Ξύδι Βαλσάμικο ... ‘βάλσαμο’ για τη ζωή

Γευστική πινελιά σε σαλάτες και ψητά φαγητά, καθώς ενισχύει και αναδεικνύει τα θρεπτικά συστατικά χωρίς να τα καλύψει. Χρονολογείται από τους Ρωμαίους, οι οποίοι ξεκίνησαν να βράζουν το χυμό από τα σταφύλια με σκοπό τη φύλαξή του για τη χειμερινή περίοδο. Μοιάζοντας περισσότερο με κρασί παρά με ξύδι, αναπτύσσει τις πολύπλοκες γεύσεις του και αποκτά τη σιροπιαστή αυτή σύστασή του, σχεδόν σαν καραμέλα, μέσα σε μια σειρά παλιών ξύλινων βαρελιών.

Πράγματι το βαλσάμικο ξύδι είναι πολύ αρωματικό και διατίθεται σε πολλές απαλές και λεπτές γεύσεις. Το αυθεντικό βαλσάμικο ξύδι ωριμάζει για τουλάχιστον 6 έτη και κατά προτίμηση για 12, αν και υπάρχουν περιπτώσεις όπου η διαδικασία ωρίμανσής του διαρκεί πολύ περισσότερα έτη φτάνοντας έως και 150! Ο παραδοσιακός τόπος προέλευσής του απαντά στη Μοντένα της Ιταλίας, πριν από μια χιλιετία. Παράγεται από το χυμό άσπρων σταφυλιών ποικιλίας Trebbiano, μην έχοντας υποστεί καμία ζύμωση. Τα βακτηρία διασπούν τα σάκχαρα και τα μετατρέπουν κατευθείαν σε ξύδι. Η διαδικασία περιλαμβάνει, αρχικά, το βράσιμο του χυμού των σταφυλιών, η οποία γίνεται αργά και σταθερά σε χάλκινα δοχεία πάνω σε φωτιά μέχρι ο όγκος τους να μειωθεί κατά 1/3 και τελικά να παραχθεί ένα γλυκό, έντονα φρουτώδες σιρόπι. Εν συνεχεία, υλοποιείται η ωρίμανσή του μέσα σε μια σειρά από βαρέλια, προκειμένου να αποκτήσει το ιδιαίτερο άρωμα του, το σκούρο χρώμα του και την καυστική γλυκύτητά του, ανάλογα με το είδος του ξύλου – καστανιάς, μουριάς, πεύκου, βελανιδιάς και κερασιάς – που χρησιμοποιείται στην κατασκευή των βαρελιών. Εξάλλου, η ετυμολογία της λέξης ‘Βαλσάμικο’, που σημαίνει ‘σαν βάλσαμο’, αναφέρεται στο γεγονός ότι είναι παχύρευστο και αρωματικό.

Ποσοστά περιεκτικότητας σε θρεπτικά στοιχεία και οφέλη για την υγεία:
Περιέχει μόνο λίγους υδατάνθρακες και τα 100gr αποδίδουν 88 θερμίδες(kcal). Περιέχει σε μικρές συγκεντρώσεις σίδηρο, ασβέστιο, νάτριο, μαγγάνιο και μαγνήσιο. Δίνει μια πλούσια γλυκόξινη γεύση και ένα μοναδικό βελούδινο άρωμα σε όλα τα φαγητά που χρησιμοποιείται.

Στη χώρα μας, η Καλαμάτα και η Κρήτη παράγουν βιολογικό ελληνικό βαλσάμικο ξύδι. Στις περιοχές αυτές το βαλσάμικο ξύδι παράγεται από κόκκινα σταφύλια (πχ. κορινθιακές ποικιλίες, ποικιλία ‘Ρωμέικο’) και όχι από λευκά, γεγονός που προσδίδει υψηλή διατροφική αξία στο ξύδι. Πιο συγκεκριμένα, περιέχει υψηλά ποσοστά σε φαινολικές ενώσεις και βιοφλαβονοειδή, ουσίες με ισχυρότατη αντιοξειδωτική δράση. Ενδεικτικά αναφέρουμε, ότι ο βαλσάμικο ξύδι είναι 4 φορές περισσότερο αντιοξειδωτικό από τα φρούτα και λαχανικά! Είναι πράγματι ένα φυσικό προϊόν χωρίς πρόσθετα γλυκαντικά, συντηρητικά και χρώματα.
Έχει δειχθεί ότι μια ισορροπημένη κατανάλωση πιθανόν να μειώνει τα καρδιαγγειακά επεισόδια, τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και τον κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη (Rev Med Chir Soc Med Nat Iasi, 2007). Επίσης, βελτιώνει τη στομαχική λειτουργία, εμποδίζει τη δημιουργία χολόλιθων, προστατεύει το δέρμα, διευκολύνει την κυκλοφορία του αίματος στους ιστούς, δρα ως αντιφλεγμονώδες και αντισηπτικό και αυξάνει την αντίσταση στη γρίπη (J Am Coll Cardiol, 2000).

Εξαιτίας της εξαιρετικής δράσης του σε γαστρεντερικές διαταραχές, μερικοί το πίνουν σε μικρά ποτηράκια τελειώνοντας το γεύμα τους!
Αντιλαμβανόμαστε επομένως ότι η φύση δια μέσου των τροφίμων της, δεν μας προσφέρει μόνο τα θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για την επιβίωση μας αλλά μας δίνει απλόχερα πολύτιμες δραστικές ουσίες που θωρακίζουν την υγεία μας.

Προτεινόμενος τρόπος κατανάλωσης:
Το βαλσάμικο ξύδι διαθέτει μια γεμάτη δρύινη γεύση, που το καθιστά το ιδανικό συστατικό σε συνταγές με κρέας ή ψάρι, σε φρούτα, τυριά, ζυμαρικά, παγωτά, σε μαρινάδες και σε σαλάτες με ωμά ή βρασμένα λαχανικά. Το συνδυάζουν πολλές φορές με αγνό παρθένο ελαιόλαδο.

Προτεινόμενος τρόπος αγοράς:
Όταν το ξύδι είναι έτοιμο, ελέγχεται από τον DOC ή τον CSQA, εποπτικούς φορείς που είναι ανάλογοι με αυτόν που επιβλέπει την ποιότητα των γαλλικών και ιταλικών κρασιών. Για το αυθεντικό βαλσάμικο ξύδι, αναζητείστε στην ετικέτα τις λέξεις Aceto Balsamico Tradizione di Modena ή Consortium of Producers of Aceto Balsamnivo Tradizione di Reggio-Emilia. Το βαλσάμικο ξύδι που δε φέρει αυτή την ένδειξη στην ετικέτα του έχει συνήθως ωριμάσει για 6 έως 12 μήνες σε ανοξείδωτες δεξαμενές ή για 2 έως 12 χρόνια σε ξύλινα βαρέλια. Το καλύτερης ποιότητας βαλσάμικο ξύδι ωριμάζει για πάνω από 25 χρόνια και το κόστος του κυμαίνεται από 100 μέχρι 350 ευρώ το μπουκάλι!


ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. ΒΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ MMedSc
ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ -ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ