Πάνε να μας επιβάλουν ένα μοντέλο που δε θέλουμε

του Φρανσουά Μπαϊρού

Αυτός, λαϊκιστής; Ο Φρανσουά Μπαϊρού (François Bayrou, FB) δηλώνει «αδιάφορος» για αυτού του είδους τις κατηγορίες, που ανθούν στην κυβερνώσα «ένωση για ένα λαϊκό κίνημα» (UMP). Με το βλέμμα καρφωμένο στις προεδρικές εκλογές του 2012, ο πρόεδρος του «δημοκρατικού κινήματος» (MODEM) διεκδικεί από το «σοσιαλιστικό κόμμα» (PS) το ρόλο του πιο δριμύ επικριτή του Νικολά Σαρκοζί (Nicolas Sarkozy).
Ανακοινώνεται πως στα τέλη του Απριλίου θα δημοσιευτεί από τις εκδόσεις «πλον» ένα βιβλίο-βόμβα, που θα αποτελέσει το εναρκτήριο λάκτισμα της προεκλογικής του εκστρατείας για τις ευρωεκλογές. Μέχρι τότε χαμογελά ευχαριστημένος για μία δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε στη δωρεάν εφημερίδα «μετρό», στην οποία απάντησαν 7,00 αναγνώστες της εφημερίδας: σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το 48% τον θεωρούν ως τον καταλληλότερο πρωθυπουργό της ιδεώδους κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της κρίσης, έναντι 36% για τον Ντομινίκ Στρος-Καν (Dominique Strauss-Kahn) και 16% για τον Αλάν Ζιπέ (Alain Juppé) (16 %).

Λε Μοντ (LM): Πώς αξιολογείτε τη σύνοδο του G20;
FB: Οι προθέσεις βρίσκονται αδιαμφισβήτητα προς τη σωστή κατεύθυνση. Θα πρέπει τώρα να ακολουθήσουν τα έργα. Σε ό,τι αφορά τους φορολογικούς παραδείσους έγινε ένα βήμα, που το θεωρώ σημαντικό. Σε ό,τι αφορά τη ρύθμιση των αγορών, υπήρξε αποδοχή ορισμένων αρχών, αλλά προς το παρόν πρόκειται για ευχολόγια. Σε ό,τι αφορά την ανάκαμψη, αριθμοί του τύπου 5,000 δις έχουν κυρίως διαφημιστική αξία: μακάρι να γίνουν πράξη, αλλά πολύ αμφιβάλω. Υπήρξε και μία λυπηρή απουσία: η μη συζήτηση για την παγκόσμια νομισματική ισορροπία, που σήμερα εξαρτάται υπερβολικά από το δολάριο.

LM: Οι αποφάσεις της συνόδου αρκούν για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη;
FB: Δεν το νομίζω. Πάνε ήδη αρκετοί μήνες που ζητάω ασταμάτητα την εκπόνηση ενός συγκεκριμένου πανευρωπαϊκού σχεδίου ανάκαμψης, στο οποίο να συμπεριλαμβάνεται ένα μεγάλο ευρωπαϊκό δάνειο, με σκοπό να χρηματοδοτηθούν μεγάλες επενδύσεις, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν τις σοβαρότερες δυσκολίες.
Μου φαίνεται πως το μείγμα της απότομης αύξησης της ανεργίας, των καθημερινών αποκαλύψεων για τα εξωφρενικά προνόμια ορισμένων επικεφαλής μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων και της συγκέντρωσης των εξουσιών στα ίδια πάντα χέρια, είναι μάλλον εκρηκτικό.

LM: Σας ανησυχεί το κοινωνικό κλίμα;
FB: Από τη στιγμή που εξελέγη, ο Νικολά Σαρκοζί εφαρμόζει μία πολιτική αύξησης των ανισοτήτων. Δεν είναι τυχαίο, πρόκειται για πολιτική επιλογή: θέλει να συγκεντρώσει όσο το δυνατό περισσότερο προνόμια στους ισχυρούς και να πολλαπλασιάσει τα βάρη για τη μεσαία τάξη. Σε αντίθεση με όσα είχε διακηρύξει, επέβαλε νέους φόρους, αύξησε τις κρατήσεις, το κόστος της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, τη συνεισφορά στο «εισόδημα ενεργούς αλληλεγγύης» (RSA)...Όλα αυτά βάρυναν τις μεσαίες τάξεις, όχι τους πλούσιους.

LM: Στις 29 Μαρτίου, κατά τη διάρκεια τις πρώτης ευρωπαϊκής συνδιάσκεψης του κόμματός σας, διακηρύξατε πως «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός». Λοιπόν, η σύνοδος του G20 έθεσε τα θεμέλια για έναν αλλιώτικο κόσμο;
FB: Το G20 έκανε ένα θετικό πρώτο βήμα, πράγμα που δεν είναι αμελητέο. Από το σημείο αυτό όμως, μέχρι το να λέμε πως το G20 έθεσε τα θεμέλια ενός νέου κόσμου... Ο Νικολά Σαρκοζί χρησιμοποιεί μια έκφραση, που τη θεωρώ ατυχή: μιλάει για «ηθικό καπιταλισμό». Αλλά ο καπιταλισμός είναι εκ φύσεως ανήθικος· εξ ορισμού σκοπός του είναι η κερδοφορία, να κάνει λεφτά. Εφόσον το κατανοήσουμε αυτό, μπορούμε να του επιβάλουμε κανόνες λειτουργίας, διαφάνειας, σταθερότητας.
Ο καπιταλισμός όμως δεν μπορεί να αποτελεί κοινωνικό πρόταγμα. Ένας ηγέτης του γαλλικού κράτους δεν είναι δυνατό να θεωρεί πολιτικό του ιδεώδες τον καπιταλισμό. Αν, όπως το προτείνω, υιοθετήσουμε ένα ανθρωπιστικό κοινωνικό πρόταγμα, αυτό θα πρέπει να επιβληθεί επί του καπιταλισμού, ενάντια στον καπιταλισμό αν είναι απαραίτητο. Ο καπιταλισμός παράγει ανισότητες εκ φύσεως, ο ανθρωπισμός τείνει προς την ισότητα.

LM: Στην UMP λένε πως μιμείστε τον Ολιβιέ Μπεζανσενό (Olivier Besancenot).
FB: Μπα; Μέχρι πριν λίγες μέρες με αποκαλούσαν «Λε Πεν (Le Pen) λάιτ». Ας αποφασίσουν επιτέλους!

LM: Δεν αποδέχεστε πάντως πως σας χαρακτηρίζει μία κάποια δόση ριζοσπαστικότητας, ίσως και λαϊκισμού;
FB: Αδιαφορώ για αυτού του είδους τους χαρακτηρισμούς... Ένα πράγμα μετράει: αυτό το μοντέλο κοινωνίας που έχουμε πάει προς τη σωστή ή τη λάθος κατεύθυνση; Εγώ απαντάω πως πάμε στραβά. Από εκεί και πέρα, θα κάνω ό,τι είναι απαραίτητο να κατανοήσουν οι Γάλλοι τι πάνε να τους επιβάλουν, και να επιλέξουν ένα διαφορετικό δρόμο.

LM: Θεωρείτε πως ο Νικολά Σαρκοζί έρχεται σε ρήξη με τις γαλλικές παραδόσεις;
FB: Με τη μια ή την άλλη μορφή, από τη στιγμή που ήρθε στην εξουσία έπληξε όλα όσα συνιστούν την πρωτοτυπία και την οικουμενικότητα του γαλλικού προτάγματος, που είναι δημοκρατικό, ουδετερόθρησκο και κοινωνικό.
Από τις φοροαπαλλαγές έως τα πλήγματα κατά της διάκρισης των εξουσιών και την επανένταξη στο ΝΑΤΟ, όλες οι κινήσεις του οδηγούν τη Γαλλία σε ένα μοντέλο που της είναι ξένο και θα υπονομεύσει την πατρίδα μας.

LM: Εναντιώνεστε στην επανένταξη της Γαλλίας στη συλλογική στρατιωτική διοίκηση του ΝΑΤΟ;
FB: Μέχρι τώρα, η Γαλλία ξεχώριζε στον κόσμο: ήταν μεν κράτος-μέλος της συμμαχίας, αλλά όχι υπό αμερικανική διοίκηση. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό: ήμαστε φίλοι, αλλά όχι υπήκοοι, αλληλέγγυοι, αλλά όχι επιστρατευμένοι. Αυτό μας επέτρεψε, π.χ. να διαφωνήσουμε με τον πόλεμο στο Ιράκ. Για ένα μεγάλο μέρος του κόσμου, που μας αγαπάει, αυτή η θέση μας αποτελούσε στοιχείο της γαλλικής ταυτότητας. Τώρα το απαρνιόμαστε αυτό και για μένα τούτο μοιάζει με ακρωτηριασμό. Εξ άλλου, ποιος ακριβώς μας ζήτησε αυτήν τη στροφή; Κανείς! Και πού μας οδηγεί; Σε μία ευρωαμερικανική οντότητα, αντίπαλη στον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό ούτε ενδιαφέρον μου φαίνεται, ούτε είναι προς το συμφέρον μας.

LM: Θεωρείτε πως μεταξύ σας και του Ντομινίκ Ντε Βιλπέν (Dominique de Villepin) υπάρχουν αρκετά κοινά σημεία ώστε να προχωρήσετε σε σοβαρότερο πολιτικό διάλογο;
FB: Έχω ακούσει κι εγώ τις σχετικές φήμες... Μα έχω δύο χρόνια να μιλήσω με τον Ντομινίκ Ντε Βιλπέν. Ευχαρίστως να συζητήσω μαζί του. Τη μέρα που θα αποφασίσουμε να οικοδομήσουμε μια διαφορετική πολιτική για τη Γαλλία, θα χρειαστεί να αποδεχτούμε να συνεργαστούμε με διαφορετικά πολιτικά ρεύματα, δημοκρατικά, σοσιαλιστικά, γκολικά. Στη Γαλλία υφίσταται μία ρεπουμπλικανική κοινότητα ιδεών: κάποια μέρα, όταν τα πράγματα σοβαρέψουν, θα χρειαστεί να συγκλίνουμε.

LM: Θα συγκροτήσετε μια κοινοβουλευτική ομάδα από βουλευτές που προέρχονται από διαφορετικούς πολιτικούς ορίζοντες;
FB: Θα ήμουν ευτυχής αν κάτι τέτοιο ήταν δυνατό.

LM: Υπήρξατε υπουργός παιδείας. Επιδοκιμάζετε τη μεταρρύθμιση των πανεπιστημίων;
FB: Προειδοποίησα εξ αρχής για τι δυσκολίες που θα συναντούσε αυτός ο νόμος. Χρειάζονται αυτονομία τα πανεπιστήμιά μας; Ασφαλώς, είναι αυτονόητο! Χρειάζεται να αναπνεύσουν, να απαλλαγούν από γραφειοκρατικά εμπόδια και υπέρμετρους συγκεντρωτισμούς. Πρέπει όμως να μετατρέψουμε την αυτονομία σε ανταγωνισμό; Όχι, αυτό δεν είναι αποδεκτό. Το γαλλικό πανεπιστήμιο οικοδομήθηκε πάνω στην αρχή της ενότητας, της ισοτιμίας των πτυχίων, της εθνικής αξιολόγησης, της πρόσληψης μέσω διαγωνισμού.
Μία «αυτονομία» που θα σήμαινε πως κάθε ίδρυμα επιλέγει τους φοιτητές του, τους καθηγητές του, τους μισθούς τους, τους όρους εγγραφής κ.λπ. δεν μπορεί να περάσει.

LM: Γινόμαστε μάρτυρες της ρήξης του Νικολά Σαρκοζί και των κουλτουριάρηδων;
FB: Ο όρος «κουλτουριάρης» δε μου αρέσει, είναι υποτιμητικός. Αλλά υπάρχει ρήξη μεταξύ του Νικολά Σαρκοζί και του συνόλου της δημόσιας διοίκησης, που ο πρόεδρος δεν μπορεί να καταλάβει σε τι χρησιμεύει, ποια είναι η αποστολή της. Θέλει -πρόκειται για την ιδεολογία του- να επιβάλει στη δημόσια διοίκηση τις αρχές της λειτουργίας της αγοράς, τον γενικευμένο ανταγωνισμό. Αυτό το κάνει στα πανεπιστήμια, αλλά και στα νοσοκομεία, όπου η τελευταία μεταρρύθμιση επιβάλει μια αυστηρά διαχειριστική λογική, που αγνοεί τους ιατρούς ή τους αιρετούς.
Είχα πει πως δε θα ψηφίσω το Νικολά Σαρκοζί γιατί θεωρούσα πως ήταν φορέας μιας πολιτικής που η Γαλλία δεν θα αποδεχόταν... Εγώ τουλάχιστο, αυτή την πολιτική δεν την αποδέχομαι.