Γιατί η Αθεΐα είναι Αρετή...

Πηγή: Άθεος

Μία δυσφορία πλανάται στον πέριξ χώρο του internet ανάμεσα όχι μόνο μεταξύ θεϊστών και σκεπτικιστών του παράλογου αλλά και ανάμεσα σε λεγόμενους προοδευτικούς, σκεπτικιστές και «άθεους» για τον τίτλο της σελίδας αυτής. Όταν πριν από δύο χρόνια είχα επινοήσει τον τίτλο αυτό, ουδέποτε μου πέρασε η ιδέα ότι θα σήκωνα τέτοια αντίδραση, αφού στη σκέψη ενός συνειδητοποιημένου άθεου είναι λογικό να θεωρεί ότι η αθεΐα είναι αρετή!
Σήμερα θα αιτιολογήσουμε ακριβώς αυτόν τον λόγο. Τον λόγο που κάνει έναν άθεο να θεωρεί το «πιστεύω» του αρετή σε σχέση με την ιδεαλιστική θεώρηση του κόσμου που τη θεωρεί παράλογη και επικίνδυνη.
Θα μου πείτε καλά όλα αυτά για τους πιστούς που όντως ιδεαλιστές πιστεύουν στο παράλογο, όμως γιατί ανάμεσα στους δεύτερους η δυσφορία…
Εδώ πρέπει να ξεκαθαρίσουμε δυο πράγματα: κάποιοι από αυτούς ούτε άθεοι είναι ούτε την ίδια δυσφορία με τους πιστούς έχουν.
Στην πρώτη περίπτωση ο αθεϊσμός σαν φιλοσοφική θεώρηση διαφέρει ή γιατί η θεώρηση εκλαμβάνεται σαν μόδα, όπου η φιλοσοφική κατάρτιση είναι ελλιπής, ή απλά σαν φθόνος για να μην ξεχωρίσω τη ζήλια από το μίσος!
Στην δεύτερη περίπτωση όμως η δυσφορία διαφέρει γιατί διαφορετικά την εκδηλώνει ένας πιστός και διαφορετικά ένας άθεος που πιθανώς παρανόησε τη φράση.
Για όσους απλά φθονούν έναν άθεο που μάχεται το παράλογο θα τους αφήσω ανέγγιχτους. Είστε ελεύθεροι να φθονείτε όποιον θέλετε, όμως στους θιασώτες του παράλογου θα αφιερώσω το υπόλοιπο της ανάρτησης. Σίγουρα θα διαφωνείτε πρώτα-πρώτα που σας λέω παράλογους και γι αυτό θα αρχίσω από αυτό και συγκεκριμένα από τον ορισμό του παράλογου!
Ο παραλογισμός είναι ένας λαθεμένος συλλογισμός που γίνεται α) από ανοησία και β) από αθέτηση των συλλογιστικών κανόνων και τύπων της λογικής. Είναι δηλαδή ένας λαθεμένος συλλογισμός (σφάλμα στη φιλοσοφία) που παραβιάζει τη λογική, όπως είναι για παράδειγμα, οι παραγωγικές και επαγωγικές συναγωγές που οδηγούν σε λάθος συμπεράσματα ή σε λαθεμένες αποδείξεις. Η παραβίαση των κανόνων ορισμού των εννοιών οδηγεί πάντα στην ανακρίβεια γιατί προκαλεί φαύλο κύκλο ή ταυτολογία. Αυτήν την εσκεμμένη παρανόηση πολλές φορές εκμεταλλεύονται κάτι εξυπνάκηδες αετονύχηδες, κήρυκες της απάτης, όπως συνηθίζω να τους λέω, που χρησιμοποιούν εσκεμμένα την τεχνική της σοφιστείας για να πείσουν αδαείς και αγράμματους. Οι προτάσεις τους καλούνται σοφίσματα, βρίθουν στους διακηρυγμένους λόγους τους και στις πονηρές ερωτήσεις που σαν φιλόσοφοι θέτουν για να εντυπωσιάσουν και ανώδυνα να πείσουν. Ο Αριστοτέλης, ο Επίκουρος, οι Στωικοί και άλλοι φιλόσοφοι, από την αρχαιότητα ασχολήθηκαν με τις λογικές προτάσεις, αποσαφηνίζοντας τις έννοιες και τους κανόνες της λογικής.
Οι χριστιανοί αργότερα απευθύνοντας σε αμόρφωτες γυναικούλες και παιδιά, όπως έλεγε και ο Κέλσος, κατά κόρον χρησιμοποίησαν τις σοφιστείες για να πείσουν. Να μια:
«Ο άνθρωπος δεν μπορεί να δει τον Ήλιο, που είναι δημιούργημα του Θεού, και όμως διακαώς προσπαθεί να δει τον ίδιο…!»
Επίσης ρωτώντας «ποιος δημιούργησε τον κόσμο;» η απάντηση εξυπακούεται! Γιατί, αν υποθέσω ότι ο κόσμος είναι δημιούργημα, τότε εξυπακούεται ότι δημιουργός πρέπει να είναι μόνο ο θεός, αφού δογματικά δέχονται ότι αυτός είναι αΐδιος (παντοτινός). Όμως και τότε, χωρίς να χρειαστεί να προσκομίσουν καμιά απόδειξη γιατί το δόγμα δεν επιτρέπει καμιά αμφισβήτηση. Τα θέματα της πίστης δηλαδή δεν απαιτούν αποδείξεις, παρά μόνο πίστη, τυφλή πίστη.
Θα μου πείτε, αυτό είναι παράλογο! Οι ίδιοι βέβαια θεωρούν και το παράλογο «αρετή», όπως ο Τερτυλλιανός που έλεγε «πιστεύω γιατί είναι παράλογο» ή «είναι βέβαιο επειδή είναι αδύνατο»!
Ο Richard Dawkins στο βιβλίο του «Ο Εφημέριος του Διαβόλου» (σελ. 225) εξετάζει την περίπτωση αυτή σαν ένα τυπικό σύμπτωμα ψυχοπάθειας στο οποίο ο ασθενής βρίσκει τον εαυτό του να παρακινείται από κάποια βαθιά εσωτερική πεποίθηση ότι κάτι είναι αληθινό ή ενάρετο, χωρίς να αισθάνεται την ανάγκη να το αποδείξει ή έστω να το δικαιολογήσει, παρά μονάχα πεισματικά να πιστεύει σ’ αυτό.
«Οι ασθενείς αυτοί» λέει ο Dawkins «θεωρούν αρετή το γεγονός ότι η πίστη είναι δυνατή και ακλόνητη παρά το ότι δεν βασίζεται σε αποδείξεις. Πράγματι μπορεί να νιώθουν ότι όσο λιγότερες αποδείξεις υπάρχουν τόσο πιο αγνή είναι η πίστη».
Η πίστη για τους πιστούς είναι μία θετική αξία που έχει την ιδιότητα του αυταπόδεικτου επειδή ακριβώς είναι αυτο-αναφορική!
«Η πίστη ότι το μυστήριο είναι αρετή αποτελεί αυτοαναφορικό κυκλικό συλλογισμό» σύμφωνα με τα λόγια του Dawkins και την συμβολή του διακεκριμένου καθηγητή της Γνωσιακής Επιστήμης Douglas Hofstadter που παραδέχεται ότι το μυστηριώδες της πίστης παρακινεί τον πιστό να διαιωνίζει το μυστήριο.
«Το μυστήριο είναι αρετή» λέει ο πιστός.
Να που φτάσαμε στο θέμα μας.
Στο blog αυτό επανειλημμένα απαιτούμε την απόδειξη, για όσα λέμε και σχολιάζουμε, με εργαλείο πάντα την επιστήμη και τη λογική. Όταν λέμε δεν πιστεύουμε για να καταλάβουμε αλλά πρώτα θέλουμε να καταλάβουμε για να πιστέψουμε, σημαίνει ότι αυτό το εννοούμε στην κυριολεξία. Αν λοιπόν για τους πιστούς, όπως λέει ο Richard Dawkins «η έλλειψη αποδείξεων είναι αρετή» ο τίτλος του blog «Η Αθεΐα είναι Αρετή» είναι μία λογική φράση που αντιτίθεται στον παραλογισμό της πίστης, καθιστώντας την αθεΐα μία θετική και επιστημονική αξία!
Η αθεΐα, σαν φιλοσοφική και επιστημονική πεποίθηση, είναι ο πιο σίγουρος τρόπος για να φτάσει κανείς στην αλήθεια. Σαν σύστημα φιλοσοφικών και επιστημονικών αντιλήψεων, η αθεΐα με εργαλείο τον υλισμό, αρνείται την ύπαρξη του θεού και κάθε υπερφυσική δύναμη απαλλάσσοντας τον άνθρωπο από κάθε παράλογη ιδέα που τον αποξενώνει από την πραγματικότητα.
Ο άθεος εξηγεί τον κόσμο και τα φαινόμενά του με επιστημονικό τρόπο, γιατί κάθε πραγματικό γεγονός, μόνον έτσι μπορεί να εξηγηθεί!
Γι’ αυτό ο υλισμός είναι ακλόνητος, γιατί είναι αληθινός και η αθεΐα ένας σίγουρος δρόμος που αναπόφευκτα οδηγεί στην αλήθεια. Να γιατί «η Αθεΐα είναι Αρετή»!
Μπορεί πρώτος να σκέφτηκα να συνδέσω την αθεΐα με την αρετή στις μέρες μας, όμως αυτό ήταν ήδη γνωστό από την αρχαιότητα!
Στις μέρες μας όμως, όλο και περισσότεροι αντιλαμβάνονται ότι η αθεΐα πραγματικά είναι αρετή και η θρησκευτική πίστη δεν αποτελεί προϋπόθεση για την υγιή ευημερία της κοινωνίας!
Για παράδειγμα η καταστροφή της αρχαίας μας κληρονομιάς σας φαίνεται λογικός χειρισμός, ακόμα κι αν ήθελες να πολεμήσεις την προηγούμενη θρησκεία;
Δείτε στο youtube, ούτε ένα ούτε δυο παράλογα θέματα που αναπόφευκτα προκύπτουν από την Αγία Γραφή.
Και για το τέλος μια έκπληξη!
Τώρα ο τίτλος του blog και σε μπλουζάκι βαμβακερό, ραμμένο σταυροβελονιά με κλωστή από μετάξι!
Cotton 100% …για να σκάσουν οι εχθροί μας!

Το αχρείο χρέος

Posted by ΚΙΜΠΙ

Τον λόγο μου τον τηρώ. Την περασμένη εβδομάδα -αν έτυχε και ρίξατε κανένα βλέφαρο σ’ αυτή τη σελίδα- είχα διατυπώσει την πρόταση να πτωχεύσει η χώρα χωρίς να περιμένει από κανένα Moodys και κανένα Fitch να της το επιβάλουν. Δηλαδή, να κηρύξει την αναστολή πληρωμής του χρέους της. Και κατέληγα με την υστερόγραφη υπόσχεση ότι θα εξηγήσουμε σήμερα γιατί οι κυβερνήσεις μπορούν όχι μόνο να αναστείλουν την πληρωμή του χρέους τους, αλλά και να το διαγράψουν εντελώς, γιατί κατ’ ουσίαν δεν το οφείλουν. Το έλεγε ο Ανδρέας Παπανδρέου, το επανέλαβε και ο Γιώργος: «Ή θα αφανίσουμε το χρέος, ή θα αφανίσει αυτό εμάς!» Θαυμάσια! Αυτό λέω κι εγώ. Να αφανίσουμε το χρέος. Αλλά χωρίς μέτρα και πολιτικές που αφανίζουν εμάς. Και ο μόνος τρόπος για να αφανίσουμε το χρέος είναι να μην το πληρώσουμε ποτέ.

Αν η πρόταση σάς φαίνεται απαράδεκτη, αφού κανένας καθωσπρέπει νοικοκύρης δεν θα ανεχόταν τη ρετσινιά του μπαταχτσή, αναρωτηθείτε τι ακριβώς χρωστάτε στις τράπεζες κι εσείς κι όλα τα κράτη του κόσμου. Τι είναι τα 35,8 τρισεκατομμύρια δολάρια που χρωστάνε αυτή τη στιγμή όλες οι κοινωνίες του πλανήτη στο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα; Τι είναι η οφειλή στην οποία, κάθε δευτερόλεπτο, προστίθεται ένα εκατομμύριο δολάρια; Τι είναι τα 358 δισ. δολ. που οφείλει η Ελλάδα στα ευαγή ιδρύματα που, αιώνες τώρα -παρά τις πτωχεύσεις, τους πολέμους, τις καταστροφές, τις πολιτικές αναταραχές και τους δημοσιονομικούς Αρμαγεδδώνες- με τόση γενναιοδωρία μάς δανείζουν; Είναι χρήμα. Σωστά; Δεν είναι πορτοκάλια για να τα φάμε, δεν είναι εργαλεία για να παραγάγουμε προϊόντα μ’ αυτά, δεν είναι πετρέλαιο για να κινήσουμε τα οχήματά μας. Είναι χρήμα που θα το χρησιμοποιήσουμε για να αγοράσουμε αγαθά και υπηρεσίες, για να πληρώσουμε μισθούς, για να το αποταμιεύσουμε ή για να το δανειστούμε από τις τράπεζες. Και δεν είναι χρήμα στη μορφή του χρυσού, όπως ήταν κάποτε, ή ενός άλλου πολύτιμου μετάλλου. Ούτε καν χρήμα στη μορφή ενός αντικειμένου χρηστικού, αναγνωρίσιμου και κοινά αποδεκτού από όλους, όπως ήταν κάποτε, σε πιο άδολες κοινωνίες, τα αγκίστρια, τα κοχύλια, ακόμη και τα πούπουλα των πουλιών. Είναι χρήμα πιστωτικό, αποτυπωμένο κατ’ αρχάς στα μεταλλικά κέρματα και τα χαρτονομίσματα που βγαίνουν από το ένα πορτοφόλι για να μπουν στο άλλο, τρυπώνουν από τη μια τσέπη στην άλλη, φεύγουν από την ταμειακή μηχανή του φούρναρη για να πέσουν στη μηχανή του χασάπη ή του σουβλατζή. Είναι χρήμα που οι τράπεζες μάς δανείζουν, είτε είμαστε άτομα είτε επιχειρήσεις είτε κράτη ολόκληρα, μας το πιστώνουν στους λογαριασμούς μας και απλώς ΙΣΧΥΡΙΖΟΝΤΑΙ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ.

Μα, αλήθεια υπάρχει κάπου στον πλανήτη όλο αυτό το χρήμα, τα 35,8 τρισεκατομμύρια του παγκόσμιου δημοσίου χρέους (υπολογίστε το διπλό, αν μιλήσουμε και για το ιδιωτικό χρέος); Μήπως είναι κρυμμένο καλά σε κάποια γωνιά του πλανητικού μας συστήματος, του γαλαξία μας, του σύμπαντος; Αν ζούσαμε στον κανόνα του χρυσού το μυστήριο θα λυνόταν εύκολα. Αφού οι τράπεζες του κόσμου ισχυρίζονται ότι σχεδόν 200 εθνικά κράτη τους οφείλουν 35,8 τρισ., θα τους λέγαμε: «Ωραία, ανοίξτε τα θησαυροφυλάκιά σας και δείξτε μας χρυσό ίσης αξίας με αυτά που υποτίθεται ότι σας οφείλουμε». Αλλά ο χρυσός έχει προ πολλού πάψει να είναι το μέτρο του παγκόσμιου πλούτου. Όλα κι όλα τα αποθέματα που διαθέτουν τα κράτη είναι 29.634 τόνοι που η αξία τους μόλις υπερβαίνει το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια. Μας λείπουν, λοιπόν, τουλάχιστον 34 τρισεκατομμύρια.

Ας πάμε στον κανόνα του δολαρίου, που εδώ και δεκαετίες έχει κατσικωθεί σαν παγκόσμιο νόμισμα και απόλυτο μέτρο κάθε χρέους. Στο θεωρητικό ενδεχόμενο το παγκόσμιο χρέος να έχει αντίκρισμα σε πραγματικά, χειροπιαστά δολάρια, η FED απαντά αποστομωτικά: Όλα τα χειροπιαστά δολάρια που κυκλοφορούν στο καπιταλιστικό μας σύμπαν δεν υπερβαίνουν τα 8,3 τρισεκατομμύρια. Άρα, αν υποθέταμε ότι με φιλότιμες προσπάθειες (ληστεύοντας ακόμη και το απόρθητο Fort Knox, για παράδειγμα) τα μαζεύαμε και πηγαίναμε στους τραπεζίτες και λέγαμε «ορίστε, πάρτε τα να μη σας τα χρωστάμε», αυτοί θα μας απαντούσαν ότι τους χρωστάμε άλλα 26 τρισεκατομμύρια!

Οι σοβαροί οικονομολόγοι θα μας διόρθωναν, βεβαίως, ότι έχουμε μια πολύ απλοϊκή αντίληψη για το χρήμα που εδώ και τρεις τουλάχιστον αιώνες έχει αποκτήσει πολλές άυλες μορφές, χάρη στις οποίες έγινε η βιομηχανική επανάσταση και οι μετέπειτα τεχνολογικές επαναστάσεις, που επιτρέπουν σήμερα σ’ έναν κοινό θνητό, με μερικά απλά πατήματα στο πληκτρολόγιο να δανείζει, να δανείζεται, να εξοφλεί, να αγοράζει. Εδώ σε θέλω, κάβουρα… Και πώς δημιουργούνται αυτές οι άυλες μορφές χρήματος, αυτά τα μυστήρια Μ1, Μ2 και Μ3 που εκφράζουν το χρηματικό μας σύμπαν; Με αέρα κοπανιστό! Διότι εδώ και τρεις αιώνες (με πρώτη διδάξασα την Τράπεζα της Αγγλίας) τα κράτη έχουν εκχωρήσει στις τράπεζες το δικαίωμα να μετατρέπουν την ιδιωτικά κατασκευασμένη τραπεζική πίστωση σε νόμιμο κρατικό νόμισμα. Θεωρητικά, μόνον οι κρατικές Αρχές (δηλαδή οι κρατικές τράπεζες) έχουν δικαίωμα να κατασκευάζουν χρήμα. Όσο χρήμα θέλουν – και το κάνουν μερικές φορές τυπώνοντας αφειδώς πληθωριστικό χρήμα, που εκμηδενίζει την αγοραστική δύναμη των ανθρώπων. Αλλά και οι τράπεζες μπορούν να κατασκευάζουν όσο χρήμα θέλουν χωρίς απαραίτητα να διατρέχουν τον κίνδυνο της πληθωριστικής απαξίωσής του. Γιατί, πολύ απλά, έχουν το (αδιανόητο με την κοινή λογική) δικαίωμα να μετατρέπουν το χρέος κάθε μορφής (ιδιωτικό, επιχειρηματικό, κρατικό) σε πιστωτικό χρήμα. Κάθε φορά που πηγαίνετε στο γκισέ της τράπεζας και υπογράφετε τη δανειακή σύμβαση με τα ψιλά γράμματα που ποτέ δεν διαβάζετε, έχετε αυξήσει το χρήμα της τράπεζας κατά το ποσό του δανείου που παίρνετε συν τους τόκους. Άλλωστε, η τράπεζα δεν σας δανείζει τίποτε άλλο από μια υπόσχεση παροχής χρήματος που θα πιστώσει στον λογαριασμό σας, χωρίς να είναι υποχρεωμένη να αποδείξει ότι το διαθέτει. Για την ακρίβεια, είναι υποχρεωμένη να διαθέτει το 1/20, το 1/30 ή το οποιοδήποτε εξευτελιστικό κλασματικό απόθεμα κάθε εθνική νομοθεσία της επιβάλει να έχει.

«Η διαδικασία με την οποία οι τράπεζες δημιουργούν χρήμα είναι τόσο απλή που καταντάει αποκρουστική», έγραφε ο Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ. Και πολύ πριν απ’ αυτόν, ένας ακόμη υπεράνω αντικαπιταλιστικής υποψίας, ο Αβραάμ Λίνκολν, διατύπωνε τη δυσοίωνη προειδοποίηση για την εξέλιξη του χρηματικού συστήματος: «Η κυβέρνηση θα έπρεπε να δημιουργεί, να εκδίδει, και να κυκλοφορεί όλα τα χρήματα και τα πιστωτικά παράγωγα που χρειάζονται για να καλύψουν τις κυβερνητικές δαπάνες και την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Με την υιοθέτηση αυτών των αρχών, οι φορολογούμενοι πολίτες θα εξοικονομήσουν τεράστια ποσά που τώρα δίνουν για εξόφληση τόκων. Το δικαίωμα της δημιουργίας και έκδοσης χρημάτων είναι, όχι μόνο το ανώτατο αποκλειστικό προνόμιο της κυβέρνησης, αλλά και η μεγαλύτερη δημιουργική της ευκαιρία». Το δικαίωμα αυτό έχει απεμποληθεί προ πολλού από όλα τα κράτη του κόσμου, με αποτέλεσμα το κρατικό χρήμα να αποτελεί μόλις το 5% του εικονικού χρήματος που δημιουργούν εκ του μη όντος οι τράπεζες. Κι ένα επιπλέον αποτέλεσμα είναι ότι, τελικά, τα ίδια τα κράτη που έχουν εκχωρήσει το δικαίωμα αυτό είναι οι καλύτεροι πελάτες (και θύματα) της Διεθνούς της τοκογλυφίας.

Στην ουσία, το χρήμα που κυριαρχεί στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα δεν είναι τίποτε άλλο από το παγκόσμιο χρέος. Χωρίς χρέος δεν υπάρχει χρήμα. Κράτη, επιχειρήσεις, νοικοκυριά είναι υποχρεωμένα να ξοδεύουν ακατάπαυστα, να τροφοδοτούν με τις δαπάνες τους μια ανάπτυξη μη βιώσιμη, σχεδόν αυτοκαταστροφική, και ένα χρέος που δεν πρόκειται να εξοφληθεί ποτέ γιατί προέρχεται από χρήματα που ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ, γιατί αλλιώς το σύστημα θα καταρρεύσει. Και καταρρέει κάθε μερικές δεκαετίες. Όπως συνέβη το 1929, όπως συνέβη και το 2008, όπως ενδεχομένως θα ξανασυμβεί οσονούπω. Και το πληρώνουμε κι από πάνω, σε χρήμα και σε είδος. Με έκτακτη φορολογία, με ανεργία και ανέχεια.

Και το ερώτημα είναι: Πώς είναι δυνατό οι άνθρωποι και οι κοινωνίες που παράγουν τον πλούτο να χρωστάνε σ’ αυτούς που δανείζουν κάτι που δεν υπάρχει; Γιατί οι κυβερνήσεις δέχονται - υπό την απειλή της κρατικής χρεοκοπίας- να δανείζονται έντοκα από τις τράπεζες, αφού μπορούν οι ίδιες να δημιουργούν χρήμα χωρίς τόκους; Γιατί η Ευρωζώνη και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν λύνουν διά παντός την κρίση χρέους που διατρέχει πάνω από τα μισά κράτη-μέλη, διαμηνύοντας στους υποτιθέμενους χρηματοδότες τους ότι το «πάρτι τελείωσε»; Γιατί, πολύ απλά, η παγκόσμια οικονομική κοινότητα, που είδε εθνικές οικονομίες να βυθίζονται στη δίνη της πιστωτικής φούσκας, στο κραχ του εικονικού χρήματος, δεν μηδενίζει εδώ και τώρα το κοντέρ του χρέους, λέγοντας καθαρά και ξάστερα: «Δεν πληρώνω κάτι που δεν μου δώσατε, γιατί ποτέ δεν το είχατε»;

Κι αν είναι υπερβολή να περιμένει κανείς τέτοια αποκοτιά από τη διεθνή ορθοδοξία του χρήματος, γιατί να μην είναι η Ελλάδα αυτή που θα πρωτοτυπήσει;
Υ.Γ. Δείτε στο Διαδίκτυο το ντοκιμαντέρ του Καναδού Paul Grignon «Money as debt» (το χρήμα ως χρέος), μια γλαφυρή περιγραφή του δαιμόνιου μηχανισμού κατασκευής του χρήματος. Κυκλοφορεί και στα ελληνικά, θαυμάσια υποτιτλισμένο από την ομάδα kepik.gr

Ευτυχώς, επτωχεύσαμεν!

Posted by ΚΙΜΠΙ

«Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ελλάδα. Το φάντασμα της πτώχευσης. Όλες οι δυνάμεις της γερασμένης ηπείρου ενώθηκαν σε μια ιερή συμμαχία για να κυνηγήσουν αυτό το φάντασμα. Ο Τρισέ και ο Αλμούνια, ο Προβόπουλος και ο Ρότσιλντ ο Ε΄, οι δανειστές του κράτους και οι μπαταχτσήδες του, οι αμέριμνοι φοροφυγάδες και τα ανόητα φορολογικά υποζύγια…»

Κάπως έτσι θα μπορούσε να ξεκινά το φορολογικό μανιφέστο που εκπονούν η σοσιαλιστική διακυβέρνηση της νέας αλλαγής και ο Γ. Παπακωνσταντίνου. Από παντού εκπορεύεται η εικόνα της απόλυτης δημοσιονομικής κατάρρευσης. Από παντού διαρρέει το σενάριο μιας χρεοκοπίας που μπορεί να συμβεί οποτεδήποτε στο εγγύς μέλλον: την ερχόμενη εβδομάδα, σε ένα μήνα ή στις αρχές του 2010. Το σενάριο μιας πτώχευσης ανάλογης με αυτή που κήρυξε ο Τρικούπης το 1893 ή ο Βενιζέλος το 1932 διακινείται παντού: υπονοείται στα ημερήσια ανακοινωθέντα των Βρυξελλών ή της Φρανκφούρτης (Αλμούνια και Τρισέ), ψιθυρίζεται στα λόμπι των αγορών του χρήματος που αφήνουν να εννοηθεί ότι την κάνουν με ελαφρά πηδηματάκια από την Ελλάδα, λέγεται ανοικτά ή έμμεσα στα γραφεία των τραπεζικών ιδρυμάτων αλλοδαπής και ημεδαπής που δανείζουν το ελληνικό κράτος από ιδρύσεώς του. Και πετάγεται ως μπαμπούλας τόσο για να προετοιμάσει το έδαφος για ένα υψηλότερο κόστος δανεισμού του κράτους, όσο και για να τρομάξει το πανελλήνιο και να καταστήσει πιο εύπεπτη τη βάπτιση του αρτύσιμου κρέατος σε νηστίσιμο ψάρι. Ή αλλιώς, τη μετάλλαξη της «νέας αλλαγής» σε σκληρή λιτότητα.

Είναι αλήθεια, βεβαίως, ότι επικρατεί δημοσιονομική αθλιότητα. Και είναι αλήθεια ότι ως κράτος χρωστάμε και της Μιχαλούς. Για την ακρίβεια, χρωστάμε 325 δισ. ευρώ, έναντι ετήσιου ΑΕΠ 305 δισ. ευρώ. Δηλαδή, οφείλουμε ήδη το 108% του ΑΕΠ, αν υποθέσουμε ότι τα έχουν βγάλει όλα στη φόρα οι λογιστές του Παπακωνσταντίνου και χωρίς να υπολογίζουμε την καταστροφή που ΔΕΝ έχει ακόμη προκαλέσει η ύφεση. Αλλά, αυτά συμβαίνουν και στις καλύτερες οικογένειες. Η κραταιά Γερμανία, για παράδειγμα, που γιόρτασε σα νεόπλουτη γεροντοκόρη τα εικοσάχρονα της πτώσης του τείχους, χρωστάει τα πενταπλάσια, ήτοι 1,7 τρισ. ευρώ, ήγουν περίπου το 80% του ΑΕΠ της. Κι ακόμη χειρότερα: η αμερικανική αυτοκρατορία «γλέντησε» προ ημερών την υπέρβαση των 12τρισ. δολ. του δημόσιου χρέους της, που αντιστοιχεί στο 91% του ΑΕΠ της. Για να μη μιλήσουμε για την Ιαπωνία με το χρέος της στο 170% του ΑΕΠ. Τόλμησε κανείς ποτέ να διανοηθεί ότι κάποια από αυτές τις χώρες υπάρχει περίπτωση ποτέ να χρεοκοπήσει; Διανοήθηκε κανείς από τους δανειστές τους - κι όλος ο (τραπεζικός) κόσμος κάνει κρα για να δανείζει τους μεγάλους οφειλέτες του σύμπαντος- ότι θα πάψει τους παρέχει πίστωση; Πλάκα κάνουμε τώρα;

Γιατί τόση ζέση και πρεμούρα για την Ελλάδα; Πώς ακριβώς επηρεάζει (και ενδεχομένως «απειλεί») την παγκόσμια οικονομία και τις αγορές της απληστίας μια χώρα με τη βιομηχανία μόλις στο 22%,τη γεωργία στο 6% και τις υπηρεσίες (ήτοι, κυρίως αέρα κοπανιστό) στο 72% του εθνικού της; Να πούμε ελάχιστα, κι αυτό γενναιόδωρα… Η πραγματικότητα είναι ότι μια χώρα που δεν παράγει σχεδόν τίποτα, ή τουλάχιστον σε μια ποσότητα που να μπορεί να επηρεάσει τους μηχανισμούς των αγορών και του ποσοστού κέρδους, ελάχιστα ενδιαφέρει. Ενδιαφέρει, όμως, ζωτικά ως εύκολος πελάτης του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, θύμα κατάλληλο για τις μικρές αρπαχτές που συνιστούν το colpo grosso του χρέους. ΗΠΑ, Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία, Κίνα κ.λπ. είναι μια εικοσάδα χωρών που το παραγωγικό και το πολιτικό τους εκτόπισμα δεν αφήνει πολλά περιθώρια εκβιασμών. Αφήστε δε που οι ίδιες χώρες είναι οι έδρες, τα «ορμητήρια» του διεθνούς ληστρικού συστήματος χρηματοδότησης των υπόλοιπων χωρών. Η Ελλάδα, όμως, και καμιά διακοσαριά ακόμη Ελλάδες αυτού του πλανήτη κάνουν τη μεγάλη αγορά αυτού του μηχανισμού. Του μηχανισμού που ερμηνεύει και βαθμολογεί κατά το δοκούν τις παραγωγικές και δημοσιονομικές επιδόσεις των χωρών και καθορίζει αυθαίρετα το κόστος δανεισμού τους. Σκασίλα τους, λοιπόν, αν η Ελλάδα κινδυνεύει να χρεοκοπήσει μαζί με τη Νικαράγουα, την Ουκρανία, τη Λετονία ή το βασίλειο του Μπουτάν. Η μόνη ανησυχία της Διεθνούς της τοκογλυφίας για μας είναι το ενδεχόμενο να επηρεαστεί το ευρώ, νόμισμα στο οποίο οι φιλάνθρωποι δανειστές μας επενδύουν. Και φυσικά δεν έχει κανένα λόγο να χάσουν από εκεί ό,τι θα βγάλουν από εμάς.

Και για να βγάλουν, εμείς οφείλουμε να… οφείλουμε. Όσο πιο ψηλό το χρέος, τόσο το καλύτερο γι’ αυτούς. Το χρέος- ιδιωτικό και δημόσιο- είναι το οξυγόνο του διεθνούς τραπεζικού συστήματος. «Άσε με να εκδίδω τα χρήματα ενός έθνους, και δεν με ενδιαφέρει ποιος φτιάχνει τους νόμους του», έλεγε ο Μάγιερ Άμσελ Ρότσιλντ, ιδρυτής της ομώνυμης πιστωτικής αυτοκρατορίας του 19ου αιώνα. Της ίδιας που συνομολόγησε το «ιδρυτικό» δάνειο του νεοσύστατου ελληνικού κράτους το 1830 με την εγγύηση των «προστάτιδων» δυνάμεων Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας. Το δάνειο αυτό ήταν η «καρδιά» της Συνθήκης του Λονδίνου και εξελίχθηκε ως εξής: Το νέο ελληνικό κράτος δανείστηκε 60 εκατ. χρυσά φράγκα, από τα οποία εισέπραξε μόλις 500.000 και για τέσσερις δεκαετίες βαρυγκωμούσε να εξοφλήσει ένα χρέος ύψους 100 εκατ. χρυσών φράγκων που κατέστησε ακόμη πλουσιότερους τους Ρότσιλντ, ακόμη πιο παρεμβατικούς τους «προστάτες» και τους νεοέλληνες δυστυχείς για την ανάπηρη ελευθερία που απέκτησαν ή «ληστές των ορέων» μέχρι την αυγή του 20ού αιώνα. Το χρέος ήταν η ληξιαρχική πράξη γέννησης της νέας Ελλάδας που κινδυνεύει να κλείσει τον κύκλο της ωχρής ακμής της με μια ακόμη χρεοκοπία.

Αλλά, αν είναι να ’ρθει θε να ’ρθει, αν είναι θα περάσει… Γιατί πρέπει να μας καταλαμβάνει ιερό δέος στην ιδέα μιας εθνικής χρεοκοπίας; Το ενδεχόμενο η πτώχευση να είναι για καλό το έχουμε σκεφτεί; Μπορεί το κράτος να μην είναι ακριβώς μια επιχείρηση, ένας οίκος εμπορίου, αλλά γιατί να μην μπορεί να τύχει των ευεργετημάτων της προστασίας από τους δανειστές του; Επί της ουσίας, μια διαδικασία κρατικής πτώχευσης δεν είναι τίποτε άλλο από μια διά της βίας επαναδιαπραγμάτευση των όρων δανεισμού από ξένους και εγχώριους τραπεζίτες. Αλλά, κάθε δάνειο που συνάπτει το κράτος παζαρεύοντας spread και επιτόκια, δεν είναι τίποτε άλλο από μια σιωπηρή διαδικασία πτώχευσης, μια αναδιαπραγμάτευση του κόστους δανεισμού. Απλώς δεν μεσολαβούν βαρύγδουπες ανακοινώσεις και προειδοποιητικές βολές από τους Moody’ s και τους Fitch και όλους τους αυτόκλητους βαθμολογητές της πιστοληπτικής ικανότητας κάθε χώρας. Ούτε πολιτικές απειλές από τους άνευ κοινωνικής νομιμοποίησης διορισμένους τεχνοκράτες του ΔΝΤ, της Κομισιόν ή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Πώς θα αντιδρούσαν όλοι αυτοί αν, αίφνης, η κυβέρνηση ανακοίνωνε απλώς την προσωρινή διακοπή της εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους; Τι θα μας έκαναν αν ο πρωθυπουργός έβγαινε στο μπαλκόνι και με ένα αμφιλεγόμενο μειδίαμα ανακοίνωνε: «Ευτυχώς, επτωχεύσαμεν»; Θα προσέφευγαν σε δικαστήρια, θα μας έκαναν κατάσχεση στην ακίνητη περιουσία; Θα μας έπαιρναν τα νησιά, τη Μύκονο για παράδειγμα; Θα μας απέκλειαν από τις διεθνείς χρηματαγορές; Σιγά, μη χάσει η Βενετιά βελόνι… Θα οδηγούσαν το νόμισμά μας σε υποτίμηση; Τότε, θα έπρεπε να μετράνε κατά πολλά δισεκατομμύρια τη χασούρα τους. Διότι το νόμισμά μας είναι και νόμισμά τους (μας το επέβαλαν, άλλωστε, δεν τρελαινόμασταν κιόλας για το ευρώ). Ή μήπως θα ζητούσαν την στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ; Τέτοια διαδικασία δεν προβλέπεται. Το πιθανότερο είναι ότι, για να μη χάσουν και τα 325 δισ. κοπανιστού αέρα που μας έχουν εδώ και δεκαετίες δανείσει, σε πρώτη φάση θα φώναζαν, θα έλυναν τα «σκυλιά» τους να μας γαβγίσουν, να μας φοβίσουν με Σύμφωνα Σταθερότητας ή με «κατάληψη» της Καραγιώργη Σερβίας από την «κυβέρνηση» της Κομισιόν και του ΔΝΤ, αλλά στη δεύτερη φάση δεν θα είχαν άλλη λύση από το κάτσουν και να διαπραγματευτούν την αναχρηματοδότηση των δανείων τους. Ειδάλλως, θα έπρεπε να διαγράψουν διά παντός τα 325 δισεκατομμυριάκια «τους».

Μια τέτοια «αποκοτιά» θα άλλαζε άρδην την ατζέντα της διακυβέρνησης. Φυσικά, θέλει πολιτική βούληση και ανάστημα για να προτάξεις τις ανάγκες της κοινωνίας από αυτές των δανειστών σου (για την ακρίβεια: των ληστών του κοινωνικού πλούτου). Θέλει πολιτική βούληση το να αποφύγεις μιας ακόμη λεηλασία του φορολογικού προλεταριάτου. Θέλει πολιτική βούληση, όχι για κάποια θεαματική ανατροπή του καπιταλισμού, αλλά για ρήξεις με την κοινοτική «ορθοδοξία», με το εγχώριο τραπεζικό σύστημα που δύσκολα θα γλίτωνε από μια κρατική βουτιά στα «θησαυροφυλάκιά» του. Ρήξεις με τα μεγαλομεσαία στρώματα της κοινωνικής πυραμίδας που απολαμβάνουν προκλητικό (δηλωμένο και αδήλωτο) κοινωνικό πλούτο, καταδικάζοντας όλη τη χώρα σε μια διαρκή κοινωνική χρεοκοπία, σε μια θλιβερή κατάσταση παραγωγικής παρακμής. Προφανώς είναι πολύ για το περιμένουμε… Διότι έχουμε προ πολλού πτωχεύσει πολιτικά.

Υ.Γ. Αν η αναστολή πληρωμής του χρέους σας φαίνεται too much, έπεται και συνέχεια: Στο επόμενο φύλλο μπορούμε να κουβεντιάσουμε πώς και γιατί οι κυβερνήσεις νομιμοποιούνται απόλυτα να διαγράψουν εντελώς κάτι που ουσιαστικά δεν οφείλουν: το χρέος τους.

Η «ρεαλίστρια» και ο «εθνικιστής»

Συντάκτης: Χρήστος Γιανναράς

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Κυριακή, 22 Νοεμβρίου 2009

Ο απροκατάληπτος πολίτης προσπαθεί, με όσα στοιχεία πληροφόρησης διαθέτει, να λύσει το αίνιγμα: Πόσο πραγματικά «αδέσμευτη», «ανεξάρτητη», «αυτόνομη» και «αυτοκυβέρνητη» είναι η πατρίδα του. Πόσο ο ίδιος, με την ψήφο του, επιβάλλει τις πολιτικές επιλογές του ή πόσο τα πολιτικά του δικαιώματα είναι απλώς διακοσμητικά, ψυχολογικού κυρίως χαρακτήρα. Αν οι πολιτικές αποφάσεις των αρχόντων και οι πολιτικές επιλογές των ψηφοφόρων στη χώρα του επηρεάζονται ή κατευθύνονται, έντεχνα, μεθοδικά, δυσδιάκριτα από τον ξένο παράγοντα.

Αραγε δικαιολογείται ορθολογικά (και όχι ψυχολογικά) ένας τέτοιος προβληματισμός; Γιατί είναι «αίνιγμα» η ελευθερία του λαού και η ανεξαρτησία του πολιτικού βίου στην Ελλάδα, ακόμα σήμερα, γιατί δεν είναι οι συμπλεγματικές φοβίες, ο σχεδόν ηδονικός (αυτοδικαιωτικός) ρόλος του θύματος, που παρασύρουν τον Ελληνα συνεχώς στην ενασχόληση με «συνωμοσιολογίες» και φαντασιώσεις «έξωθεν απειλών»;

Κάποιες ψύχραιμες απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα θα μπορούσαν να είναι οι ακόλουθες:

Η πλειονότητα των σημερινών Ελλήνων (τουλάχιστον όσων ξεπερνούν τα σαράντα χρόνια) έχουν ακόμη ζωντανά στην ακοή τους τα συνθήματα του μεγάλου λαϊκού ξεσηκωμού το 1981: «Η Ελλάδα στους Ελληνες!» φώναζε τότε στις λαοσυνάξεις ο Ανδρέας Παπανδρέου, «Οχι πια υποταγή σε ξένα κέντρα αποφάσεων!», «Θέλουμε περήφανη και πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική»! Μάλλον δεν υπήρχε τότε Ελληνας (ψηφοφόρος ή όχι του αμοραλιστή δημεγέρτη) που να μην αναγνώριζε σε αυτά τα συνθήματα την επιβεβαίωση ιστορικών εμπειριών του. Ούτε τόλμησαν ποτέ οι σημερινοί τάχα προοδευτικοί Διεθνιστές να χλευάσουν τον Ανδρέα για «εθνικιστή», «Ελληνάρα», «μαξιμαλιστή πατριώτη».

Ο απροκατάληπτος πολίτης γνώριζε τότε, γνωρίζει και τώρα τα προφανή: Οτι η Ελλάδα έχει ακόμα κάποια, μικρή ή μεγάλη, στρατηγική σημασία. Επομένως είναι αυτονόητο (ίσως και φυσιολογικό για τις διεθνείς αναμετρήσεις ισχύος), κράτη που επιδιώκουν ηγετικό ρόλο στον διεθνή στίβο ή ρόλο περιφερειακής υπερίσχυσης να θέλουν να υποτάξουν και την ελληνική πολιτική στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους. Φυσικό να προσπαθούν να προσεταιριστούν, να εξαγοράσουν, να εκβιάσουν στην Ελλάδα κυβερνήσεις, κόμματα, πολιτικούς, κρατικά στελέχη, εφημερίδες και κανάλια για να προωθήσουν δικές τους βλέψεις και στρατηγικές. Είναι εντελώς ηλίθιο να τους κατακρίνουμε, να βλαστημάμε τον «ξένο παράγοντα» επειδή φροντίζει τα συμφέροντά του, όταν ξέρουμε καλά ότι η αποτελεσματικότητα των φροντίδων του είναι συνάρτηση των δικών μας αντιστάσεων. Που αποδείχνονται κατά κανόνα ανύπαρκτες.

Αν εξαιρέσει κανείς την επιβολή και υποβολή που φαίνεται πως ασκούσε η φυσική παρουσία του Ελευθέριου Βενιζέλου στους αλλοεθνείς συνομιλητές του· το «Οχι» του Ιωάννη Μεταξά στους Ιταλούς· την επίδειξη πυγμής από τον πρεσβύτερο Καραμανλή με την αποχώρηση από το ΝΑΤΟ· και το «Οχι» στο Σχέδιο Ανάν του Τάσσου Παπαδόπουλου – το υπόλοιπο της νεότερης πολιτικής ιστορίας του Ελλαδισμού μάλλον κυριαρχείται από τις συμπλεγματικές συμπεριφορές σπιθαμιαίων αναστημάτων. Οι σπιθαμιαίοι ή φοβούνται τους «ισχυρούς της γης» και τους θρασείς γειτόνους, που θα μας «συντρίψουν» αν διανοηθούμε να αντιταχθούμε στις στρατηγικές τους, ή εκλιπαρούν σαν λακέδες τους ίδιους αυτούς, για να κερδίσουν την εύνοιά τους και να προωθηθούν με τη βοήθειά τους σε θέσεις επιφανείς του ελλαδικού πολιτικού συστήματος. Κανένας όμως ποτέ πολιτικός δεν τεκμηρίωσε τις φοβίες ή τον λακεδισμό του με ορθολογική πολιτική ανάλυση των «συμφορών» που μας αναμένουν αν ασκήσουμε την ανεξαρτησία μας με αυτοσεβασμό και αξιοπρέπεια.

Αυτό πάντως που θα θέλαμε οι πολίτες να μπορούσαμε να εντοπίσουμε σαφέστερα είναι οι μέθοδοι και οι συγκεκριμένες πρακτικές με τις οποίες ο «ξένος παράγων» πετυχαίνει να παρεμβαίνει αποφασιστικά στον πολιτικό μας βίο. Και η επίκαιρη περίπτωση της εκλογής νέου αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης» μοιάζει να προσφέρει αποκαλυπτικές ευκαιρίες για έναν τέτοιο εντοπισμό. Το ενδιαφέρον του «ξένου παράγοντα» για την προώθηση συγκεκριμένης υποψηφιότητας πρέπει να συναρτάται με τόσο καίρια συμφέροντά του στην περιοχή, ώστε η έλλειψη ψυχραιμίας να γυμνώνει την παρέμβασή του και από στοιχειώδη προσχήματα.

Εχει μία κυρίως δυνατότητα ο «ξένος παράγων» να καθορίσει αυτός το εσωκομματικό εκλογικό αποτέλεσμα: Εχει τον εκφοβισμό. Να πείσει τους αποδεδειγμένα ευπτόητους Ελλαδίτες ότι οι απόψεις των υποψήφιων αρχηγών της Ν.Δ. για την εξωτερική πολιτική ενδιαφέρουν άμεσα εταίρους και συμμάχους – επομένως, «μην παίζετε μαζί μας»! Κατατίθεται ωμά ότι οι σημαντικές ξένες πρωτεύουσες θεωρούν «ρεαλίστρια» (με διάθεση συμβιβασμού) την κ. Θεοδώρα Μητσοτάκη και «εθνικιστή» τον κ. Αντώνη Σαμαρά. Και υπογραμμίζεται πως, αν από τους χαρακτηρισμούς αυτούς κάποιος συμπεράνει ότι εταίροι και σύμμαχοι θα προτιμούσαν τη «ρεαλίστρια», δεν θα έχει άδικο. «Ο ρεαλισμός και η αναζήτηση λειτουργικών λύσεων μέσω συμβιβασμών» καθιστούν την υποψηφία «ελκυστική» στον ξένο παράγοντα. Ενώ «ο πατριωτικά φορτισμένος λόγος του υποψηφίου» ενοχλεί εταίρους και συμμάχους.

Ποτέ ώς τώρα δεν λέχθηκαν τα πράγματα καθαρότερα. Οι λέξεις «εθνικιστής», «ρεαλισμός μέσω συμβιβασμών», η απερίφραστη και κυνική, δίχως προσχήματα «προτίμηση εταίρων και συμμάχων» για τη Θεοδώρα Μητσοτάκη, ο εκνευρισμός τους για τον «πατριωτικά φορτισμένο λόγο, ιδιαίτερα στο παρελθόν»(!) του Σαμαρά, φωτίζουν αποκαλυπτικά τον ρόλο που θέλει να διαδραματίζει ο ξένος παράγων στην Ελλάδα μετά τη μεταπολίτευση. «Εταίροι και σύμμαχοι», υπέρμαχοι στα λόγια της δημοκρατίας και των ελευθεριών, απαιτούν να χειρίζονται την Ελλάδα σαν προτεκτοράτο.

Είναι περισσότερο από φανερό: Θέλουν επειγόντως «λύσεις» στο Κυπριακό, στο Σκοπιανό, στη διανομή του Αιγαίου, στο μειονοτικό της Θράκης. Ισως πιστεύουν ότι εξασφάλισαν δικό τους τον πρωθυπουργό και τον αναπληρωτή του στο υπουργείο Εξωτερικών – και τους δυο «με διάθεση λειτουργικών συμβιβασμών». Δεν θα ανεχθούν έναν «εθνικιστή» αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης να τους χαλάσει τη μαγιονέζα.

Για πρώτη φορά, το αποχαυνωμένο, είκοσι χρόνια τώρα, άσκεπτο και δίχως κριτικά αντανακλαστικά ποιμνιοστάσιο των οπαδών της Ν.Δ. δέχεται τόσο ισχυρή πρόκληση πολιτικής αφύπνισης. Θα καταλάβουν, τουλάχιστον τώρα, ότι η επιλογή κόμματος διαφέρει από την προτίμηση ποδοσφαιρικής ομάδας και η επιλογή κομματικού αρχηγού έχει συνέπειες για τη ζωή τους και τη ζωή των παιδιών τους;

Το όνομα του Ελληνα στον διεθνή στίβο θα απηχεί αξιοπρέπεια και υψηλή καλλιέργεια ή θα παραπέμπει σε «προοδευτικό» ραγιαδισμό εξαργυρωμένης με υποτέλεια πλασματικής ευζωίας;

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_130_22/11/2009_362396

ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Πολιτική Απόφαση του Πανελλαδικού Συμβουλίου των Οικολόγων Πράσινων


Ι. Μια κρίση σε πολλά επίπεδα: Όταν ΔΕΝ διακυβεύεται μόνο η οικονομία.

Η οικονομική κρίση που εντείνεται από το περασμένο φθινόπωρο, αποτελεί μια πραγματικότητα που κυριαρχεί στις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις. Μεγαλύτερη σημασία από τις διακυμάνσεις των χρηματιστηρίων και την πορεία των μεγάλων εταιριών, έχουν φυσικά οι επιπτώσεις στη ζωή των απλών ανθρώπων, όπου πλήθος θέσεις εργασίας έχουν ήδη χαθεί και ακόμη περισσότερες απειλούνται από την εξέλιξη της κρίσης.
Οι απαντήσεις στην οικονομική κρίση δεν είναι ούτε εύκολες ούτε δεδομένες. Καμιά όμως απάντηση δε μπορεί να σταθεί μακροπρόθεσμα, αν δεν συνυπολογίζει δύο ακόμη διαστάσεις:
• Τη συνεχιζόμενη κρίση στο περιβάλλον, όπου η υποβάθμιση των φυσικών πόρων έχει και δραματικές οικονομικές προεκτάσεις. Πρόσφατη μελέτη της γερμανικής προεδρίας της Ε.Ε. τεκμηριώνει ότι μόνο από την καταστροφή των δασών χάνονται κάθε χρόνο φυσικοί πόροι αξίας 2-5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ποσό μεγαλύτερο από τα χρήματα που χάθηκαν το φθινόπωρο του 2008 στη Γουόλ Στρητ. .
• Την απειλούμενη ανατροπή του παγκόσμιου κλίματος, και τις επιπτώσεις που αναμένεται να έχει (και) στην παγκόσμια οικονομία. Συντηρητικοί υπολογισμοί της Έκθεσης Στερν (2006), που δεν έχουν συναντήσει πειστικό αντίλογο, μιλούν για κρίση αντίστοιχης έκτασης με εκείνη του 1929. Νεώτερα στοιχεία δείχνουν ότι έχουμε λιγότερο από 100 μήνες περιθώριο για να θέσουμε σε εφαρμογή τις ριζικές αλλαγές πολιτικής που απαιτούνται για να αποτρέψουμε μια τέτοια προοπτική.

Κοινό παρανομαστή της οικονομικής με την οικολογική κρίση αποτελούν οι βραχυπρόθεσμες οπτικές που ευθύνονται και για τις δύο, αλλά και η προτεραιότητα του ανταγωνισμού και της κυριαρχίας απέναντι στη συνεργασία και την κοινωνική συνοχή.


ΙΙ. Η ελληνική διάσταση της κρίσης και το έλλειμμα προτάσεων για διέξοδο

Στην Ελλάδα η κρίση δεν προκάλεσε μέχρι σήμερα θεαματικές χρεοκοπίες χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, όπως σε άλλες χώρες. Η εξέλιξή της πλήττει, όμως, άμεσα τη λεγόμενη «πραγματική οικονομία», που εμφανίζει πολύ μεγαλύτερες αδυναμίες συγκριτικά με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες:
• Στήριξη σε «εύκολο χρήμα» (όπως από χρηματιστήριο ή ακίνητα), καθώς και σε μια υπερδιογκωμένη ιδιωτική κατανάλωση, που τα τελευταία χρόνια στηριζόταν με τη σειρά της σε δάνεια.
• Δυσανάλογα κεντρικός ρόλος «ατμομηχανής της οικονομίας» στην οικοδομή, όπως τη δεκαετία του ‘60.
• Ιδιαίτερα υψηλό δημόσιο χρέος, που παραμένει αμείωτο παρά τις εκτεταμένες ιδιωτικοποιήσεις της τελευταίας εικοσαετίας.
• Υπερ-εξάρτηση από τομείς που επηρεάζονται ευθέως από τη διεθνή κρίση, όπως τουρισμός και ναυτιλία.
• Υπέρμετρη εξάρτηση από το πετρέλαιο, ενεργειακή σπατάλη, ρυπογόνο ενεργειακό μοντέλο και προοπτικές για ακριβά «δικαιώματα εκπομπών» από το 2012 και μετά.
• Εγκατάλειψη στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές που αποτελούν τα δύο τρίτα της χώρας, ασφυξία και κορεσμός χρήσεων στο υπόλοιπο ένα τρίτο.
• Απουσία ουσιαστικής προστασίας των φυσικών πόρων σε τομείς όπως το νερό, η δασική γη, ο αλιευτικός πλούτος ή οι φυσικές περιοχές και η βιοποικιλότητα..

Τα ζητήματα αυτά δε θίγονται από κανένα από τα κοινοβουλευτικά κόμματα. Οι προτάσεις που έχουν ακουστεί ως τώρα αποτελούν κυρίως ευχολόγια, ακόμη κι όταν αναφέρονται σε θετικές κατευθύνσεις όπως οι επενδύσεις στην ανανεώσιμη ενέργεια ή η αναδιανομή του εισοδήματος.

Αποτελεί πραγματική ειρωνεία ότι το πολυσυζητημένο «Πακέτο Αλογοσκούφη» για τις τράπεζες αποτελεί προς το παρόν το μόνο πρακτικό δείγμα πολιτικής πρότασης για την κρίση. Χωρίς να έχουμε πειστεί για την αναγκαιότητα και την καταλληλότητά του, είμαστε υποχρεωμένοι να επισημάνουμε ότι ένα τέτοιο πακέτο:
• Εστιάζει αποκλειστικά στη διατήρηση της χρηματικής ρευστότητας στην οικονομία, παραγνωρίζοντας ότι μεγάλο μέρος των πολιτών εξαρτώνται από σχεδόν καταδικασμένες θέσεις εργασίας στην οικοδομή ή τον τουρισμό, στοιχείο που απειλεί να συμπαρασύρει και μεγάλο μέρος της υπόλοιπης οικονομίας.
• Έχει ύψος πολλαπλάσιο από τα αντίστοιχα προγράμματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών (ενδεικτικά η Αυστρία θα διαθέσει μόλις 3 δις ευρώ, έναντι 28 δις της χώρας μας), χωρίς να παρουσιάζονται πειστικοί λόγοι για κάτι τέτοιο.
• Δε συνοδεύεται από εξηγήσεις για το τι έγιναν τα ιδιαίτερα υψηλά κέρδη των ελληνικών τραπεζών τα προηγούμενα χρόνια, κέρδη που μεταξύ 2003 και 2007 είχαν τετραπλασιαστεί και που είχαν σε σημαντικό βαθμό στηριχθεί σε πρακτικές τουλάχιστον καταχρηστικές.

Αν τελικά το πακέτο αυτό προχωρήσει, θεωρούμε απαραίτητο να συνδεθεί τουλάχιστον με όρους που θα «εκτρέψουν» σημαντικό μέρος του σε χρηματοδοτήσεις με ευνοϊκούς όρους για προγράμματα στροφής προς μια πράσινη οικονομία, ιδιαίτερα σε χρηματοδοτήσεις απλών πολιτών για δράσεις στον ενεργειακό τομέα.


ΙΙΙ. Σκιαγραφώντας μια πράσινη διέξοδο: απαντήσεις ταυτόχρονα για οικονομία και περιβάλλον.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι πιστεύουμε ότι ουσιαστική διέξοδος υπάρχει μόνο αν απαντήσουμε στην οικονομική κρίση με πολιτικές που απαντούν παράλληλα και στην κρίση του περιβάλλοντος, ιδιαίτερα την απειλή για το κλίμα. Για την οικολογική αντίληψη, άλλωστε, η οικονομία δεν εξαντλείται σε δείκτες όπως το ΑΕΠ, αλλά εστιάζει στην ευημερία κάθε πολίτη και στην ευθύνη όλων μας απέναντι στις επόμενες γενιές.

Κεντρικό λοιπόν και επείγον ζήτημα αποτελεί η μαζική δημιουργία νέων θέσεων ποιοτικής και αξιοπρεπούς εργασίας (χωρίς συμπίεση εργασιακών δικαιωμάτων) σε τομείς που προωθούν τη βιωσιμότητα, ώστε να δοθούν διέξοδοι σε όσους χάσουν τις σημερινές τους θέσεις. Στα πλαίσια της πανευρωπαϊκής πρωτοβουλίας των Πράσινων, διεκδικούμε λοιπόν επενδύσεις για 50-100 χιλιάδες «πράσινες» θέσεις εργασίας στη χώρα μας τα αμέσως επόμενα χρόνια. Στο πλαίσιο αυτό αξίζει να δοκιμαστούν και προτάσεις που ξεπερνούν τη φιλοσοφία του σημερινού κοινωνικού και οικονομικού συστήματος.
Διευκρινίζουμε, τέλος, οι προτάσεις που κατατίθενται εδώ αφορούν επείγουσες παρεμβάσεις διεξόδου από την οικονομική και περιβαλλοντική κρίση και δεν εξαντλούν τη γενικότερη φιλοσοφία μας για την πράσινη οικονομία.


1. Επενδύοντας στην Οικονομία των Πολιτών.

Οικονομία δεν είναι μόνο οι επιχειρήσεις και το κράτος. Πολιτικές, άλλωστε που οδηγούν σε ευρύτερη διάχυση εισοδημάτων, έχουν και την ισχυρότερη συμβολή στο ξεπέρασμα των κινδύνων από την κρίση. Ιδιαίτερα στον τομέα της ενέργειας, είναι σημαντικό να δοθεί σε κάθε πολίτη η δυνατότητα να εξοικονομήσει μη απαραίτητες δαπάνες που δεν του προσφέρουν τίποτα, αλλά και να αποκτήσει πρόσθετα εισοδήματα από την επείγουσα ενεργειακή στροφή, με αλλαγή προτύπων κατανάλωσης και χρήσης των φυσικών πόρων.
• Με εκτεταμένα προγράμματα μόνωσης του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού κτιρίων, σε κουφώματα, εξωτερικούς τοίχους και στέγες, στρέφοντας τον τομέα της οικοδομής σε κατευθύνσεις που δεν απαιτούν άλλη οικοδομήσιμη γη, διασώζοντας παράλληλα χιλιάδες θέσεις εργασίας και δημιουργώντας και νέες. Προτείνουμε δωρεάν ολοκληρωμένη μελέτη για κάθε ακίνητο, πλήρη επιδότηση για τα χαμηλότερα εισοδήματα (δαπάνη που μπορεί πλέον να καλυφθεί και από το Ε.Σ.Π.Α.), ευνοϊκές χρηματοδοτήσεις και φορολογικά κίνητρα για τα μεσαία στρώματα, ρυθμίσεις για την κατανομή δαπάνης και οφέλους μεταξύ ενοικιαστών και ιδιοκτητών, αυστηρές προδιαγραφές μόνωσης και βιοκλιματικού σχεδιασμού στα νέα κτίρια, καθώς και κίνητρα για εφαρμογές ήπιας γεωθερμίας.
• Με μαζική δημιουργία ηλιακών στεγών για παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά. Προτείνουμε νομοθετικό πλαίσιο που θεωρεί κάθε κτίριο κατάλληλο για ηλιακή στέγη, με εξαιρέσεις μόνο για ειδικές περιπτώσεις μνημείων και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Θεωρούμε απαραίτητη μόνο απλή στατική μελέτη και απόφαση πλειοψηφίας της συνέλευσης των ιδιοκτητών, χωρίς άλλες διαδικασίες για άδεια και χωρίς να θεωρούνται οι ένοικοι επιχειρηματίες ή έμποροι ενέργειας.
• Με εταιρίες λαϊκής βάσης μικροεπενδυτών για ανανεώσιμη ενέργεια σε τοπικό επίπεδο, παράλληλα με τις επενδύσεις των εταιριών και της ΔΕΗ.
• Με κίνητρα και οικονομικές διευκολύνσεις για εθελοντική μετεγκατάσταση στην ύπαιθρο και δημιουργία αγροτικών εκμεταλλεύσεων σε μειονεκτικές περιοχές.

Για τη χρηματοδότηση τέτοιων προγραμμάτων προτείνουμε «μερική εκτροπή» του πακέτου Αλογοσκούφη, με υποχρεωτικές προγραμματικές συμφωνίες με τις τράπεζες για χαμηλότοκη χρηματοδότηση τέτοιων πρωτοβουλιών. Οι τελευταίες άλλωστε, πέρα από το γενικότερο περιβαλλοντικό και οικονομικό τους όφελος, έχουν επιπλέον προβλέψιμες οικονομικές αποδόσεις και εξαιρετικά χαμηλό ρίσκο.

Προτείνουμε επίσης κρατικές εγγυήσεις για τις πιστώσεις αυτές, ώστε να επιτόκιά τους να συμπιεστούν ακόμη περισσότερο, καθώς και σχεδιασμό των δόσεων αποπληρωμής, ώστε να είναι πάντα σημαντικά χαμηλότερες από το προβλεπόμενο μέσο μηνιαίο οικονομικό όφελος.

Επιπλέον προτάσεις για την Οικονομία των Πολιτών, με άμεση χρησιμότητα ως δίχτυ ασφαλείας κατά της φτώχειας, περιλαμβάνουν:
• Συνεταιρισμούς παραγωγών-καταναλωτών για απευθείας διακίνηση, κυρίως βιολογικών τροφίμων, χωρίς μεσάζοντες. Στήριξη και επέκταση χρειάζονται και οι λαϊκές αγορές βιοκαλλιεργητών όπου διακινούνται βιολογικά προϊόντα αποκλειστικά από τους ίδιους τους παραγωγούς. Επιπλέον δυνατότητα αποτελεί η ανάπτυξη προσωπικής σχέσης με βιοκαλλιεργητές της περιοχής μας, για απευθείας προμήθεια όσων χρειαζόμαστε.
• Εναλλακτικούς πιστωτικούς συνεταιρισμούς στα πρότυπα της ιταλικής BANCA ETICA, που διαχειρίζονται αποταμιεύσεις μελών και πελατών τους χωρίς κερδοσκοπικές πρακτικές, και χωρίς την συνήθη αδιαφορία των τραπεζών για τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις των δράσεων που χρηματοδοτούν.
• Τοπικά δίκτυα εξωχρηματικών ανταλλαγών (L.E.T.S.), όπου ανταλλάσσονται απευθείας χωρίς χρήματα υπηρεσίες όπως επισκευές συσκευών, ιατρικές ή νομικές υπηρεσίες, φύλαξη παιδιών, ιδιαίτερα μαθήματα, και πολλά άλλα. Κλειδί για την ανάπτυξή τους, αποτελεί το αίτημα να μη φορολογούνται οι υπηρεσίες αυτές ως χρηματικά εισοδήματα ή με ΦΠΑ, και να οριοθετούνται με κώδικα πρακτικών που να αποκλείει καταχρηστική εκμετάλλευσή τους από επιχειρήσεις. Όπου τα δίκτυα αυτά παίρνουν μεγάλη έκταση και υιοθετούνται από τις δημοτικές αρχές, μπορούμε να μιλάμε για παράλληλο «τοπικό νόμισμα», θεσμό που αποκτά ιδιαίτερη σημασία σε περιοχές με εκτεταμένη ανεργία και φτώχεια.
• Θεσμούς ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, με αφετηρία την κάλυψη των μακροχρόνια ανέργων και στόχο τη σταδιακή κάλυψη όλων απέναντι στον κίνδυνο της φτώχειας. Στις σημερινές συνθήκες θα άξιζε επίσης να αναζητήσουμε τρόπους μείωσης του εργάσιμου χρόνου, καθώς και την κάλυψη όσων επιλέγουν να μείνουν εκτός αγοράς εργασίας, ελευθερώνοντας θέσεις για όσους θέλουν να εργαστούν.
• Αστικούς κήπους (αλλά και ανάλογες πρωτοβουλίες στην ύπαιθρο), με ατομικές ή συλλογικές καλλιέργειες ειδών διατροφής για αυτοκατανάλωση, σε ακάλυπτους πολυκατοικιών, ταράτσες, μπαλκόνια, αυλές, ή άκτιστα οικόπεδα.


2. Προτεραιότητα στην ανανεώσιμη ενέργεια.

Μαζικές επενδύσεις στην ανανεώσιμη ενέργεια είναι έτσι κι αλλιώς απαραίτητες και επείγουσες για την ενεργειακή ασφάλεια, την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη μετάβαση στη μετά το πετρέλαιο εποχή.
Απαιτείται ολοκληρωμένη ενεργειακή πολιτική, με ελάχιστη αφετηρία τη δέσμευση στον τριπλό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για 20% μείωση στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, 20% εξοικονόμηση ενέργειας και 20% διείσδυση της ανανεώσιμης ενέργειας μέχρι το 2020. Περισσότερο φιλόδοξοι στόχοι, ίσως αποδειχθούν στην πορεία απόλυτα απαραίτητοι.
Πέρα από τις μεγάλες ιδιωτικές εταιρίες που επενδύουν κυρίως σε αιολικά πάρκα, είναι επιτακτική μια άμεση συνολικότερη ώθηση στις Α.Π.Ε. σε όλα τα επίπεδα, με δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, παράλληλη ενίσχυση της τοπικής κλίμακας και υποθήκες για πιο βιώσιμο μέλλον. Στην κατεύθυνση αυτή προτείνουμε:
• Αναθεώρηση του Χωροταξικού για τις ΑΠΕ, με ευρεία διαβούλευση και πληροφόρηση των πολιτών, με γνώμονα την απαλλαγή από φοβικές αντιλήψεις. Προτεραιότητα δίνουμε στην άρση των περιορισμών για αιολικά πάρκα σε γεωργική γη και στην αναθεώρηση της αντίληψης για ασυμβατότητα της ανανεώσιμης ενέργειας με τον τουρισμό.
• Κίνητρα για κτίρια με πλεονασματικό ενεργειακό ισοζύγιο, που να παράγουν περισσότερη ενέργεια από όση καταναλώνουν. Ενθάρρυνση της ήπιας γεωθερμίας για θέρμανση και δροσισμό κτιρίων.
• Προγράμματα ενεργειακών παρεμβάσεων σε όλα τα δημόσια κτίρια, με αποτελεσματική μόνωση, ηλιακές στέγες , αλλά και πράσινες ταράτσες όπου αυτό κρίνεται αποδοτικότερο.
• Ενθάρρυνση δημοτικών επιχειρήσεων Ανανεώσιμης Ενέργειας, είτε αυτοτελώς είτε σε συνεργασία με ιδιωτικές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα σε περιοχές με σοβαρά προβλήματα ανεργίας.
• Αλλαγή προτεραιοτήτων της Δ.Ε.Η., ώστε να αναλάβει και αυτή πρωταγωνιστικό ρόλο στην προώθηση της ανανεώσιμης ενέργειας.
• Επέκταση και ενίσχυση του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας για την διασύνδεση έργων ΑΠΕ, καθώς και μακροχρόνιος σχεδιασμός του σε επίπεδο μεταφοράς όσο και διανομής, με κεντρικό άξονα τη δυνατότητα υψηλού ποσοστού διείσδυσης ΑΠΕ, τόσο από μεγάλα, όσο και από μικρά έργα.
• Προγράμματα ανάπτυξης των Α.Π.Ε. σε τομείς όπως βιομάζα από αγροκτηνοτροφικά και δασικά υπολείμματα, ενέργεια από τα κύματα, υβριδικά συστήματα (συνδυασμός Α.Π.Ε. με μικρά υδροηλεκτρικά), γεωθερμία, πλωτά αιολικά πάρκα.
• Επιδοτούμενα προγράμματα συλλογής της πλεονάζουσας δασικής βιομάζας με επίβλεψη των δασικών υπηρεσιών, καθώς και των γεωργικών υπολειμμάτων, για ενεργειακή αξιοποίηση.
• Προγράμματα βιοκαυσίμων αποκλειστικά για οχήματα δημόσιας χρήσης, βασισμένα κυρίως σε γεωργικά υπολείμματα, πλεονάζουσα δασική βιομάζα και χρησιμοποιημένα μαγειρικά λάδια.
• Μακροχρόνιες πολιτικές και αξιοποίηση χρηματοδοτήσεων από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας για βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στα αλιευτικά σκάφη και μείωση της ρύπανσης.
• Αποφασιστική ώθηση στην έρευνα στον τομέα των Α.Π.Ε., με συμμετοχή του Κ.Α.Π.Ε. και των πανεπιστημιακών και τεχνολογικών ιδρυμάτων. Διασύνδεση με τις βιομηχανίες και βιοτεχνίες που ήδη λειτουργούν, και μακροχρόνιος σχεδιασμός με στόχο τη δημιουργία εγχώριας βιομηχανίας ανεμογεννητριών.
• Προγράμματα ενίσχυσης επιχειρήσεων για καλύτερη ενεργειακή και περιβαλλοντική αποδοτικότητα με βελτίωση τεχνικών παραγωγής, αλλαγή μεθόδων παραγωγής και συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης.


3. Βιώσιμη στροφή στις μεταφορές

Τα τελευταία χρόνια, ο τομέας των μεταφορών έχει την πιο ανεξέλεγκτη αύξηση στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Χωρίς αποφασιστική στροφή προς το σιδηρόδρομο και το πλοίο, είναι αδύνατο να υπάρξει βελτίωση της κατάστασης. Αυτό σημαίνει πλήρη αντιστροφή των τάσεων της τελευταίας 20ετίας για επενδύσεις κυρίως σε αυτοκινητοδρόμους, και ιδιαίτερα του πρόσφατου προγράμματος για τον Ο.Σ.Ε. που παγώνει όλα τα έργα εκτός από όσα βρίσκονται ήδη υπό ολοκλήρωση. Προτείνουμε λοιπόν μαζικές επενδύσεις στο τρένο και τις συνδυασμένες μεταφορές:
• Επιτάχυνση των ήδη υπό κατασκευή σιδηροδρομικών αξόνων, με τις προεκτάσεις που προτείνει ο Ο.Σ.Ε.
• Πλήρη προαστιακά δίκτυα σε Αττική, Θεσσαλονίκη και Πάτρα, καθώς και στη σύνδεση μεταξύ «δίδυμων» γειτονικών πόλεων.
• Άμεση προώθηση νέων αξόνων με σύγχρονες χαράξεις και ταχύτητες: Δυτικός Σιδηροδρομικός Άξονας, Σιδηροδρομική Εγνατία, Σιδηρόδρομος Βόρειας Κρήτης, συνδέσεις με τις γειτονικές χώρες και την Κεντρική Ευρώπη.
• Σύνδεση όλων των βασικών λιμανιών με το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας.
• Κέντρα συνδυασμένων εμπορευματικών μεταφορών, για συνεργασία φορτηγών –τρένων.
• Νέο ρόλο για τα Κ.Τ.Ε.Λ.,με 3 επιδοτούμενα δρομολόγια την ημέρα σε όλες τις «άγονες» γραμμές προς απομονωμένους οικισμούς, μετεγκατάσταση των σταθμών λεωφορείων σε επαφή με τους σιδηροδρομικούς σταθμούς, ανταποκρίσεις των Κ.Τ.Ε.Λ. με το σιδηρόδρομο.
• Λεωφορεία με μειωμένες απαιτήσεις για καύσιμα ή με χρήση βιοκαυσίμων ή υδρογόνου από ΑΠΕ.
• Στοχευμένες παρεμβάσεις για την ενίσχυση της οδικής ασφάλειας σε σημεία του οδικού δικτύου με υψηλή συχνότητα ατυχημάτων.
• Δέσμευση ότι, για κάθε ευρώ που ξοδεύεται για αυτοκινητοδρόμους, θα επενδύεται διπλάσιο ποσό για σιδηροδρομικά έργα.
• Ναυπήγηση πλοίων με ευρωπαϊκή συγχρηματοδότηση, ειδικά για τις άγονες γραμμές, ενεργειακά αποδοτικών.


4. Οικιστικό περιβάλλον με ουσιαστική ποιότητα ζωής

Μικρά και μεγάλα δημόσια έργα στις πόλεις και τους οικισμούς, μπορούν να δώσουν νέες θέσεις εργασίας αναβαθμίζοντας την ποιότητα ζωής των πολιτών και βελτιώνοντας ακόμη και τις οικονομικές τους προοπτικές. Τέτοια έργα θα μπορούσαν να είναι:
• Επιτάχυνση της ολοκλήρωσης του μετρό σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, και προσαρμογές ώστε να αποκτήσουν συμβατότητα και με τις προαστιακές γραμμές.
• Προκήρυξη μελετών για δίκτυα τραμ σε όλες τις μεγάλες και μεσαίες πόλεις (σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ως συμπληρώματα του μετρό). Άμεση προώθηση των έργων κατασκευής, εκεί όπου έχουν ήδη ολοκληρωθεί οι σχετικές μελέτες.
• Δημιουργία μεγάλων χώρων στάθμευσης σε όλες τις κύριες εισόδους των πόλεων, σε συνδυασμό με πυκνή συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση.
• Διαπλατύνσεις πεζοδρομίων και θωράκισή τους απέναντι στην παράνομη στάθμευση, δίκτυα ποδηλατόδρομων, θέσεις ποδηλάτων στα Μέσα Σταθερής Τροχιάς, υποδομές ελεγχόμενης στάθμευσης.
• Θεσμικό πλαίσιο που να δίνει στους δήμους τη δυνατότητα να αποκαθιστούν οι ίδιοι εγκαταλειμμένα κτίρια, ιδιαίτερα διατηρητέων, με αντάλλαγμα μερίδιο από την εκμετάλλευσή τους για όσο διάστημα απαιτείται για την απόσβεση της δαπάνης.
• Επίσπευση των έργων αστικού πρασίνου με προτεραιότητα τους μεγάλους δημόσιους χώρους όπως Μητροπολιτικά Πάρκα και πρώην στρατόπεδα, χωρίς ακρωτηριασμό για άλλες χρήσεις.
• Πολεοδομικές και αρχιτεκτονικές μελέτες και διαγωνισμοί, με στόχο τη διασφάλιση ελεύθερων χώρων και την κάλυψη των ελλειμμάτων σε πράσινο.
• Σχεδιασμός για συνεκτικές πόλεις και οικισμούς, με κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης και αντίστοιχες ανταλλαγές γης με υπό πολεοδόμηση περιοχές.


5. Έμφαση στην προστασία και την εξοικονόμηση του νερού

Το μεγαλύτερο μέρος της χώρας έχει στενότητα υδατικών πόρων, ενώ μεγάλο μέρος της απειλείται με ερημοποίηση. Η υπεύθυνη διαχείριση του νερού αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα που οφείλει να συνδυαστεί με πολιτικές εξόδου από την κρίση:
• Με ολοκλήρωση τριτοβάθμιων βιολογικών καθαρισμών και δημιουργία παράλληλων δικτύων για επαναχρησιμοποίηση του νερού σε μη πόσιμες χρήσεις.
• Με έργα μικρών ταμιευτήρων για αρδευτικές και υδρευτικές χρήσεις, αλλά και για εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα, όπου παρουσιάζονται σημεία εξάντλησης.
• Με εγκατάσταση υδρομετρητών στις καλλιέργειες για χρέωση ανάλογα με την κατανάλωση και αξιοποίηση των εσόδων για υποδομές εξοικονόμησης και βιώσιμης διαχείρισης του νερού.
• Με επιδοτήσεις στους καλλιεργητές για συστήματα εξοικονόμησης, όπως στάγδην άρδευση.
• Με επανέλεγχο και σφράγισμα όσων γεωτρήσεων λειτουργούν παράνομα.


6. Αλλαγή προσανατολισμών στον Τουρισμό

Η κρίση έρχεται να πλήξει ένα μοντέλο τουρισμού ελάχιστα βιώσιμο, ακόμη και από οικονομική άποψη. Από την άλλη πλευρά, στις περισσότερες τουριστικές περιοχές έχει από χρόνια εγκαταλειφθεί κάθε άλλη οικονομική δραστηριότητα, στοιχείο που στερεί από τους τοπικούς πληθυσμούς ένα απαραίτητο δίχτυ ασφαλείας. Κεντρικό στοιχείο της πράσινης στροφής που προτείνουμε, είναι η ανασύσταση της τοπικής διάστασης της οικονομίας μέσω της διασύνδεσης του τουρισμού με άλλες τοπικές οικονομικές δραστηριότητες:
• Πολιτική χρήσεων γης που να προστατεύει τη γεωργική γη από την ανεξέλεγκτη διάχυση των τουριστικών χρήσεων. Κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης, ριζική επανεξέταση του Χωροταξικού Σχεδίου για τον Τουρισμό.
• Κίνητρα για ανάπτυξη ποιοτικής τοπικής αγροτικής παραγωγής και για απορρόφησή της από τις τοπικές τουριστικές μονάδες.
• Διασύνδεση του τουρισμού με τις άλλες τοπικές δραστηριότητες μέσω προγραμμάτων γνήσιου αγροτουρισμού και οικοτουρισμού. Στήριξη των αγροτουριστικών συνεταιρισμών, ώστε να παρουσιάσουν επαρκή γκάμα τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών.
• Έργα εξοικονόμησης ενέργειας στα καταλύματα και ανάπτυξης Α.Π.Ε. στις ευρύτερες τουριστικές περιοχές, ως μέτρο δημιουργίας (και) νέων θέσεων εργασίας.
• Παρεμβάσεις για αποκατάσταση και ανάδειξη της τοπικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, καθώς και στοιχείων όπως μονοπάτια, αναβαθμίδες και πρωτοβιομηχανικές εγκαταστάσεις.
• Επενδύσεις για το ξεκίνημα της λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών, με διασφάλιση των κτιριακών και άλλων υποδομών.
• Υποδομές για ποδηλατικό τουρισμό: Διαμόρφωση θέσεων για ποδήλατα σε όλα τα επιβατικά τρένα, προγράμματα ενοικίασης ποδηλάτων σε όλες τις πόλεις, δίκτυα ασφαλών ποδηλατικών διαδρομών με πρώτο βήμα το ελληνικό τμήμα του διευρωπαϊκού ποδηλατικού άξονα αρ. 11 (από Αθήνα μέχρι Γευγελή) πάνω στην εγκαταλειμμένη παλιά χάραξη της σιδηροδρομικής γραμμής Αθήνα-Θεσσαλονίκη.


ΙV. Πώς χρηματοδοτούνται όλα αυτά;

Από τις παρεμβάσεις που προτείνουμε, οι περισσότερες έχουν συγκριτικά περιορισμένο κόστος. Σε περιόδους άλλωστε οικονομικής κρίσης, αποτελεί κοινό τόπο το αίτημα για πρόσκαιρη αύξηση των δημόσιων δαπανών, ιδιαίτερα των επενδύσεων, ώστε να δοθεί συνολικότερη ώθηση στην οικονομία.
Από την άλλη πλευρά η κρίση είναι διεθνής και παγκόσμια, οπότε απαιτούνται απαντήσεις τουλάχιστον σε πανευρωπαϊκό επίπεδο: Στην κατεύθυνση αυτή το πράσινο κίνημα καταθέτει το αίτημα για ένα Πράσινο New Deal σε έκταση αντίστοιχη με εκείνη της δεκαετίας του 1930 και με στοχεύσεις που απαντούν ταυτόχρονα στην οικονομική αλλά και την οικολογική κρίση.

Στη συζήτηση πάντως για το κόστος των αναγκαίων δράσεων, χρειάζεται να έχουμε υπόψη μας και το κόστος της μη παρέμβασης: Απώλειες στη γεωργία και τον τουρισμό από την υποβάθμιση των υδάτινων πόρων, υψηλά «δικαιώματα εκπομπής» αερίων του θερμοκηπίου από το 2012 και μετά, επιπτώσεις από καταστροφές που απειλούνται λόγω της κλιματικής αλλαγής, είναι σε θέση να δικαιολογήσουν ακόμη και υψηλές δαπάνες για την αποτροπή του χειρότερου.
• Αρκετές παρεμβάσεις μπορούν να χρηματοδοτηθούν από υπάρχοντες ευρωπαϊκούς πόρους όπως τα Διαρθρωτικά Ταμεία, οι χρηματοδοτήσεις για τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα, τα προγράμματα για τις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές, ή η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
• Επιπλέον κοινοτικοί πόροι για την αντιμετώπιση της κρίσης αποτελούν βασικό αίτημα του πράσινου κινήματος σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Στόχος των Πράσινων είναι να επενδυθούν 500 δις ευρώ μέχρι το 2014 για δημιουργία ή διασφάλιση 5 εκατομμυρίων «πράσινων» θέσεων εργασίας σε όλη την Ευρώπη των 27.
• Τιτλοποίηση των προβλεπόμενων εσόδων από δημοπράτηση δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου (προβλέπονται περίπου 2 δις ευρώ το χρόνο, από το 2013) μπορεί να καλύψει μεγάλο μέρος της εθνικής συμμετοχής για προγράμματα μόνωσης κτιρίων και για σιδηροδρομικά έργα. Θεωρούμε απαραίτητο να ανατραπεί η πρόσφατη απόφαση της Ευρ. Ένωσης για εξαιρέσεις από τη δημοπράτηση της ηλεκτροπαραγωγής και των εξαγωγικών κλάδων.
• Παρεμβάσεις με άμεση και μετρήσιμη οικονομική απόδοση, όπως στον οικιακό τομέα της ενέργειας, μπορούν να χρηματοδοτηθούν χωρίς επιπλέον πόρους, με απλή «εκτροπή» του πακέτου Αλογοσκούφη. Χρειάζεται, όμως, πολιτική βούληση για επιβολή συγκεκριμένων σχετικών δεσμευτικών όρων στις τράπεζες.
• Αναδιάρθρωση στη φορολογία μπορεί να αντλήσει επιπλέον πόρους επιβαρύνοντας σε πρώτη φάση την επιδεικτική κατανάλωση όπως αυτοκίνητα άνω των 2.000 κυβικών, πισίνες, κατοικίες με αντικειμενική αξία άνω των 500.000 ευρώ, ή υπέρμετρη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και νερού. Στο πλαίσιο αυτό προτείνουμε και κλιμακούμενη επικουρική φορολογία στα καύσιμα, ώστε σε πρώτη φάση η λιανική τιμή της βενζίνης να είναι πάντα τουλάχιστον 1 ευρώ.
• Επιβάρυνση των μεταφορικών μέσων ανάλογα με τις επιπτώσεις καθενός στο περιβάλλον, θα μπορούσε να δώσει πόρους για στοχευμένες δράσεις στον τομέα των μεταφορών, θέτοντας παράλληλα και τις βάσεις για στήριξη των τοπικών προϊόντων. Εδώ ανήκουν πολιτικές που επιβαρύνουν το ΙΧ με ολόκληρο το κόστος της χρήσης του στις αστικές περιοχές, αυξημένα τέλη διοδίων για φορτηγά που κινούνται σε διαδρομές όπου υπάρχει και σιδηρόδρομος, φορολόγηση των αεροπορικών εισιτηρίων εσωτερικού (εκτός από τα απομονωμένα νησιά) με αντίστοιχη επιδότηση της ακτοπλοϊκής ή σιδηροδρομικής μεταφοράς.
• Επιπλέον πόροι μπορούν να εξοικονομηθούν με περιορισμό των εξοπλιστικών δαπανών, ανάκληση των συμμετοχών σε πολυδάπανες στρατιωτικές δράσεις εκτός συνόρων, εγκατάλειψη έργων όπως η εκτροπή του Αχελώου, εξάλειψη άμεσων και έμμεσων επιδοτήσεων στη χρήση ορυκτών καυσίμων και φυτοφαρμάκων, περιορισμό χαριστικών ρυθμίσεων, αποτελεσματικούς κανόνες διαφάνειας.
• Ιδιωτικές επενδύσεις μπορούν να κινητοποιηθούν σε σημαντικό βαθμό, αν φανεί ότι το κράτος έχει την πολιτική βούληση να επενδύσει σε συγκεκριμένους τομείς. Η εμπειρία από χώρες όπως η Γερμανία δείχνει ότι για, κάθε ευρώ από δημόσιο χρήμα που επενδυόταν στην ανανεώσιμη ενέργεια, ο ιδιωτικός τομέας επένδυε άλλα 6-8 ευρώ
• Δημόσιος δανεισμός για χρηματοδότηση δράσεων εξόδου από την κρίση είναι πάντως, ως ένα βαθμό, αναπόφευκτος. Επιδιώκουμε, όμως, να περιοριστεί στο απολύτως απαραίτητο, να διοχετευθεί αποκλειστικά για επενδυτικούς σκοπούς και να αποπληρωθεί το συντομότερο δυνατόν, καθώς κάθε μακροπρόθεσμος μεγάλος δημόσιος δανεισμός μεταθέτει τελικά τα βάρη στις επόμενες γενιές.
• Για τους όρους, τέλος, του δανεισμού είναι απαραίτητο να γίνει κάθε προσπάθεια ώστε να είναι οι ευνοϊκότεροι δυνατοί. Θεωρούμε απαραίτητο να πιεστεί η Ε.Ε. και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για την έκδοση ευρωπαϊκών ομολόγων, που θα καλύπτουν σε συγκεκριμένα πλαίσια το δανεισμό των χωρών – μελών με όρους καλύτερους από αυτούς που θα μπορούσε να εξασφαλίσει κάθε χώρα μόνη της. Μια ακόμη συμπληρωματική πρόταση αφορά την έκδοση ομολόγων, ειδικά σχεδιασμένων ως προς τα επιτόκια και το μέγιστο ποσό τοποθέτησης ώστε να δίνουν στους απλούς πολίτες εναλλακτικές λύσεις για την τοποθέτηση των οικονομιών τους.


V. Επίμετρο: Χρειαζόμαστε πολύ περισσότερα

Οι παρεμβάσεις που προτείνουμε για την έξοδο από την κρίση, αφορούν μέρος μόνο του προβλήματος και καλύπτουν κυρίως επείγουσες πλευρές του ώστε να κερδίσουμε χρόνο. Αυτονόητο είναι ότι απαιτούν πολιτική βούληση, αλλά και ολοκληρωμένες βιώσιμες πολιτικές τόσο για κάθε τομέα της οικονομίας όσο και για συνολικότερη στήριξη της απασχόλησης και των μικρών τοπικών επιχειρήσεων.

Ο χρόνος που θα κερδίσουμε, χρειάζεται να αξιοποιηθεί για στόχους μακροπρόθεσμους αλλά εξίσου ζωτικούς, που δεν αφορούν μόνο τη χώρα μας:
• Για μια αποκεντρωμένη και ανοικτή οικονομία αλληλεγγύης και ισότητας, πέρα από τη σημερινή ασφυκτική κυριαρχία του κράτους και της αγοράς, με κορμό την τοπική και περιφερειακή κλίμακα, με εκτεταμένο τομέα κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, ειρηνικά και ισότιμα δεμένη με τις οικονομίες των γειτονικών χωρών, που να δίνει σε όλους τους πολίτες δυνατότητες να συμμετέχουν όχι μόνο στην παραγωγή και τα οικονομικά οφέλη, αλλά και στις βασικές αποφάσεις για την πορεία της.
• Για πρότυπα ευημερίας, που θα ενσωματώνουν αυτοδεσμεύσεις σε λογικές «δίκαιου εμπορίου», θα παίρνουν υπόψη τα ιδιαίτερα δεδομένα κάθε περιοχής, θα στηρίζονται περισσότερο στην ποιότητα ζωής για όλους και λιγότερο στην κατανάλωση οικονομικών αγαθών, και θα μπορούν να επεκταθούν σε όλο τον παγκόσμιο πληθυσμό χωρίς να απαιτούν περισσότερους φυσικούς πόρους από όσους μπορεί να μας δώσει ο πλανήτης μας.


Αθήνα, 7 Μαρτίου 2009
Το Πανελλαδικό Συμβούλιο των Οικολόγων Πράσινων

Το απατηλό δόλωμα της «ενότητας»

Συντάκτης: Χρήστος Γιανναράς
Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Κυριακή, 15 Νοεμβρίου 2009

Η πολιτική διαφωνία βουλευτή ή κομματικού στελέχους με τον πρόεδρο του κόμματος, η ρήξη και αποχώρηση από το κόμμα, μπορεί, ενδεχομένως, να είναι επονείδιστη «αποστασία», αλλά μπορεί να είναι και τίτλος τιμής: Πράξη πολιτικής ευθύνης και συνέπειας, γενναίας και θυσιαστικής εντιμότητας.

Κριτήριο αξιολογικής αποτίμησης μιας πολιτικής διαφωνίας και ρήξης είναι, κατά στοιχειώδη λογική, η ανιδιοτέλεια ή όχι των κινήτρων, φανερή στα αποτελέσματα. Μιλάμε για επονείδιστη αποστασία, όταν ο πολιτικός εγκαταλείπει το κόμμα του και την παράταξή του σε ώρα μάχης και προσχωρεί στον αντίπαλο για χάρη συγκεκριμένων ανταλλαγμάτων: Προσφέρεται λ.χ. να διευκολύνει παραβιάσεις του Συντάγματος («βασιλικά πραξικοπήματα» άλλοτε) ή διπλωματικές «λύσεις» προβλημάτων εξωτερικής πολιτικής που προωθούνται από «ξένα κέντρα αποφάσεων». Και εισπράττει υπουργικό θώκο, παρ’ αξίαν προώθηση σε ηγετικές θέσεις, σκανδαλώδη προβολή από τα εμπορικά ΜΜΕ.

Οπωσδήποτε και χωρίς εξαίρεση, κάθε πολιτική διαφωνία, ρήξη και αποχώρηση είναι «αποστασία, προδοσία και ντροπή, μόνο σε οργανωμένα σχήματα ολοκληρωτικού χαρακτήρα (κατ’ επίφασιν κόμματα): Στις συντεχνίες συμφερόντων, ιδεολογικά «πολυσυλλεκτικές», δηλαδή πολιτικά ασπόνδυλες, με δίψα μόνο για εξουσία και χρήμα. ΄Η σε «σέχτες» ατόμων πολιτικής θρησκοληψίας, γαντζωμένων σε δόγματα, σε άλογες φανατισμένες εμμονές, με τυφλή στράτευση και πειθαρχία, προκειμένου να απωθηθεί ο φόβος της ενηλικίωσης, φόβος της ελευθερίας.

Τόσο στις συντεχνίες συμφερόντων όσο και στις σέχτες αυτευνουχισμού, η «αποστασία» κάποιου λειτουργεί ως απειλή: είναι ρωγμή ανασφάλειας για τους απομένοντες, θέτει ερωτήματα που δεν αντέχουν να τα απαντήσουν, γεννάει πανικό. Γι’ αυτό έχουν πανομοιότυπη γλώσσα και οργή ένας Κνίτης όταν μιλάει για τους «αποστάτες» του ΣΥΡΙΖΑ και ο κ. Μεϊμαράκης όταν μιλάει για τον κ. Σαμαρά.

Η έκταση της παγίδευσης των πολιτών σε συντεχνίες συμφερόντων ή σέχτες ψυχανωμαλίας (κατ’ επίφασιν κόμματα) μετράει την υπανάπτυξη της ελλαδικής κοινωνίας. Η παγίδευση γίνεται εντυπωσιακά εμφανέστερη στις περιπτώσεις εσωκομματικών κρίσεων και εκλογής αρχηγού. Τότε εκπλήσσει ο αριθμός των πολιτών που δέχονται να θεωρούνται οριστικά δεδομένοι οπαδοί, αμετακίνητα μαντρωμένοι στη λογική του ποιμνιοστάσιου: Κρίνουν οι οπαδοί και αξιολογούν τους υποψήφιους αρχηγούς όχι για τις πολιτικές τους ικανότητες, όχι για τα διανοητικά τους χαρίσματα, την ανθρώπινη ποιότητα, το ηγετικό τους τάλαντο. Ψηφίζουν οποιονδήποτε, υποτάσσονται σε οποιονδήποτε, αρκεί να τον πιστέψουν εγγυητή «ενότητας» της συντεχνίας ή της σέχτας.

Αλλά η εγγύηση της «ενότητας» είναι κάτι μάλλον νεφελώδες και απροσδιόριστο, εύκολη συνάρτηση ψυχολογικών κυρίως παραγόντων και όχι ορθολογικών σταθμίσεων. Γι’ αυτό βλέπουμε, για χάρη της «ενότητας», να προτιμούν οι οπαδοί ως αρχηγό το συμβολοποιημένο στο κόμμα τους όνομα κλώνου οικογένειας διαλάμψαντος το πάλαι ηγέτη (έστω και αν ο γόνος μειονεκτεί δραματικά) και όχι αναστήματα κύρους, χαρισματικής ευφυΐας και δημιουργικής πυγμής που θα μπορούσαν να αρχηγεύσουν. Το φαινόμενο της οικογενειοκρατίας στα κόμματα είναι από τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα παρακμιακού παλιμβαρβαρισμού, συλλογικής παλινδρόμησης στην αλογία ενστικτωδών επιλογών, φοβίας μήπως και διαλυθεί η αγέλη.

Αλλά το κλίμα αλογίας και φοβίας προσφέρεται κατεξοχήν προκειμένου να βουκοληθούν οι οπαδοί σε έντεχνα υπαγορευόμενες αποφάσεις. Οι «διαμορφωτές κοινής γνώμης» (Opinion Makers), οι ευφυείς διαφημιστές, τα έμπειρα στελέχη «ειδικών υπηρεσιών» σε πρεσβείες ισχυρών κρατών ξέρουν, πως αν κατορθώσουν να παγιδεύσουν τους οπαδούς ενός κόμματος στην αλογία φοβικών ενορμήσεων, μπορούν να πετύχουν ό,τι θέλουν: Μέσα σε ελάχιστα εικοσιτετράωρα, ο αυτονόητα και πασίδηλα καταλληλότερος για αρχηγός, ο συντριπτικά υπέρτερος σε ευφυΐα, κατάρτιση, πολιτική επιδεξιότητα, αρχίζει να ενοχλεί τους οπαδούς σαν οιηματίας, αλαζόνας στη συμπεριφορά, ενοχλητικά βιαστικός να αρχηγεύσει, ύποπτος για εξαρτήσεις από μεγαλεμπόρους της πληροφόρησης.

Ταχύτατα, από στόμα σε στόμα, η επιφύλαξη απλώνεται αδυσώπητη, οι ορθολογικές αντιστάσεις σαρώνονται. Ο οσοδήποτε μειονεκτικός αντίπαλος του ικανού, κραυγαλέα ανεπαρκής, άγλωσσος, κατ’ επανάληψη αποτυχημένος σε ό,τι ανέλαβε, αρχίζει να θεωρείται «καλή λύση». Γιατί; Είναι «εγγυητής της ενότητας», ξορκίζει την ανασφάλεια που γεννάει στην αγέλη ο ευφυής. Και η μεταστροφή της γνώμης των οπαδών υποχρεώνει τα κομματικά στελέχη, το ένα μετά το άλλο, σε δημόσιο αυτευνουχισμό της νοημοσύνης και αξιοπρέπειάς τους. Σπεύδουν να συνταχθούν με τον υποψήφιο που, πριν από εικοσιτετράωρα, όλοι, μα όλοι, θεωρούσαν ανύπαρκτο.

Η ευκολία με την οποία «ανεπαισθήτως» οι κομματικοί οπαδοί παγιδεύονται στην αλογία, είναι μάλλον το κρισιμότερο αυτή την ώρα πρόβλημα για την επιβίωση της όποιας (έστω και προσχηματικής) δημοκρατίας στην Ελλάδα, της ακεραιότητας και ανεξαρτησίας του κρατικού μας σχήματος. Ολα δείχνουν (έχει σχεδόν εξαγγελθεί) ότι μέσα στον φετεινό χειμώνα «πρέπει» να κλείσουν όλα τα προβλήματα με τα οποία η Ελλάδα «δυσκολεύει» το ΝΑΤΟ: το Κυπριακό, το Σκοπιανό, των «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο, ίσως και των «μειονοτήτων». Με αυτό τον στόχο έχει κιόλας κατορθωθεί μέσα από απανωτές εκπλήξεις, να είναι σήμερα πρωθυπουργός της Ελλάδας ένας ένθερμος υποστηρικτής της Πλεκτάνης Ανάν. Και η πρόσφατη εκλογική του επιτυχία δεν άφησε περιθώρια να αντιδράσουν κομματικά του στελέχη για τον διορισμό προσώπου με την ίδια προκλητική συμπεριφορά στη θέση αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών.

Τώρα μαίνονται οι μεθοδεύσεις να παγιδευτούν στην αλογία ενστικτώδους πανικού και οι αντίπαλοι της κυβέρνησης οπαδοί, ώστε η δίνη της ακρισίας να φέρει στην αρχηγία και της αξιωματικής αντιπολίτευσης επίσης κορυφαίο προπαγανδιστή της Πλεκτάνης. Γραδάρει τις μεθοδεύσεις η σθεναρή υποστήριξη που προσφέρουν στην προκλητική υποψηφιότητα οι πειθαρχικότατα πάντοτε συντονισμένοι στις απόψεις του ΝΑΤΟ «προοδευτικοί» του ευρύτατου εθνομηδενιστικού φάσματος, από τη μαρξιστική Αριστερά ώς τη νεοφιλελεύθερη Δεξιά. Και οι παραιτημένοι από τη λογική και την κρίση τους οπαδοί ούτε υποψιάζονται το παιχνίδι που παίζεται.

Δυστυχώς, ο αντίπαλος της Θεοδώρας Μητσοτάκη δεν είναι το ηγετικό ανάστημα που χρειάζεται η χώρα. Τουλάχιστον όμως, στη γλώσσα της μακρυγιαννικής ντομπροσύνης, μοιάζει να θέλει να είναι «απροσκύνητος».

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Γιάννης Ζήσης, Δημοσιογράφος - Συγγραφέας
Μέλος της γραμματείας της μκο Σόλων
ioanniszisis@solon.org.gr

«Η θετική γνώμη της ανθρωπότητας είναι κάτι σαν το μοχλό του Αρχιμήδη, με το κατάλληλο υπομόχλιο, μπορεί να κινήσει τα πάντα»

Τόμας Τζέφερσον

Το κομβικό σημείο, το πεδίο της δικτύωσης όλων των πολιτισμικών διαστάσεων σε σχέση με το περιβάλλον βρίσκεται στην επικοινωνία και την εκπαίδευση. Μέσα από την εκπαίδευση διαμορφώνονται οι επόμενες γενιές που θα διαχειριστούν καινούργια ζητήματα και προκλήσεις.

Οι γενεές των απογόνων και τα παιδιά μπορούν από την αφετηρία τους να αλλάξουν τη συμπεριφορά της κυρίαρχης μεταβατικά γενεάς, δηλαδή της γενεάς των γονέων. Ένα μικρό παιδί μπορεί να περάσει τα δικά του μηνύματα και ερεθίσματα στην οικογένεια, ευαισθητοποιημένο μέσα από την εκπαίδευση και να φτιάξει ένα νέο τρόπο συμπεριφοράς και ζωής.

Η ζωή μας βρίσκεται επίσης στην επικοινωνία και τον κόσμο της, καθώς αυτή συντονίζει μαζικά τις κοινωνίες. Η επικοινωνία περνάει μηνύματα και μάλιστα με τις τεχνικές του marketing και τη δυναμική της ειδησιογραφίας, διαμορφώνοντας μοντέλα συμπεριφοράς και τρόπου σκέψης.

Είπαμε προηγουμένως ότι ο κόσμος της οθόνης μπορεί να γίνει και ένας νέος κόσμος αποξένωσης του ανθρώπου από τη φύση, από την αμεσότητα της επαφής, ένας κόσμος γκέτο. Από την άλλη όμως, παράλληλα, μπορεί να είναι και ένας κόσμος ευαισθητοποίησης για το περιβάλλον, δικτύωσης για το περιβάλλον και επίσης συντονισμού των δράσεων για την διάσωσή του. Ο κόσμος της επικοινωνίας αρχίζει και διαχέει, στη ζώνη των κοινωνικών μηνυμάτων, μηνύματα των μη κυβερνητικών οργανώσεων για το περιβάλλον. Διαχέει μηνύματα της πολιτείας, οδηγίες ευρωπαϊκές, καλέσματα της αυτοδιοίκησης και ειδήσεις διεθνείς ή τοπικές, συναφείς με το περιβάλλον. Το περιβάλλον, όπως και να ’χει, είναι μέσα στις θεματικές ενότητες των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Είναι στο πλαίσιο αυτό στο οποίο οι επιστημονικές ανακαλύψεις και οι τεχνολογικές εφαρμογές χρεώνονται, στη συνείδηση του κοινού, με συγκεκριμένες επιπτώσεις για αυτό και για τη σχέση του πολιτισμού μαζί του.

Ο κόσμος της επικοινωνίας είναι και ο κόσμος της διαχείρισης του πολιτικού κόστους για την προσαρμογή μας για το περιβάλλον. Το οικονομικό κόστος της μετάβασης από το μοντέλο της «οικονομικής ανάπτυξης» στο μοντέλο της «βιώσιμης ανάπτυξης» και της προστασίας του περιβάλλοντος, απαιτεί μια ειδική προσέγγιση από τους ανθρώπους της επικοινωνίας και τα μέσα της. Τα ελλείμματα της επικοινωνίας έχουν μεγάλες επιπτώσεις στα θέματα της περιβαλλοντικής διαχείρισης.

Τα μοντέλα της συμπεριφοράς μας διαμορφώνονται από τον κόσμο της επικοινωνίας σε μεγάλο βαθμό, περισσότερο ίσως απ’ ότι από την ίδια εκπαιδευτική διαδικασία, καθώς αυτή είναι σε ένα βαθμό αναποτελεσματική και κυριαρχείται από τις εξωτερικότητές της. Είμαστε διαρκώς εκτεθειμένοι στον κόσμο της επικοινωνίας και στα μέσα μαζικότητάς της και έτσι αυτά λειτουργούν ως κυρίαρχοι παράγοντες.


Αν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας ενδιαφέρονται κυρίως ή και μόνο για τη τηλεθέαση, αυτό σημαίνει ότι δεν αναλαμβάνουν ρόλο στη διαχείριση του πολιτικού κόστους αλλά αντίθετα το μεγεθύνουν. Είναι φανερό ότι για να σηκωθεί το βάρος της περιβαλλοντικής προσαρμογής της οικονομίας και της κοινωνίας χρειάζεται να συμμετέχουν όλοι.
Το οικονομικό και το πολιτικό κόστος πρέπει να επιμεριστεί για να φτάσουμε σε ένα «οικονομικόσυμβόλαιο για το περιβάλλον».

Αντίθετα όμως, συχνά, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας αφήνονται σε προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες που περιγράφουν τις ευαίσθητες οικολογικές συμπεριφορές ως γραφικές ή ως επικίνδυνες. Διαδίδουν σύγχρονους μύθους που κάνουν λόγο για την απελευθέρωση λύκων ή φιδιών στη φύση. Δείχνουν μια εικόνα που περιγράφει τη φύση ως επαίτη απέναντι στην πόλη, σαν να μην έχει δικό της πεδίο ύπαρξης, υπονοούν ότι ο άνθρωπος είναι ο απόλυτος κυρίαρχος, έτσι ότι αν υπάρχει κάτι από τη φύση που περιορίζει τον άνθρωπο, αυτό πρέπει να αφανιστεί.

Στο πλαίσιο αυτό υιοθετούν μια εσφαλμένη νοοτροπία λες και δεν προϋπήρχαν, της δικής μας ύπαρξης, οι μυριάδες μορφές ζωής της βιόσφαιρας της Γής, λες και δεν είναι αναγκαία όλη η αλυσίδα της βιοποικιλότητας για τη συνέχιση της δικής μας ζωής.

Το μορφωτικό έλλειμμα που υπάρχει στον χώρο των μέσων μαζικής ενημέρωσης τόσο ως προς τον τρόπο ως και προς το περιεχόμενο παρουσίασης των περιβαλλοντικών ζητημάτων παίζει καταλυτικό ρόλο γιατί δυστυχώς πολλές φορές διευρύνει τις αρνητικές προκαταλήψεις και περιβάλλει αυτά τα ζητήματα με μια ανορθολογική προσέγγιση.


Η εποικοδομητική συνεισφορά των ΜΜΕ
Ο κόσμος της επικοινωνίας αποτελεί ένα κυρίαρχο συντελεστή στη σχέση πολιτισμού και περιβάλλοντος και λειτουργεί συχνά στον αντίποδα της διανόησης. Εάν ήταν συνθετικός ο χώρος της επικοινωνίας θα μπορούσε να έχει αυτή την εγκυκλοπαιδική δυναμική. Δεν είναι όμως μόνο αρνητικά αυτά που συμβαίνουν στον κόσμο της επικοινωνίας καθώς σε ένα όχι και τόσο ικανοποιητικό βαθμό είναι και θετικά. Οι οπτικοακουστικές παραγωγές, των ντοκιμαντέρ, των θεματικών ζωνών για το περιβάλλον, των συζητήσεων που γίνονται για το περιβάλλον αλλά και τα συνέδρια, αναδεικνύουν ένα πολύ γόνιμο πεδίο διασταύρωσης απόψεων, συνθετικής προσέγγισης και τελικά διαπαιδαγώγησης της κοινωνίας.


"Συμπερασματικά, μια από τις πιο εμφανείς αλλά και πιο επικίνδυνες συγκεντρώσεις μαζικής εξουσίας αφόρά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, όπου μεγάλοι όμιλοι εταιριών έχουν χρησιμοποιήσει την οικονομική τους επιφάνεια για να αποκτήσουν πολιτική δύναμη και επομένως ακόμα περισσότερα χρήματα...Δεν είναι εύκολο λοιπόν να αποφευχθεί η κατάλυση της κυριαρχίας του ορθού λόγου, από τη στιγμή που μεγάλοι επιχεριηματικοί όμιλοι επιλέγουν τις πληροφορίες και τις ιδέες με τις οποίες θα βομβαρδίστούν οι πολίτες-τηλεθεατές"

Αλ Γκορ-"Προσβολή στη Λογική"


Συχνά η τοπική κοινωνία και η κοινωνία των πολιτών βρίσκεται στο κέντρο των εξελίξεων της επικοινωνίας για τα περιβαλλοντικά θέματα. Η δέσμευση για δημοσιότητα, που έχουν πολλές δράσεις - που εκτελούνται στα πλαίσια ευρωπαϊκών ή εθνικών προγραμμάτων - πηγάζει από την αναγνώριση αυτής της τεράστιας σημασίας της επικοινωνίας για τα ζητήματα του περιβάλλοντος. Αναγνωρίζεται δηλαδή το γεγονός ότι η δημοσιότητα, η μεταφορά των μηνυμάτων στο ευρύ κοινό, έχει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των ζητημάτων του περιβάλλοντος και όχι μόνο η επιστημονική παρακολούθηση των περιβαλλοντικών δεδομένων που απευθύνεται σε ένα ειδικό κοινό.

Όλο και πιο πολύ ο κόσμος της επικοινωνίας, ως κόσμος πολιτισμικής διαμεσολάβησης για το περιβάλλον, γίνεται αντιληπτός στη δυναμική του και στη σημασία του. Οι τεχνικές του marketing ενσωματώνουν την ευαισθησία για το περιβάλλον και που την προωθούν. Σε πολλές διαφημίσεις υπάρχει και μια βοηθητική συνιστώσα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, σε πολλά προϊόντα υπάρχει περιβαλλοντική πληροφόρηση, στην ίδια την αγορά επιβάλλεται η περιβαλλοντική πληροφόρηση για τα προϊόντα της και το θέμα του περιβάλλοντος είναι στην ημερήσια διάταξη των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Όλα αυτά αποτελούν ελπίδες και δημιουργικούς ορίζοντες για τη συμμετοχή του κόσμου της επικοινωνίας στη θεμελίωση ενός οικολογικού πολιτισμού. Εδώ πρέπει να προσθέσουμε και την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη για το περιβάλλον παρά τα αμφιλεγόμενά της. Ήδη και στον κόσμο της επικοινωνίας διαμορφώνονται οικονομικά συμφέροντα, που συγκλίνουν στην προστασία του περιβάλλοντος.


Ο κόσμος της επικοινωνίας είναι και ένας κόσμος διαμόρφωσης των τουριστικών αγορών. Οι τουριστικοί προορισμοί όλο και πιο πολύ επιβάλλεται να είναι συνδεδεμένοι με μια περιβαλλοντική ποιότητα και εδώ ο κόσμος της επικοινωνίας αποτελεί μια πυξίδα.

Έτσι λοιπόν βλέπουμε τον κόσμο της επικοινωνίας, καθώς μεσολαβεί στην οικονομική αγορά, να παίζει ένα σημαντικό ρόλο όχι μόνο στον τουρισμό αλλά και στο περιβαλλοντικό προφίλ των βιομηχανικών επιχειρήσεων, ή στα προϊόντα του πρωτογενούς τομέα. Βλέπουμε δηλαδή όλο και πιο πολύ να εκφράζεται η σύγκλιση, μέσα από την επικοινωνία, της περιβαλλοντικής αναγκαιότητας που σταδιακά συνέχει και ανασυγκροτεί την αγορά.


Μια άλλη ιδιαίτερη διάσταση εμπλοκής του κόσμου της επικοινωνίας σε σχέση με το περιβάλλον βρίσκεται στη διαχείριση του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, στη διαχείριση πολιτιστικής κληρονομιάς. Εδώ ο ρόλος των μέσων μαζικής ενημέρωσης είναι μεγάλος και καθοριστικός. Η ευαισθησία που επιδεικνύεται απέναντι στην πολιτιστική κληρονομιά και στη διαχείριση του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος είναι πολύ μεγάλη. Έμμεσα λειτουργεί θετικά και για τη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος.

Έτσι λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι ο κόσμος της επικοινωνίας αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες για τη μετεξέλιξη της σημερινής πραγματικότητας και για την ανάπτυξη μιας άλλης ποιότητας σχέσεων του σύγχρονου πολιτισμού με τη φύση.

Βέβαια όπως σε κάθε δυναμικό κλάδο έτσι και εδώ, υπάρχουν ρίσκα και διακινδυνεύσεις. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την συγγένεια του κόσμου της επικοινωνίας και της βιασύνης - που διακατέχει την ενημέρωση και το περιεχόμενο των προγραμμάτων των ΜΜΕ - με τη φουτουριστική βία και αισθητική. Εδώ βλέπουμε ότι υπάρχει μια αλληλένδετη δυναμική αλληλεξάρτησης και γι’ αυτό απαιτείται και μια συνθετική αντιμετώπιση των προβλημάτων.

Δεν μπορούν τα προβλήματα της επικοινωνίας σε σχέση με την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και ενημέρωση να αντιμετωπιστούν απομονωμένα ως προβλήματα του κόσμου της επικοινωνίας αλλά μόνο συνδεδεμένα με το σύνολο του πολιτισμού.

Η ΧΑΜΕΝΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Γιώργος Μαυρουλέας, πολιτικός επιστήμονας
Μέλος της μκο Σόλων
gmavrouleas@solon.org.gr

Το κόστος της χρηματοπιστωτικής κρίσης υπολογίζεται ότι μέχρι τον Αύγουστο έφτασε περίπου τα 10,3 τρισεκατομμύρια δολάρια. Ο υπολογισμός αυτός έγινε από τον επικεφαλής οικονομολόγο της γερμανικής Commerzbank, Γιοργκ Κρέμερ. Σύμφωνα με αυτή την έρευνα, αν το ποσό μοιραζόταν σε κάθε κάτοικο του πλανήτη μας, ανεξαρτήτως εθνικότητας, ηλικίας ή φύλου, τότε ο καθένας μας έχασε περίπου 1.500 δολάρια.

Αυτή η έκθεση υπολογισμού του συνολικού κόστους της παγκόσμιας κρίσης δεν είναι η μοναδική. Για παράδειγμα η έκθεση της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων υπολογίζει τις απώλειες από την χρηματοπιστωτική κρίση (μέχρι τον Αύγουστο του 2009) στα 50 τρισεκατομμύρια δολάρια!

Βέβαια το ΔΝΤ υπολόγιζε το συνολικό κόστος τον Απρίλιο του 2009 στα 4 τρις Ευρώ ενώ στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2009 στα 1,3 τρις Ευρώ! (Προφανώς για να μην τρομάξει τους επενδυτές κατέβασε σημαντικά τους υπολογισμούς του παρά το ό,τι η οικονομική κρίση συνεχίστηκε).

Εντέλει ίσως χρειαστεί να περιμένουμε αρκετά, ώστε να είναι σίγουρη η αναβάθμιση των αγορών και ότι έχουν μπει σε πορεία ανάπτυξης το σύνολο των οικονομιών, για να μάθουμε το πραγματικό κόστος αυτής της οικονομικής κρίσης.

Αυτός όμως ο ιδιότυπος πατερναλισμός από τις ηγεσίες των μεγάλων παγκόσμιων οικονομικών οργανισμών (να μη μάθει ο κόσμος και έχουμε φαινόμενα πανικού στις αγορές) φανερώνει και ένα από τα βασικά προβλήματα του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού προβλήματος. Τελικά για ποια οικονομία μιλάμε και τι οικονομία θέλουμε; Αλλά (και κυρίως) πόσο θέλουμε να αλλάξουμε τα κακώς κείμενα;

Γιατί κάθε φορά που γίνεται μία κρίση χάνεται όλος αυτός ο πλούτος; Πώς μπορεί να χάνεται δηλαδή; Δεν είχε παραχθεί;

Η απάντηση είναι όχι. Ο πλούτος αυτός δεν είχε παραχθεί. Μέσα από την πολυπλοκότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος που έχει στηθεί, έχει χαθεί η αμεσότητα παραχθέντος πλούτου και χρήματος. Αυτό που χάθηκε ήταν κυρίως μια φούσκα προσδοκιών και τζόγου. Ήταν το σκάσιμο μιας «πλαστής ακάλυπτης επιταγής». Γιατί το σύγχρονο χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι ένα καθαρό σύστημα διεθνούς τζόγου. Η οποιαδήποτε χρήση της λέξης επένδυση σε μια εταιρεία μέσω των χρηματιστηρίων, πλέον έχει χάσει το νόημά της. Κάποιος μπορεί να αγοράσει μετοχές σε μια εταιρεία που γνωρίζει ελάχιστα γι’ αυτήν και λίγα λεπτά μετά να τις πουλήσει. Το σύγχρονο χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι ένα παιγνίδι τζόγου. Και μάλιστα ένα βρώμικο παιγνίδι, όπου η τακτική των παικτών δεν έχει να κάνει μόνο με τους ίδιους που συναλλάσσονται αλλά και με όλο τον υπόλοιπο κόσμο (τους εργαζόμενους στις επιχειρήσεις, τους συνεργάτες τους, αλλά και γενικότερα το σύνολο της οικονομίας, τους οποίους και ουδέποτε έχουν γνωρίσει) και που υφίστανται τις συνέπειες από τις κομπίνες τους.

Η οικονομική κρίση όμως ήταν μια μοναδική ευκαιρία να χτυπηθεί όλο αυτό το σάπιο καθεστώς στις οικονομικές συναλλαγές, κυρίως στο χώρο των χρηματιστηρίων. Αλλά η ανικανότητα και ατολμία των πολιτικών ηγεσιών, η έλλειψη οράματος για την παγκόσμια κοινωνία και το μέλλον, προτίμησε να ακολουθήσει την «πεπατημένη». Η κρίση όμως δεν επιλύεται με πεπατημένες που τη δημιούργησαν. Δε μπορεί οποιαδήποτε επένδυση αλλά και ένας τεράστιος αριθμός εργαζομένων να γίνονται έρμαια των οποιωνδήποτε επενδυτών της στιγμής που αναζητούν τις ευκαιρίες για κέρδος σε αστεία γεγονότα είτε για να αγοράσουν είτε για να πουλήσουν. Δεν μπορεί μια τρύπα σε ένα αγωγό μεταφοράς πετρελαίου στη Νιγηρία να ανατινάζει την τιμή του πετρελαίου! Ή μια πληροφορία για το μη κλείσιμο ενός συμβολαίου να καταρρακώνει την αξία μιας εταιρικής μετοχής. Ούτε ασφαλώς μπορεί να χρηματοποιείται το ρίσκο. (βλ. έναρξη της κρίσης από τα παράγωγα στεγαστικών δανείων αμερικανικών τραπεζών).

Ας δείξει ένας (ο οποιοσδήποτε) μία εταιρεία που η πραγματική οικονομική της δράση να ανεβοκατεβαίνει όπως συμβαίνει με τη χρηματιστηριακή της αξία στο ταμπλό των χρηματιστηρίων. Μπορούμε να διαβεβαιώσουμε ότι αν υπήρχε τέτοια εταιρεία τότε σίγουρα οι μάνατζέρ της θα είχαν καταλήξει σε νευρολογική κλινική.

Άρα αυτό που συμβαίνει δεν είναι ότι μια εισηγμένη στο χρηματιστήριο επιχείρηση ανακλά στο ταμπλόιντ τα πραγματικά της οικονομικά δεδομένα και την πραγματική οικονομική της αξία στο χρόνο, αλλά ότι τα παιγνίδια κερδοσκοπίας ανεβοκατεβάζουν μια «πλασματική» κατασκευασμένη αξία. Έτσι μπορεί κάποιος να δει μια εταιρεία να έχει μια αξία σταθερή για κάποιες μέρες και ξαφνικά να καταρρέει αυτή η αξία μέσα σε λίγα λεπτά και πριν περάσει λίγη ώρα το ίδιο ξαφνικά η αξία της εταιρείας να εκτινάσσεται!

Αυτή η γελοιότητα (γιατί περί τέτοιας πρόκειται) αποτελεί τον «πνεύμονα» της διεθνούς οικονομίας. Είναι τα χρηματιστήρια όπου οι επιχειρήσεις προσφεύγουν προκειμένου να αντλήσουν τα αναγκαία κεφάλαια για να μπορέσουν να αναπτυχθούν, να προχωρήσουν σε επενδύσεις και δυστυχώς καταλήγουν να γίνονται έρμαια των κερδοσκόπων. Και οι οικονομολόγοι σιωπούν γι’ αυτό. Οι πολιτικοί το αντιμετωπίζουν ως κάτι φυσιολογικό. Τα χρηματιστήρια το επιτρέπουν.

Αν μ’ αυτό τον παιδισμό στην αντίληψή μας για τα πράγματα και τη σκέψη μας περιμένουμε να επιλύσουμε τα μεγάλα προβλήματα που ταλανίζουν την εποχή μας, τότε είμαστε αυτό που λέμε: πολύ γελασμένοι. Ακόμα και τα στοιχειώδη ζητήματα δε θα μπορέσουμε να διευθετήσουμε.

Εν πάσει περιπτώσει σ’ όλο αυτό πρέπει να δοθεί ένα τέλος. Η απόσυρση μεγάλων ή σχετικά μεγάλων κεφαλαίων που είχε επενδυθεί σε μια εταιρεία ή ένα προϊόν πρέπει να αιτιολογείται με συγκεκριμένες εκθέσεις που θα απευθύνονται προς την ηγεσία των χρηματιστηρίων και οι οποίες θα πρέπει και να ελέγχουν τη βασιμότητά τους. Με τον τρόπο αυτό όχι μόνο εξασφαλίζεται το ανεβοκατέβασμα των αξιών και η βιωσιμότητα κάποιων εταιρειών αλλά και εξασφαλίζεται ο εξορθολογισμός των επενδύσεων (μέσα από τη γνώση της πραγματικής δυναμικής των επιχειρήσεων που το μέτρο αυτό επιβάλει) αλλά και η αποφυγή των φαινομένων φούσκας.

Ασφαλώς ένα τέτοιο μέτρο θα περιόριζε την κινητικότητα των κεφαλαίων από τους πιο πλούσιους στους πιο φτωχούς. Εκείνο όμως που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι τα θεμέλια μιας οικονομίας όπως και ενός κτηρίου πρέπει να είναι γερά και σταθερά. Διαφορετικά στην οποιαδήποτε κρίση το οικοδόμημα καταρρέει και οι φτωχοί θα γίνουν φτωχότεροι (αν πλούτισαν και ποτέ).

Ο εξτρεμισμός είναι συντηρητισμός

της Σώτης Τριανταφύλλου

Πηγή: ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η Σώτη Τριανταφύλλου -που δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις- δέχτηκε πριν από μία εβδομάδα άνανδρη επίθεση από μερικούς αυτοαποκαλούμενους αντιεξουσιαστές. Η στιγμή της επίθεσης ωστόσο δεν κατάφερε να ακυρώσει την παρουσίαση του νέου της αυτοβιογραφικού βιβλίου «o χρόνος πάλι», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Η ζωή, η πολιτική και η ελευθερία, έτσι όπως μπλέκονται με τη γραφή, ήταν το κίνητρο για να μιλήσει στην «Free Sunday» η καταξιωμένη συγγραφέας.

Μαριαλένα Σπυροπούλου (ΜΣ)

ΜΣ: Κυρία Τριανταφύλλου, πριν από μία εβδομάδα δεχτήκατε μια επίθεση στο κέντρο των Εξαρχείων, στον πολυχώρο «φλοράλ», ενώ παρουσιάζατε το νέο σας βιβλίο. Υπάρχει κάτι που θυμάστε από τον τρόπο που σας πλησίασαν; Πώς ήταν αυτοί που σας επιτέθηκαν; Είχατε τη δυνατότητα να δείτε τα πρόσωπά τους ή ήταν καλυμμένα;
Σώτη Τριανταφύλλου (ΣΤ): Κυρία Σπυροπούλου, αυτά τα επεισόδια είναι αστειότητες! Βαλκανολεβέντικες! Όχι, δεν τους είδα καλά, διότι τα μάτια μου γέμισαν κρόκο και ασπράδι αυγού... Φαιδρά πράγματα! Επρόκειτο ωστόσο για ενήλικες, συνδικαλιστές ακροαριστερούς ή αριστερο-αναρχικούς που με καθύβριζαν, όπως συνηθίζουν. Τα μέλη τέτοιων ομάδων δεν καλύπτουν τα πρόσωπά τους διότι νομίζουν ότι προβαίνουν σε επαναστατικές και ένδοξες πράξεις. Στην πραγματικότητα, κάνουν μια τρύπα στο νερό.
ΜΣ: Γιατί πιστεύετε ότι μπορεί εσείς να είστε στόχος για μια ομάδα αντιεξουσιαστών; Εσείς πώς

την αντιλαμβάνεστε αυτή την έννοια; Το ρωτώ διότι θα μπορούσε κάποιος να πει ότι σε όλη τη ζωή σας επιλέξατε να μείνετε μακριά από την εξουσία και τα κέντρα της. 'Αρα τι βλέπουν στο πρόσωπό σας ως απειλή;
ΣΤ: Η άκρα αριστερά, η άκρα δεξιά, οι αναρχικοί, οι αναρχοσυνδικαλιστές, οι αναρχοφασίστες κ.τ.λ. δεν συμφωνούν με όσα γράφω και λέω. Στην Ελλάδα όποιον διαφωνεί μαζί μας τον στέλνουμε στην πυρά. Δεν υπάρχει δημοκρατικός διάλογος, είμαστε χώρα υστερική, με μεσαιωνική αντίληψη για τη δημοκρατία. Σε ό,τι με αφορά, δεν έχω σχέση με κανένα κόμμα ή πολιτική ομάδα, είμαι ανεξάρτητος άνθρωπος και ανοίγω διάλογο με όλους όσοι μπορούν να διαλεχθούν. Ο αριστερός και δεξιός φανατισμός μάς έχει φέρει στην κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε: εξήντα χρόνια μετά τον εμφύλιο πόλεμο επικρατεί ακόμα εμφυλιακό κλίμα...
ΜΣ: Η δήλωση που κάνατε μετά την επίθεση δεν ήταν μία εξίσου επιθετική δήλωση, παρ' όλο που και η απαξίωση μπορεί να γίνει αντιληπτή ως επιθετικότητα. Πιστεύετε ότι αυτά τα παιδιά δεν έχουν καμία ιδεολογική βάση; Η βία που ασκούν είναι τυφλή;
ΣΤ: Δεν πρόκειται, όπως είπα, για «παιδιά». Τα περισσότερα «παιδιά» που αισθάνονται τέτοιο μίσος εξελίσσονται σε λίγο-πολύ κανονικούς ανθρώπους. Αλλά μπορεί και όχι. Πάντως, αναρωτιέμαι: πώς μπορεί κανείς να ζει έτσι; Επειδή δεν έχω ούτε φιλικές σχέσεις ούτε γνωριμίες από αυτόν το χώρο, απορώ για τον τρόπο της ζωής τους: για την τόση στενοκεφαλιά, την τόση εσωτερική δικτατορία... για τη στοχοποίηση ατόμων και ιδεών... Μου φαίνεται σκέτη δυστυχία. Πώς μπορεί να ζει κανείς έτσι;
ΜΣ: Φοβηθήκατε ή έχετε φοβηθεί για τη ζωή σας;
ΣΤ: Όχι βέβαια.
ΜΣ: Είναι πολύ πιο βολικό -χωρίς να σημαίνει ότι δεν είναι αληθές- να λέγεται ότι η δεξιά δεν έχει κατορθώσει στην Ελλάδα να αρθρώσει εμπεριστατωμένο πολιτικό λόγο, κάτι που απεδείχθη την τελευταία πενταετία. Είστε όμως από τους λίγους που μιλούν για έλλειμμα της αριστεράς. Πού βρίσκεται η ελληνική αριστερά και τι συνήθως ονομάζουμε «αριστερό», ενώ μπορεί να μην είναι;
ΣΤ: Στην Ελλάδα δεν έχουμε δημοκρατική αριστερά, «κοινωνική» αριστερά. Η αριστερά πρέπει να επιστρέψει στις ρίζες της, στον ανθρωπισμό, στην καλοσύνη, στην ελευθερία του ατόμου, στην κοινωνική δικαιοσύνη, στη νηφαλιότητα, στον πολιτισμό. Η αριστερή παράδοση είναι πλούσια σε ειρηνικές ιδέες και ειρηνικά έργα. Εμείς εδώ έχουμε προσκολληθεί στην... πολεμική της αρετή. Δεν υπάρχει πολεμική αρετή. Ό,τι έχει σχέση με τον πόλεμο είναι ρυπαρό και επαίσχυντο.
ΜΣ: Ήσασταν από τα λίγα δημόσια πρόσωπα που μίλησαν με μεγαλύτερη σύνεση μετά ή κατά τη διάρκεια των γεγονότων του περασμένου Δεκεμβρίου. Όπως και οι καταλήψεις στα σχολεία, πιστεύετε ότι ένα μεγάλο μέρος των παιδιών που αντέδρασαν βίαια ήταν υποκινούμενα; Και, εάν ναι, από ποιους;
ΣΤ: Η εξέγερση ήταν δικαιολογημένη, αλλά της έλειπε η νηφαλιότητα για την οποία μίλησα προηγουμένως, καθώς και τα συγκεκριμένα αιτήματα. Δεν είναι όλες οι κινήσεις κατά του κράτους και των θεσμών θετικές και αποτελεσματικές. Πολύ συχνά οι διαμαρτυρίες χάνουν το δρόμο τους και γίνονται ξεσπάσματα χωρίς προσανατολισμό. Οι καταλήψεις θα έπρεπε να είναι το έσχατο μέσο πίεσης σε ό,τι αφορά τη δημόσια παιδεία: στην Ελλάδα δεν έχουμε μάθει ούτε να προβάλλουμε αιτήματα ούτε να κλιμακώνουμε τη διαμαρτυρία και τις διεκδικήσεις μας. Η αριστερά δεν θα έπρεπε να εμπλέκεται ούτε με τους βανδάλους ούτε με τις περιθωριακές ομάδες. Και τα παιδιά δεκαπέντε ετών θα έπρεπε να βρίσκονται στα σχολεία τους, όχι να καίνε αυτοκίνητα. Κάθε κάτοικος αυτής της χώρας έχει πολιτικά δικαιώματα -όπως το δικαίωμα στην κατάληψη- μετά την ηλικία των 18. Και πρέπει να κάνει συνετή χρήση αυτών των δικαιωμάτων.
ΜΣ: Έχετε βασίσει τη ζωή σας στη γνώση και τη συγγραφή. Το βιβλίο για εσάς είναι ένα μέσο ουσιαστικής βελτίωσης της ζωής. Οι καλλιεργημένοι άνθρωποι δεν μπορούν να είναι βίαιοι;
ΣΤ: Μεγάλωσα μέσα στα βιβλία και στις μουσικές. Πιστεύω στο διάλογο -ο οποίος μπορεί να εκφράζει έντονες διαφωνίες- αλλά δεν πιστεύω στη βία. Είμαι εναντίον οποιασδήποτε μορφής βίας, θεωρώ τη βία καταφύγιο των δειλών και των ανόητων.
ΜΣ: Πόσο συντηρητική είναι η κοινωνία μας, ακόμα και με τα εξτρεμιστικά φαινόμενα;
ΣΤ: Ο εξτρεμισμός είναι συντηρητισμός. Οι εξτρεμιστές δεν αποδέχονται καμία καινούργια ιδέα, είναι προσκολλημένοι σε κάποιο φαντασιακό παρελθόν.
ΜΣ: Επιλέξατε με το καινούργιο σας βιβλίο με τίτλο «ο χρόνος πάλι» να κάνετε μια αναδρομή στη ζωή σας. Τι φοβάστε ότι έχετε ξεχάσει; Πώς ονειρεύεστε το επόμενο βήμα, εάν θεωρείτε ότι το βιβλίο λειτουργεί σαν ένα κλείσιμο λογαριασμών;
ΣΤ: Το βιβλίο «ο χρόνος πάλι» είναι η αυτοβιογραφία ενός συγγραφέα: εξηγεί, με κάποιον τρόπο, πώς έγινα συγγραφέας ενώ θα μπορούσα να έχω γίνει ένα σωρό άλλα πράγματα. Αλλά δεν έχουμε παρά μόνο μία ζωή, μία ευκαιρία. Ας πούμε ότι αποτελεί την ανάλυση μιας προσωπικής φιλοσοφίας για το γράψιμο και τη ζωή γενικότερα.
ΜΣ: Αλήθεια, έχετε ανεξόφλητους λογαριασμούς;
ΣΤ: Δεν νομίζω. Ήμουν πάντα εύγλωττη, εξωτερίκευα ιδέες και συναισθήματα, προκαλούσα συγκρούσεις. Δεν υποχωρούσα εύκολα. Και δεν πρόκειται να υποχωρήσω.
ΜΣ: Ασχολείστε με την κηπουρική. Τι σας δίνει η επαφή με το χώμα και την καλλιέργεια των φυτών;
ΣΤ: Να μια υπέροχη ερώτηση! Αν βαρεθώ τα βιβλία, θα γίνω κηπουρός! Φροντίζω τα φυτά μου νιώθοντας πως είναι ζωντανοί οργανισμοί. Ο κήπος μου με προστατεύει από την ασχήμια αυτής της πόλης. Ελπίζετε ακόμη σε συλλογικό επίπεδο; Όταν ήμουν μικρή είχα πίστη στην ανθρώπινη φύση. Καθώς περνάει ο καιρός, ανακαλύπτω ότι αυτή η πίστη ήταν βεβιασμένη, ότι τη χρειαζόμουν για να επιζήσω. Τώρα δεν τη χρειάζομαι. Το ανθρώπινο είδος κατασπαράζει ό,τι βρίσκει μπροστά του. Ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό.

Μεθοδευμένη λοβοτομή

Του Χρηστου Γιανναρα

Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 26/8/2001

Λέγεται ότι, πριν από κάποια χρόνια, ιεράρχης μεγάλης στην Ελλάδα μητρόπολης, λίγο προτού πεθάνει, είπε σε δικό του άνθρωπο: «Δεν έχω παράπονο. Ενα χωριατόπουλο ήμουν, πάμφτωχο και όχι ικανό για επιστήμες. Αλλά χάρη στο παραμύθι του Χριστούλη πέρασα τη ζωή μου σαν πρίγκιπας».
Αν η πληροφορία αληθεύει, ο κυνισμός εκπλήσσει. Γιατί συνήθως όποιος υπηρετεί μια πίστη που δεν την πιστεύει, δεν τολμάει να ομολογήσει ούτε στον εαυτό του την καπήλευση. Εθίζεται στα προσωπεία της πίστης που επαγγελματικά του επιβάλλονται, παρασύρεται από τις ψυχολογικές ψευδαισθήσεις της πίστης που συχνά και σε πολλούς υποκαθιστούν την πίστη.

Θέλει ψυχικά κότσια ο κυνισμός. Πόσοι επαγγελματίες της πολιτικής θα τολμούσαν την ομολογία ότι πέρασαν τη ζωή τους σαν πρίγκιπες (ή και σαν Κροίσοι), χάρη στο «παραμύθι» της δημοκρατίας ή της εθνικοφροσύνης ή του σοσιαλισμού ή της κοινωνικής αλλαγής που σερβίριζαν στον λαό, χωρίς οι ίδιοι να πιστεύουν το παραμικρό από όσα με φανατισμό διακήρυσσαν. Πάμφτωχα χωριατόπουλα πολλοί, ανίκανοι για τον επιστημονικό ή τον επιχειρηματικό στίβο, προσκολλήθηκαν σε συνδικαλιστική οργάνωση ή σε κομματική νεολαία και έφτασαν σε θώκους υπουργικούς και χρυσοφόρους, λανσάροντας πίστη σε ιδεολογήματα που ποτέ δεν πίστεψαν.

Η ίδια στυγνή καπηλεία ανομολόγητη, άψογα καμουφλαρισμένη, περιβάλλεται ποικίλες τηβέννους, παρασημοφορείται, βραβεύεται, επιβαίνει σε εκθαμβωτικές λιμουζίνες, ασκεί εξουσία, μεθυστική εξουσία, φτάνει στον θάνατο δίχως παράπονο. Και όλα αυτά χάρη σε κάποιο «παραμύθι» πίστης κοινής, που συντηρεί κοινωνικά λειτουργήματα και προσφέρει στους λειτουργούς της κοινωνική καταξίωση, δημοσιότητα, εξουσία, ίσως και ευμάρεια.

Δικαστικοί, με βαθιά απιστία στον ρόλο της θεσμικής δικαιοσύνης, που τον ασκούν αποκλειστικά για λόγους ατομοκεντρικής εξασφάλισης, ασμένως ευάλωτοι στην εξαγορά, ενώ παράλληλα ρητορεύουν για την ιερότητα της ισονομίας. Δάσκαλοι, που δεν πίστεψαν ποτέ σε κάτι περισσότερο από τη χρησιμοθηρική διαδικασία της μάθησης, γι'αυτό και εμπορεύονται αδίστακτα τη μετάδοση της γνώσης, χωρίς να παύουν να εξυμνούν το υπούργημα της πλαστουργίας ψυχών που διακονούν. Ή ποιος πολίτης δεν μένει ενεός μπροστά στην όντως εκθαμβωτική λιμουζίνα που μεταφέρει τον εκάστοτε πρόεδρο της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλαδας, προφανώς για να οργανώνει ευχερέστερα την «αντίσταση» στην εκμετάλλευση της εργατικής τάξης.

Μετράνε τον πολιτισμό των ανθρώπινων κοινωνιών με μέτρο τα επιτεύγματα που εμφανίζουν οι συλλογικές πίστεις: η πίστη σε κράτος δικαίου, στη δημοκρατία, στην κατά κεφαλήν καλλιέργεια, σε κράτος πρόνοιας. Με προϋπόθεση κάθε πίστης το πρωταρχικό «νόημα» της ύπαρξης και του κόσμου, νόημα που κοινωνείται ως εμπειρία και συγκροτεί την πολιτική δυναμική της συλλογικότητας, τη μαρτυρία του λόγου της Τέχνης, τη μεταφυσική ελπίδα που εξανθρωπίζει τον άνθρωπο.

Κι όμως, ενώ εκεί, στις συλλογικές πίστεις εντοπίζουμε τον πολιτισμό, εμφανιζόμαστε σήμερα με ελάχιστες, μηδαμινές ευαισθησίες απέναντι στην ωμή καπηλεία κάθε συλλογικής πίστης. Απωθούμε το σύμπτωμα ωσάν να μην υπάρχει, το ξορκίζουμε με την αιδήμονα σιωπή μας ή προσπαθούμε θορυβωδώς να το υπαλλάξουμε με αληθοφανείς ψευδολογίες. Πόσα εγκώμια σωρεύει συχνά ο δημόσιος επίσημος λόγος (κυβερνητικές ανακοινώσεις, δηλώσεις πολιτικών αρχηγών, ψηφίσματα «πνευματικών» ιδρυμάτων, δημοσιεύματα του Τύπου) για να ψιμμυθιώσει την «ικανότητα» πιθανών παντελώς ατάλαντων, τη «μόρφωση» κραυγαλέα απαίδευτων, την «ευσυνειδησία» καταφανώς ασυνείδητων, την «ανιδιοτέλεια» αισχρά ιδιοτελών.

Η στυγνή καπηλεία κάποιας συλλογικής πίστης είναι πανάρχαιο και πανανθρώπινο σύμπτωμα, συνοδεύει την ανθρώπινη φύση, δεν πρόκειται ποτέ να εξαλειφθεί, όπως δεν θα εξαλειφθεί ποτέ και το έγκλημα. Το ζητούμενο είναι με ποιους θεσμούς και ποιους πρακτικούς τρόπους μπορεί να καλλιεργείται εκείνη η κοινωνική ευαισθησία και κριτική εγρήγορση που θα εντοπίζει το σύμπτωμα και θα περιθωριοποιεί εγκαίρως τον αυτουργό.


* * *
Το κόμμα που κυβερνάει ακόμα την Ελλάδα σήμερα, αμέσως μετά την άνοδό του στην εξουσία το 1981, επέβαλε στην ελλαδική κοινωνία πραγματική «λοβοτομή»: Κατάργησε κάθε θεσμό και διάκριση αριστείας, κάθε έλεγχο και κάθε αξιολόγηση της ανθρώπινης ικανότητας, ευσυνειδησίας, ανιδιοτέλειας, εργατικότητας, ευφυΐας, φαντασίας, δημιουργικότητας. Ισοπέδωσε την ελλαδική κοινωνία «προς τα κάτω»: στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο λειτουργίας ποιοτικών κριτηρίων.

Στα είκοσι χρόνια από την εγκληματική αυτή «λοβοτομή», είδαμε σχεδόν κάθε συλλογική πίστη να μεταβάλλεται σε άκριτο (υπεράνω κριτικής) ρητορικό φληνάφημα, σε «παραμύθι» για την αποχαύνωση του λαού και για την ανάδειξη πριγκίπων και Κροίσων ανεξέλεγκτης εξουσίας και πλούτου. Πλήθουσες οι πιστοποιήσεις καλύπτουν πια σελίδες επί σελίδων άκρως τεκμηριωμένων μελετών.

Μήπως άκουσε ποτέ Ελληνας πολίτης την αξιωματική αντιπολίτευση να καταγγέλλει το σύμπτωμα της μεθοδευμένης «λοβοτομής»; Είναι άδικη η διαπίστωση ότι έχουμε πολιτικά και κοινωνικά ανύπαρκτη αξιωματική αντιπολίτευση;

Τα τείχη του Κλοντ Λεβί Στρος

Posted by ΚΙΜΠΙ

… Κι έτσι γιορτάσαμε σε άλλη μια σεμνή τελετή άλλη μια στρογγυλή επέτειο της επαναγραφόμενης ιστορίας της ανθρωπότητας. Ήταν όλοι εκεί, στο Βερολίνο, όλοι και πάλι λίγο Βερολινέζοι σαν τον μακαρίτη τον Κένεντι, κι ο Σαρκοζί, κι ο Ομπάμα, κι ο Μπράουν, κι ο Μεντβέντεφ, κι ο Γκορμπατσόφ. Α! βέβαια, ο Γκόρμπι βρήκε λίγο χρόνο ανάμεσα στις επαφές του με τους Ρώσους ολιγάρχες και τους σχεδιαστές του επόμενου διαφημιστικού σποτ, όπου πιθανώς θα πρωταγωνιστήσει, είναι άλλωστε και λίγο δικό του παιδί η πτώση του Τείχους. Έτσι θέλει να πιστεύει τουλάχιστον, έτσι θέλουν να πιστεύουν όσοι θαρρούν ακόμη ότι η ιστορία δεν γράφεται από τις κοινωνίες, από τη συνειδητή κι αυθόρμητη κίνησή τους, αλλά σχεδιάζεται σε σκοτεινά πολιτικά και διπλωματικά εργαστήρια.

Τι γιορτάσαμε, ακριβώς; Τα εικοσάχρονα από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, την αρχή του τέλους ενός ολόκληρου μπλοκ καθεστώτων -της μισής Ευρώπης- που μετέτρεψαν σε μαζικές διαψεύσεις και προσωπικές ματαιώσεις την προσδοκία της ανθρωπότητας ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός. Τα γεγονότα που ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 1989 και κράτησαν περίπου δύο χρόνια, σαρώνοντας τον ανύπαρκτο σοσιαλισμό όλων των εκδοχών και αποχρώσεων, καταγράφονται από τους νικητές της Ιστορίας (πάντα η Ιστορία γράφεται από τους νικητές) ως «πτώση του κομμουνισμού». Διαμορφώνονται έτσι γενιές ανθρώπων με την πεποίθηση -ή απλώς την εντύπωση- ότι ο κομμουνισμός υπήρξε μια υλική πραγματικότητα που γνώρισε ένα σεβαστό τμήμα της ανθρωπότητας, και μάλιστα με τον πιο επώδυνο τρόπο, μια πραγματικότητα που απέτυχε και κατέρρευσε εκκωφαντικά. Πρόκειται, βεβαίως, για μια ιστορική και γνωσιολογική λαθροχειρία που επιδιώκει να απαξιώσει ηθικά κάθε απελευθερωτικό όραμα στο όνομα των απεχθών στρεβλώσεών του. Για να εξηγούμεθα: Ο κομμουνισμός δεν κατέρρευσε το 1989. Δεν καταρρέει κάτι που δεν έχει οικοδομηθεί, ούτε καν ως καρικατούρα ή σκηνικό στο θέατρο της εικονικής πραγματικότητας. Η ανθρωπότητα - τουλάχιστον οι λεγόμενοι «ιστορικοί λαοί»- δεν έχει γνωρίσει τι φρούτο είναι ο κομμουνισμός. Οι τελευταίες μορφές κομμουνισμού που γνώρισε το είδος μας πρέπει να εξαλείφθηκαν εδώ και 5.000-6.000 χρόνια. Και «ντοκουμέντα» από την κατάρρευση των «τειχών» τους δεν έχουν απομείνει – με εξαίρεση ίσως τους μακρινούς απόηχους του πρωτόγονου κοινοτισμού που συνάντησαν οι ανθρωπολόγοι στις τελευταίες απομονωμένες φυλές της τροπικής ζώνης. Τους Ινδιάνους, για παράδειγμα, που συνάντησε ο μακαρίτης Κλοντ Λεβί Στρος πριν από 70 χρόνια στην κεντρική Βραζιλία.

Μας άφησε χρόνους κι ο Κλοντ Λεβί Στρος εδώ και δύο εβδομάδες κι εξέλιπε έτσι ένας ισχυρός μάρτυρας για της ιστορίας το αληθές: Τα τείχη που όρθωσε ο πολιτισμός της αγοράς, της εμπορευματοποίησης, του οικονομικού ανταγωνισμού, της λεηλασίας της φύσης, της δουλείας, της δουλοπαροικίας, της αποικιοκρατίας, των ιμπεριαλισμών, των παγκόσμιων και τοπικών πολέμων, των εθνικών ανταγωνισμών, των οικονομικών κρίσεων, της κοινωνικής ανισότητας, της περιβαλλοντικής υποβάθμισης, των φυλετικών διακρίσεων, του ρατσισμού, των αναγκαστικών μεταναστεύσεων, της απληστίας ως μόνου όρου επιβίωσης για άτομα, τάξεις και κοινωνίες. Αυτά τα τείχη είναι αλώβητα εδώ και αιώνες, παρά τις νικηφόρες επαναστάσεις που χάθηκαν, παρά τις εξεγέρσεις του 1989 που διοχέτευσαν τις απελευθερωτικές προσδοκίες σε έναν θρίαμβο του καπιταλισμού.

Οφείλουμε στον Κλοντ Λεβί-Στρος, και αρκετούς ακόμη ανθρωπολόγους, την αποκάλυψη των «τειχών» που είχε υψώσει ο δυτικός πολιτισμός απέναντι στους «αγρίους» που ξεχάστηκαν στα δάση της Αμαζονίας, στους «Θλιμμένους Τροπικούς». Οφείλουμε στον Στρος την υπενθύμιση ότι η ανθρωπότητα, ανεβασμένη στο άρμα της «προόδου», απομακρύνθηκε επικίνδυνα από τη φύση της, απ’ τον ίδιο τον ανθρωπισμό της. Ποιον ανθρωπισμό; Προφανώς όχι τον ανθρωπισμό της France Telecom και των αυτοχείρων μισθωτών σκλάβων της, ούτε τον ανθρωπισμό που εξήρε ο Σαρκοζί στον Κλοντ Λεβί-Στρος, αποτίνοντας τιμές στον εκλιπόντα επιστήμονα που έχωσε βαθιά το μαχαίρι στη σάρκα της «πολιτισμένης» ανθρωπότητας. Ο ανθρωπισμός του Σαρκοζί και ο ανθρωπισμός του Στρος; Καμία σχέση! Ο Στρος δήλωνε αντι-ανθρωπιστής, τουλάχιστον ως προς το περιεχόμενο που έδωσαν στον ανθρωπισμό η αποικιοκρατία και η καπιταλιστική βαρβαρότητα, όταν αφάνιζε με τα όπλα ή με την «πρόοδο» τους τελευταίους παραδείσους πρωτόγονου κοινοτισμού, οικονομίας του δώρου και αρμονικής συνύπαρξης με τη φύση. «Ο σωστός ανθρωπισμός -έλεγε ο Στρος- δεν αρχίζει από τον εαυτό του, αλλά τοποθετεί τον κόσμο πριν από τη ζωή, τη ζωή πριν από τον άνθρωπο, τον σεβασμό των άλλων πλασμάτων πριν από τη φιλαυτία του… Και η διαμονή ενός ή δύο εκατομμυρίων ετών πάνω σ’ αυτή τη Γη (αφού, ούτως ή άλλως, θα φτάσει κάποτε σε ένα τέρμα) δεν θα έπρεπε να χρησιμεύει σα δικαιολογία για οποιοδήποτε ζωικό είδος, έστω και το δικό μας, για να την οικειοποιηθεί σαν να ήταν αντικείμενο και για να συμπεριφέρεται δίχως καμιά συστολή και διακριτικότητα».
Πανηγυρίσαμε, λοιπόν, την εικοσαετή επέτειο από την πτώση του Τείχους. Έτσι, ο αστικός κόσμος θαρρεί πως έχει κλείσει τους λογαριασμούς του με την ιστορία, εμπεδώνοντας την αντίληψη ότι η μόνη νοητή κατάσταση ελευθερίας είναι η ελευθερία των αγορών. Ότι -εν ολίγοις- ο καπιταλισμός είναι η τελευταία λέξη της ανθρώπινης προόδου, με όλες τις αναπόφευκτες αναπηρίες του: τις κυκλικές κρίσεις, τις υφέσεις, την άνιση κατανομή του πλούτου. Αλλά και με όλα τα πλούσια ελέη του: την αφθονία των αγαθών, το πλήθος των ευκαιριών, την προσδοκία της ατομικής ανέλιξης που παρηγορεί τη ματαίωση της συλλογικής ευημερίας. «Ποιο άλλο σύστημα είναι ικανό να εξασφαλίσει και πολιτικές ελευθερίες και οικονομικές ευκαιρίες, και δικαίωμα ψήφου και δικαίωμα σε ένα Volkswagen;», είναι το ρητορικό ερώτημα που υπονοούν οι πανηγυρισμοί πάνω στη σορό του ανύπαρκτου κομμουνισμού. Αλλά, το ερώτημα αυτό αποκρύπτει το γεγονός ότι, καθισμένοι πίσω από το τιμόνι ενός δυτικογερμανικού Volkswagen ή ενός ανατολικογερμανικού Trabant, οι Βερολινέζοι (κι όλοι όσοι είμαστε Βερολινέζοι) επί της ουσίας ήσαν και πριν το 1989 (όπως είναι και τώρα) στην ίδια πλευρά του «Τείχους της Προόδου». Όπως είναι οι Κινέζοι που οικοδομούν τον «κομμουνισμό» του άγριου καπιταλισμού, ένθεν κακείθεν του Σινικού Τείχους, όπου το μόνο αντικείμενο συλλογικής ιδιοκτησίας είναι οι άφθονοι, φθηνοί, σιωπηλοί και πειθήνιοι ανθρώπινοι πόροι.

Η περιβαλλοντική απειλή που φέρνει τον πλανήτη σε κατάσταση εμφράγματος είναι η πιο απτή απόδειξη ότι τα δύο οικονομικά συστήματα που συνυπήρξαν σε κατάσταση Ψυχρού Πολέμου για 45 χρόνια, ο καπιταλισμός της αγοράς και ο κρατικός καπιταλισμός της κομματικής νομενκλατούρας, «δούλεψαν» για την ίδια πλευρά του «Τείχους», για την ίδια εγωιστική αντίληψη περί ανθρώπινης προόδου που συνίσταται στην αντιμετώπιση της φύσης (και του ίδιου του ανθρώπου) ως αναλώσιμου υλικού της οικονομικής μηχανής. Συμπεριφέρθηκαν ως «θερμές» κοινωνίες -όπως θα έλεγε ο Στρος- που, «ακριβώς όπως οι θερμοδυναμικές μηχανές, καταναλώνουν και προοδευτικά καταστρέφουν τις πηγές ενέργειάς τους». Το μόνιμο πια νέφος αιθαλομίχλης πάνω από το Πεκίνο, η αποστράγγιση των φυσικών πόρων της Ρωσίας από τους μετα-κομμουνιστές ολιγάρχες, η ακόρεστη ενεργειακή δίψα της Ευρώπης και της Αμερικής, η βύθιση της Αφρικής στον φαύλο κύκλο εμφυλίων, οικολογικής κατάρρευσης και «πολιτισμένων» επιδημιών θυμίζουν απλώς ότι αυτή η διαδρομή έχει τέλος, και μάλιστα καθόλου happy. Χτυπάει τοίχο. Ή Τείχος.

Δεν υποδεικνύω -ούτε ο Στρος έκανε κάτι τέτοιο- να πετάξουμε στα σκουπίδια τόσες χιλιετίες πολιτισμού και προόδου, να απαλλαγούμε από τα κινητά, τα αυτοκίνητα, τα αεροπλάνα, τα φάρμακα, τα καλομαγειρεμένα φαγητά, τη γραφή, την τέχνη, τη φιλοσοφία και όλα τα επιτεύγματα που περιορίζουν τους φυσικούς μας καταναγκασμούς. Αλλά χρειάζεται να «εμβολιαστούμε» με μια γερή δόση από την ξεχασμένη «άγρια σκέψη» των προγόνων μας που αντλούσε απόλαυση και από τη στασιμότητα. Που αντιλαμβανόταν με την υποτυπώδη, τοτεμική φιλοσοφία της αυτό που αποδεικνύουν απρόθυμα όλες οι επιστήμες, αυτό που μας θυμίζει ο Στρος: ότι ο κόσμος ξεκίνησε χωρίς τον άνθρωπο και θα τελειώσει χωρίς αυτόν. Κι αυτό είναι αδύνατο να αντιστραφεί, όσες χιλιετίες «προόδου» κι αν ακολουθήσουν.
Λέτε να ήξεραν κάτι περισσότερο η Μάγια που σταμάτησαν το ημερολόγιό τους στο 2012;