περιέχει ολόκληρη την αποκάλυψη. Αυτή η Αγιότης δεν είναι ικανή από μόνη της να βοηθήσει τον άνθρωπο να εισέλθει στην κοσμική εποχή της δημιουργικότητας.
Στις αρχές του ΧΙΧ αιώνος έζησαν, η μεγαλύτερη Ρωσική μεγαλοφυΐα, ο Πούσκιν, και ο πιο μεγάλος Ρώσος άγιος, ο Σεραφείμ του Σάρωφ. Η ρωσική ψυχή μπορεί να είναι υπερήφανη τόσο για την μεγαλοφυΐα του Πούσκιν όσο και για την αγιότητα του Σεραφείμ. Εκείνο όμως που αναρωτιέμαι εγώ, είναι το εξής: Για την μοίρα της Ρωσίας, για την μοίρα του κόσμου και για τους σκοπούς της Θείας Πρόνοιας δεν θα ήταν καλύτερα εάν στη Ρωσία, στις αρχές του ΧΙΧ αιώνα, είχαν ζήσει δύο Σεραφείμ, δύο Άγιοι; Φαίνεται αυτονόητη η απάντηση. Όμως στη θυσία της ιδιοφυΐας, στην δημιουργική της έκσταση, δεν έχουμε άραγες ένα διαφορετικό είδος αγιότητος απέναντι στον Θεό, μια μορφή θρησκευτικής δραστηριότητος, που είναι βεβαίως διαφορετική, αλλά που έχει παρ’ όλα αυτά την ίδια αξιοπρέπεια με την κανονική αγιότητα; Η δημιουργικότης της μεγαλοφυΐας δεν είναι μια «κοσμική» δραστηριότης, αλλά μια «πνευματική». Με μόνη την αγιότητα του Αγίου Σεραφείμ, και χωρίς την ποιητική μεγαλοφυΐα του Πούσκιν, ο ποιητικός σκοπός του κόσμου δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί. Δεν πρέπει να λέμε μόνον πως δεν μπορούν όλοι να γίνουν άγιοι, αλλά πρέπει να λέμε επίσης πως δεν πρέπει να γίνουν άγιοι. Δεν είμαστε όλοι μας καλεσμένοι στην αγιότητα! Η αγιότης είναι μια εκλογή και μια κλήση. Στην αγιότητα καλούμαστε. Όμως ακόμα και στον δρόμο της μεγαλοφυΐας πρέπει να καλούμαστε και να προοριζόμαστε, όπως ακριβώς και στον δρόμο της αγιότητας. Ο Πούσκιν ήταν προορισμένος για δημιουργική μεγαλοφυΐα, κι έτσι όχι μόνο δεν μπορούσε να είναι άγιος, αλλά δεν έπρεπε επίσης!
Η δημιουργική μεγαλοφυΐα μπορεί να γεννήσει έναν μοναχισμό ιδιαίτερο και διαφορετικό, έναν κοσμικό μοναχισμό. Επειδή στην απόρριψη του «κόσμου» και των αγαθών του, η οδός τής δημιουργικής μεγαλοφυΐας δεν απαιτεί μικρότερη αποφασιστικότητα από εκείνη τού παραδοσιακού μοναχισμού. Η αρετή που χαρακτηρίζει την δημιουργική μεγαλοφυΐα είναι η αρετή τής απόρριψης τής ησυχίας και τής ηρεμίας μιας σταθερής ζωής, καθορισμένης μια φορά για πάντα. Οι άνθρωποι αποφεύγουν με τρόμο την οδό της δημιουργικότητας, για να αποκτήσουν σιγουριά και εξασφάλιση. Όταν απορρίψουν τα αγαθά του «κόσμου» στο όνομα οτιδήποτε διαφορετικού από την δημιουργικότητα, αυτή η απόρριψη αντισταθμίζεται με ακρίβεια από την κατάκτηση μιας σιγουριάς στην ζωή μας και με την κατάκτηση της ατομικής σωτηρίας. Ακριβώς αυτή η υποταγή στις συνέπειες της πτώσεως δίνει σιγουριά στην ζωή του «κοσμικού» ανθρώπου. Γιατί, στ’ αλήθεια, αν δεν υπολογίσουμε τους αγίους και τους μυστικούς που ζουν στα μοναστήρια, τους στάρετς και τους ασκητές, γίνεται φανερό ότι το στυλ της μοναχικής ζωής είναι μια ιδιαίτερη μορφή προσαρμογής στον «κόσμο» και σ’ αυτό που είναι του «κόσμου τούτου», μια μορφή χωρίς καμμιά διάσταση θυσίας και τραγικότητας! Ο μετριοπαθής ασκητισμός των μοναστηριών συμφωνεί ιδιαιτέρως με τις διάφορες μορφές προσαρμογής στον «κόσμο», με τον θετικισμό και την φτηνή συμφεροντολογία. Η δημιουργική μεγαλοφυΐα όμως δεν μπορεί να συμφωνήσει με καμμιά μορφή θετικισμού. Πρέπει να επιμείνουμε νομίζω, στο γεγονός πως ο μοναχισμός των δημιουργών, ο μοναχισμός της μεγαλοφυΐας, απαιτεί μιαν απόρριψη του «κόσμου» και κάθε θετικής οργάνωσής του, πολύ πιο ριζική από αυτήν που απαιτεί ο παληός μοναχισμός. Έτσι λοιπόν σήμερα φτάνουμε να διαβάζουμε τον Θεοφάνη τον Έγκλειστο, κλασσικό αντιπρόσωπο της Ορθοδοξίας του ΧΙΧ αιώνος, και μένουμε έκπληκτοι από εκείνον τον παράξενο συνδυασμό που ενώνει τον μυστικό ασκητισμό με έναν τρόπο ζωής συντηρητικό, θετικιστικό και συμφεροντολογικό. Μένουμε έκπληκτοι από την προσαρμογή τής Θρησκείας της Σωτηρίας στις συνέπειες της πτώσεως, δηλ. στον «κόσμο». Ο επίσκοπος Θεοφάνης κηρύττει το ιδεώδες της φειδωλής οικονομίας και φτάνει μέχρι του σημείου να υπερασπίζεται την ιδέα μιας μετριοπαθούς απληστίας. Εάν σκεφτόμαστε την οικογένεια, είναι καλό να πλουτίσουμε. Δεν πρέπει να προσπαθούμε τα πολύ υψηλά πράγματα, δεν πρέπει να είμαστε πολύ πνευματικοί. Ο ασκητισμός του Θεοφάνους είναι μια τέλεια δικαίωση του αστικού και κοσμικού τρόπου ζωής. Στην θρησκευτική του συνείδηση δεν υπάρχει θέση για την ιδέα τής θυσίας και για την τραγική της διάσταση! Η παληά χριστιανική συνείδηση περνά απαραίτητα από την ασκητική άρνηση του «κόσμου» στην προσαρμογή στον ίδιο «κόσμο»! Στην μεγαλοφυΐα, αντιθέτως, αποκαλύπτεται το δημιουργικό μυστήριο τού είναι, αποκαλύπτεται δηλ. ο «άλλος κόσμος»! »

-------------------------------------------------------------------
Ο Μέγας Γέρων της δημιουργικής ασκητικής, ο πολύς κ. Μπερντιάεφ εγκαταλείπει την διάκριση, το μοναδικό όργανο του ανθρωπίνου πνεύματος, για να βυθιστεί στον κόσμο της ομοιότητας.
Φυσιολογικώς αγνοεί ότι δεν είναι δυνατόν να υπερβούμε τον κόσμο καθ’ οιονδήποτε τρόπο (ούτε με τον μυστικισμό) διότι πρώτον ο "κόσμος" είναι η ανακάλυψη της ελληνικής φιλοσοφίας και δεύτερον διότι ο μυστικισμός και η ποίηση αποκαλύπτουν την ουσία της φύσεως, είναι ο μύθος. Για να καταλάβουμε ακόμη καλύτερα είναι σαν να μας λέει ότι ο Οδυσσέας, ο άνδρας ο πολύπραγος, είναι η εξέλιξη του Σωκράτη.
Αγνοεί επίσης ότι το ύποπτο κοσμικό φρόνημα είναι ακριβώς η ασκητική της δημιουργικότητος την οποία ευαγγελίζεται.
Κρύβει δε επιμελώς ότι ο αγώνας του ανθρώπου για επιβίωση και αυτοσυντήρηση ουδεμία σχέση έχει με την αστική τάξη την οποία απεχθάνονται τόσο βαθιά και θα απεχθάνονται για πάντα όλοι οι διανοούμενοι του κόσμου τούτου (τύπου Μπερντιάεφ) λόγω ανίας και πλήξεως.

Ότι επικρατεί δεν σημαίνει ότι είναι και αληθινό

του Σπύρου Κ. Τσιτσίγκου

Πηγή: ΑΝΤΙΦΩΝΟ

Πολλές φορές γίνεται δεκτή η άποψη ότι το κριτήριο της αλήθειας ταυτίζεται με την επικράτηση ενός μεγέθους σε ένα οποιοδήποτε πόστο. Δεν είναι, βέβαια, η μοναδική περίπτωση. Είτε υποστηρίζεται φανερά, είτε πιστεύεται ασυνείδητα, κυκλοφορεί συχνά.
Βλέπουμε, για παράδειγμα, σε πνευματικά ζητήματα πολλές φορές να επιπλέουν στην κοινωνία ή την Πολιτική άνθρωποι ανάξιοι ή αναρμόδιοι. Τα μαζικά μέσα ενημέρωσης, είτε συνειδητά, είτε από άγνοια, προβάλλουν συνήθως μετριότητες. Όμοια, βλέπουμε να παρουσιάζονται ως πρότυπα Ηθικής άνθρωποι του χειρίστου είδους κ.ο.κ. Έπειτα, είναι γνωστό ότι η μεγαλύτερη κοινωνική και πολιτικο-οικονομική ισχύς δεν ταυτίζεται, τις περισσότερες φορές, με την εντιμότητα, ειλικρίνεια και αλήθεια.
Όταν μιλάμε για <επικράτηση>, εννοούμε την κάθε είδους αναγνώριση, απήχηση, αριθμητική υπεροχή, ανάδειξη, προβιβασμό, θριάμβευση. Η άποψη αυτή, που προδίδει φασιστική νοοτροπία, κι' ας φαίνεται άκρως δημοκρατική, είναι παμπάλαια. τη χρησιμοποιούσαν και τη χρησιμοποιούν οι κάθε λογής Μακιαβελιστές. Φιλοσοφικά, η άποψη αυτή εκφράστηκε από τον Hegel: "παν το πραγματικόν, είναι και λογικόν". Είναι φανερό ότι μια τέτοια αντίληψη μπορεί να δικαιολογήσει την ωμή πραγματικότητα (factum), την τυραννία και την αναρχία.
Οι λόγοι που επικρατούν τα "μεγέθη" αυτά, είναι πολλοί. Υπάρχουν, κατ' αρχήν, οργανωμένα συμφέροντα, που επιδιώκουν να ισχυροποιήσουν τη δική τους ιδεολογία. πολιτικοί και οικονομικοί, συνεπώς, λόγοι. Έπειτα, υπάρχουν λόγοι ιδεολογικοί, φιλοσοφικοί και θρησκευτικοί. Ακόμα, λόγοι ψυχολογικοί (εγωισμός, έχθρα, προβολή, αντίδραση κ.λπ.) και μορφωτικοί (ημιμάθεια) ή νοητικοί.
Αν ίσχυε η υπό εξέταση πρόταση, τότε θα έπρεπε να μην ισχύει η αντίθετή της: Ό,τι είναι αφανές, ασήμαντο, καταφρονεμένο, αδύναμο και <μικρό>, είναι αρρωστημένο, παράλογο, ανήθικο και απαξία. πράγμα, βέβαια, αναληθές, εφόσον τα αξιώματα δεν ταυτίζονται πάντα με τις αξίες. Η Ιστορία τού Πολιτισμού βεβαιώνει ότι καμιά επιστημονική ή πολιτισμική αξία δεν επικράτησε παντού και πάντοτε. Στον τομέα λ.χ. της Ε π ι σ τ ή μ η ς κατά καιρούς επικράτησαν ως αληθινές διάφορες θεωρίες, οι οποίες όμως είχαν ένα ιστορικό τέλος. Το ίδιο συνέβη, όπως το ζήσαμε μάλιστα στις μέρες μας, και με τις μεγάλες πολιτικές Ιδεολογίες.
Η κλασσική Μεταφυσική τού Αριστοτέλη, ταύτιζε (adaequatio rerum et intellectus) το <πραγματικό> (έννοια, "είναι") με την ιδέα (αξία, αλήθεια). Η παλιότερη, επίσης, Φυσική έτεινε να αναγάγει το ποιόν των αντικειμένων στο ποσόν τους. Όμοια, κατά τον κλασσικό Μαρξισμό, η ποιότητα προέρχεται από την ποσότητα. Η Ιστορία προσδιορίζεται από τους υλικούς όρους τής παραγωγής. Για τον Λένιν, "η αλήθεια είναι εξελικτική διαδικασία μέσα από την πράξη" 1.
Χριστιανοί και Μαρξιστές2 συμφωνούν ότι το αποφασιστικό κριτήριο τής αλήθειας είναι τελικά το κριτήριο της πράξης. αλλά ποιάς πράξης; Eδώ μπαίνει ο Αξιολογικός Σκεπτικισμό ς. Πάντως, η ύπαρξη (χριστιανικού) Πολιτισμού προϋποθέτει την ύπαρξη αντικειμενικών (χριστιανικών) αξιών. Με τον Descartes αποδείχτηκε ότι μια θεωρία μπορεί να είναι τυπικά ορθή, χωρίς ωστόσο να είναι αληθινή, ενώ με τον I. Kant χωρίστηκε το "φαινόμενο" από το "πραγματικό".
Η Ορθόδοξη Αποφατική Θεολογία, αντιτιθέμενη τόσο στο Δυτικό Σχολαστικισμό τής θετικιστικής οντολογίας, όσο και στην <Καρτεσιανή Θεολογία> (H. Thielicke), αποδέχεται ενότητα και όχι ταυτότητα μεταξύ "όντος" και "είναι". Ο M. Heidegger, ο οποίος δικαιώνει τους Ανατολικούς Πατέρες, ομιλεί για <οντολογική διαφοροποίηση> (μεταξύ όντος και "είναι"), με την έννοια ότι όσο το ον προσεγγίζει το "είναι", τόσο αυτό (το ον) "οντίζεται" (γίνεται πιο πραγματικό-αληθινό). Έτσι, γράφει ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός: "εξ Αυτού γαρ παν αγαθόν αγαθύνεται".
Η νεότερη Πυρηνική Φυσική έδειξε ότι η Αλήθεια είναι (υπαρξιακή) σχέση. Όμοια, η <γνώση> εβραϊκά (Βιβλικά) σημαίνει συν-ουσία. Το 1938 ο E. Brunner εξέδωκε το έργο "Wahrheit als Begegnung" (Η Αλήθεια ως συνάντηση). Μπορεί, άραγε, να είναι τυχαίο το ότι ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός προ 21 αιώνων παρουσίασε μπροστά στον Ρωμαίο ηγεμόνα Πιλάτο την Αλήθεια ως προσωπική συνάντηση; Φυσικά, ο Πιλάτος μη κατανοώντας αυτό το νόημα της Αλήθειας, περίμενε από τον Ιησού κάποιο φιλοσοφικο-διανοητικό (με αφαιρέσεις) ορισμό τής Αληθειας, τέτοιο λ.χ. σαν του F. Nietzsche ("αλήθεια είναι εκείνο το είδος τής πλάνης, άνευ του οποίου δεν μπορεί να ζήσει ένα ορισμένο είδος ζώντων όντων"). γι' αυτό και ρωτούσε ("τι εστιν αλήθεια;", Ιω. 18, 38), χωρίς, βέβαια, να παίρνει καμιά απάντηση από τον Κύριο.
Αν, λοιπόν, η Αλήθεια είναι υπαρξιακή σχέση, μετοχή, κοινωνία και διαπροσωπική αγάπη, όπως η ενδοτριαδική κοινωνία τού Θεού, τότε αληθινό είναι μόνο ό,τι πραγματικά μετέχει στο <όντως ον>, κι' αυτό είναι μόνο οι αληθινές προσωπικότητες (Άγιοι). Αλλά, χαρακτηριστικό γνώρισμα των Αγίων είναι ακριβώς η αφάνειά τους. Το αντίθετο οδηγεί στην εκκοσμίκευση, δηλ. την ταύτιση του Μεταφυσικού με το Φυσικό, και την ειδωλολατρία, δηλ. τη λατρεία οποιασδήποτε εγκόσμιας Υπερ-δύναμης: "Ούτω γαρ και ειδωλολατρείαι την αρχήν εκράτησαν, των ανθρώπων υπέρ την αξίαν θαυμαζομένων" (Ι. Χρυσόστομος). Οι Άγιοι συνιστούν εξαιρέσεις, δηλ. ποιότητες. αλλά, ποιότητες του όλου, και όχι τού μέρους (βλ. ιδιο-τροπία), αφού και οι αιρετικοί, οι Εφιάλτες, οι Ιούδες, οι δημαγωγοί, οι εκκεντρικοί κ.λπ. αποτελούν μέρος. Αν η ποσότητα ήταν το κριτήριο της ποιότητας, τότε δικαιολογημένα έκανε ό,τι έκανε ο Χίτλερ, δίκαια φονεύτηκε ο Σωκράτης, οι Προφήτε ς, ο Χριστός και όλες οι μεγάλες μορφές τής Ιστορίας.
Έπειτα, μια τέτοια αντίληψη, πως ό,τι επικρατεί, είναι και αληθινό, είναι βαθιά αντικοινωνική, αφού όχι μόνο περιθωριοποιεί τα υπόλοιπα κοινωνικά στοιχεία, αλλά και τα αναδειχθέντα μεμονωμένα μ έ ρ η θέτει ως κριτήρια του (ποσοτικού και ποιοτικού) όλου. Η κλασσική απάντηση εν προκειμένω του Σωκράτη στον Κρίτωνα είναι χαρακτηριστική: "Ουκ άρα, ώ βέλτιστε, πάνυ ημίν ούτω φροντιστέον, τι ερούσιν οι πολλοί ημάς, αλλ' ό τι ο επαΐων περί δικαίων και αδίκων, ο είς και αυτή η αλήθεια". Εξάλλου, ένας τέτοιος ισχυρισμός φαίνεται απόλυτα απάνθρωπος, επιδοκιμάζοντας τον Ρατσισμό.
Από ψυχολογικής απόψεως, είναι γνωστό ότι κάθε <υπεροχή> προδίδει Complex κατωτερότητας. Φιλοσοφικά, την εκφράζει ο Νίτσε. πρόκειται για την ιδεολογία εκείνη τού Υπεράνθρωπου, που βλέπει τον ΄Ανθρωπο και τον κόσμο με μόνο κριτήριο τη φυσική δύναμη. Όλοι οι άρρωστοι, ανάπηροι, αδύναμοι κ.λπ. είναι για τον Καιάδα. δικαιώνει δε το Δαρβίνειο <αγώνα για επιβίωση> σε κοινωνικό επίπεδο (πρβλ. Κοινωνικό Δαρβινισμό).
Από πολιτικής απόψεως, μπορεί να πει κανείς ότι έτσι φαίνεται να υποστηρίζουμε τον Αριστοκρατισμό και όχι τη Δημοκρατία. Αυτό δεν αληθεύει, γιατί η γνήσια Δημοκρατία δεν ταυτίζεται ούτε με τον Λαϊκισμό, ούτε με την Οχλοκρατία (βλ. νόμο τής ζούγκλας). Αντίθετα, αντιδημοκρατική (φασιστική) κατά βάθος παρουσιάζεται η εν λόγω πρόταση, αφού εξαπατά τον λαό με την προπαγάνδα (κατευθυνόμενη πληροφόρηση, ιδεολογικοπολιτικά slogan, συνθηματολογία, <ξύλινη γλώσσα>, ψυχολογικά tricks κ.λπ.).
Ακόμα, η ως άνω διδασκαλία είναι σαφώς και αντιχριστιανική. η πολύμορφη <δύναμη> στον Χριστιανισμό (και σε όλες τις μεγάλες Θρησκείες τού κόσμου) συνιστά τους γνωστούς τρεις πειρασμούς τού Ιησού (Ματθ. 4, 1-11). Ο Χριστός διακήρυξε τη ριζοσπαστική αρχή, που έχει, βέβαια, και ευρύτερη εφαρμογή: "Ει τις θέλει πρώτος είναι, έσται πάντων έσχατος και πάντων διάκονος" (Μάρκ. 9, 35). Η δόξα τού Θεού φαίνεται μέσα από τον Σταυρό Του, και η δύναμή Του "εν ασθενεία τελειούται" (Β' Κορ. 12, 9). Γι' αυτό, "τα μωρά του κόσμου εξελέξατο ο Θεός ίνα τους σοφούς καταισχύνη, και τα ασθενή του κόσμου εξελέξατο ο Θεός ίνα καταισχύνη τα ισχυρά, και τα αγενή του κόσμου και τα εξουθενημένα εξελέξατο ο Θεός, και τα μη όντα, ίνα τα όντα καταργήση" (Α' Kορ. 1, 27-28). Ως προς δε το μόνο πραγματικό και αδιαφιλονίκητο της Θείας δύναμης, που κρύβει μια πίστη ως κόκκου σινάπεως, ο Χριστός μάς βεβαιώνει ότι "όρη μεθιστάνειν" (Ματθ. 17, 20, Α' Κορ. 13, 2).
Τέλος, η επικίνδυνη αυτή μορφή Λαϊκισμού, την οποία είδαμε, έρχεται σε αντίθεση τόσο με την ίδια τη μικροκοσμική δομή τής Φύσης (μάζα-ενέργεια, quanta, πυρηνική ενέργεια, DΝΑ κ.λπ.), όσο και με την επιστημονική (εξ)ειδίκευση (της μερικής-σχετικής αλήθειας), παγιδεύοντας την εσωτερική ελευθερία τού ανθρωπίνου προσώπου, με αποτέλεσμα την κοινωνική, πολιτική και οικονομική αδικία: "Όταν ένας άνθρωπος ανεβαίνει, ένας άλλος πέφτει" (R. Tawney).
Ας ελπίσουμε ότι κάποτε τα διδάγματα από την Ιστορία θα μας καταστήσουν περισσότερο επιφυλακτικούς απέναντι στις κάθε είδους γενικεύσεις, ολοκληρώματα, απολυτότητες και θριαμβολογίες.

1. Lénine, Cahiers Philosophiques, σ. 161.
2. Βλ. Ε.Ι.Μπιτσάκη, Θεωρία και πράξη, ΑΘΗΝΑ 1980, σ. 157.

Fahrenheit 752

Posted by KIΜΠΙ

Ο τίτλος προφανώς κάτι σας θυμίζει. Την περίφημη ταινία του Τριφό, «Φαρενάιτ 451». Και φυσικά το κλασικό (ηλικίας μισού αιώνα) ομώνυμο βιβλίο του Ρέι Μπράντμπερι. Λοιπόν, όχι, δεν έκανα λάθος στον αριθμό, δηλαδή στους βαθμούς ανάφλεξης του χαρτιού που αναφέρει ο Μπράντμπερι, προβλέποντας ένα ζοφερό μέλλον, στο οποίο το βιβλίο θεωρείται αιτία όλων των κακών, τελεί υπό απαγόρευση και οι κάτοχοί του διώκονται ως εχθροί της κοινωνίας. Εν ανάγκη καίγονται μαζί με τα αγαπημένα τους βιβλία τους. Φυσικά, σε θερμοκρασία πολύ υψηλότερη από τους 451 βαθμούς Φαρενάιτ, στους οποίους καίγεται το χαρτί.
Η δική μου υπόθεση «Φαρενάιτ 752» αναφέρεται στην καύση ενός άλλου υλικού. Του καπνού. Ζούμε ήδη τα πρώτα εικοσιτετράωρα της μ.Τ. (μετά Τσιγάρο) εποχής και δεν γνωρίζω αν στο μεταξύ έχουν μεσολαβήσει μεγάλη κοινωνική αναταραχή, συγκρούσεις καπνιστών και μη καπνιστών, μαζικές αυτοκτονίες με δηλητηριώδεις δόσεις νικοτίνης, κατάρρευση των τηλεφωνικών δικτύων από κατακλυσμό κλήσεων στον τετραψήφιο της αντικαπνικής ρουφιανιάς και εμφάνιση της πρώτης θεματικής τρομοκρατικής οργάνωσης με την ευφάνταστη επωνυμία Σέχτα Εξοργισμένων Χαρμανιών. Ενδεχομένως να μην δούμε τίποτε απ’ όλα αυτά και να ενταχθούμε ομαλά ή με τις συνήθεις αποκλίσεις και εθνικές ιδιαιτερότητες στον πολιτισμό της καπνοαπαγόρευσης.
«Φαρενάιτ 752» είναι οι βαθμοί καύσης του καπνού. Για την ακρίβεια, η θερμοκρασία που αναπτύσσεται στην περιφέρεια της καύτρας ενός τσιγάρου. Στο κέντρο της καύτρας η θερμοκρασία που αναπτύσσεται φτάνει τους 1.100 βαθμούς Φαρενάιτ, όσο κρατάμε το τσιγάρο στο χέρι. Η θερμοκρασία εκτοξεύεται στους 1.300 βαθμούς κάθε φορά που τραβάμε μια βαθιά ρουφηξιά, οδηγώντας τον καπνό και στην τελευταία κυψελίδα των πνευμόνων μας. Αλλά ας μείνουμε στους 752 βαθμούς, που φαίνεται ότι αρκούν για την πρόσληψη της αναγκαίας δόσης νικοτίνης.
Κατ’ αναλογία προς τους ήρωες του Μπράντμπερι και του Τριφό, το Φαρενάιτ 752 μπορεί να γίνει ένα ισχυρό σύμβολο για τους αντιστασιακούς της καπνοαπαγόρευσης. Αν δεν βολεύει η κλίμακα Φαρενάιτ, υπάρχει και η εναλλακτική λύση των 400 βαθμών της κλίμακας Κελσίου, που μας είναι πιο οικεία. Αλλά, ποια είναι η πράξη αντίστασης που θα μπορούσε να αντιστοιχηθεί στον τρόπο με τον οποίο οι ήρωες του «Φαρενάιτ 451» αποστήθιζαν τον Όμηρο, τον Ντοστογιέφσκι ή τον Μπαλζάκ; Η μετατροπή των προσωπικών μας καταλυμάτων σε νεφοσκεπείς τεκέδες; Οι συλλογές από χαρμάνια που έχουν δηλητηριάσει τα σωθικά μας και από κουτιά τσιγάρων που έχουν αφαιμάξει τα πορτοφόλια μας; Η αλήθεια είναι ότι, ακόμη και για έναν φανατικό καπνιστή, ηχεί βλάσφημη η σύγκριση βιβλίου και τσιγάρου και ότι ο Όμηρος δεν είναι συγκρίσιμο μέγεθος με δέκα τζούρες καπνού. Γενικώς, τα επιχειρήματα υπεράσπισης της ελευθερίας τού να αυτοκτονεί κανείς αργά και απολαυστικά είναι περιορισμένα. Πολύ περισσότερο όταν η ελευθερία αυτή καταστρατηγεί την ελευθερία άλλων να μην καπνίζουν. Αλλά για την υπεράσπιση αυτών των συγκρουόμενων, εκ πρώτης όψεως, ελευθεριών υπάρχουν απλούστεροι τρόποι, πολύ αποτελεσματικότεροι από την ηθικολογική υστερία που έχει καταλάβει τον ανεπτυγμένο κόσμο.
Κατ’ αρχάς, ας ξεπετάξουμε το απολύτως βλακώδες επιχείρημα ότι ο πόλεμος κατά του τσιγάρου είναι υπόθεση πολιτισμού. Από καταβολής ανθρωπότητας υπάρχουν πράγματα που έχουν σκοτώσει δισεκατομμύρια ανθρώπους, χωρίς τα οποία ωστόσο θα ήταν αδιανόητο αυτό που ονομάζουμε ιστορικό ανθρώπινο πολιτισμό. Για παράδειγμα, τα όπλα. Από το πρώτο κλαδί ή λιθάρι που έγιναν φονικά όπλα στα χέρια του πρωτόγονου ανθρώπου μέχρι τα όπλα μαζικής καταστροφής που κατασκευάζονται σήμερα, δεν υπήρξε ποτέ δίλημμα ή αμφιβολία για τον προορισμό τους. Αλλά ποτέ κανείς διανοήθηκε, ακόμη και μετά τους δύο φονικότερους παγκόσμιους πολέμους του προηγούμενου αιώνα, να επιβάλει μια γενική, εδώ και τώρα, απαγόρευσή τους και -πολύ περισσότερο- να εξαιρέσει τα όπλα από τα επιτεύγματα της ανθρώπινης ευφυΐας. Κι αυτό δεν περιέχει το παραμικρό ίχνος μιλιταρισμού και πολεμοκαπηλίας. Ο πολιτισμός δεν περνά μόνο από ανθόσπαρτα μονοπάτια και εργαστήρια ζωγραφικής. Περισσότερο πατάει επί πτωμάτων.
Μπορούμε ν’ απαριθμήσουμε ένα σωρό ακόμη εκδηλώσεις του πολιτισμού μας που λειτούργησαν και λειτουργούν ως όπλα μαζικής καταστροφής, με θύματα απείρως περισσότερα από το τσιγάρο: η θρησκεία, οι ιδεολογίες, οι εθνικισμοί, η ιδιοκτησία, η δουλεία, χάρη στην οποία απολαμβάνουμε ιστορικά μνημεία που μας κάνουν περήφανους, όπως η Ακρόπολη, η βιομηχανική επανάσταση, το αυτοκίνητο, το τζανκ φουντ της βιομηχανίας τροφίμων, η υπερεργασία, το στρες, οι καπιταλιστικές κρίσεις, η ανεργία, η φτώχεια, η ανισότητα, η περιβαλλοντική καταστροφή που συντελείται με κάθε βήμα οικονομικής «προόδου». Αν εξοβελίσουμε όλες αυτές τις έννοιες και πραγματικότητες από την έννοια του πολιτισμού, τι ακριβώς θα μείνει; Ούτε καν καπνός...
Ως εκ τούτου, οι ρέκτες της καπνικής αποστείρωσης θα ήταν καλό να εφεύρουν ένα λιγότερο μεταφυσικό και περισσότερο ορθολογικό επιχείρημα για την αναγκαιότητα της απαγόρευσης. Αίφνης εγώ, ως καπνιστής, ακούω με μεγάλη προσοχή τα επιχειρήματα για το υψηλό κόστος περίθαλψης που συνεπάγονται το κάπνισμα και οι νόσοι που το συνοδεύουν. Ας το μετρήσουμε αυτό το κόστος, όπως ακριβώς άλλωστε και ο σύγχρονος καπνιστής, με πλήρη γνώση των βλαβερών συνεπειών του καπνού, διαμορφώνει ένα ενδόμυχο ισοζύγιο ρίσκου και απόλαυσης και αναλαμβάνει τη διαχείρισή του, έστω και με ένα μεγάλο βαθμό αυταπάτης. Τι κοστίζει, λοιπόν, στο ΕΣΥ το κάπνισμα; Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι μόνο στην Ελλάδα οι καπνιστές «χρεώνουν» το ΕΣΥ και τα ασφαλιστικά ταμεία περίπου 500 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Υποθέτω ότι λένε την αλήθεια. Ωραία. Τι πληρώνουν, όμως, οι καπνιστές στο κράτος επίσης κάθε χρόνο; Από 2,5 δισ. μέχρι 3 δισ. μόνο με τους έμμεσους φόρους που πληρώνουν ντούκου, με κάθε πακέτο, με κάθε ρουφηξιά. Αν υπολογίσουμε και όσα πληρώνουν για τους λοιπούς έμμεσους και άμεσους φόρους επί αγαθών και υπηρεσιών που συνοδεύουν τα ήθη και έθιμα του καπνού, π.χ. για αλκοολούχα ποτά, για καφέ, για αναπτήρες κ.λπ., είναι πιθανό το κρατικό έσοδο της καπνιστικής ιεροτελεστίας (μαζί με τις ασφαλιστικές εισφορές της «επανόρθωσης») να υπερβαίνει τα 10 δισ. ευρώ. Ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 30% του συνόλου των έμμεσων φόρων ή το 15% του συνόλου των φόρων. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι απλό: είναι διατεθειμένο το κράτος να χάσει τα έσοδα αυτά διά παντός; Και είναι προετοιμασμένο να τα αντικαταστήσει; Κι αν ναι, ποιες υγιεινές ή ανθυγιεινές καταναλωτικές συνήθειες θα επιβαρύνει φορολογικά; Το διάβασμα; Τα σουβλάκια; Την τηλεοπτική αποβλάκωση; Το σεξ;
Προφανώς, πέρα από το απόλυτο δικαίωμα των μη καπνιστών να μην εκτίθενται στις δυσώδεις εκπνοές των καπνιστών, υπάρχει ένας σημαντικός βαθμός υποκρισίας στις κρατικές πολιτικές που την τελευταία εικοσαετία μετατοπίστηκαν από τις «τρομοκρατικές» εκστρατείες πειθούς, στα μέτρα «Σπιναλόγκας», τις μεθόδους αποκλεισμού των καπνιστών. Θα ήταν πολύ ειλικρινέστερη και εσωτερικά συνεπής μια πολιτική καθολικής απαγόρευσης της χρήσης του καπνού σε κάθε του εκδοχή. Ακόμη και απολύτως ιδιωτικής και κατά μόνας. Όπως συμβαίνει με τα ναρκωτικά. Θα έκλειναν οι καπνοβιομηχανίες, θα σταματούσε η παραγωγή καπνού, θα χάνονταν μερικά εκατομμύρια θέσεις εργασίας, θα χάνονταν και φορολογικοί πόροι δισεκατομμυρίων, αλλά τουλάχιστον το υποτιθέμενο ενδιαφέρον για τη δημόσια υγεία, καπνιστών και μη, θα ήταν αυταπόδεικτο. Θα αντιμετωπίζαμε ενδεχομένως μια μαύρη αγορά καπνού, αλλά αυτή σε καμία περίπτωση δεν θα επηρέαζε το 30% ή 40% του πληθυσμού, όπως συμβαίνει σήμερα.
Τίποτε από αυτά δεν συμβαίνει. Ουσιαστικά επιλέγεται μια παράδοξη ισορροπία. Το κράτος κραδαίνει τη ρομφαία του θανάτου μπροστά στους καπνιστές, αλλά δεν θέλει να χάσει ούτε ένα ευρώ από τα έσοδα που του αφήνουν. Θέλει τους φόρους τους, αλλά δεν θέλει να πληρώνει ούτε σεντ για τη νοσηλεία τους. Τους εξαφανίζει από τον δημόσιο χώρο, αλλά τους προτιμά αρειμάνιους και θεριακλήδες στον ιδιωτικό. Θέλει να τους απαλλάξει από την αυτοκαταστροφική συνήθεια, αλλά τελικά τους εγκλωβίζει σ’ αυτήν, εφευρίσκοντας ένα ακόμη σύνορο που χωρίζει τον κόσμο μας: από τη μια οι επιρρεπείς, χαμηλής αυτοεκτίμησης και ελλειμματικής βούλησης καπνιστές, από την άλλη οι υγιείς, γεμάτοι αυτοπειθαρχία και θέληση για ζωή μη καπνιστές. Ναζιστικής έμπνευσης ο διαχωρισμός αυτός, ο Χίτλερ έχει το copyright της πρώτης αντικαπνιστικής εκστρατείας εν ονόματι της υγειονομικής αποστείρωσης των Αρίων, αλλά ας υποθέσουμε ότι οι προθέσεις των σύγχρονων πολέμιων του τσιγάρου είναι αγαθότερες. Πολύ ωραία! Αρχής γενομένης από το τσιγάρο, ας δημιουργήσουμε τη μακρά λίστα των επόμενων απαγορεύσεων όλων των αποδεδειγμένα καταστροφικών και θανατηφόρων δράσεων του «υγειονομικού» καπιταλισμού: της απληστίας, της ανισότητας, της φτώχειας, της εκμετάλλευσης, της ανεργίας, της υπερεργασίας, της υπερκατανάλωσης, της πείνας, της γραφειοκρατίας, της περιβαλλοντικής υποβάθμισης, του ατομισμού, του ανταγωνισμού, του σκοταδισμού, του φανατισμού… Ουφ! Μακρά η λίστα. Διακοπή για τσιγάρο.

Ενίσχυση της ταξικής παιδείας

του Αλέξη Καλοκαιρινού

Πηγή: ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Oι φετινές εξετάσεις του «διεθνούς απολυτηρίου» (ΙΒ) θα περνούσαν απαρατήρητες από τη δημοσιότητα αν δεν είχε αποκαλυφθεί η εικαζόμενη εμπορία των θεμάτων από στέλεχος ιδιωτικού σχολείου. Το περιστατικό προκάλεσε το ενδιαφέρον των ΜΜΕ και, ενδεχομένως, της κοινής γνώμης, ως ακόμα μία υπόθεση απάτης α λα ελληνικά. Στην πραγματικότητα, αφορά μερικές εκατοντάδες υποψηφίων και τις οικογένειές τους. Είναι εκείνοι που έχουν την οικονομική δυνατότητα να επιδιώξουν την άμεση εισαγωγή τους σε καλά πανεπιστήμια του εξωτερικού, ξεφεύγοντας από το σύστημα της ελληνικής «δωρεάν εκπαίδευσης». Η πορεία από το ιδιωτικό σχολείο στο ξένο πανεπιστήμιο είναι η πρώτη επιλογή της μεγαλοαστικής μας τάξης (στην οποία συμπεριλαμβάνεται η πλειονότητα των επιφανών πολιτικών μας). Οι ισχυροί της Ελλάδας προστατεύουν τους γόνους τους από το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας, το οποίο προορίζεται για τους υπόλοιπους, από τα μεσαία στρώματα και κάτω.
Κάποτε ωστόσο, και για δεκαετίες, το σύστημα αυτό λειτούργησε ως βασικός μοχλός της κοινωνικής κινητικότητας. Παιδιά των λεγόμενων «κατώτερων τάξεων» πραγματοποιούσαν το όνειρό τους και αυτοπραγματώνονταν μέσα από τη μόρφωση του δημόσιου σχολείου και του δημόσιου πανεπιστημίου.
Σήμερα, αν και η κοινωνία μας εμφανίζεται περισσότερο ανοιχτή και λιγότερο κερματισμένη από ιδεολογικές διακρίσεις, το θεμελιώδες πλεονέκτημα της κοινωνικής κινητικότητας μέσω της δημόσιας εκπαίδευσης ολοφάνερα υποχωρεί.
Η πρόσβαση στο δημόσιο πανεπιστήμιο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την «επένδυση» στην ιδιωτική παραπαιδεία. Το δημόσιο πανεπιστήμιο τείνει να γίνει το εκπαιδευτικό καταφύγιο μιας μεσαίας τάξης που πληρώνει, αλλά όχι αρκετά. Η τάξη αυτή είναι αρκετά διευρυμένη αλλά και αρκετά ανασφαλής για τις κατακτήσεις της. Και δικαίως. Δηλαδή είναι μια τάξη επισφαλής, περισσότερο καταναλωτική και λιγότερο παραγωγική, χωρίς το θεωρητικό δυναμισμό των μεσαίων στρωμάτων, αλλά αντίθετα φοβική και επιρρεπής σε συντηρητικές ιδεοληψίες με δεξιό ή αριστερό πρόσημο. Ο φοιτητικός πληθυσμός του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου ενσωματώνει και μεταφέρει στον χώρο του σε μεγάλο βαθμό αυτά τα χαρακτηριστικά.
Για τα (ακόμα) «κατώτερα στρώματα», οι δρόμοι της παιδείας (της όποιας παιδείας) φαίνονται κλειστοί. Όμως, για έναν ενδιάμεσο κοινωνικό χώρο, μεταξύ των λούμπεν και των μεσαίων, δηλαδή για ένα μέρος της ελληνικής μικροαστικής τάξης, ανοίγεται ο δρόμος της «άτυπης μεταλυκειακής εκπαίδευσης». Η πρόσβαση και η φοίτηση στα «κέντρα ελευθέρων σπουδών» (ΚΕΣ) στοιχίζει λιγότερο και απαιτεί μικρότερη προηγούμενη επένδυση από την αποστολή ενός παιδιού στο δημόσιο πανεπιστήμιο μιας άλλης πόλης, όπου η πολιτεία θα του προσφέρει δωρεάν φοίτηση, αλλά δεν θα φροντίσει για τη στέγασή του, μια και έχει εκχωρήσει το σχετικό όφελος στις πενόμενες «τοπικές κοινωνίες». Όπως φαίνεται, ο επικοινωνιολόγος υπουργός παιδείας έχει αποφασίσει να προσαρμόσει την «άτυπη βαθμίδα» στο προφίλ των πελατών της: λίγα γράμματα-λίγα λεφτά.
Κάπως έτσι, η παιδεία στη σημερινή Ελλάδα τείνει να ενισχύσει μια στεγανή κοινωνική διαστρωμάτωση.
Ίσως ποτέ στο πρόσφατο παρελθόν, η ελληνική παιδεία δεν ήταν τόσο ταξική. Η κοινωνική αναπαραγωγή συντελείται σε διακριτά εκπαιδευτικά σύμπαντα. Και είναι αλήθεια ότι δεν περιμέναμε από μια συντηρητική κυβέρνηση να αντιστρέψει αυτή την τάση, αλλά να την ενισχύσει, όπως και συμβαίνει. Η παρούσα κυβέρνηση υπηρετεί την κοινωνική αρτηριοσκλήρωση και τη συνακόλουθη κοινωνική εσωστρέφεια: ο καθένας κοιτάζει την πάρτη του και ο σώζων εαυτόν σωθήτω ανάλογα με την κεκτημένη οικονομική του δυνατότητα.
Μοιραία, το δημόσιο σχολείο εγκαταλείπεται και διαλύεται. Εκεί εγκαταλείπονται πλέον μόνο οι λούμπεν γηγενείς και οι μετανάστες, τους οποίους αρνούμαστε πεισματικά να ενσωματώσουμε (οι γόνοι των υπολοίπων είτε πηγαίνουν στο καλό ιδιωτικό σχολείο είτε σταθμεύουν εκεί χάνοντας την ώρα τους μέχρι να ελευθερωθούν για το γειτονικό φροντιστήριο, που είναι φτηνότερο από την αμιγώς ιδιωτική εκπαίδευση των μεγαλοαστών).
Έτσι, το δημόσιο σχολείο, από το οποίο λείπει η αποστολή, μεταβάλλεται σε πεδίο συγκρούσεων και καθρεφτίζει όλο και περισσότερο τα χαρακτηριστικά που δίνουμε στους ανθρώπους όταν επιμένουμε να τους θεωρούμε αόρατους ή ανύπαρκτους. Η άδοξη κατάληξη της εμπνευσμένης προσπάθειας της Στέλλας Πρωτονοτάριου στο 132ο δημοτικό της Γκράβας είναι ενδεικτική των αντιστάσεων μιας σεχταριστικής πολιτείας που τροφοδοτεί τα συντηρητικά κοινωνικά αντανακλαστικά.
Όμως, η ουσία της προσπάθειάς της, το γεγονός ότι απέδωσε πριν συνθλιβεί στις συμπληγάδες των διαταγμάτων και των εγκυκλίων, δείχνει ότι τα πράγματα θα μπορούσε να γίνουν διαφορετικά. Αλλά δείχνει, επίσης, ότι η ανοιχτή κοινωνία είναι ένα στοίχημα που θα παιχτεί κυρίως στην εκπαίδευση και σε όλο το εύρος της. Το στοίχημα αυτό, για να αναληφθεί, προϋποθέτει τουλάχιστον μια προοδευτική διακυβέρνηση.

Η εσχατολογία των τριών Αποκαλυπτικών Θρησκειών

Αναρτήθηκε από Άθεος

Πρόλογος
Για όσους δεν ξέρουν ο όρος εσχατολογία αναφέρεται στο τέλος του χρόνου. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, που είναι θεολογική κι όχι επιστημονική, ο άνθρωπος και το σύμπαν οδεύουν προς το έσχατο τέλος τους, κατά το οποίο θα επιτευχθεί η τελείωση και η ανακαίνιση των ψυχών!
Είναι αυτό που οι πιστοί δέχονται σαν «συντέλεια του κόσμου» και οι θεολόγοι σαν «θεία κρίση». Τη μέρα εκείνη, πιστεύουν, ότι εκτός από την καταστροφή του κόσμου θα αποδοθεί και δικαιοσύνη!
Ελάχιστες διαφορές βρίσκονται ανάμεσα στις τρεις αποκαλυπτικές θρησκείες, ενώ πολύ περισσότερα είναι τα στοιχεία εκείνα που είναι κοινά και θρέφονται από τις ίδιες ιδεαλιστικές ρίζες που γέννησαν την εσχατολογία τους.
Ακριβώς αυτός ο λόγος μας αναγκάζει, πριν περάσουμε στην εσχατολογία των αποκαλυπτικών θρησκειών να ρίξουμε μία ματιά στις ρίζες του, που λέγεται Ζωροαστρισμός και εμφανίστηκε τον 6ο αιώνα περίπου πριν την νέα χρονολόγηση. Έχω την εντύπωση πως η Ζωροαστρική εσχατολογία είναι σημαντικότερη όλων και γι αυτό δώσαμε ιδιαίτερη έμφαση σε αυτήν.

Ζωροαστρισμός
Ο Ζωροαστρισμός ήταν η θρησκεία του Ιράν και ο ιδρυτής της ο Ζωροάστρης ή Ζαρατούστρα λέγεται πως γεννήθηκε τον 7ο με 6ο αιώνα. Η γλώσσα του Ιράν τότε ήταν παρόμοια με εκείνη της Βόρειας Ινδίας και γι αυτό στη θρησκεία αυτή πέρασαν πολλά Ινδουιστικά στοιχεία που συναντούμε στην «Αβέστα» και στις «Βέδες». Όμως η θρησκεία φαίνεται να εξαπλώνεται από τον 4ο αιώνα και μετά. Ο Ζωροάστρης ενσάρκωνε την δυϊστική άποψη του κόσμου και του ανθρώπινου πεπρωμένου. Ο Δυϊσμός δέχεται δυο ισότιμες αρχές που είναι ισότιμες μεταξύ τους, Το Πνεύμα και την Ύλη, σε αντίθεση με τον Μονισμό που δέχεται μόνο το ένα από τα δυο (Ιδεαλισμός, Υλισμός). Μια μορφή δυϊστικής αντίληψης είναι η παραδοχή του Καλού και του Κακού. Αυτές οι δυο δυνάμεις μεταξύ τους έχουν ανειρήνευτο αγώνα. Ο Ζωροάστρης δίδασκε ότι υπάρχει ένας θεός υπέρτατος ο Ahura Mazda που αξίζει να τον προσκυνά ο άνθρωπος επειδή μετά θάνατον θα αποδώσει δικαιοσύνη, ανάλογα με το πώς έζησαν τη ζωή τους στη γη.
Στον ουρανό ζουν σαν ασώματα πνεύματα και κατά τη μέρα της κρίσης τα νεκρά σώματα θα αναστηθούν και θα ενωθούν με τις ψυχές ουράνιες ψυχές τους. Τότε οι κακοί θα καταστραφούν δια παντός αφήνοντας τους καλούς να ζήσουν ευτυχισμένοι στον επίγειο παράδεισο. Ο Ahura Mazda είναι ο Δημιουργός του ουρανού και της γης, πηγή του φωτός και ύψιστος νομοθέτης που βρίσκεται στο κέντρο του κόσμου. Πλάι του όμως εμφανίζεται άλλη μια θεότητα που αντιμάχεται το καλό. Αυτή πήρε το όνομα Ahriman. Την εποχή του Ηρόδοτου ο Ζωροαστρισμός ακόμα δεν ήταν γνωστός, παρά μόνο μέσω κάποιων ιερέων που αναφέρονται σαν Μάγοι. Όμως την εποχή του Αριστοτέλη («Περί φιλοσοφίας») ο Ahura Mazda φαίνεται να παίρνει το όνομα Ωρομάσδης και να γίνεται ισότιμος με τον Ahriman.
Αργότερα επηρεάζει τη θρησκεία του Μίθρα, του Ιουδαϊσμού και συνακόλουθα του Χριστιανισμού και Ισλαμισμού. Ο αγώνας του Ahura Mazda ενάντια στον κακό Ahriman, χρησιμοποιούσε πια τις στρατιές του αρχιστράτηγου Μίθρα, όπως ακριβώς και ο πολεμικός θεός Γιαχβέ αργότερα θα χρησιμοποιήσει τις στρατιές του περιούσιου λαού ενάντια στην ειδωλολατρία.
Ο Ζωροάστρης είναι κάτι μεταξύ ιστορικού και μυθικού προσώπου, (μήπως το έργο αυτό το έχουμε ξαναδεί;) Ο Σαόσυαντ (Λυτρωτής) είναι ο σημαντικότερος από τους τρεις γιους του Ζωροάστρη που θεωρείται Σωτήρας του κόσμου!
Μετά το θάνατο οι ψυχές κρίνονται για τρεις ημέρες και ζυγίζονται οι καλές πράξεις με τις κακές στο γεφύρι της κρίσης. Εκεί οι κακές πράξεις που βαραίνουν περισσότερο πέφτουν στην κόλαση και ανάλογα τιμωρούνται. Οι καλές περνούν τη γέφυρα που οδηγεί στον ουρανό, όπου αναπαύονται για πάντα.

Ιουδαϊσμός
Η ζωροαστρική επιρροή είναι πασιφανής. Αυτό είναι διάφανο για το σημερινό ερευνητή.
Ο αγώνας του Ahura Mazda ενάντια στον Ahriman ήταν αγώνας των εκλεκτών του θεού ενάντια στους κακούς και ξένους θεούς, ενάντια στην ειδωλολατρία. Ήταν αγώνας με λίγα λόγια του Καλού ενάντια στο Κακό.
Όπως ο Σαόσυαντ, ο εξολοθρευτής του κακού και Σωτήρας του κόσμου, έτσι και η προσμονή του Μεσσία, θα γεννήσει όχι μόνο ελπίδες αλλά εθνικιστικό και θρησκευτικό ζήλο, αναδεικνύοντας τον Ισραήλ κυρίαρχο, όχι μόνο στην περιοχή αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Έτσι πίστευαν και έτσι θέλουν να πιστεύουν.
Τα μυθολογικά στοιχεία στο, αγνώστου συγγραφέα, βιβλίο της Εσθήρ, παραπέμπουν στον αδυσώπητο αγώνα Καλού και Κακού, ανάμεσα στον καλό Ιουδαίο Μαρδούχ (Μαρδοχαίο κατά τη μετάφραση) που αποφεύγει να προσκυνήσει τον κακό βασιλιά Αμάν. Ο Μαρδούχ σώζει τον Ιουδαϊκό λαό, που θέλει να τον αφανίσει ο κακός Αμάν, σφάζοντας πεντακόσιους από αυτούς, τον ίδιο και τους δέκα γιους του. Ο αναγνώστης του μικρού αυτού βιβλικού κειμένου, δε θα δυσκολευτεί να συνδέσει το όνομα Μαρδούχ με το Μαρδούκ και το Αμάν με τον Αριμάν, για να βγάλει τα σωστά συμπεράσματα.
Ένα άλλο βιβλικό κείμενο, που διαφοροποιείται από τα άλλα, είναι ο Εκκλησιαστής. Είναι ένα βιβλίο ακράτητης απαισιοδοξίας που από την αρχή μέχρι το τέλος τονίζεται η ματαιότητα των ανθρώπινων πραγμάτων. Σύμφωνα μ’ αυτό, στη ζωή μας δεν υπάρχει κανένας ουσιαστικός σκοπός, ενώ η αδυναμία του ανθρώπου να ορίσει τη μοίρα του είναι εμφανής. Μόνο μια ευκαιρία του δίνεται να την ορίσει: όταν πιστά υπακούει τις θεϊκές εντολές. Γι’ αυτό είναι μάταιος ο κόπος του να βρει την παραμικρή αλήθεια, μακριά από τη θέληση του θεού!
Στον Ιουδαϊσμό το τέλος του κόσμου λέγεται acharit hayamim (τέλος των ημερών). Το Ταλμούδ (Avodah Zarah) γράφει ότι αυτός ο κόσμος όπως τον ξέρουμε θα υπάρξει μόνο για 6000 χρόνια. Επομένως το 2009 για τους εβραίους είναι το 5769. Σύμφωνα με αυτόν τον υπολογισμό, λοιπόν, το τέλος των ημερών θα πραγματοποιηθεί το 2240!
Πριν φτάσουμε εκεί όμως θα γίνει μια μεγάλη μάχη στον Αρμαγεδώνα (μη ρωτάτε πού βρίσκεται αυτός) στην οποία θα πεθάνουν πολλοί. Ο Γιαχβέ όμως θα επέμβει και θα σώσει τους Εβραίους. Ο Μεσσίας θα είναι ο εισηγητής της βασιλείας του θεού που την περίοδο του τέλους των ημερών θα κρίνει τους άξιους που θα ζήσουν, όταν ο Γιαχβέ εγκαθιδρύσει τη βασιλεία του επί της γης, καταστρέφοντας τους κακούς στη Γέενα (Seol). Τότε οι δίκαιοι του βασιλείου θα έχουν γραμμένο το θείο γράμμα στις καρδιές τους και δεν θα μπορούν να αμαρτήσουν ξανά. Τότε ο Ισραήλ θα κερδίζει τη μάχη και κυρίαρχος θα στεφθεί νικητής επί των εθνών όλης της γης! Ο μύθος της αιώνιας επιστροφής, θρέφει στη μνήμη την Ελπίδα. Το μέλλον που ο θεός υποσχέθηκε στους εκλεκτούς του είναι ο ακρογωνιαίος λίθος και στην Ιουδαϊκή εσχατολογία. Η τελική μέρα θα είναι μια μεγάλη νίκη και μέρα λύτρωσης για τον εβραϊκό λαό.

Χριστιανισμός
Η εννοιολογική εξέλιξη του Μεσσιανισμού ακολούθησε την ιστορική και θρησκευτική πορεία του εβραϊκού λαού. Η μεσσιανική προσδοκία αρχικά αντικαθρέφτιζε την αδυναμία αντιμετώπισης των μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων που απειλούσαν το κρατίδιο του Ισραήλ. Για τόνωση, εσωτερικής κατανάλωσης, το ιερατείο, χρησιμοποιεί την έλευση του Μεσσία, πως τάχα, θα τιμωρήσει στο εγγύς μέλλον τους εχθρούς του. Η «Αποκάλυψη» που είναι το αρχαιότερο Ιουδαιοχριστιανικό σύγγραμμα αναφέρεται στους 144.000 σφραγισμένους από κάθε φυλή του Ισραήλ. Ακόμα και το δεύτερο αιώνα μετά τη χρονολόγηση μας, όταν γραφόταν τα Ευαγγέλια, ο Ιησούς φέρεται σαν λυτρωτής μονάχα του Ισραήλ (Λουκ. 24.21). Όμως αργότερα, ο προσηλυτισμός των Εβραίων της διασποράς για απόδοση δικαιοσύνης από τον πανόπτη Γιαχβέ αναφέρεται σε όλους τους λαούς του κόσμου κι αυτό δημιούργησε θρησκευτικό ρεύμα και ψυχολογία επαναστατική στις κοινότητες όπου διέμεναν. Η Ιουδαϊκή πίστη σφυρηλατημένη από τη μεσσιανική ιδέα σαν προσδοκία για την εφαρμογή της δικαιοσύνης και της λύτρωσης κατέστη ρεαλιστικότερη μόνον έξω από το Ισραήλ και στο βαθμό που στη θέση του Ισραηλιτικού λαού τοποθετήθηκε ο άνθρωπος, σαν ποίμνιο χαμένο, που αναζητά προστασία από το Θείο Ποιμένα, σύμβολο ενός παγκόσμιου θεού. Ο προσηλυτισμός των Ιουδαίων της διασποράς, έβγαλαν την εβραϊκή σκέψη από το αδιέξοδο της υπερεθνικιστικής συνείδησης, καθιστώντας την έλευση του Σωτήρα προσιτή σε όλους τους πολίτες των ελληνορωμαϊκών επαρχιών. Η «Επιστολή προς Γαλάτες» (2,11-14) είναι πολύ κατατοπιστική που ο Πέτρος φαίνεται να εναντιώνεται για το προσηλυτιστικό έργο του Παύλου που τον καθιστά «εθνικό Απόστολο».
Εδώ το λυτρωτικό μήνυμα του Σαόσυαντ σαν Λυτρωτή και Σωτήρα του κόσμου, μπορεί να έχει ξεχαστεί, όμως εύκολα μπολιάζεται μέσω του Ιουδαϊσμού και την απύθμενης δεξαμενής του συγκρητισμού των άλλων θρησκευτικών δοξασιών της αυτοκρατορίας.
Το θείο πάθος πολλών θεών της Ανατολής διαδέχεται ο θάνατος. Η Ανάσταση ερμηνεύεται σαν Σωτηρία και Λύτρωση. Ο θεός έζησε, έπαθε, πέθανε και αναστήθηκε για να λυτρώσει τον άνθρωπο. Η νίκη του πάνω στο θάνατο, συμβολίζει τη Σωτηρία και οι πονεμένες καρδιές των πιστών της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας έβρισκαν Παρηγοριά για τη ζωή και Ελπίδα μετά το θάνατο.
Οι θρησκείες παγκοσμιοποιούνται και οι Ιουδαιοχριστιανοί μέσα από τις Συναγωγές καραδοκούν, περιμένοντας να οικειοποιηθούν ό,τι τους βολεύει. Ακόμα και στον χριστιανισμό ο Ιουστίνος θεωρεί το «αίμα της σταφυλής» σαν «Δύναμη του Θεού» συνδέοντάς το με το αίμα του Χριστού, αποδεικνύοντας ότι… δε γεννήθηκε από άνθρωπο αλλά από το θεό αφού, αντί ανθρώπινου σπέρματος χρησιμοποιήθηκε θεία δύναμη! Ακόμα και στη φράση «…δεν θέλει εκλείψει σκήπτρο εκ του Ιούδα, ούτε νομοθέτης εκ του μηρού αυτού…» ο Διόνυσος υπονοείται, γιατί αυτός ήταν που γεννήθηκε από το μηρό του Δία!
Με τη λέξη Maschiach (εβρ.) ή Meschiha (αραμ.) εννοούμε αυτόν που πήρε το χρίσμα. Ο Χριστός δηλαδή. Η λέξη Χριστός δεν είναι όνομα, αλλά ιδιότητα. Μετά την ανάληψή του θα επανέλθει (Δευτέρα Παρουσία) για να κρίνει τους ανθρώπους από τις πράξεις της εφήμερης ζωής. Πιστεύοντας στη Δευτέρα Παρουσία, προσπαθούσαν να προσεγγίσουν το μυστήριο των εσχάτων, τον τρόπο δηλαδή με τον οποίο θα ολοκληρωθεί το θείο σχέδιο της σωτηρίας του ανθρώπου και της αποκαταστάσεως της Δημιουργίας στο "αρχαίο της κάλλος".
Οι χριστιανοί πίστευαν ότι το τέλος του κόσμου ήταν κάτι σαν πόνος της γέννας υπονοώντας ότι ο κόσμος εγκυμονούσε την καταστροφή του αλλά κανένας πέρα από το Θεό δεν ήξερε πότε ακριβώς θα συμβεί.
Οι πρώτοι χριστιανοί είχαν πιστέψει ότι ήταν πολύ κοντά χρονικά το τέλος του κόσμου, πιστεύοντας ότι θα ερχόταν κατά τη διάρκεια ζωής τους. Έκτοτε, κάθε λίγο και λιγάκι περιμένουν το τέλος κατά το οποίο οι πεθαμένοι θα αναστηθούν και θα πάρουν τη ψυχή που τους ανήκε για να κριθούν. Οι καλοί θα πάνε στον Παράδεισο, σε κείνο τον κήπο των πρωτόπλαστων για να ζήσουν μια αιώνια ζωή ευτυχισμένοι και απαλλαγμένοι από κάθε βάσανο και αδικία. Οι κακοί θα ριχτούν στη γέεννα του Πυρός, στο Πυρ το εξώτερον, κοινώς στην Κόλαση! Αυτός είναι ένας φριχτός τόπος γιατί τα βασανιστήρια εδώ, από τον Σατανά και το επιτελείο του, δεν έχουν τελειωμό. Ιδιαίτερα ζοφερή είναι η φαντασία των χριστιανών εκείνων που φαντάστηκαν το χώρο αυτό και τα ποικίλα βασανιστήρια που θέλουν να υποστούν οι κολασμένοι από τους φριχτούς δαίμονες στους αιώνες των αιώνων! Ακράδαντα πιστεύω, πως χωρίς τη συμβολή ενός διεστραμμένου νου, ο άνθρωπος δεν θα μπορούσε να διανοηθεί, ζοφερότερο τόπο βασανισμού. Ακόμα και οι εικόνες στις εκκλησιές, τρομάζουν στη θέα των πιστών σκοπεύοντας στην δημιουργική τους φαντασία για το τι περιμένει τον αμαρτωλό σε κείνο τον τόπο βασανισμού, όπου ο πόνος δεν τελειώνει ποτέ!
Όμως, η αλήθεια είναι πως η διδασκαλία αυτή δεν γίνεται επίσημα αποδεκτή από την Εκκλησία γιατί δεν στηρίζεται στην Αγία Γραφή και δεν κηρύσσεται ομόφωνα από όλους τους Πατέρες και για αυτό δεν υπάρχει ενιαία γραμμή (Συμφωνία Πατέρων).

Ισλαμισμός
Ο Μωάμεθ είναι το μοναδικό ιστορικό πρόσωπο που θεωρείται όχι μόνο ιδρυτής της ισλαμικής θρησκείας, αλλά κυρίως αυτός που επέβαλε κοινό κώδικα συμπεριφοράς ανάμεσα στις εχθρικές φυλετικές ομάδες των Αράβων, ενοποιώντας τους κάτω από μια κοινή ιδέα. Όχι πως αυτός επινόησε τους μύθους που σήμερα πιστεύουν οι ισλαμιστές, αλλά αυτός που κατάφερε με ένα θρησκευτικό κώδικα να τους πολιτικοποιήσει για το συμφέρον της φυλής. Στους πολιτικούς αυτούς χειρισμούς, οι Άραβες είχαν πολλά να διδαχτούν από τον Ιουδαϊσμό που φαίνεται να εξελίσσονται μέσα στον πολιτικό στίβο, σε ένα θεοκρατούμενο πολίτευμα, επιβάλλοντας τον Ιερό Πόλεμο (Τζιχάντ) σαν απαίτηση του θεού. Η υποταγή (ισλάμ) στη θέληση του θεού σε λίγο θα γίνει «παραδοθείτε στον Αλλάχ, αλλιώς είστε χαμένοι»! Οι Μουσουλμάνοι, όπως και οι Εβραίοι, έγιναν απόλυτα εξαρτημένοι από το θεό και καθοδηγημένοι σε ένα κοινό συνασπισμό (Ούμα) σαν εκλεκτός του θεού. Η αγάπη για την πατρίδα γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι της πίστης. Ακόμα και η Δικαιοσύνη, σε όλες τις ισλαμικές χώρες σήμερα, καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό και από το κοράνι (Sharia).
Στη θρησκευτική φιλοσοφία όμως πολλά είχαν να διδαχτούν από τους χριστιανούς και γι αυτό οι τελευταίοι, αρχικά τους θεώρησαν σαν ακόμα μια χριστιανική αίρεση (Εβωνίτες, Ελχασίτες), όταν ο γαμπρός του Μωάμεθ, ο Οθμάν, τριάντα χρόνια μετά το θάνατό του, άρχισε να μαζεύει τα συμπιλήματα των θείων γραφών, όπως και οι χριστιανοί πριν από τους γνωστικούς. Βέβαια το Κοράνι θα συνταχθεί πολύ αργότερα, όταν ακόμα και ο τελευταίος απόηχος του θείου του Αμπου Λαχάμπ (αδερφός του πατέρα του) αποσοβηθεί. Ο τελευταίος, γνωρίζοντας την οικογενειακή κατάσταση του ανιψιού του φώναζε «Μην πιστεύετε αυτόν τον ψεύτη, είναι απατεώνας!»
Η εσχατολογία του Ισλαμισμού είναι μια από τις τρεις κύριες δοξασίες του Ισλάμ (οι άλλες δυο είναι η μοναδικότητα του Αλλάχ και η Προφητεία).
Μετά την ανάληψη, πάνω στο άσπρο άλογο, ο Μωάμεθ θα καθίσει δεξιά του θεού και κατά την ημέρα της κρίσης, αυτός θα υποδείξει στον θεό, ποιος θα πάει στον παράδεισο και ποιος θα καταδικαστεί στο πυρ της κόλασης.
Όπως και στον Χριστιανισμό, η κόλαση στον Ισλαμισμό είναι ιδιαίτερα ζοφερή και βρίσκεται πάνω από ένα γεφύρι. Όσες ψυχές πέσουν μέσα θα βασανιστούν, αν και εδώ δεν υπάρχει ανελέητος βασανισμός στους αιώνες των αιώνων όπως στον Χριστιανισμό. Ο Μωάμεθ, επειδή είναι φιλεύσπλαχνος και συμπονετικός, κάποτε θα δείξει έλεος και θα τους συγχωρήσει τις αμαρτίες, σταματώντας τα βασανιστήρια της κόλασης, όμως κανείς δεν ξέρει πότε μπορεί να συμβεί αυτό!
Αν οι χριστιανοί έδωσαν έμφαση στην κόλαση, για να τρομάξουν, αντίθετα, στην Ισλαμική θρησκεία έδωσαν έμφαση στον Παράδεισο για να προσελκύσουν. Η χλιδή και η ακόλαστη ζωή στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, ώθησε τους χριστιανούς στην εκδίκηση της κόλασης, ενώ η σκληρή νομαδική ζωή της ερήμου, έσπρωξε τους Ισλαμιστές να υπογραμμίσουν την υπόσχεση του θεού ότι θα ανταμείψει τους Muslims στους κήπους του Αλλάχ, ζώντας μια πραγματικά ευτυχισμένη ζωή, που ούτε για το πλουσιότερο σαράι μπορούσαν να φανταστούν!
Όλοι οι ευσεβείς θα είναι ξαπλωμένοι σε ανάκλιντρα και με πρόσωπα που θα λάμπουν από ευτυχία, θα πίνουν κρασί σφραγισμένο με μόσχο, ανάμεσα σε παρθένες με πλούσια στήθη που δεν χαλαρώνουν. Οι τελευταίες, τα Ουρί δηλαδή, θα είναι πάντα νέες, όμορφες και παρθένες. Σε κάθε ευσεβή μουσουλμάνο θα αναλογούν 72 ουρί, ενώ οι ίδιοι θα έχουν την εμφάνιση τριαντάχρονου και την… ενεργητική δύναμη 100 ανδρών! Για τις μετακινήσεις τους θα χρησιμοποιούν φτερωτά άλογα, από ρουμπίνια ενώ τίποτα κακό δεν θα τους απασχολεί.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Όπως γράφει και ο Sam Harris στο «τέλος της πίστης» «…η πίστη δεν είναι κάτι πολύ περισσότερο από τη σκιά που ρίχνει η ελπίδα μας για μία καλύτερη ζωή πέρα από τον τάφο». Αυτό βέβαια απαιτεί μια ιδεαλιστική οπτική. Όμως ο πιστός, μόνο έτσι μπορεί να εξηγήσει τον κόσμο. Το ιερατείο, της κάθε θρησκείας, με τον τρόπο αυτό ελέγχει το ποίμνιο εξυπηρετώντας τα φιλόδοξα σχέδιά του. Συνηθισμένες έριδες ανάμεσά τους είναι όχι οι ιδέες όπως θα περίμενε κανείς αλλά οι ιδιοτελείς σκοποί. Η Ιερουσαλήμ σαν άγια πόλη και των τριών, όχι και λίγες φορές έγινε το μήλο της έριδος και από τους τρεις διεκδικητές.
Οι ιδεολογικές τους διαφορές συχνά είναι εγωιστικές και ρατσιστικές που θα έπρεπε να ντρέπονται ακόμα και να τις κατονομάσουν. Έτσι, οι Εβραίοι διεκδικούν την Παλαιστίνη προκειμένου να αναστήσουν το βασίλειο του Δαβίδ. Οι χριστιανοί ερίζουν με τους αιρετικούς για την οικονομική εκμετάλλευση των άγιων τόπων για τουριστικούς και εγωιστικούς λόγους. Παράλληλα θέλουν να εγκαταστήσουν τους Εβραίους στο τόπο τους, γιατί έτσι πιστεύουν θα επαληθευτεί η Αγία Γραφή. Αυτό όμως δημιουργεί πολλά προβλήματα στους Άραβες που πιστοί στις εντολές του Μωάμεθ θέλουν να αφανίσουν πρώτα τους Εβραίους και μετά τους υπόλοιπους αλλόθρησκους, πριν έρθει η μέρα της Κρίσης. Η τζιχάντ είναι εντολή για ιερό πόλεμο που κάθε Άραβας πρέπει να εκτελεί στη ζωή του.
Αντιλαμβάνεται κανείς ότι η Μέση Ανατολή είναι μια πυριτιδαποθήκη που είναι έτοιμη να εκραγεί παρασέρνοντας και τον υπόλοιπο κόσμο. Η Παλαιστίνη, ανέκαθεν ήταν στρατηγικός τόπος που οι μεγάλοι καπιταλιστές ήθελαν να ελέγχουν, προκειμένου να ελέγχουν και τις τιμές των πετρελαίων που πέριξ βρίσκονται. Πίσω από τις θρησκευτικές ιδέες βρίσκονται οικονομικά συμφέροντα. Βάζοντας τη θρησκεία δήθεν σε πρώτο πλάνο των ιδανικών του, οι καθοδηγητές του συστήματος κουνούν τους πιστούς σαν μαριονέτες και οι τελευταίοι, με την μεταθανάτια ελπίδα, προσδοκούν να φανούν εναρετώτεροι απέναντι στο θεό τους, αφήνοντας τους καταπιεστές τους να τους διαφεντεύουν όπως θέλουν!
Αν δεν ξυπνήσουν έγκαιρα, οι πιστοί, που σαν ναρκωμένοι χάσκουν πίσω από την μεταθανάτια ελπίδα, το μέλλον του κόσμου προβλέπεται δυσοίωνο!
Κάτω από αυτή την ρεαλιστική οπτική, οι τρεις αποκαλυπτικές θρησκείες καθίστανται άκρως επικίνδυνες για τον «πολιτισμένο» μας κόσμο!