Το πλοίο των τρελών

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ
καθηγητή Σύγχρονης Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στα ΝΕΑ: Σάββατο 8 Μαΐου 2010

Η διατύπωση του γενικού ερωτήματος «πού πάμε;» δεν μπορεί να τύχει γενικής απάντησης. Ο λόγος είναι απλός: δεν πάμε όλοι μαζί, δεν πάμε στον ίδιο τόπο, δεν ταξιδεύουμε στην ίδια καμπίνα, δεν ελπίζουμε τα ίδια, δεν θα έχουμε- αυτό είναι σίγουρο - την ίδια τύχη στη διάρκεια και στο τέλος του ταξιδιού μας.

Η «ιστορική» διαδρομή είναι κατανοητή, την έχουμε ξαναδεί στη σύντομη ιστορία του καπιταλισμού. Τα κέρδη των κεφαλαίων πολλαπλασιάστηκαν τα προηγούμενα χρόνια, συσσωρεύτηκαν, επενδύθηκαν σε περιουσιακά στοιχεία, έγιναν ακίνητα, έγιναν μετοχές, έγιναν τοκογλυφικά παιχνίδια, έγιναν τζόγος ή και κραυγαλέα επίδειξη πλούτου. Προοδευτικά μαζεύτηκαν τόσα πολλά που δεν μπορούσαν να γίνουν τίποτε άλλο. Τότε έγιναν φούσκες, πλασματικές αξίες, τίτλοι και χαρτιά σε πληθωρισμό. Οπως είναι λογικό, σε κάποιο σημείο οι φούσκες έσκασαν, ένα σημαντικό μέρος του «αποθησαυρισμένου» κεφαλαίου έπρεπε να καταστραφεί για να ξαναρχίσει η διαδικασία της συσσώρευσης του κεφαλαίου από την αρχή.

Η παραπάνω διαδικασία κλόνισε ιδρύματα χρηματοπιστωτικά και άλλα, και δημιούργησε αυτό που ορίζουμε ως κρίση. Ο καπιταλισμός σε αυτήν τη μονοπωλιακή του φάση έχει έτοιμο το αντίδοτο για τέτοιου είδους καταστάσεις: τα κράτη και οι κυβερνήσεις τους μπαίνουν μπροστά, επιδοτούν τους αναξιοπαθούντες κεφαλαιούχους και τα χρηματοπιστωτικά τους ιδρύματα και ξαναστήνουν στα πόδια του το σύστημα. Για να το κάνουν αυτό αφενός δανείζονται βάζοντας τα τοκοχρεολύσια στον λογαριασμό των εργαζομένων, αφετέρου οργανώνουν τη ριζοσπαστικότερη εκμετάλλευση της εργασίας. Την απόσπαση δηλαδή ολοένα και μεγαλύτερου κομματιού από τα αγαθά και τις υπηρεσίες που οι εργαζόμενοι παράγουν. Οργανώνουν δηλαδή τη λεηλασία των φτωχότερων υπέρ των πλουσιότερων και αυτό το ονομάζουν μηχανισμό για την υπέρτατη σωτηρία. Και μας καλούν να γίνουμε πατριώτες αυτοί οι απάτριδες...

Η βασική ιδέα του όλου σχεδίου είναι προφανής: οι φτωχοί στον Καιάδα, οι πλούσιοι πίσω στα παλάτια τους, ίσως πλουσιότεροι από πριν, οπωσδήποτε όμως με νέες «εκσυγχρονισμένες» δυνατότητες για τη λεηλασία και την ιδιοποίηση του πλούτου που άλλοι παράγουν. Βλέπετε... δεν πρόκειται για το ίδιο ταξίδι...

Μέσα στο ίδιο «πλοίο των τρελών» (παραπέμπω στη σχετική διάσημη ταινία) ταξιδεύουν και οι διανοούμενοι, η φάρα μου. Για μία ακόμα φορά, σαστισμένοι και ανάξιοι των καταστάσεων. Οι περισσότεροι ενεργά βοηθούν στην παραγωγή καπνού για να συσκοτίσουν τα όσα συμβαίνουν. Οσο αργότερα καταλάβει ο κόσμος τι γίνεται... τόσο το καλύτερο για το σύστημα. Παράξενος ζήλος εάν σκεφθεί κανείς ότι οι περισσότεροι από αυτούς πληρώνονται πολύ λιγότερο από τους δημοσιογράφους για να κάνουν την ίδια δουλειά. Βλέπετε, το σύνθημα «Ή με το κεφάλαιο ή με τους εργάτες!» έχει μια απόλυτη ακρίβεια στις μέρες αυτές που ζούμε και στις μέρες που θα ζήσουμε εμείς και τα παιδιά μας..