Σύγχρονη Ψυχολογία

του Βελίκη Γιάννη

Τις τελευταίες δεκαετίες, η ανάπτυξη των νευροεπιστημών είναι τόσο εντυπωσιακή, που ανατρέπει μοιραία χρόνιες ιδέες περί της λειτουργίας του νου και της ψυχής. Παλαιότερες θεωρίες που θέλανε την ψυχική λειτουργία να είναι διαφορετική από αυτή του νευρικού συστήματος, καταρρίφθηκαν από ανακαλύψεις όπως οι δράσεις των ψυχοτρόπων φαρμάκων, η ανακάλυψη της βιολογίας πλείστων ψυχοπαθολογικών διαταραχών (άγχος, πανικός, κατάθλιψη, σχιζοφρένεια, παραβατική συμπεριφορά), ο ρόλος του νευρικού, ενδοκρινικού και ανοσοποιητικού συστήματος στις σωματικές διαταραχές (έλκος, άσθμα, ευερέθιστο έντερο), η νευροφυσιολογική μελέτη της χαλάρωσης, του διαλογισμού και της προσευχής, οι σύγχρονες αποτελεσματικές μαγνητικές θεραπείες της κατάθλιψης (διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός) κ.α.
Έτσι, στο μέλλον είμαστε υποχρεωμένοι ως ψυχολόγοι να συμπεριλαμβάνουμε στην ανάπτυξη ψυχολογικών θεωριών και τις γνώσεις που προέρχονται από τις νευροεπιστήμες, ώστε να μην χαθούμε σε ανούσιες συζητήσεις και άχρηστες φιλοσοφίες.
Έχοντας βασιστεί στο «κατώτερο» σωματικό επίπεδο της ψυχικής λειτουργίας και αποκομίζοντας τα πολύ χρήσιμα συμπεράσματα που απορρέουν από τη μελέτη του, μοιραία θα κατευθυνθούμε προς τα «ανώτερα» υπερπροσωπικά επίπεδα που επηρεάζουν το άτομο: το κοινωνικό, το πολιτισμικό, το οικονομικό και το πολιτικό. Εδώ συνήθως ως ψυχολόγοι δυσκολευόμαστε, μιας και η μελέτη αυτών των επιπέδων σπάνια μας απασχόλησε κατά τη διάρκεια των σπουδών μας. Συνήθως οι ψυχοθεραπευτικές μας προσεγγίσεις επικεντρώνονται στο άτομο και την οικογένεια του, χωρίς ωστόσο να λαμβάνεται υπόψη η θρησκεία που ασπάζεται το άτομο, το κοινωνικοοικονομικό του περιβάλλον, οι πολιτικές του πεποιθήσεις, ο ρόλος που το ίδιο στοχεύει να παίξει στην κοινωνία του, η επίδραση της παγκοσμιοποίησης και των αλλαγών στο περιβάλλον, η εύθραυστη ισορροπία της ειρήνης στον πλανήτη, τα πολιτικά, δημοσιογραφικά και διαφημιστικά μηνύματα που δέχεται καθημερινά, το εργασιακό του περιβάλλον και τόσα άλλα ανάλογα δεδομένα.
Η διαπλοκή όλων αυτών των παραγόντων στη σκέψη, το συναίσθημα και τη συμπεριφορά ενός ατόμου φαίνεται δαιδαλώδης έως χαοτική, και πράγματι εν μέρει είναι. Ορισμένοι συγγραφείς προτείνουν την εφαρμογή των θεωριών λειτουργίας των μη γραμμικών συστημάτων και της θεωρίας του χάους στην ψυχολογία. To σίγουρο είναι όμως, σε κάθε περίπτωση, ότι η ανάλυση της "ψυχής του Ανθρώπου" θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει επιστημονικές αναλύσεις από τη Φυσική, τη Χημεία, τη Νευρολογία, την Κοινωνική Ανθρωπολογία, την Πολιτική, την Οικονομία και την Επικοινωνιολογία. Και, ευτυχώς ή δυστυχώς, ένας /μία ψυχολόγος χρειάζεται να μελετήσει, τουλάχιστον με δημοσιογραφική ματιά, όλες αυτές τις επιστήμες...