Σκέψεις για μια διαφορετική δημόσια διοίκηση και τοπική αυτοδιοίκηση

του Κώστα Σ. Καράμπελα

Πηγή: ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η εμπειρία από το «σχέδιο Καποδίστριας» μας αναγκάζει να σκεφτούμε ριζοσπαστικά προκειμένου την επιτυχία ενός δεύτερου στη σειρά ανάλογου εγχειρήματος («Καποδίστριας 2).

Δεν απαιτείται μόνον μια απλή συνένωση δήμων, βασισμένη σε πελατειακά, τοπικά, αναπτυξιακά ή άλλα κριτήρια. Απαιτείται μια ευρύτερη δράση, αποτελούμενη από μια δέσμη μέτρων για την καταπολέμηση της κακοδιοίκησης σε τοπικό αλλά και ευρύτερο επίπεδο, η οποία νομίζω ότι πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα όπως ενδεικτικά τα παρακάτω (κάποια από αυτά έχουν ήδη ακουστεί, κάποια άλλα όχι):

1. Ενοποίηση δήμων και κοινοτήτων στο μέγεθος των παλιών επαρχιών. Οι υπάρχοντες δήμοι και νομαρχίες θα αποτελούν «τοπικά διαμερίσματα» με τοπικό αντιδήμαρχο και νομάρχη. Οι πολύπλοκες τεχνοκρατικές ενέργειες των δήμων θα διενεργούνται κεντρικά σε επίπεδο έδρας (απομακρυσμένα από την πίεση της τοπικής εκλογικής πελατείας) και στις τοπικές αντιδημαρχίες θα ανατεθούν καθήκοντα συντήρησης έργων και διαχείρισης των θεμάτων της τοπικής κοινωνίας.

2. Υπαγωγή των «διευθύνσεων τοπικής αυτοδιοίκησης» των περιφερειών σε επίπεδο νομού, υπό διορισμένο περιφερειάρχη που θα εδρεύει στις έδρες των περιφερειών. Ο διορισμένος περιφερειάρχης θα έχει αρμοδιότητες σε θέματα πολεοδομίας, υγείας, παιδείας και ελέγχου νομιμότητας ώστε να εκπληρώνεται και η συνταγματική επιταγή του άρθρου 102§4 για διάκριση της τοπικής αυτοδιοίκησης σε πρώτο και δεύτερο βαθμό. Δημιουργία ειδικού συμβουλίου σε κάθε νομό, αρμόδιου για την εκδίκαση προσφυγών κατά των αποφάσεων του διορισμένου περιφερειάρχη στο πλαίσιο του ελέγχου νομιμότητας που αυτός διενεργεί.

3. Δημιουργία αιρετής περιφερειακής αυτοδιοίκησης σε δεύτερο βαθμό, η οποία θα ενσωματώσει τις νυν νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις οι οποίες πλέον θα αποτελούν νομαρχιακά διαμερίσματα της ευρύτερης περιφέρειας. Ο σημερινός νομάρχης θα είναι μέλος του περιφερειακού συμβουλίου -επίσης αιρετού- και θα εκλέγεται μέσω συνδυασμού στην ευρύτερη περιφέρεια. Ο επικεφαλής του συνδυασμού θα είναι και ο γενικός γραμματέας της αυτοδιοικούμενης περιφέρειας. Με τον τρόπο αυτό εκπληρώνεται και η συνταγματική επιταγή του άρθρου 102§1.

4. Κατάρτιση δικονομίας της υπηρεσίας επιτρόπου του ελεγκτικού συνεδρίου. Ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων μεταξύ περιφέρειας και ελεγκτικού συνεδρίου (ΕΛΣΥΝ), ώστε να πάψει το ΕΛΣΥΝ να διενεργεί «έλεγχο νομιμότητας» από την αρχή, αδιαφορώντας για το έργο της περιφέρειας. Η περιφέρεια θα είναι αρμόδια για το προσυμβατικό στάδιο και το ΕΛΣΥΝ για το μετασυμβατικό στάδιο των διαγωνισμών και η διαπιστωτική πράξη νομιμότητας της περιφέρειας θα αποτελεί αναγκαίο δικαιολογητικό για την κατάθεση χρηματικού εντάλματος προς έλεγχο στην υπηρεσία του επιτρόπου.

5. Αναγνώριση της ιδιαιτερότητας των μικρών νησιών της χώρας σε ότι αφορά τα συστήματα προσλήψεων, έργων και προμηθειών. Είναι παράλογο να ζητάς από τη Σκύρο, την Ιθάκη και το Καστελόριζο δημοσιεύσεις σε ειδικές εφημερίδες και το ΦΕΚ για την προμήθεια καυσίμων, λες και υπάρχει περίπτωση να ξεκινήσουν τάνκερ από τον Πειραιά να πάνε να παραδώσουν καύσιμα στο νησί. Η αρχή της ισότητας σημαίνει ότι αντιμετωπίζω τα όμοια με ίδιο τρόπο και τα ανόμοια λαμβάνοντας υπόψη τη διαφορετικότητά τους, αλλιώς πρόκειται για ισοπέδωση και όχι ισότητα.

6. Κατάργηση όλων των δημοτικών επιχειρήσεων (ΔΕΥΑ, κοινωφελείς, αμιγείς κ.λπ) και ενσωμάτωση των αντίστοιχων υπηρεσιών στους δήμους. Η ευέλικτη μορφή επιχειρηματικής δράσης χρησιμοποιήθηκε ως παράθυρο για την αποφυγή ελέγχων από το ΑΣΕΠ, την περιφέρεια και το ΕΛΣΥΝ. Κατόπιν αυστηρής αξιολογήσεως θα μπορούσαν να διατηρηθούν όσες εμφανίζουν κερδοφορία στα αποτελέσματα χρήσης τους.

7. Κατάργηση της διοικητικής αυτοτέλειας όλων των ΝΠΔΔ των δήμων (ΚΑΠΗ, φιλαρμονικές, πνευματικά κέντρα κ.λπ). Ανάθεση της διοικητικής τους υποστήριξης στο δήμο, σε ειδική διεύθυνση με συγκεντρωτικό έλεγχο. Είναι άσκοπη η κατάρτιση προϋπολογισμού και απολογισμού από τα εν λόγω νομικά πρόσωπα και γενικότερα η διακριτή λειτουργία τους από το δήμο.

8. Υποχρεωτική δημιουργία υπηρεσίας εσόδων σε κάθε δήμο με εισπράκτορες και διαδικασίες επιβολής κυρώσεων αναθεωρημένες και εφαρμοστέες. Παροχές μπόνους στο τέλος του χρόνου σε όσους περιορίσουν τα ανείσπρακτα κάτω από ένα όριο. Το τμήμα εσόδων πρέπει να στελεχώνεται με τα πιο άξια και ικανά στελέχη και όχι όπως συμβαίνει σήμερα με τους πιο πειθήνιους υπαλλήλους. Τα κάθε λογής ισοπεδωτικά και εξισωτικά επιδόματα να αντικατασταθούν με επιδόματα στους καλύτερους υπαλλήλους που παρουσιάζουν μετρήσιμα αποτελέσματα στον τομέα των εισπράξεων σύμφωνα με το νόμο.

9. Δημιουργία ανοικτής βάσης δεδομένων των κανονιστικών διατάξεων στο εθνικό τυπογραφείο και ηλεκτρονική αποστολή εγγράφων από και προς το υπουργείο εσωτερικών. Κατάργηση της έντυπης αποστολής των ΦΕΚ και των πάσης φύσεως διοικητικών εγγράφων με την ανάπτυξη διαδικτυακού συστήματος ασφαλούς αποστολής και λήψης εγγράφων. Διαδικτυακή επικοινωνία ανάμεσα στις δημόσιες υπηρεσίες και ηλεκτρονική αποστολή όλης της διοικητικής αλληλογραφίας. Η εκτύπωση θα γίνεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και όταν το ζητά ο πολίτης, προκειμένου να περισταλεί η σπατάλη και να προστατευθεί το περιβάλλον.

10. Δημιουργία επετηρίδας επιτυχόντων στον ΑΣΕΠ. Κατασκευή δεξαμενής επιτυχόντων από την οποία θα γίνονται οι προσλήψεις μόνιμων και συμβασιούχων υπαλλήλων για όλους τους φορείς του δημοσίου τομέα και των δημοτικών επιχειρήσεων.

11. Ενοποίηση όλων των σωμάτων επιθεωρητών διοίκησης. Κάθε ΕΔΕ θα γίνεται υποχρεωτικά εξωυπηρεσιακά, από «σώμα επιθεωρητών» που θα περιλαμβάνει ειδικευμένους υπαλλήλους αυξημένων προσόντων και ειδίκευσης (απόφοιτοι ΕΣΔΔ, ορκωτοί ελεγκτές, μηχανικοί κ.λπ). Τέλος στις καραγκιοζιές των εσωτερικών ΕΔΕ.

12. Καταγραφή όλων των αρμοδιοτήτων από τους διευθυντές και τους τμηματάρχες όλων των υπηρεσιών ανά τομέα και περικοπή κάθε άχρηστης ή επικαλυπτόμενης αρμοδιότητας. Το οκτάωρο και οι δημόσιοι υπάλληλοι να αφιερωθούν στα σοβαρά θέματα που αφορούν τη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος, την εξυπηρέτηση του πολίτη την αποτελεσματικότητα και την προάσπιση της αρχής της οικονομίας.

13. Ενδυνάμωση των προϊσταμένων. Παροχή πραγματικά αποφασιστικών αρμοδιοτήτων σε αυτούς -και αντίστοιχη αύξηση της ευθύνης τους. Οι διευθυντές θα έρχονται και θα παρέρχονται σύμφωνα με τις κρίσεις από το υπηρεσιακό συμβούλιο και θα περνάνε και καλοί και κακοί, αλλά να έχουν τη δύναμη να κάνουν τη διαφορά και να ευθύνονται αναλόγως. Οι διευθυντές γνωρίζουν τι χρειάζεται κάθε υπηρεσία.

14. Απαγόρευση της σύστασης νέων υπηρεσιών. Ό,τι είναι να γίνει θα γίνει μέσω των υπαρχόντων υπηρεσιών με ανακατανομή ή αναδιάρθρωση αυτών. Όχι στην καταπολέμηση της γραφειοκρατίας με τη σύσταση νέων υπηρεσιών-θέσεων διότι αυτοαναιρούμαστε.

15. Περιορισμός των προσλήψεων στο ελληνικό δημόσιο με την πρόσληψη ενός υπαλλήλου για κάθε τρεις που αποχωρούν. Όπου υπάρχει ανάγκη προσλήψεων σε σημείο που να μην μπορεί να λειτουργήσει η υπηρεσία να γίνει καταγραφή των αρμοδιοτήτων και να εξευρεθεί λύση με την περιστολή των καθηκόντων και τη μείωση των αρμοδιοτήτων της υπηρεσίας.

16. Συνεχόμενη κωδικοποίηση της νομοθεσίας με την έκδοση CD ή τη δημοσίευση στο διαδίκτυο της κωδικοποιημένης κάθε φορά νομοθεσίας.