Πηγή: ΣΟΛΩΝ
"Της στοργής η θύρα είναι κοινή προς όλα τα όντα αυτής της γης.
Απρόσωπα απλώνεται και τα σκεπάζει όλα και δεν
ρωτάει τη λογική με ποια σειρά να γίνει"
Ιωάννα Μουτσοπούλου,
από την ποιητική συλλογή «Ψυχές της Φύσης»
Από την αρχή της πρώτης εργαλειακής επανάστασης του ανθρώπου και στη συνέχεια με την γεωργική επανάσταση, ο άνθρωπος και η κοινωνία μπήκαν σε έναν δρόμο παραγωγικοποίησης του περιβάλλοντος και εμπορευματικής αξιοποίησής του.
Στον σύγχρονο κόσμο η παραγωγικοποίηση και η εμπορευματοποίηση του περιβάλλοντος έχουν πάρει καθολικές διαστάσεις. Αγαθά του περιβάλλοντος όπως ο αέρας και το νερό, τείνουν να εμπορευματοποιηθούν και αυτά.
"Γιατί πρέπει να είναι κανείς πλούσιος; Γιατί πρέπει να έχει
άλογα, ωραία ρούχα
ακριβά διαμερίσματα και να συχνάζει σε εστιατόρια και τόπους διασκέδασης;
Μόνο γιατί του λείπει η σκέψη.
Δώστε στο μυαλό του μια καινούρια εικόνα
και αμέσως θα παέι
σ' ένα μοναχικό όριο
ή σε μια σοφίτα για την
απολαύσει και θα είναι
πλουσιότερος μ' αυτό το όνειρο παρά με τα εισοδήματα μιας ολόκληρης χώρας"
R.W. Emerson
"ΑΝΘΡΩΠΟΣ Ο
ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΤΗΣ"
Είναι φανερό ότι στον 21ο αιώνα η εμπορευματοποίηση του νερού θα αποτελέσει ένα από τα μείζονα νέα επικίνδυνα στοιχεία που θα προστεθούν στην ιστορία της ανθρωπότητας και του πλανήτη μέσα από τη στενότητα που εμφανίζει η επάρκεια του αγαθού του νερού τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, σε συνάρτηση και με τις ιδιαίτερες ανάγκες για τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.
Έτσι λοιπόν βλέπουμε ότι παρ’ όλες τις προσπάθειες, για μια αειφόρο θεώρηση του περιβάλλοντος, η εμπορευματοποίηση και παραγωγικοποίησή του εισέρχεται στη διαχείρισή του ακόμα και για να στηρίξει την αειφορία με εργαλεία που προέρχονται από την οικονομική αγορά.
Η νοοτροπία και το πολιτισμικό πλαίσιο παραγωγικοποίησης και εμπορευματοποίησης του περιβάλλοντος συνδέθηκε:
α. με την γκεττοποίηση του ανθρώπου απέναντι στη φύση,
β. με τη διαμόρφωση τίτλων κατοχής – ιδιοκτησίας και διαιρετότητας όπως και με την εξέλιξη των τεχνικών και των εργαλείων.
Συνδέθηκε δηλαδή με τις προβληματικές απαρχές του πολιτισμού και έχει διάρκεια και προοπτικές που αγγίζουν και το απώτερο μέλλον.
Εμφανίζεται σαν ένας δρόμος δίχως τέλος και ένα από τα μείζονα προβλήματα του πολιτισμού είναι η ανάκτηση της δωρεάν προσφοράς του αγαθού και της ποιότητας του περιβάλλοντος. Αυτό είναι ένα κρίσιμο ζήτημα, που απαιτεί ορθή διαχείριση η οποία προϋποθέτει μια πολιτιστική επανάσταση μεγάλης κλίμακας.
Το δωρεάν αγαθό ισχύει ακόμα για τον αέρα και για το φως, αλλά δεν ισχύει για το νερό, για το τοπίο και τη σχέση μας με την βιοποικιλότητα.
Η αγορά λειτουργεί και σαν ένας περιορισμός των αυθαιρέτων δράσεων του ανθρώπου. Στο βαθμό που ο άνθρωπος γίνεται άπληστος και αλαζονικός, στο βαθμό που είναι επιθετικός απέναντι στη φύση, στον ίδιο βαθμό αναγκαζόταν να γίνει εξόριστος της φύσης.
Στο μεσαίωνα τα χωριά ήταν αρμονικά ενταγμένα, ως μέρος δασικών συστημάτων και περιοχών που σήμερα ίσως τις ονομάζουμε προστατευόμενες περιοχές.
Ο άνθρωπος και η φύση είχαν μια αρμονικότητα, μια συνύπαρξη σε αντίθεση με τη σημερινή εποχή όπου η δημογραφική ανάπτυξη της ανθρωπότητας αλλά και η καταναλωτική απληστία με την παραγωγική κερδοσκοπία την οδηγούν σε ένα αδιέξοδο.
Η παραγωγικοποίηση και η εμπορευματοποίηση του περιβάλλοντος έχουν και άλλη μια διάσταση. Έχουν τη διάσταση της «πατέντας», των δικαιωμάτων χρήσης στα γονίδια και στις σύγχρονες ανακαλύψεις για τα δομικά συστατικά του περιβάλλοντος. Όμως όπως σωστά είπε ο διαπρεπής σύγχρονος φυσικός Στίβεν Χόκινς: «αν πραγματικά έπρεπε να αναγνωρίσουμε δικαιώματα πατέντας όπως αυτά που αναγνωρίζονται για τα γονίδια σήμερα μέσα από τη βιοτεχνολογία, τότε σε αυτή την περίπτωση θα έπρεπε να πληρώσουν τα μεγαλύτερα ποσά για πνευματικά δικαιώματα όλες οι κοινωνίες και οι εταιρίες σε φυσικούς όπως ο Dirac & o Plank κτλ»
Υπάρχει δηλαδή στο σημείο αυτό ένα ζήτημα για ένα νέο πολιτισμό σχέσεων γύρω από το τι είναι εμπορεύσιμο και τι μπορεί να παραγωγικοποιηθεί και να μπει σε διαδικασία βιομηχανικής διαχείρισης μέσα από τους φυσικούς πόρους. Η ιδιωτικοποίηση και η αποκλειστικότητα πρέπει να υποστούν το βάσανο της περιβαλλοντικής ηθικής και της διαλεκτικής της αδιαίρετης ολότητας τόσο της ανθρώπινης γνώσης, όσο και της φύσης και του πνεύματος.
Πρέπει να εκτιμήσουμε τι είναι διατηρητέο και τι πρέπει να διατηρήσει έναν δωρεάν χαρακτήρα και έναν χαρακτήρα αυθεντικότητας, μέσα στη φύση και στη σχέση μας μαζί της, ακόμη και την πνευματική.
Η παραγωγικοποίηση και εμπορευματοποίηση του περιβάλλοντος δεν είναι πλήρως στερημένη θετικών αξιών και για το περιβάλλον και για τη σχέση του πολιτισμού με αυτό.
Ο ίδιος ο πολιτισμός αναπτύχθηκε και απέκτησε αυτή τη δυναμική του, μια δυναμική που μας έφερε στο στάδιο μιας ζωηρής ευαισθητοποίησης απέναντι στις αξίες του περιβάλλοντος, μέσα από τις αναπτυξιακές διαδικασίες της οικονομίας και της πολιτικής για αυτήν.
Η παραγωγικοποίηση και η εμπορευματοποίηση του περιβάλλοντος από πολλούς ερμηνεύονται ως πολιτισμικές απαξιώσεις, ως απαξίωση για το ίδιο το περιβάλλον το οποίο δεν αποτιμάται στο βαθμό που δεν το εκμεταλλευόμαστε αλλά δυστυχώς μόνο στο βαθμό που το εκμεταλλευόμαστε.
Ίσως εδώ χρειάζεται μια επανάσταση στην λογιστική επιστήμη και στην οικονομία για την οικονομική αξιολόγηση και κοστολόγηση του φυσικού περιβάλλοντος ώστε και το δωρεάν να ανακτήσει την αξία του. Είναι μια νέα προοπτική που ανοίγεται και θα σημάνει έναν νέο οικονομικό και περιβαλλοντικό πολιτισμό.
Η τελευταία φάση παραγωγικοποίησης και εμπορευματοποίησης, η εμπορευματοποίηση των δομικών λίθων του φυσικού περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, γενετικά και ενεργειακά, είναι ιδιαίτερα κρίσιμη και έχει δημιουργήσει, σαν αντίρροπη τάση, τα ρεύματα της ηθικής και της εταιρικής ευθύνης για το περιβάλλον κτλ.
Εδώ ακριβώς πολλές φορές έχει ενσκήψει η φιλοσοφική, η θρησκευτική και η ανθρωπιστική θεώρηση των ζητημάτων αυτών. Σίγουρα πρέπει να ανοίξουμε νέους δρόμους στο μέλλον για την θεραπεία των παρενεργειών που δημιουργούνται από την εντατικοποίηση και από την εξάντληση στην αξιοποίηση των φυσικών πόρων.
Γιάννης Ζήσης, Δημοσιογράφος - Συγγραφέας
Μέλος της γραμματείας της ΜΚΟ Σόλων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου