Από το μύθο στο λόγο

Αναρτήθηκε από Άθεος

Ο μύθος είναι μία από κείνες τις λέξεις που η έννοιά της, από άτομο σε άτομο, μπορεί να είναι τελείως διαφορετική.
Αν ρωτήσω τι είναι μύθος θα πάρω σαν απάντηση κάτι σαν κι αυτό: φανταστική διήγηση, παραμύθι, ψέμα.
Κάποιοι άλλοι θα πουν: φήμη, διήγηση, ιστορία.
Στην αρχαιότητα όμως ο μύθος ήταν: ο λόγος, η ομιλία, η αγόρευση, οι συμβουλή, η παραγγελία ή ακόμα και η διαταγή.
Όπως βλέπετε από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα οι έννοιες αλλάζουν και ο μύθος είναι μία τέτοια λέξη που μπορεί να σημαίνει, όχι μόνο κάτι διαφορετικό, αλλά κάτι τελείως αντίθετο, δημιουργώντας πολλές φορές παρανοήσεις και αντιφάσεις.
Ιστορικά και η φύση της ανθρώπινης σκέψης πέρασε από διάφορα στάδια. Στην αρχή ήταν μυθολογική, μετά έγινε φιλοσοφική και τελευταία επιστημονική. Απ’ την μυθολογική στη φιλοσοφική σκέψη μεταπήδησαν αρχικά οι Ίωνες φιλόσοφοι, ακολουθώντας υλιστική κατεύθυνση, σε αντίθεση με τους πλατωνικούς που ακολούθησαν ιδεαλιστική.

Ο μύθος κατά κόρο χρησιμοποιήθηκε από τον Πλάτωνα, αφού στη συνείδηση των Ελλήνων ήταν τόσο δυνατός που εξέφραζε την αλήθεια και συχνά χρησιμοποιήθηκε σαν απόδειξη. Έτσι ο μύθος, για τον Πλάτωνα, αποτελεί αποδεικτικό καταφύγιο στην προσπάθειά του να τεκμηριώσει ένα μεταφυσικό πρόβλημα. Την λογική αυτή οι ιδεαλιστές την χρησιμοποιούν ακόμα, ενώ την υλιστική φιλοσοφία την αποσιώπησαν, από τότε που οι ιδεαλιστές έγιναν καθοδηγητές του κοινωνικού συστήματος (επικράτηση του χριστιανισμού).

Η ιδεαλιστική φιλοσοφία υπηρέτησε τη θεολογία μέχρι το τέλος του Μεσαίωνα. Την οντολογία του ο Αριστοτέλης, για παράδειγμα, ονόμασε "πρώτη φιλοσοφία". "Δεύτερη φιλοσοφία" ο σταγειρίτης φιλόσοφος ονόμασε την φυσική επιστήμη. Το βιβλίο όμως που καταγράφει την "πρώτη φιλοσοφία", σύμφωνα με τον Ανδρόνικο τον Ρόδιο του 1ου αιώνα πριν τη χρονολόγησή μας, το ονόμασε "Μετά τα Φυσικά". Από κει προέκυψε και ο όρος μεταφυσική, γιατί ο Αριστοτέλης μέσω της οντολογίας του αναζητούσε τις γενικές αρχές του όντος, το "Είναι καθεαυτό", αυτό δηλαδή που βρίσκεται πέρα από τις αισθήσεις μας και ο άνθρωπος το αντιλαμβάνεται μόνο θεωρητικά και ιδεαλιστικά (με το νου).

Στο τελευταίο στάδιο της φύσης της ανθρώπινης σκέψης κυριαρχεί ο ρασιοναλισμός. Η σκέψη του ανθρώπου γίνεται ορθολογιστική και επιστημονική. Μετά το Μεσαίωνα οι υλιστικές απόψεις της αρχαιότητας αναβιώνουν. Η γνώση συσσωρεύεται με το χρόνο μέχρι τις μέρες μας, ενώ η μεθοδολογία για την ανακάλυψη της αλήθειας, μέσω του ορθού λόγου, αναγκαία.
Νέες ιδέες γεννιούνται. Οι νέες ανακαλύψεις αλλάζουν τον κόσμο μας, τον κάνουν αγνώριστο.

Διάφοροι ερευνητές που μελέτησαν τους μύθους μέσα στο χρόνο, τους ανέλυσαν, άλλοι ιστορικά, άλλοι κοινωνικά, άλλοι πολιτιστικά κι άλλοι ψυχολογικά. Βλέποντας το ίδιο πράγμα από διαφορετική γωνία, ήταν επόμενο να μην ταυτιστούν μεταξύ τους. Ένα όμως είναι σίγουρο. Ανάμεσα στη μυθολογία και τη θρησκεία υπάρχει άμεσος συσχετισμός. Στα πρώτα στάδια της κοινωνικής ανάπτυξης, η μυθολογία, ήταν ένας καλός τρόπος για να κατανοούν οι άνθρωποι τη φύση και την πραγματικότητα. Γι αυτό, πολύ παλιά, ο μύθος αντανακλούσε τον «πραγματικό» κόσμο του πιστού. Αν και στα πρώτα στάδια, η μυθολογία, αντανακλά τους συνεκτικούς δεσμούς φυλών και εθνών, με τη μετακίνηση των πληθυσμών μετακινήθηκαν μαζί και οι μύθοι, οι ιδέες και οι συνήθειες. Στο νέο τόπο που φιλοξενούνται, οι μύθοι, πλάθονται σύμφωνα με τα ήθη και τα έθιμα της ομάδας, του έθνους ή της θρησκείας που θα τους κάνει αποδεκτούς και θα τους ενσωματώσει στο δικό της πάνθεον. Τότε αναμειγνύονται, αν και οι ρίζες πάντα είναι εμφανείς στους ειδικούς.

Οι Σουμερικοί μύθοι, για παράδειγμα, πέρασαν στους Εβραίους και από κει στους χριστιανούς και μέσα από τα έθνη που εξαπλώθηκε η θρησκεία αυτή, οι μύθοι με το ιδιαίτερο ύφος του συγγραφέα τους απλώθηκαν κι αυτοί ανάμεσα στους πιστούς της νέας θρησκείας. Ο πιστός, λατρεύοντας γιορτές και τελετές, επιστρέφει στον εξυγιασμένο χρόνο, ζώντας χωρίς να το αντιλαμβάνεται την ουσία κάποιου ξεχασμένου μύθου. Εμπλουτίζει τη θρησκεία του με ένα σωρό συγκριτικά στοιχεία άλλων λαών. Παρόλα αυτά στη συνείδηση του χριστιανού παραμένει ένας εχθρός, ακόμα και τότε που τον λατρεύει και τον γιορτάζει ενώ στα κείμενά του τον καταδικάζει. Οι έλληνες χριστιανοί δύσκολα μπορούν να αντιληφθούν ότι πολλές από τις χριστιανικές τους συνήθειες ήταν αρχαιοελληνικές συνήθειες («ειδωλολατρία»).

Ιστορικά, λοιπόν, φαίνεται η ανθρώπινη σκέψη να αφομοιώνει το μύθο ιδεαλιστικά. σε αντίθεση με τους υλιστές που αναζητούν την αλήθεια στην φύση και στην εμπειρία του αντικειμενικού κόσμου, αποκόβοντας κάθε δεσμό με το μύθο και την ιδεαλιστική οπτική.
Ο μύθος, μέσα από τους Πυθαγόρειους και τους Πλατωνικούς πέρασε στη μεταφυσική φιλοσοφία και στη θεολογία και μέσω του νεοπυθαγορισμού και νεοπλατωνισμού διαμόρφωσε συγκριτικά και τον χριστιανισμό τα επόμενα χρόνια.

Τον Μεσαίωνα, όμως, μονοπώλησε.
Εκείνη η σκοταδιστική εποχή ήταν η πιο κατάλληλη εποχή για να ανθίσει η δεισιδαιμονία και κάθε παράλογη ιδέα δίνοντας μία στρεβλή ως θεόστρεβλη εικόνα του κόσμου, αναστέλλοντας τις επιστήμες και σταματώντας την πρόοδο της ανθρωπότητας για πάνω από μία χιλιετία!
Για πάνω από χίλια χρόνια μας κυβερνούσαν, όπως θα έλεγε και ο Βολτέρος, επιτήδειοι τσαρλατάνοι, και όσοι αποκοιμήθηκαν με τα δακρύβρεχτα κηρύγματα «αγάπης» δυστυχώς δεν αντελήφθησαν την μακροχρόνια χειμέρια νάρκη. Ο χριστιανισμός επέβαλε πνευματικό παγετώνα στην ανθρωπότητα για μια πολλή μεγάλη χρονική περίοδο και δυστυχώς σήμερα εξακολουθούμε να δίνουμε ασυλία στους πνευματικούς μας φωτοσβέστες! Πολλοί δε απ’ αυτούς ξεδιάντροπα διαλαλούν ότι διέσωσαν τον Αρχαίο Πολιτισμό, αφού είναι πασίγνωστο πια πως έκαναν ό,τι μπορούσαν για να τον αφανίσουν, κρατώντας μόνο ό,τι οι ίδιοι ήθελαν να προσεταιριστούν.


Όσοι διαφωνούν δεν έχουν παρά να ρίξουν μία ματιά στο Μεσαιωνικό μοντέλο του κόσμου που επινόησαν οι φωστήρες του χριστιανισμού για να αντιληφτούν ακριβώς αυτό το αίσθημα, που στο λογικό άνθρωπο, φαίνεται γελοίο και τραγελαφικό.
«Οι Δον-Κιχώτες του Χριστιανισμού, αναβιώνοντας τις ιστορίες του Θερβάντες, μπέρδευαν τους ανεμόμυλους με γίγαντες, την φυσική ανωμαλία με την αμαρτία και με την αρρωστημένη τους φαντασία, εξομοίωναν τον επιστήμονα με τον παπά, τυλίγοντάς μας μ’ ένα δίχτυ πλάνης, που θα μας έσφιγγε σαν στενός κορσές, για κάμποσους αιώνες! Κι απ’ ότι φαίνεται, ήταν καλοί τεχνίτες στο ρίξιμο του διχτυού, τόσο, που μπορώ να πω με σιγουριά, ότι εκείνη η προφητεία «τώρα δεν θα ψαρεύετε ψάρια, αλλά ανθρώπους» ίσως να είναι η μόνη που πραγματοποιήθηκε! Η συγκομιδή της εποχής των Ιχθύων ήταν αρκετά πλούσια. Οι τελετές και οι εξορκισμοί των Χριστιανών δεν είχαν τίποτα να ζηλέψουν, απ’ τα τελετουργικά των Χαλδαίων και τα φυλακτά των Αιγυπτίων. Ενσωμάτωσαν στην ευρωπαϊκή κουλτούρα όλη την Εβραϊκή αγγελογονία, δημιουργώντας τους πιο περίφημους τσαρλατάνους. Ο Χριστιανός ιερέας έγινε από αστρονόμος, νομοθέτης, θεραπευτής και θαυματουργός γιατρός, στερούμενος κάθε αίσθημα γελοίου!»

«Η Βίβλος δεν είναι επιστημονικό εγχειρίδιο κι όποιος την χρησιμοποιεί σαν τέτοιο, το μόνο που καταφέρνει να κάνει είναι να ξεγελάει τον εαυτό του με περίτεχνο τρόπο!»

(Το κείμενο με τους έντονους χρωματισμένους χαρακτήρες είναι απόσπασμα από το βιβλίο μου «Η Κτηνωδία της Αγιότητας» σελ. 59 και 55 αντίστοιχα).