Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου 2009

Ελβετία: αποκρυπτογραφώντας τις "εντυπωσιακές" λαϊκιστικές αφίσες

του Πασκάλ Σκιαρινί

Πηγή: ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η «δημοκρατική ένωση του κέντρου» (UDC) είναι το κόμμα που προκάλεσε το δημοψήφισμα για την ανέγερση νέων μιναρέδων επί της ελβετικής επικράτειας. Αυτό το δεξιό λαϊκιστικό κόμμα, που διαθέτει ισχυρή παρουσία στο «εθνικό συμβούλιο» καταλαμβάνοντας πάνω από το 1/4 των εδρών, αρέσκεται σε έντονες μιντιακές προκλήσεις, ιδίως μέσω των αφισών του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η τελευταία χρονικά αφίσα του, που απεικονίζει μια γυναίκα με μπούρκα με φόντο ένα χάρτη της Ελβετίας γεμάτο μιναρέδες. Ο Πασκάλ Σκιαρινί (Pascal Sciarini), διευθυντής του τμήματος πολιτικής επιστήμης του πανεπιστημίου της Γενεύης, αποκρυπτογραφεί ορισμένες από αυτές τις σκανδαλώδεις αφίσες και εξηγεί πώς «παίζει» η UDC με το πολιτικό φαντασιακό.
26 Σεπτεμβρίου 2004: δημοψήφισμα για την απλοποίηση της απόκτησης ιθαγένειας
«Η αφίσα της UDC "παίζει" με τους φόβους του μέσου Ελβετού, με τις έννοιες του αποδιοπομπαίου τράγου, του καταχραστή του συστήματος: οι εικονιζόμενοι στην αφίσα μπορεί να είναι πρόσφυγες, που καταχρώνται τα κοινωνικά επιδόματα, αλλά και νομιμοποιημένοι αλλοδαποί, που απειλούν να λεηλατήσουν την ελβετική ταυτότητα. Δείτε αυτά τα χέρια, όλα λίγο-πολύ μαυριδερά, που επιβουλεύονται τα ελβετικά διαβατήρια. Σε αυτή την αφίσα, η UDC σκηνοθετεί ένα απειλητικό περιβάλλον (η παγκοσμιοποίηση, οι μετανάστες) που υπονομεύει το "ελβετικό μοντέλο" και τα ήθη και έθιμα της χώρας».

Ιανουάριος 2007: καμπάνια κατά της νομιμοποίησης της κάνναβης
«Αυτή η αφίσα αξιοποιεί το φόβο για τον έμπορο των ναρκωτικών. Για να το κάνει, δε διστάζει να χρησιμοποιήσει την εικόνα του Γουλιέλμου Τέλου (Guillaume Tell), ενός από τους ιδρυτικούς μύθους της Ελβετίας, ο οποίος, αν και η ιστορία έχει αποδείξει πως δεν ήταν στ' αλήθεια Ελβετός, εξακολουθεί να συμβολίζει την αντίσταση των Ελβετών στην αυστροουγγρική επιβουλή, ένα είδος εθνικού Δαυίδ εναντίον Γολιάθ. Η UDC "παίζει" ακόμα με το κατ' εξοχήν ελβετικό σύμβολο του καταπέλτη, με τον οποίο σύμφωνα με το μύθο ο ήρωας πέτυχε το μήλο που είχε τοποθετήσει στο κεφάλι του γιου του, σώζοντας από τη σκλαβιά τα ελβετικά καντόνια. Εδώ όμως, αντί για καταπέλτη, ο ήρωας κρατάει μια σύριγγα. Από καθησυχαστική φιγούρα, ο Γουλιέλμος Τέλος μετατρέπεται σε απειλή. Ο μύθος ανατρέπεται: από σύμβολο προστασίας από τον εχθρό, ο Γουλιέλμος Τέλος εκπροσωπεί εδώ την απειλή των ναρκωτικών που εισβάλλει στην Ελβετία από το εξωτερικό, μέσω των εμπόρων ναρκωτικών»

10 Ιουλίου 2007: δημοψήφισμα λαϊκής πρωτοβουλίας για την «απέλαση των αλλοδαπών εγκληματιών»
«Η αφίσα αυτή εμφανίστηκε στις αρχές του καλοκαιριού, σε μια επικοινωνιακή εκστρατεία της UDC. Το κόμμα είχε προκαλέσει ένα δημοψήφισμα λαϊκής πρωτοβουλίας σύμφωνα με το οποίο οι αλλοδαποί που καταδικάζονταν θα έπρεπε να απελαύνονται: εξ ου και το μαύρο πρόβατο. Η συγκεκριμένη αφίσα έκανε πολύ θόρυβο. Η UDC κατηγορήθηκε πως παραβίαζε τον ελβετικό νόμο κατά του αντισημιτισμού και του ρατσισμού. Ασκήθηκε μάλιστα και δίωξη κατά του κόμματος, που όμως δεν απέδωσε. Πρόκειται για μια αφίσα ταυτόχρονα "σκληρή" ως προς το μήνυμά της, αλλά και ήπια ως προς τη μορφή της, πράγμα που επέτρεψε στην UDC να αποφύγει περαιτέρω νομικές περιπέτειες. Επί τω προκειμένω, η θέση της UDC ήταν πως η αφίσα "δεν αναφέρεται στους αλλοδαπούς, αλλά εν γένει στα 'μαύρα πρόβατα', μια παραβολή που οι πάντες γνωρίζουν τι σημαίνει". Πράγματι, οι πάντες γνωρίζαμε τι σήμαινε η αφίσα, αλλά η UDC είχε κατορθώσει να περάσει το μήνυμά της με αρκετά έμμεσο τρόπο, ώστε να μπορεί να ισχυρίζεται πως η αφίσα της δεν αναφερόταν στο χρώμα του δέρματος των μεταναστών».

21 Οκτωβρίου 2007: προεκλογική αφίσα για τις περιφερειακές εκλογές
«Εδώ έχουμε μια πολύ πιο άμεση επίθεση, όχι πια από την εθνική οργάνωση της UDC, αλλά από την περιφερειακή του οργάνωση στο καντόνι του Βαλέ. Η UDC συνηθίζει να "παίζει" με τα όρια. Αλλά όμως, σε αντίθεση π.χ. με κόμματα σαν το γαλλικό "εθνικό μέτωπο" σπάνια καταφεύγει σε ανοικτά ρατσιστικές ή αντισημιτικές δηλώσεις. Φυσικά στις γραμμές της υπάρχουν και ρατσιστές και αντισημίτες, αλλά εκδηλώνονται με τρόπο τόσο έμμεσο ώστε να μην μπορούν να κατηγορηθούν ευθέως. Αλλά στην αφίσα αυτή, η UDC του Βαλέ υπερέβη τα εσκαμμένα: το μήνυμα είναι εξαιρετικά προσβλητικό για τους μουσουλμάνους, αφού απεικονίζονται τα οπίσθιά τους σε συνδυασμό με το μήνυμα "χρησιμοποιήστε το κεφάλι σας για να ψηφίσετε". Πάντως το μήνυμα αυτό δεν υιοθετήθηκε από την εθνική διοίκηση της UDC».

5 Οκτωβρίου 2009: διαφήμιση στην «τριμπιούν ντε Ζενέβ»
«Αυτή η καταχώρηση ήταν προσωπική πρωτοβουλία του προέδρου της UDC Γενεύης Σολί Παρντό (Soli Pardο), που την πλήρωσε από την τσέπη του. Έγινε μάλιστα αντικείμενο κριτικής, όχι μόνο από την εθνική διοίκηση της UDC, αλλά και από τους ομοϊδεάτες του στη Γενεύη. Στη διαφήμιση γίνεται ένα αμάλγαμα μεταξύ των εγκαινίων μιας σιδηροδρομικής γραμμής που συνδέει τη Γενεύη με το Ανεμάς της Γαλλίας και της επικείμενης "εισβολής" των "κατακαθιών" από τα σύνορα. Η διαφήμιση σόκαρε τη Γαλλία. Αλλά αυτά είναι αναμενόμενα όταν κανείς παίζει στα όρια, προς άγραν ψήφων. Στη Γενεύη, η UDC βρέθηκε να πιέζεται στα δεξιά της από το νεοσύστατο "κίνημα πολιτών Γενεύης" (MCG), που το ίδρυσαν διαφωνούντες της UDC αναδεικνύοντας τα "διάτρητα σύνορα" της χώρας ως υπεύθυνα για όλα των δεινά της Γενεύης. Εμπρός στον κίνδυνο της απώλειας της εκλογικής της δύναμης από το MCG, η UDC προσπάθησε να αντιδράσει την τελευταία στιγμή και να περιορίσει την αιμορραγία των ψήφων της προς τα δεξιά. Εις μάτην, αφού τελικά στις τοπικές εκλογές της 11ης Οκτωβρίου, το MCG αναδείχθηκε πρώτο κόμμα στο καντόνι. Αλλά σε εθνικό επίπεδο, η UDC δεν παύει να κερδίζει πόντους. Από το 1991 έχει αυξήσει τις δυνάμεις της κατά 250%. Από μικρότερος εταίρος της οικουμενικής κυβέρνησης, είναι σήμερα ο μεγαλύτερος, με πάνω από 30% των ψήφων. Για καιρό, η γαλλόφωνη Ελβετία έμοιαζε να μην επηρεάζεται από το φαινόμενο. Όχι πια όμως, από τη στιγμή που το κόμμα κεφαλαιοποίησε με μεγάλη επιτυχία το καινούργιο πολιτικό δίλημμα που έθεσε, αυτό των "ανοικτών" ή "κλειστών" συνόρων».
29 Νοεμβρίου 2009 : δημοψήφισμα λαϊκής πρωτοβουλίας ενάντια στην ανέγερση μιναρέδων στην Ελβετία
«Το "ναι" στο δημοψήφισμα λαϊκής πρωτοβουλίας για τους μιναρέδες ξεπερνά τα όρια μιας απλής εκλογικής επιτυχίας της UDC. Η επικράτηση μόνης της UDC κατά όλων των υπολοίπων πολιτικών κομμάτων της χώρας είναι ένα εξαιρετικά σπάνιο γεγονός. Συνήθως, απέναντι στο μέτωπο των υπόλοιπων κομμάτων, οι προτάσεις της UDC δεν "περνάνε". Ακόμα κι οι υπέρμαχοι του "ναι" φάνηκε να αιφνιδιάζονται, και όχι πάντα θετικά, από την έκταση της νίκης τους. Κι εδώ βρίσκεται το παράδοξο της εκλογής αυτής: ακόμα και για την UDC, πολιτικός στόχος σε αυτό το δημοψήφισμα δεν ήταν τόσο να "περάσει" η πρότασή της, όσο να φέρει ένα καλό αποτέλεσμα, να συζητηθεί ως κόμμα και να κεφαλαιοποιήσει την απήχησή της στις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Η αφίσα προχωρά σε ένα αμάλγαμα μεταξύ του μιναρέ, που είναι καθαρά θρησκευτικό σύμβολο, και του ριζοσπαστικού Ισλάμ, που απεικονίζεται με τη μορφή της γυναίκας με την μπούρκα. Οι μιναρέδες λειτουργούν ως αναφορά στον υποτιθέμενο εξισλαμισμό της Ελβετίας. Είναι αλήθεια πως σήμερα υπάρχουν στην Ελβετία περισσότεροι μουσουλμάνοι από ότι παλιότερα -400,000 σε ένα πληθυσμό 7 εκατομμυρίων- αλλά στη μεγάλη τους πλειοψηφία είναι πολύ μετριοπαθείς. Οι υποστηρικτές του "ναι" βρίσκονταν σε σύγχυση: επιτιθέμενοι στην ανέγερση μιναρέδων ήθελαν να καυτηριάσουν το ακραίο Ισλάμ, στην τρομοκρατία, το πρόβλημα των Ελβετών ομήρων στη Λιβύη. Αλλά η στρατηγική τους αποδεικνύεται παντελώς αντιπαραγωγική, αφού καταρρακώνει στην εικόνα της χώρας στο εξωτερικό και πιθανότατα θα οδηγήσει σε παροξυσμό τις επιθέσεις εναντίον της Ελβετίας».

Δεν υπάρχουν σχόλια: