Αναγκαστική και επαχθής συμβίωση

του Γιώργου Παγουλάτου

Πηγή: ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η «ιδεολογική καθαρότητα» ως στόχος δεν αρμόζει στα πολυσυλλεκτικά κόμματα εξουσίας. Μια καθαρόαιμη συντηρητική-δεξιά ΝΔ, υπό κανονικές συνθήκες, θα ισοδυναμούσε με αποστολή εκλογικής αυτοκτονίας. Από την άλλη πλευρά, η «ιδεολογική καθαρότητα» για την κεντροδεξιά είναι στόχος εγγενώς αντιφατικός: η ευρωπαϊκή κεντροδεξιά από μόνη της είναι ένα υβρίδιο πολιτικού συντηρητισμού και φιλελευθερισμού (ή, αν θέλετε, εθνικο-λαϊκισμού και ευρω-εκσυγχρονισμού), στο οποίο καθοριστικός γνώμονας είναι ο πραγματισμός. Αυτό που έχει σημασία όμως είναι η δοσολογία: πόσο φιλελεύθερη και ευρωπαϊστική θα είναι η κεντροδεξιά ΝΔ του Αντώνη Σαμαρά; Ή αντιστρόφως, πόσο εθνικιστική και πόσο εξαρτημένη από τα παραδοσιακά αντανακλαστικά μιας «λαϊκής δεξιάς»; Οι λέξεις «πλήρως» ή «καθόλου», όπως είπαμε, αποκλείονται εκ προοιμίου.
Επομένως, μπορούμε να θεωρήσουμε ως δεδομένο ότι η ΝΔ του Α. Σαμαρά αργά η γρήγορα θα αποσαφηνίσει ένα πολυσυλλεκτικό προφίλ κεντροδεξιάς, όπου τόσο η δεξιά όσο και η κεντροδεξιά συνιστώσα θα είναι ορατές, αν και όχι απαραίτητα στον ίδιο βαθμό. Μπορούμε επίσης να πιθανολογήσουμε ότι, με δεδομένο το προσωπικό πολιτικό στίγμα του νέου αρχηγού, στη ΝΔ του Α. Σαμαρά τα παραδοσιακά, συντηρητικά, καθαρόαιμα δεξιά στρώματα θα αισθάνονται «στο σπίτι τους». Τούτου λεχθέντος, έχοντας καταγραφεί στη συντηρητική δεξιά πτέρυγα, μια ηγεσία Σαμαρά θα έχει ευρύ χώρο ανάπτυξης προς το κέντρο, οικειοποιούμενη τη φιλελεύθερη κεντροδεξιά. Στην πολιτική διεθνώς είναι γνωστό το σύνδρομο «Νίξον (Nixon) στην Κίνα» -ή «Ντε Γκoλ (De Gaulle) στην Αλγερία», ή «Γιτζάκ Ράμπιν (Yitzhak Rabin) στους Παλαιστίνιους»: ένας πολιτικός με αδιαφιλονίκητες συντηρητικές, αντικομμουνιστικές ή εθνικιστικές περγαμηνές έχει περιθώρια -έχοντας καλύψει την δεξιά του- να κάνει την μεγάλη υπέρβαση, το μεγάλο άνοιγμα προς την άλλη πλευρά. Θα περιμέναμε κάτι τέτοιο από μια ηγεσία Α. Σαμαρά; Θα ήταν πρόωρο για την ώρα, αλλά δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί σε βάθος χρόνου.
Το ότι οι δύο κεντροδεξιές συνιστώσες, φιλελεύθερη/συντηρητική ή κεντρώα/δεξιά ή ευρωπαϊστική/εθνικιστική, συναιρούνται και συντίθενται στο πλαίσιο της κεντροδεξιάς, δεν σημαίνει ότι οι διαφορές τους δεν είναι σημαντικές.
Ο συντηρητικός αντιμετωπίζει τις αλλαγές και την ανασφάλεια που δημιουργεί η αναπόφευκτη εξέλιξη της κοινωνίας με αμυντικότητα, τάση περιχαράκωσης και νοσταλγία ενός εξιδανικευμένου παρελθόντος. Αντιμέτωπος με την πολύπλοκη διεθνοποιημένη πραγματικότητα καταφεύγει στις γνώριμες θεμελιώδεις συντηρητικές αξίες: έθνος, θρησκεία, παράδοση, οικογένεια, τάξη και ασφάλεια.
Ο συντηρητικός αντιμετωπίζει αρνητικά και καχύποπτα την ανοιχτή κοινωνία και τον κοσμοπολιτισμό, τους θεσμούς και τις διαδικασίες διεθνούς ολοκλήρωσης. Αντιπαθεί τους «ξένους», ρέπει σε ψευδαισθήσεις εθνικής μοναδικότητας, κυριαρχείται από μια έμμονη ιδέα εξωτερικών απειλών και εσωτερικών εχθρών του ελληνισμού. Κατοικεί μιαν «ανάδελφη» πατρίδα, μόνιμο θύμα των ξένων δυνάμεων. Αποθεώνει τη δημόσια τάξη, υποτιμά τα ατομικά δικαιώματα μπροστά στο «συμφέρον της πλειονότητας».
Για να είμαστε δίκαιοι: στις νεωτεριστικές ακρότητες κάθε εποχής, υπήρχαν πάντοτε κάποιοι φρόνιμοι συντηρητικοί που κουνούσαν το κεφάλι με επιφυλακτικότητα προειδοποιώντας για τα χειρότερα. Η κοινωνία χρειάζεται πάντοτε ένα μείγμα συντηρητισμού και προόδου. Και ο κεντροδεξιός πυλώνας του ελληνικού δικομματισμού συγκροτείται ως αναγκαστική (και συχνά αμοιβαία επαχθής) συμβίωση συντηρητικών και φιλελευθέρων. Η τελική δοσολογία μεταξύ των δύο θα κρίνει όχι μόνο τη νέα πολιτική φυσιογνωμία της ΝΔ, αλλά και τις νέες ισορροπίες του πολιτικού μας συστήματος.