Επισιτιστική κρίση: ο νέος Κοινωνικός Δαρβινισμός

του Γιάννη Βελίκη

α) Η επισιτιστική κρίση
Σε κάποιο παγκόσμιο διαγωνισμό ταινιών μικρού μήκους του 2009, το πρώτο βραβείο δόθηκε σε ταινία με θέμα την επισιτιστική κρίση. Το σενάριο ξεκινάει με πλάνα από ένα εστιατόριο τύπου Mc Donald’s σε μία Ασιατική χώρα, μάλλον την Ινδία, όπου διάφοροι αστοί τρώνε και η κάμερα παρακολουθεί το τί συμβαίνει αργότερα με τα αποφάγια τους. Ένας υπάλληλος, αφού ξεσκαρτάρει τα σκουπίδια, τοποθετεί τα αποφάγια σε κουτιά δύο ειδών: στο ένα τις πιο ολοκληρωμένες μερίδες και στο άλλο όλο το υπόλοιπο φαγητό. Κατόπιν, φορτώνει τα δύο κουτιά στο ποδήλατο του, μεταβαίνει σε μία παραγκούπολη, και δίνει τις καλές μερίδες στην οικογένεια του που είναι και πολύτεκνος και το υπόλοιπο φαγητό σε δεκάδες παιδάκια που τον υποδέχονται με ενθουσιασμό σαν σωτήρα τους. Η ταινία τελειώνει αναφέροντας στοιχεία για χιλιάδες θανάτους καθημερινά από πείνα σε όλο τον κόσμο, στον «προοδευμένο» κόσμο της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα!
Οι δύο από τις τρεις βασικές αιτίες της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης είναι η εμπορευματοποίηση του νερού και το φαινόμενο του θερμοκηπίου, που και οι δύο μειώνουν τον ανεφοδιασμό της γης με βρόχινο νερό. Η παραγωγή τροφίμων χρειάζεται νερό. Για την παραγωγή κάθε κιλού κρέατος χρειάζονται 7 κιλά δημητριακών και για να καλυφθεί η αύξηση της ζήτησης κρέατος θα χρειαστεί πολύ περισσότερη καλλιεργήσιμη γη. Και η γη αυτή χρειάζεται άρδευση. Οι ταμιευτήρες ύδατος μειώνονται στις χώρες όπου διαμένουν πάνω από το μισό παγκόσμιο πληθυσμό. Μελέτες της Παγκόσμιας Τράπεζας δείχνουν πως το 15% της σημερινής παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων αρδεύεται από υπόγειους υδατικούς πόρους που μειώνονται ταχύτατα και ποτάμια που αποξηραίνονται. Σε πολλές περιοχές της Ινδίας και της Κίνας, τα υδατικά αποθέματα έχουν πέσει σε ανησυχητικά επίπεδα. Η τρίτη αιτία της κατακόρυφης μείωσης των αποθεμάτων τροφής και της συνεπαγόμενης αύξησης των τιμών είναι η πώληση των τροφίμων προκειμένου να μετατραπούν σε βιοκαύσιμα. Τα χωράφια αραβοσίτου στις «μεγάλες πεδιάδες των Η.Π.Α.» που καλλιεργούν βιοκαύσιμα συνεισφέρουν μεν στο εισόδημα της αγροτικής Αμερικής, αλλά κι ακριβαίνουν το ψωμί στο Μάντσεστερ, τις τορτίγιες στο Μέξικο Σίτι και την μπίρα στη Μαδρίτη, και η διατροφική βοήθεια στις φτωχότερες περιοχές της νοτίου Αφρικής, ενώ το χοιρινό στην Κίνα και το βοδινό στη Βρετανία γίνονται όλο και ακριβότερα. Οι εκτάσεις που θα προορίζονται για την αλλαγή είναι κολοσσιαίες: η ινδική κυβέρνηση έχει στόχο την καλλιέργεια 140.000 km2 με βιοκαύσιμα, η Βραζιλία 1,2 εκατομμύρια km2. Η Νότιος Αφρική ονειρεύεται να γίνει στο μέλλον η Μέση Ανατολή των βιοκαυσίμων, με 4 εκατομμύρια km2 καλλιέργειας Jatropha curcas, ενός θάμνου που φύεται σε άγονα εδάφη. Ενώ οι καλλιέργειες αυτές θα ωφελήσουν περιθωριακά μόνο τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και στην ενεργειακή ασφάλεια του κόσμου, θα πλήξουν καίρια την τιμή των τροφίμων και όλους όσοι δε θελήσουν να ακολουθήσουν το ρεύμα. Εδώ κι ένα μόνο χρόνο, όλο το καλαμπόκι των ΗΠΑ προοριζόταν για διατροφή ανθρώπων και ζώων. Καθώς το αμερικανικό καλαμπόκι αντιπροσώπευε την πλειοψηφία των παγκοσμίων εξαγωγών, η τιμή του διπλασιάστηκε τους τελευταίους 10 μήνες, ενώ εκείνη του σιταριού αυξήθηκε κατά 50%.Το αποτέλεσμα σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν η μετακύληση αυτών των αυξήσεων σε άλλα αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα. Η άνοδος της ζήτησης για βιοκαύσιμα πλήττει σκληρότερα τους φτωχούς και το περιβάλλον. Το πρόγραμμα τροφίμων του ΟΗΕ που ταΐζει ημερησίως 90 εκατομμύρια ανθρώπους - ως επί το πλείστον με αμερικανικό αραβόσιτο- αναγνωρίζει πως σήμερα 850 εκατομμύρια άνθρωποι τρέφονται ελλιπώς. Ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί καθώς η διατροφική βοήθεια ακρίβυνε κατά 20% μέσα σε ένα μόλις χρόνο. Οι τιμές τροφίμων στην Ινδία αυξήθηκαν κατά 11% μέσα σε ένα χρόνο, ενώ στο Μεξικό η τιμή της τορτίγια τετραπλασιάστηκε τον Φεβρουάριο, πράγμα που προκάλεσε μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας. Στη Νότιο Αφρική οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 17% και πέρσι η Κίνα αναγκάστηκε να ακυρώσει κάθε περαιτέρω παραγωγή βιοκαυσίμων από καλαμπόκι, μετά την αύξηση της τιμής του χοιρινού κατά 42%. Ακόμα και στις ΗΠΑ, όπου 40 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας, το υπουργείο γεωργίας πρόβλεψε πρόσφατα πως η τιμή του κοτόπουλου θα αυξηθεί κατά 10% (Υποσημείωση 1).
Τα Ηνωμένα Έθνη αναφέρουν ότι 32 χώρες αντιμετωπίζουν επισιτιστική κρίση, ενώ άλλες αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τις υψηλές τιμές των τροφίμων. Αξιωματούχοι λένε ότι οι φτωχοί των αστικών κέντρων αλλά και των αγροτικών περιοχών διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο στην υπό τη Σαχάρα Αφρική ειδικότερα στη Σομαλία, το Σουδάν και τη Ζιμπάμπουε. Τα Ηνωμένα Έθνη επίσης αναφέρουν ότι η επισιτιστική ανασφάλεια αποτελεί πρόβλημα στο Αφγανιστάν, τη Σρι Λάνκα, τη Βιρμανία και τη Βόρειο Κορέα. Η έκθεση του διεθνούς οργανισμού εξέτασε τις τιμές τροφίμων σε 58 χώρες και ανάφερε ότι οι τιμές αυξήθηκαν του ρυζιού κατά 217%, του σιταριού κατά 136% και του καλαμποκιού κατά 125% μέσα στο 2008.
Οι διαφορές των τιμών στα τρόφιμα μεταξύ του αναπτυσσόμενου και του αναπτυγμένου κόσμου μπορεί επίσης να οφείλονται στις φυσικές καταστροφές, στην ακριβή ενέργεια (πετρέλαιο), ή στην κατοχή της γης από μεγάλες πολυεθνικές. Ακόμη όμως κι αν οι τιμές σε όλες τις χώρες ήταν ίδιες, οι κάτοικοι του τρίτου κόσμου δεν θα μπορούσαν να τα αγοράσουν, δεδομένου ότι η αγοραστική τους δύναμη είναι ελάχιστη (80 – 200 δολάρια μηνιαία έσοδα). Το αποτέλεσμα είναι το 1/6 του σημερινού κόσμου που απαριθμεί 1 δισ. ανθρώπων να λιμοκτονεί και ο άλλος μισός πληθυσμός (3 δισ. ανθρώπων) να ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.
Ένας επιπλέον λόγος της αύξησης των τιμών στα τρόφιμα είναι ο τζόγος των επενδυτών, συμπεριλαμβανομένης της διαφθοράς των κυβερνήσεων που δεν επιβάλλει αντισταθμιστικά μέτρα. Όπως αναφέρεται στο άρθρο «η διεθνής των κερδοσκόπων και η νέα επισιτιστική κρίση» της εφημερίδας «ο Κόσμος του Επενδυτή» , ο Άντονι Γουόρντ, ο 50χρονος εκατομμυριούχος, έχει αγοράσει τεράστιο αριθμό μελλοντικών συμβολαίων στην αγορά του κακάο, δεσμεύοντας 241.000 τόνους αξίας 1 δισ. δολαρίων και οδηγώντας τις τιμές στο υψηλότερο σημείο των τελευταίων 33 ετών. Το 2009 η Goldman Sachs είχε κέρδη 1 δισ. δολάρια από κερδοσκοπικές κινήσεις με τα τρόφιμα, ποσό που ο Spiegel ανεβάζει στα 5 δισ. δολάρια, προσθέτοντας ότι στο χορό αυτού του κέρδους μετέχουν κι άλλες τράπεζες, όπως η Bank of America, η Citigroup, η Deutshe Bank, η Morgan Stanley και η JP Morgan. Τα ιδρύματα αυτά εμπορεύονται τα τρόφιμα με τρόπο ώστε όσο πιο ακριβά είναι τα σιτηρά, το ρύζι και η σόγια, τόσο μεγαλύτερα είναι τα δικά τους κέρδη.
Ο ΟΗΕ πρέπει να αντιμετωπίσει επειγόντως την κατάσταση και να βοηθήσει τους πληθυσμούς, την ώρα που οι αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων έχουν προκαλέσει επισιτιστική κρίση σε αρκετές χώρες. «Βραχυπρόθεσμα πρέπει να αντιμετωπίσουμε όλες τις ανθρωπιστικές κρίσεις που πλήττουν κυρίως τους φτωχότερους πληθυσμούς στον κόσμο. Μεσοπρόθεσμα η διεθνής κοινότητα και κυρίως οι ηγέτες της οφείλουν να συνεδριάσουν γρήγορα για να δουν πώς μπορούμε αρχικά να βελτιώσουμε το οικονομικό σύστημα, τα συστήματα διανομής και πώς μπορούμε να προωθήσουμε τη νέα παραγωγή των αγροτικών προϊόντων», τόνισε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ.
Σύμφωνα με τον τέως ειδικό εισηγητή των Ηνωμένων Εθνών Ζαν Ζιγκλέρ, για το δικαίωμα στη σίτιση απαιτείται «πλήρες μορατόριουμ» στην παραγωγή βιοκαυσίμων, τα οποία κατηγορεί ότι συνιστούν μια από τις αιτίες της κατακόρυφης αύξησης στις τιμές των αγροτικών προϊόντων. Η μαζική παραγωγή βιοκαυσίμων αποτελεί «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας», εξαιτίας των συνεπειών της στην εκτίναξη των τιμών των ειδών διατροφής στον κόσμο, είχε δηλώσει νωρίτερα.
β) Κοινωνικός Δαρβινισμός μέσω της επισιτιστικής κρίσης
Συγκλονιστικά στοιχεία περιλαμβάνει έκθεση της UNICEF, η οποία αποκαλύπτει ότι η παγκόσμια επισιτιστική κρίση και η άνοδος της τιμής βασικών ειδών διατροφής πλήττει κυρίως τους φτωχούς πληθυσμούς και θέτει σε κίνδυνο τη ζωή εκατομμυρίων παιδιών. Όπως σε κάθε παγκόσμια κρίση, έτσι και σε αυτή, ευάλωτοι είναι οι πιο αδύναμοι. Πέντε εκατομμύρια παιδιά πέθαναν πέρσι στην Αφρική, πριν προλάβουν να κλείσουν τα πέντε τους χρόνια και η UNICEF προειδοποιεί ότι ο αριθμός αυτός μπορεί να αυξηθεί δραματικά, εάν δεν μειωθούν άμεσα οι τιμές των τροφίμων.
Η UNICEF σε ανακοίνωσή της τονίζει «ολοένα και περισσότερα παιδιά υποσιτίζονται και αυτό μπορεί να συμβάλει στην παιδική θνησιμότητα. Εάν τα παιδιά δεν τρέφονται σωστά στην αρχή της ζωής τους, μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά η μαθησιακή ικανότητά τους ή αργότερα η παραγωγικότητά τους».
Σύμφωνα με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα «δεκάδες χιλιάδες παιδιά υποφέρουν από υποσιτισμό στο Νίγηρα. Πολλά από αυτά βρίσκονται σε εξαιρετικά κρίσιμη κατάσταση και κινδυνεύουν να πεθάνουν καθώς δεν υπάρχει επαρκής ιατρική βοήθεια. Σύμφωνα με επισιτιστική έρευνα τους τελευταίους δύο μήνες του 2008 στα χωριά βόρεια του Μαραντί και της Τάχουα, έχει ξεπεραστεί το όριο παιδικής θνησιμότητας για τα παιδιά κάτω των 5 ετών (2 θάνατοι/10.000/ημέρα). Η κατάσταση αυτή δεν αποτελεί φυσική καταστροφή: αποτελεί μία σοβαρή επισιτιστική κρίση που είχε προβλεφθεί εδώ και πολύ καιρό. Παρόλα αυτά, η παροχή βοήθειας καθυστερεί».
Όπως καταγγέλλουν «τα μέτρα που λαμβάνονται δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν από μόνοι τους σε αυτήν την επείγουσα κατάσταση. Μόνο μία γρήγορη και πιο σοβαρή αντίδραση από τους διεθνείς δωρητές, την κυβέρνηση του Νίγηρα και άλλες μη κυβερνητικές οργανώσεις μπορεί να περιορίσει τις συνέπειες αυτής της καταστροφής».
Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται είναι: γιατί αυτοί οι πληθυσμοί δεν αντιδρούν, ειδικά αυτοί που θίγονται άμεσα από την εκμετάλλευση των τροφίμων, όπως είναι οι κάτοικοι του τρίτου κόσμου; Έτσι κι αλλιώς οι κάτοικοι των ανεπτυγμένων χωρών λίγο νοιάζονται για τη λιμοκτονία των μακρινών τριτοκοσμικών κοινωνιών, μιας και οι ίδιοι σε συνθήκες υπερεπάρκειας. Οι κάτοικοι του τρίτου κόσμου, όμως, που βλέπουν τα παιδιά τους να πεθαίνουν μπροστά στα μάτια τους γιατί δεν κάνουν κάτι;
Η απάντηση έχει δύο σκέλη: πρώτον γιατί φοβούνται τα όπλα και δεύτερο γιατί στερούνται επικοινωνιακών δεξιοτήτων για να πετύχουν οποιοδήποτε κοινωνικό αποτέλεσμα.
Όσον αφορά στην πρώτη αιτία, το φόβο των όπλων, η περίπτωση της Γουατεμάλας είναι χαρακτηριστική: στο ντοκιμαντέρ του Εξάντα (Υπέροχη Μακροοικονομία) όπως σημειώνει ο Χόρχε Σάντος, «η Γουατεμάλα είναι η χώρα της Κ. Αμερικής με τον υψηλότερο δείκτη χρόνιου υποσιτισμού. Περισσότερος από το μισό πληθυσμό ζει σε συνθήκες φτώχειας, με λιγότερο από 2 δολάρια τη μέρα. Υπάρχουν τεράστιες ανισότητες και μεγάλες αντιφάσεις, που παρά τη μεγάλη παραγωγή πλούτου, και παρόλο που η χώρα είναι παραγωγός τροφίμων, το 49% των παιδιών κάτω των 5 ετών υφίστανται χρόνιο υποσιτισμό», συντονιστής του Κέντρου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Η Γουατεμάλα κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις στον κόσμο σε ποσοστά χρόνιου παιδικού υποσιτισμού. Σύμφωνα με έρευνα που εξέδωσε η UNICEF το 2009, από τα 1200 παιδιά που γέννιουνται καθημερινά, τα 599 παιδιά πρόκειται να ζήσουν υποσιτισμένα. Λόγω και του υποσιτισμού της μητέρας, 3 παιδιά θα πεθάνουν την πρώτη μέρα της γέννησής τους, 6 πριν κλείσουν μια εβδομάδα ζωής, 4 πριν κλείσουν ένα μήνα, και 64 μωρά θα πεθάνουν πριν γίνουν 5 ετών. Ο χρόνιος παιδικός υποσιτισμός είναι η εθνική τραγωδία της Γουατεμάλα.
Όλα ξεκίνησαν το 1954, με την Αγροτική Μεταρρύθμιση του Χάκομπο Άρμπενς. Ήταν τα χρόνια της χαράς και της ελπίδας, τα «10 χρόνια της Άνοιξης». Άρχισαν το 1944 με μια λαϊκή επανάσταση που ανέτρεψε μια δικτατορία, έκανε ελεύθερες εκλογές, νομιμοποίησε τα συνδικάτα και την ελευθερία της έκφρασης, και το σημαντικότερο, έβαλε τις βάσεις για αναδιανομή της γης, ως τη μόνη λύση για να ξεφύγει ο φτωχός λαός από την πείνα. Όμως, το όνειρο δεν κράτησε για πολύ. Όταν η κυβέρνηση του Άρμπενς άρχισε να απαλλοτριώνει εκτάσεις της αμερικανικής United Fruit Company, οι Η.Π.Α. οργάνωσαν πραξικόπημα για να την ανατρέψουν. Το καθεστώς έγινε και πάλι δικτατορικό και η γη επιστράφηκε στους παλιούς ιδιοκτήτες της. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου που ακολούθησε, εκατοντάδες χιλιάδες ιθαγενείς Μάγια εκτοπίστηκαν από τα πατρογονικά τους εδάφη, τόσο εξαιτίας των σφαγών, όσο και της άκρατης ιδιωτικοποίησης του φυσικού πλούτου της χώρας. Σύμφωνα με τον Εισαγγελέα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Σέρχιο Μοράλες: «Αυτή η απώλεια των εδαφών για την καλλιέργεια των βασικών προϊόντων είναι που έχει προκαλέσει στην πραγματικότητα την πείνα σ’ αυτές τις περιοχές». Δεν είναι τυχαίο ότι οι ιθαγενείς Μάγια είναι αυτοί που περισσότερο υποφέρουν από τον υποσιτισμό.
Μέχρι το 1980, αν και τότε υπέφερε ακόμα τον αιματηρότερο εμφύλιο πόλεμο όλης της αμερικανικής ηπείρου, η Γουατεμάλα ήταν μια χώρα αυτάρκης σε παραγωγή τροφίμων. Το 1984, η αιμοσταγής δικτατορία προχώρησε σε συμφωνία με το ΔΝΤ, ξεκινώντας μια άγρια οικονομική πολιτική, η οποία συνεχίστηκε από όλες ανεξαιρέτως τις κυβερνήσεις, στρατιωτικές ή δημοκρατικές. Μέσα σε σκάνδαλα διαφθοράς για τα οποία ποτέ κανείς δεν τιμωρήθηκε, οι κρατικές επιχειρήσεις ιδιωτικοποιήθηκαν, οι φυσικοί πόροι πουλήθηκαν σε ξένες πολυεθνικές, το κράτος συρρικνώθηκε, οι μισθοί και τα εργασιακά δικαιώματα περικόπηκαν. Οι δε κάτοικοι, μετά την «αποτυχημένη» επανάσταση, την αιμοσταγή δικτατορία, και τις τωρινές ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις και τη διεφθαρμένη δικαιοσύνη που προστατεύουν την μικρή ελίτ στη χώρα, αδυνατούν να ξανα – οργανώσουν μία αντίδραση που στην καλύτερη περίπτωση ελάχιστα μπορεί να πετύχει, και στην χειρότερη περίπτωση μπορεί να αποδεκατίσει τους εναπομείναντες επιζώντες φτωχούς κατοίκους.
Η δεύτερη αιτία της μη κινητοποίησης των κατοίκων του αναπτυσσόμενου κόσμου στο έγκλημα που συντελείται στις ζωές τους, είναι η έλλειψη επικοινωνιακών δεξιοτήτων ώστε να διεκδικήσουν το δικαίωμα τους για ζωή, υγεία και ευημερία. Δεν μπορούν ούτε να σκεφτούν, ούτε να σχεδιάσουν, ούτε και να πραγματοποιήσουν μία επιτυχημένη επιχείρηση διεκδίκησης των αυτονόητων δικαιωμάτων που στερούνται.
Μάλιστα, ούτε ακόμη και να γνωστοποιήσουν τα πρόβλημα τους στους πολίτες του αναπτυγμένου κόσμου δεν μπορούν, ώστε να προκαλέσουν από αυτούς μία συμπαράσταση. Το δράμα τους μας γίνεται γνωστό είτε από δημοσιογράφους είτε από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Οι ίδιοι είναι ανίκανοι να αντισταθούν στη λιμοκτονία τους. Και αυτό είναι απλή συνέπεια της ελλιπούς διατροφής τους!
Σύμφωνα με το Βήμα (ΒΗΜΑ 15/02/2012) το ένα τέταρτο των μικρών παιδιών της Γης, δηλαδή 450 εκατομμύρια παιδιά, δεν λαμβάνουν αρκετά θρεπτικά στοιχεία για να αναπτυχθούν σωστά, και 300 παιδιά πεθαίνουν από ασιτία κάθε ημέρα, δηλαδή περίπου 2,6 εκατομμύρια παιδιά κάθε χρόνο, σύμφωνα με νέα έκθεση-κόλαφο της κοινωφελούς οργάνωσης «Save the children» που αποκαλύπτει την σκληρή αλήθεια για την παγκόσμια επισιτιστική κρίση.
Υπάρχουν περίπου 170 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας έως πέντε ετών η ανάπτυξη των οποίων παρεμποδίζεται, εξαιτίας της έλλειψης φαγητού τόσο για τα ίδια όσο και για τις μητέρες τους που τα θηλάζουν και η κατάσταση σημειώνει σημαντική επιδείνωση. Το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές, η Ινδία, το Περού και η Νιγηρία - χώρες στις οποίες βρίσκονται τα μισά από τα παιδιά που δεν αναπτύσσονται σωστά -, η αύξηση σε παγκόσμιο επίπεδο των τιμών των τροφίμων έχει αναγκάσει τους γονείς των υποσιτιζόμενων παιδιών να μειώσουν το φαγητό και να σταματήσουν το σχολείο για να εργαστούν.
Σύμφωνα με την έκθεση, το ένα τρίτο των γονιών που συμμετείχαν στην έκθεση δήλωσαν ότι τα παιδιά τους παραπονιούνται καθημερινά ότι δεν έχουν αρκετό φαγητό. Ένας στους έξι γονείς ποτέ δεν έχει την πολυτέλεια να μπορεί να αγοράσει κρέας, γάλα ή λαχανικά. Μάλιστα έξι στα δέκα παιδιά στο Αφγανιστάν δεν παίρνουν αρκετά θρεπτικά στοιχεία για να αναπτυχθούν όπως πρέπει, ενώ το ίδιο ισχύει για το 48% των παιδιών στην ταχύτατα αναπτυσσόμενη Ινδία.

Όπως προειδοποιεί ο επικεφαλής της κοινωφελούς οργάνωσης Τζάστιν Φορσάιθ. «Αν δεν ληφθούν κοινώς αποδεκτά μέτρα, μισό δισεκατομμύριο παιδιά θα είναι σωματικά και πνευματικά υπανάπτυκτα τα επόμενα 15 χρόνια». Εννοείται ότι σε χώρες όπως η Γουατεμάλα, τα ποσοστά των ανάπηρων πνευματικά παιδιών (λόγω της ασιτίας) και επομένως των πνευματικά ανάπηρων ενήλικων είναι πολύ μεγάλα. Με ποιον τρόπο λοιπόν θα μπορούσαν αυτοί οι άνθρωποι να αντιδράσουν στο συνεχιζόμενο έγκλημα κατά της ζωής και της σωματικής και πνευματικής τους υγείας;

Πέρα από τη διατροφή και τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος παίζουν μεγάλο ρόλο: όπως αναφέρει ο Αλέξανδρος Σταυρόπουλος στο βιβλίο του «Η Ζωή σε επίπεδο μορίων», μια εκτεταμένη ομάδα από νευροανατόμους, νευροχημικούς και ψυχολόγους στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια, έκανε μια σειρά από πρωτοποριακά πειράματα με ποντικούς, που είχαν ως στόχο τη διερεύνηση του κατά πόσον το περιβάλλον – ο «πλούτος» και η «ποικιλία» ή η «φτώχεια» – που ανατρέφονται τα ποντίκια κατά την απόκτηση των πρώτων εμπειριών τους, είναι δυνατόν να εξασκεί κάποιο αποτέλεσμα στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και τη διαμόρφωση της συμπεριφοράς τους. Όλες οι μετρήσεις έδειξαν ότι οι «πλούσιοι» ποντικοί παρουσίασαν σ’ όλα τα τεστ αυξημένη ανάπτυξη του εγκεφάλου, αυξημένο αριθμό και μεγαλύτερη πολυπλοκότητα των διασυνδέσεων των δεντριτών σε σχέση με τους «φτωχούς».
Σε άλλες έρευνες φάνηκε ότι παιδιά που υιοθετούνται από γονείς υψηλής κοινωνικοοικονομικής θέσεως έχουν κατά δεκαπέντε ολόκληρες μονάδες υψηλότερα IQ από παιδιά που υιοθετήθηκαν από γονείς χαμηλής θέσεως. Παιδιά που γεννήθηκαν από υψηλής κοινωνικής θέσεως γονείς, επίσης δείχνουν υψηλότερες επιδόσεις από τα παιδιά που προέρχονται από γονείς χαμηλής θέσεως.
Άλλη έρευνα, τέλος, των Farah, Noble, Hurt, από το Πανεπιστήμιο της Pennsylvania έδειξε ότι το ποιοι είμαστε εξαρτάται σημαντικά από τις κοινωνικο οικονομικές συνθήκες της ανατροφής έως την ενηλικίωση μας. Για παράδειγμα, η φτωχή και γεμάτη από ψυχοπιεστικά γεγονότα παιδικά ηλικία μπορεί να προκαλέσουν πολλές αναπτυξιακές βλάβες ή μειωμένη ανάπτυξη σε εγκεφαλικές και γνωστικές λειτουργίες όπως η μνήμη και η αντίληψη. Και ο φαύλος κύκλος ξεκινά, αφού η μειωμένη εγκεφαλική και γνωστική λειτουργία προκαλεί μειωμένη απόδοση στο σχολείο (αν το παιδί πηγαίνει στο σχολείο), γεγονός που συμβάλει στην εκ νέου μειωμένη ανάπτυξη της αντίληψης και της μάθησης, που οδηγεί σε νέα μειωμένη σχολική απόδοση κ.ο.κ.
Έτσι η σχολική αποτυχία είναι δεδομένη, τουλάχιστον για το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών, που οδηγεί σε περεταίρω κοινωνική υποβάθμιση. Και το χειρότερο, αυτά τα παιδιά αδυνατούν να χρησιμοποιήσουν το λόγο και τα μαθηματικά, έχουν εντελώς περιορισμένη ικανότητα σκέψης και δεν διαθέτουν επικοινωνιακές δεξιότητες προκειμένου να διαχειριστούν τις συνθήκες της ζωής τους και να υπερασπιστούν τα δικαιώματα τους. Εκτός ελαχίστων, οι υπόλοιποι αδυνατούν να διεκδικήσουν μία καλύτερη κοινωνική θέση και είναι βορά στα χέρια των ισχυρών κοινωνικών τάξεων, οι οποίοι τους παίρνουν ακόμη και τα στοιχειώδη για τη ζωή τους χωρίς να φοβούνται από αυτούς την παραμικρή αντίδραση.
Εδώ ακριβώς τίθεται το ζήτημα του κοινωνικού δαρβινισμού!
Οι φτωχοί αυτών των χωρών λόγω του φόβου των όπλων και της ελλιπούς ανάπτυξης του νευρικού τους συστήματος, όχι μόνο είναι φτωχοί και αμόρφωτοι αλλά και θα παραμείνουν σε αυτήν την κατάσταση, και αυτοί και τα παιδιά τους, αφού οι συνθήκες στην ζωή τους είναι αδύνατο να αλλάξουν.
Οι πλούσιοι, από την άλλη πλευρά, συνεχίζουν να αναπτύσσονται οικονομικά και κοινωνικά, αυξάνοντας συνεχώς την απόσταση που τους χωρίζει από τους κοινωνικά αποκλεισμένους φτωχούς ομοεθνείς τους, ενώ απολαμβάνουν όλα τα αγαθά του σύγχρονου κόσμου, την πολυτέλεια των σύγχρονων αγαθών και την τεχνολογία, κάνοντας κατάχρηση της γης, των υδάτινων πόρων και του ορυκτού πλούτου της χώρας τους.
Έτσι, οι μεν φτωχοί φυτοζωούν και λιμοκτονούν, οι δε πλούσιοι απολαμβάνουν και αναπτύσσονται. Πρόκειται, με δαρβινικούς όρους, για την επιβίωση του δυνατού – πλούσιου, ο οποίος φροντίζει να παραμείνει δυνατός – πλούσιος στο διηνεκές, κλέβοντας τα δικαιώματα των φτωχών, με την ανοχή της μεσαίας τάξης των δυτικών κοινωνιών που απλά αδιαφορούν.
Και το έγκλημα συνεχίζεται αυτή τη στιγμή και, αν δεν αλλάξει κάτι, θα συνεχίζεται για πάντα!


1. Τζον Βιντάλ, The looming food crisis, The Guardian