ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΨΥΧΗ

του Ραλφ Β. Έμερσον

Πηγή: ΣΟΛΩΝ

Αυτή η ενέργεια (της ψυχής) δεν κατέρχεται μέσα στην ατομική ζωή με κανένα άλλο τρόπο παρά με πλήρη κατοχή. Έρχεται στον ταπεινό και τον απλό. Έρχεται σε όποιον εξαλείφει αυτό που είναι ξένο και υπεροπτικό. Έρχεται σαν ηρεμία και μεγαλοπρέπεια.
Όταν δούμε αυτούς στους οποίους κατοικεί γνωρίζουμε νέους βαθμούς μεγαλοσύνης. Από εκείνη την έμπνευση ο άνθρωπος επιστρέφει με ένα αλλαγμένο τόνο. Δε μιλά με τους ανθρώπους αποβλέποντάς την άποψή τους. Τους δοκιμάζει. Απαιτεί από μας να είμαστε λιτοί και ειλικρινείς.

Αυτός που ταξιδεύει άσκοπα προσπαθεί να εξωραΐσει τη ζωή του μνημονεύοντας τον λόρδο την πριγκίπισσα και τη δούκισσα, που του μίλησε. ο φιλόδοξος λαϊκός σου δείχνει τα μαχαιροπήρουνα του, τα κουζινικά του και τα δαχτυλίδια του και φυλά τις κάρτες τους και τα ευχαριστήριά τους. Οι πιο καλλιεργημένοι, ερμηνεύοντας την εμπειρία τους, επιλέγουν την ευχάριστη, ποιητική κατάσταση - την επίσκεψη στη Ρώμη, την ιδιοφυΐα που είδαν, το λαμπρό φίλο που γνωρίζουν.
Επιπλέον ίσως να αναφέρουν το θαυμάσιο τοπίο, τα φώτα του βουνού, τις σκέψεις που έκαναν χθες πάνω στο βουνό-και μ’ αυτό τον τρόπο ζητούν να ρίξουν μια ρομαντική χροιά πάνω στη ζωή τους. Αλλά η ψυχή που προσφεύγει στη λατρεία του μεγάλου Θεού είναι λιτή και ειλικρινής. Δεν είναι γαλαζοαίματη, δεν έχει θαυμάσιους φίλους, ούτε ιπποσύνες, ούτε περιπέτειες. Δε ζητά θαυμασμό. Ζει μέσα στο σήμερα, στην ειλικρινή εμπειρία της κοινής ημέρας.


Γιατί η μετάδοση της αλήθειας της ψυχής είναι το ανώτατο γεγονός στη φύση, εφόσον δε δίνει κάτι από τον εαυτό της, αλλά δίνει τον εαυτό της ή περνά μέσα στον άνθρωπο και γίνεται ένα μ’ αυτόν που φωτίζει. Ή ανάλογα με εκείνη την αλήθεια τη δέχεται μέσα του, την παίρνει μέσα στον εαυτό του.

Ένα ρίγος διαπερνά όλους τους ανθρώπους όταν δέχονται τη νέα αλήθεια, ή όταν εκτελείται μια μεγάλη πράξη που προέρχεται από την καρδιά της φύσης. Σ’ αυτές τις μεταδόσεις η δύναμη να βλέπουμε δε διαχωρίζεται από τη θέληση να κάνουμε, αλλά η ενόραση προέρχεται από την υπακοή και η υπακοή προέρχεται από μια χαρούμενη αντίληψη. Κάθε στιγμή που το άτομο νιώθει να διακατέχεται από αυτή είναι αξιομνημόνευτη. Από την αναγκαιότητα της σύστασης μας ο ενθουσιασμός συνοδεύει τη συνείδηση του ατόμου για εκείνη τη θεία παρουσία. Ο χαρακτήρας και η διάρκεια αυτού του ενθουσιασμού διαφέρει σύμφωνα με το επίπεδο του ατόμου από μια έκσταση και υπνωτική κατάσταση και προφητική έμπνευση - που είναι η πιο σπάνια εμφάνισή του - στην πιο αμυδρή λάμψη του αγνού αισθήματος, στην οποία η μορφή ζεσταίνει, όπως η φωτιά του σπιτιού, όλες τις οικογένειες και τις ενώσεις των ανθρώπων, και κάνει δυνατή την κοινωνία.

Τα πράγματα που θεωρούμε τώρα σταθερά, το ένα μετά το άλλο, θα αποσπαστούν ως ώριμο φρούτο από την εμπειρία και θα πέσουν. Ο άνεμος θα τα φυσήξει και που θα τα πάει κανείς δεν ξέρει.
Το τοπίο, τα σχήματα, η Βοστόνη, το Λονδίνο είναι γεγονότα τόσα φευγαλέα όσο οποιοσδήποτε θεσμός του παρελθόντος ή οποιαδήποτε πνοή ομίχλης ή καπνού, και το ίδιο ισχύει για την κοινωνία και τον κόσμο. Η ψυχή κοιτάζει σταθερά προς τα μπρος, δημιουργώντας ένα κόσμο μπροστά της, αφήνοντας κόσμους πίσω της. Δεν έχει ημερομηνίες, ούτε τελετές, ούτε πρόσωπα, ούτε ειδικότητες, ούτε ανθρώπους. Η ψυχή γνωρίζει μόνο την ψυχή. Ο ιστός των γεγονότων είναι ο ρευστός μανδύας με τον οποίο είναι ντυμένη.

Ο ρυθμός της προόδου πρέπει να υπολογιστεί με τους δικούς της νόμους και όχι με την αριθμητική. Οι πρόοδοι της ψυχής δε γίνονται βαθμωτά, όπως θα μπορούσε να παρουσιαστεί με την κίνηση πάνω σε μια ευθεία γραμμή, αλλά μάλλον με μια άνοδο επιπέδου, όπως μπορεί να παρουσιαστεί από τη μεταμόρφωση-από το αυγό στο σκουλήκι, από το σκουλήκι στην πεταλούδα. Οι αναπτύξεις της ιδιοφυΐας έχουν κάποιο συνολικό χαρακτήρα, που δεν προωθούν το εκλεκτό άτομο μπροστά από το John, μετά τον Adam και μετά το Richard και δίνουν στον καθένα τον πόνο της κατωτερότητας-αλλά με κάθε μικρή ανάπτυξη ο άνθρωπος επεκτείνεται εκεί που δουλεύει, περνώντας, σε κάθε παλμό, τάξεις και πληθυσμούς ανθρώπων. Με κάθε θεία ώθηση ο νους σκίζει τα λεπτά ρήγματα του ορατού και του περιορισμένου και βγαίνει στην αιωνιότητα και εισπνέει και εκπνέει τον αέρα της. Συνδιαλέγεται με αλήθειες που λέγονταν πάντοτε στον κόσμο και αποκτά συνείδηση μιας πιο στενής συμπάθειας με το Ζήνωνα και τον Αρριανό, παρά με τα άτομα στο σπίτι.

Αυτός είναι ο νόμος του ηθικού και του νοητικού κέρδους. Το απλό προβάλλει με μια συγκεκριμένη ελαφρότητα όχι κάποιας ιδιαίτερης αρετής, αλλά στο χώρο όλων των αρετών. Βρίσκεται μέσα στο πνεύμα που τις περιέχει όλες. Η ψυχή απαιτεί αγνότητα, αλλά δεν είναι αγνότητα. Απαιτεί δικαιοσύνη αλλά δεν είναι δικαιοσύνη. Απαιτεί αγαθοεργία αλλά είναι κάτι καλύτερο. Έτσι υπάρχει κάποια κάθοδος και προσαρμογή που γίνεται αισθητή όταν σταματάμε να μιλάμε για την ηθική φύση για να επιβάλλουμε μια αρετή που μπορούμε να την απολαύσουμε.

_______________________________
Αποσπάσματα από Essays του Αμερικανού ποιητή και φιλοσόφου R. W. Emerson