της Άννας Τριανταφυλλίδου
Η επισκόπηση της ελληνικής και ξένης βιβλιογραφίας αναδεικνύει μία ανάμικτη εικόνα της εξέλιξης των μεταναστευτικών πληθυσμών και της εισαγωγής τους στην αγορά εργασίας. Τα στοιχεία των νόμιμων μεταναστών, ανεξαρτήτως εθνικότητας, δείχνουν ότι ένα σημαντικό ποσοστό (που κυμαίνεται μεταξύ 2/3ων και 3/4ων) των νόμιμων μεταναστών έχουν ασφαλιστική κάλυψη άρα και σταθερή δουλειά. Οι μελέτες της τελευταίας δεκαετίας δείχνουν πως οι Αλβανοί μετανάστες σε μεγάλο βαθμό κατάφεραν να ξεφύγουν από την παρανομία και να εξασφαλίσουν σταθερή εργασία και νόμιμη παραμονή, η εγγραφή τους στα ασφαλιστικά ταμεία έχει αυξηθεί και παρουσιάζουν ανοδική επαγγελματική και κοινωνικοοικονομική κινητικότητα. Αυτό όμως ισχύει ειδικά για τους Αλβανούς άνδρες, οι Αλβανίδες μετανάστριες εξακολουθούν να απασχολούνται στους τομείς καθαριότητας, φροντίδας και διατροφής και οι συνθήκες εργασίας τους είναι συνήθως παράτυπες.
Εξετάζοντας τους τομείς της αγοράς εργασίας στους οποίους συμμετέχουν οι μετανάστες η εξαρτημένη εργασία είναι σίγουρα ο κανόνας με πολύ μικρά ποσοστά επιχειρηματικότητας ανάμεσα στις μεγαλύτερες μεταναστευτικές ομάδες από την Ανατολική Ευρώπη. Αντίθετα, οι Ασιάτες μετανάστες συγκριτικά δείχνουν πολύ πιο δραστήριοι στο να δημιουργούν μικρές επιχειρήσεις. Από την άλλη, ενώ παραμένει κάποιου βαθμού εθνικοποίηση της αγοράς εργασίας, με συγκεκριμένες εθνικές ομάδες να καταλαμβάνουν συγκεκριμένες θέσεις (π.χ. οι Κινέζοι στα καταστήματα λιανικής πώλησης, οι Μπαγκλαντέσιοι στα εστιατόρια, οι Ινδοί και οι Πακιστανοί στις οικοδομικές και άλλες χειρωνακτικές εργασίες καθώς επίσης και τα ψιλικατζίδικα, οι γυναίκες από τη Βουλγαρία και την Ουκρανία ως εσωτερικές οικιακοί βοηθοί, ενώ οι Αλβανίδες γυναίκες μόνο ως εξωτερικές οικιακές βοηθοί. Οι Αλβανοί και Βούλγαροι άνδρες όμως τείνουν να μετακινούνται από στην ανειδίκευτη χειρωνακτική εργασία στην ημιειδικευμένη και ειδικευμένη εργασία καθώς επίσης και στο εμπόριο, τις υπηρεσίες και τις μικρές επιχειρήσεις).
Συνολικά με βάση τα στοιχεία του ΙΚΑ (Μάιος 2006, είναι τα πιο πρόσφατα στοιχεία που είναι διαθέσιμα) σημειώνεται σημαντική ανισότητα αποδοχών μεταξύ των διαφορετικών εθνικοτήτων. Οι αλλοδαποί λαμβάνουν αμοιβές που είναι μεταξύ 30% και 50% χαμηλότερες από εκείνες των Ελλήνων σε κοινές επιχειρήσεις και υπηρεσίες. Οι διαφορές στους μισθούς ή στα ημερομίσθια μειώνονται όμως σημαντικά (από 6% ως 15%) στην εργασία των ανδρών στον τομέα της οικοδομής. Γίνεται δηλαδή φανερό ότι παρόλο που οι εργοδότες εφαρμόζουν πάντοτε διακρίσεις μεταξύ των εργαζομένων ανάλογα με την ημεδαπή ή αλλοδαπή καταγωγή τους, οι διακρίσεις αυτές είναι σαφώς μικρότερες στους τομείς της αγοράς εργασίας που έχουν «εθνοτικοποιηθεί» όπως είναι οι οικοδομοτεχνικές δραστηριότητες.
Η εικόνα που σκιαγραφείται δεν είναι ελπιδοφόρα για τους μετανάστες εργαζόμενους στην Ελλάδα. Τουλάχιστον εκείνοι της πρώτης γενιάς είναι παγιδευμένοι σε τομείς της αγοράς εργασίας με χαμηλές απαιτήσεις ειδίκευσης και χαμηλές αποδοχές χωρίς ιδιαίτερες προοπτικές εξέλιξης. Σε κάθε περίπτωση η έμφυλη διάσταση της ένταξης στην αγορά εργασίας είναι επίσης σημαντική. Οι μετανάστριες γυναίκες στην Ελλάδα φέρονται να παρουσιάζουν ένα «διπλό μειονέκτημα» ως γυναίκες και ως μετανάστριεςμε αποτέλεσμα να παρουσιάζουν μικρή ανοδική κινητικότητα στον χώρο της εργασίας.
Συμπερασματικά, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των διαφορετικών εθνικών ομάδων που ζουν στην Ελλάδα, τόσο στην απορρόφηση τους από συγκεκριμένους κλάδους της αγοράς εργασίας όσο και στις αποδοχές τους. Αυτό οφείλεται στον κατακερματισμό και την εθνοτικοποίηση της αγοράς εργασίας σε μεγάλο βαθμό. Παράλληλα σημειώνονται οι έντονες διακρίσεις που επικρατούν σε επίπεδο αμοιβών αφού όλοι οι αλλοδαποί αμείβονται σαφώς χαμηλότερα από τους έλληνες, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΚΑ. Είναι σημαντικό στο θέμα αυτό να διερευνηθεί ο ρόλος των εθνοτικών ή και γηγενών δικτύων για την εξεύρεση εργασίας καθώς και οι λόγοι χαμηλότερης αμοιβής των αλλοδαπών. Πρόκειται για λόγους που σχετίζονται με την πιο ευάλωτη κοινωνικο-οικονομική τους θέση ή οφείλονται σε εθνοτικές προκαταλήψεις και συμπεριφορές διάκρισης εκ μέρους των εργοδοτών; Οι οποίες ας σημειωθεί είναι ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ! Οι πάσης φύσεως διακρίσεις και δη οι εθνοτικές στο χώρο της εργασίας απαγορεύονται από τον ελληνικό νόμο.
Αξιοσημείωτη είναι η αυξητική πορεία της Αλβανικής επιχειρηματικότητας που αφορά κυρίως το λιανικό εμπόριο του τύπου «μίνι μάρκετ» καθώς και η επιχειρηματική δραστηριότητα των πληθυσμών ασιατικής προέλευσης. Αντίστοιχα χρήζει διερεύνησης η απουσία επιχειρηματικότητας μεταξύ των κεντροανατολικών και ανατολικών ευρωπαϊκών πληθυσμιακών ομάδων, ιδιαίτερα δε των πολιτών που προέρχονται από τα νέα κράτη μέλη της ΕΕ. Αξίζει δηλαδή να διερευνήσουμε αν η ένταξη στην ΕΕ ενδυναμώνει την επιχειρηματικότητα τους. Πρόσφατες ποιοτικες ενδείξεις τείνουν να ενισχύσουν αυτή την άποψη: Σύντομα θα παρατηρήσουμε ενίσχυση της Ρουμανικής και Βουλγαρικής επιχειρηματικότητας καθώς η είσοδος τους στην ΕΕ διευκολύνει σημαντικά την γραφειοκρατία και καταργεί την απαιτούμενη ελάχιστη επένδυση 60,000 Ευρώ που προβλέπεται για της μετανάστες εκτός ΕΕ που θέλουν να έρθουν στην Ελλάδα για αν ασκήσουν ανεξάρτητη οικονομική δραστηριότητα.
Αυτή η σύντομη επισκόπηση δείχνει ότι η κατάσταση στην Ελλάδα όσον αφορά στην ένταξη των μεταναστών εργαζομένων βελτιώνεται σταδιακά αλλά με απελπιστικά αργούς ρυθμούς. Μήπως το ελληνικό κράτος και η κυβέρνηση πρέπει να αναρωτηθούν εάν η παρούσα μεταναστευτική εργασιακή πολιτική είναι η κατάλληλη; Μήπως από την μεταναστευτική επιχειρηματικότητα μπορούμε να ωφεληθούμε όλοι μετανάστες και γηγενείς; Γιατί θα πρέπει το κράτος να υποθάλπει με τις ανεδαφικές πολιτικές τους διαχείρισης της οικονομικής μετανάστευσης την παράνομη εργασία και την σπατάλη του μεταναστευτικού ανθρώπινου δυναμικού; Στο όνομα του εθνικού συμφέροντος; Και ποιο είναι το εθνικό συμφέρον στην περίπτωση αυτή; Αυτό των εργοδοτών ή των εργαζομένων (αλλοδαπών και ημεδαπών);
Οι έλληνες πολίτες περιμένουν απαντήσεις……
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου