της Ναόμι Γουλφ
Πηγή: ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Καθώς ο κόσμος αγωνίζεται να συνέρθει από την παραλίγο κατάρρευση της οικονομίας, το περασμένο Φθινόπωρο, υπάρχει μια κοινωνική ομάδα που εμφανίζεται να έχει πληγεί ιδιαίτερα από την κρίση: είναι οι γυναίκες της μεσαίας τάξης. Σύμφωνα με μια μία νέα έκθεση, φέτος ένα εκατομμύριο γυναίκες που ανήκαν στη μεσαία τάξη θα δηλώσουν χρεοκοπία ενώπιον δικαστηρίου. Σύμφωνα με την οικονομολόγο Ελίζαμπεθ Ουόρεν (Elizabeth Warren) «ο αριθμός τους υπερβαίνει εκείνο των γυναικών που θα εγγραφούν στο κολέγιο, που θα τις διαγνώσουν καρκίνο ή θα πάρουν διαζύγιο». Υπάρχει ένα δίδαγμα για εμάς στα βάσανά τους -κι εκείνα που συναντούν οι γυναίκες σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι χρεοκοπημένες αυτές γυναίκες, έχουν ανώτερη μόρφωση από τους άνδρες που δηλώνουν επίσης χρεοκοπία. Οι περισσότερες μάλιστα έχουν φοιτήσει, έστω και λίγα μόνο χρόνια, στην ανώτατη εκπαίδευση. Πάνω από το 50% ανάμεσά τους είναι ιδιοκτήτριες ακινήτων. Η αιτία που τις υποβίβασε από τη μεσαία τάξη στα όρια της φτώχειας θα πρέπει να αναζητηθεί σε κάποιον από τους παρακάτω τρεις παράγοντες, ή στους συνδυασμούς τους. Δύο εξ αυτών είναι οικονομικοί, ο τρίτος θα μπορούσε να θεωρηθεί συναισθηματικός Καταναλωτισμός Πρώτον, έχουν όλες τους δανειστεί. Η αλήθεια είναι πως όλοι μας λίγο-πολύ ξοδεύαμε περισσότερα από όσα κερδίζαμε τα τελευταία χρόνια, ενώ «φούσκωναν» όλες αυτές οι «φούσκες», αλλά οι χρεοκοπημένες γυναίκες της μεσαίας τάξης είχαν αναπτύξει «ειδικές σχέσεις» με το δανεισμό. Οι περισσότερες ανάμεσά τους ασκούν επαγγέλματα που τις υποχρέωναν σχεδόν να δανειστούν πολλά χρήματα, μόνο και μόνο για να εμφανίζουν την απαραίτητη για την κοινωνική τους αποδοχή εικόνα της «άνετης» διαβίωσης. 'Αλλες πάλι απλά έπεσαν θύματα όσων εποφθαλμιούσαν το πορτοφόλι τους, εταιρείες ειδών πολυτελείας και πιστωτικές κάρτες. Οι επιτήδειοι αυτοί ενισχύονται από το πώς τα μίντια προβάλλουν έναν ορισμένο τύπο καταναλωτισμού, σαν αναπόσπαστο στοιχείο της πετυχημένης θηλυκότητας: τα ρούχα του τελευταίου σχεδιαστή της μόδας· η τσάντα που είναι «ιν» αυτή τη σεζόν· οι σωστές ανταύγειες · ακόμα και το καμπριολέ αυτοκίνητο που σας κάνει ακαταμάχητη. Αυτού του είδους η πίεση δεν είναι αμερικανικό φαινόμενο. Μία νέα μεσαία τάξη εμφανίζεται σε όλο τον κόσμο -και περιοδικά σαν το «κοσμοπόλιταν» και το «βογκ» έχουν βάλει στο στόχαστρό τους κάθε γυναίκα της μεσαίας τάξης σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην Κίνα και την Ινδία, πολλές εξ αυτών είναι οι πρώτες γυναίκες με δικό τους εισόδημα στην ιστορία των οικογενειών τους -και οι πρώτες που έχουν πρόσβαση σε πολυτελή καταναλωτικά αγαθά. Νομική προστασία δανειστών Δεύτερος λόγος που οδήγησε ένα εκατομμύριο γυναίκες της μεσαίας τάξης στη χρεοκοπία είναι πως ο νόμος που τέθηκε σε εφαρμογή το 2005 αφήνει πια έκθετες τις γυναίκες -που δεν έχουν τη δυνατότητα να καταφύγουν σε πανάκριβες νομικές συμβουλές- στις απαιτήσεις των πιστωτικών καρτών (που δικαιούνται πια να απαιτήσουν από τις γυναίκες τις πιστώσεις των πρώην συζύγων τους, ακόμα και από τα κοινωνικά επιδόματα που προορίζονται για τα παιδιά τους!) «Οικονομικός αναλφαβητισμός» των γυναικών Αυτές οι πιέσεις είναι σοβαρές, και απασχολούν ήδη το δημόσιο διάλογο. Αλλά υπάρχει κι ένας τρίτος παράγοντας, οικονομικής πίεσης των γυναικών της μεσαίας τάξης, που σπανίως συζητείται δημοσίως και είναι σχεδόν αδύνατο να μετρηθεί. Έχει να κάνει με τις πολύπλοκες από συναισθηματική άποψη προσδοκίες των γυναικών από το χρήμα και τις ψυχολογικές προβολές τους σε αυτό. Στο πρόγραμμα κατάρτισης για νέες γυναίκες στο οποίο διδάσκω στο «Γούντχολ ίνστιτιουτ», βλέπουμε συχνά γυναίκες της μεσαίας τάξης (περισσότερο από ότι γυναίκες της εργατικής τάξης) που νιώθουν άσχημα να μιλούν για λεφτά. Όταν αναφέρουν το ζήτημα της αμοιβής τους -σε εργοδότες, επί παραδείγματι- το κάνουν με απολογητικό, ενοχικό τρόπο, λες και μιλάνε για κάτι κακό. Διστάζουν να διαπραγματευθούν την αμοιβή τους -και σπάνια ξέρουν πώς γίνεται αυτό. Θεωρούν πως το να ζητάνε λεφτά σε αντάλλαγμα για την εργασία τους δεν είναι αρκετά «γυναικείο». Θεωρούν συχνά πως αρκεί να εργάζονται δύο φορές πιο σκληρά από τους συναδέρφους τους, μην αναφερόμενες ποτέ στα επιτεύγματά τους ή την αξία τους, και κάποια στιγμή κάποιος υπεύθυνος θα τις προσέξει και θα τους προσφέρει μισθολογική αύξηση. Επιπλέον, πολλές γυναίκες συντηρούν μη ρεαλιστικές προσδοκίες για το οικονομικό τους μέλλον. Νέες γυναίκες της μεσαίας τάξης συχνά δεν αποταμιεύουν, ελπίζοντας, ακόμα σήμερα, πως τελικά θα σωθούν οικονομικά από έναν καλό γάμο. Αντί λοιπόν να εξοικονομούν κάποια χρήματα κάθε μήνα, προτιμούν να αγοράζουν ακριβά ρούχα ή να πηγαίνουν σε φημισμένα κομμωτήρια, επιλέγοντας ένα είδος «επένδυσης» στο (ρομαντικό τους) μέλλον. Η οικογενειακή τους ιστορία συχνά είναι παρόμοια: οι πιο ηλικιωμένες κυρίες της μεσαίας τάξης παραμένουν όχι σπάνια «οικονομικά αναλφάβητες» και εμπιστεύονται στους συζύγους τους τη διαχείριση των τραπεζικών λογαριασμών, την ασφάλισή τους, τη φορολογία κ.ο.κ.. Αυτό όμως τις καθιστά ιδιαιτέρως ευάλωτες οικονομικά σε περίπτωση διαζυγίου ή χηρείας. Το παράδοξο είναι πως παρατηρήσαμε πως οι γυναίκες της εργατικής τάξης (ή οι έγχρωμες γυναίκες) σπανίως εθελοτυφλούν σε τέτοιο βαθμό στις οικονομικές πραγματικότητες. Η εμπειρία μας λέει πως αντιθέτως τείνουν, πολύ περισσότερο από ότι οι λευκές γυναίκες της μεσαίας τάξης, να γνωρίζουν τα βασικά της οικονομικής διαχείρισης και της μισθολογικής διαπραγμάτευσης: δε διαθέτουν βλέπετε την πολυτέλεια να ονειροπολούν πως θα έρθει να τις σώσει οικονομικά ο λευκός πρίγκιπας πάνω στο άσπρο του άλογο. Σε αυτόν τον οικονομικό πραγματισμό των φτωχών γυναικών κι εκείνων που ανήκουν στην εργατική τάξη, οφείλονται και οι επιτυχίες του μικρο-χρηματοδότησης στον τρίτο κόσμο. Θα μου έκανε εντύπωση αν κάπου στον κόσμο οι γυναίκες της μεσαίας τάξης (που έχουν ανατραφεί θεωρώντας πως η οικονομική άγνοια -ή και η αφέλεια- είναι το κοινωνικά σωστό) θα μπορούσαν να αντεπεξέρθουν (χωρίς να επωφεληθούν από τον «εκπαιδευτικό ανελκυστήρα») στην οικονομική ανηφόρα στην οποία σκαρφαλώνουν με επιτυχία διαρκώς, σε ολόκληρο τον κόσμο, εκατοντάδες χιλιάδες φτωχές γυναίκες και γυναίκες της εργατικής τάξης. Στο νέο της βιβλίο «οικονομική οικειότητα», η Ζακέτ Τίμονς (Jacquette Timmons), μια ταλαντούχα οικονομική σύμβουλος που επικεντρώνεται στις γυναίκες, γράφει μεγάλες αλήθειες, που είναι πολύ χρήσιμες για όλες τις γυναίκες της μεσαίας τάξης που υφίστανται την οικονομική κρίση. «Σήμερα, πολλές γυναίκες κερδίζουν πολύ περισσότερα από ότι οι γυναίκες παλιότερα, αλλά κατά ειρωνικό τρόπο αυτό δε μεταφράζεται πάντα σε μεγαλύτερη οικονομική εξασφάλιση, λόγω του ότι πολλές γυναίκες θεωρούν "ταμπού" να συζητούν για τα οικονομικά τους». Οι γυναίκες της μεσαίας τάξης όλου του κόσμου θα ξεπεράσουμε αυτό το ταμπού όταν συνειδητοποιήσουμε πως η συζήτηση για τα λεφτά δεν αφορά ποτέ μόνο τα λεφτά: ο οικονομικός μας αλφαβητισμός είναι προϋπόθεση για να αντισταθούμε σε μια κοινωνική τάξη που θέλει τη γυναίκα της μεσαίας τάξης ευγενή, αδιάφορη για τα οικονομικά της, κακοπληρωμένη και εύκολο θύμα της καταναλωτικής υστερίας. Όταν συμβεί αυτό, όλοι οι άλλοι τρομεροί οικονομικοί λόγοι που οδηγούν στη χρεοκοπία τις γυναίκες της μεσαίας τάξης θα εξακολουθήσουν να υφίστανται: αλλά τουλάχιστο οι γυναίκες θα τους αντιμετωπίζουμε με τα μάτια ανοικτά και, θέλουμε να ελπίζουμε, πραγματοποιώντας πιο σώφρονες επιλογές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου