Πηγή: ΣΟΛΩΝ
Η πλάνη, η αυταπάτη και η συστημική λειτουργική ειδωλοποίηση της χωριστικότητας και της ιδιοποίησης ή φραγής του όντος φαίνεται πολυδιάστατα.
Αποτελεί μεταξύ των άλλων και ένα ελληνικό σύνδρομο καθώς στην Ελλάδα η έννοια του δημόσιου, του ελεύθερου αγαθού απαξιώνεται μέσα από την ηθική υποκρισία, τον τρόπο της κοινωνικής διεκδίκησης, την πελατεικοποίηση, την διαφθορά του κοινωνικού ή του θεσμικού κεκτημένου που αποδεικνύει έναν απόλυτο φαύλο κύκλο μεταξύ του κρατικού δημόσιου τομέα και του ιδιωτικού μέσα από την αλλοτρίωση αυτού που έπρεπε να είναι ελεύθερο αγαθό.
Αυτό επίσης φαίνεται στις συμπεριφορές που αφορούν την ιδιωτικοποίηση και την αχρήστευση για παράδειγμα στον τομέα των προσφορών υγείας, αίματος, οργάνων, βλαστοκυττάρων και ομφαλοπλακουντιακού υλικού μέσα από την γενεακή τμηματοποίηση ή νεποτική ναρκισσιστική χρήση του υλικού. Αυτή η εσφαλμένη στάση θεμελιώνεται πάνω σε όρους αμάθειας και κατευθυνόμενης επιστημονικής και κοινωνικής προσέγγισης που οδηγεί σε ένα γιγαντισμό των ελληνικών τραπεζών αυτών των υλικών. Η Ελλάδα έχει το 1/5 των ιδιωτικών τραπεζών αίματος του κόσμου, την ίδια ώρα που έχει πολύ μικρές προσφορές και πληθυσμό.
Η ιδιωτικοποίηση της ζωής ως το ατέρμονο πιθάρι των Δαναΐδων
Η λογική της ιδιωτικοποίησης της ζωής με έναν επιθετικό ναρκισσισμό, με μια απληστία και ιδιοτέλεια, δείχνει την έκπτωση του νου και της ηθικής που συμπορεύεται με το ηθικό θέατρο της οικογενειακής αξίας ενός νεποτισμού -ο οποίος θριαμβεύει και στην πολιτική ζωή- που καταλήγει να είναι ανακόλουθη με την αξία της πατρίδας και της θρησκείας αλλά που εντούτοις τις οικειοποιείται δείχνοντας τον ατέρμονο δρόμο της αλλοτρίωσης, το ατέρμονο πιθάρι των Δαναΐδων, την πτώση των ιδεών στο Ελλαδικό τοπίο.
Μπορεί να αιτιολογήσει καλά αυτή η ίδια η «λογική» και τον φαύλο κύκλο διακυβέρνησης στον οποίον φτάσαμε για λόγους «κοινωνίας», κεκτημένων, συνδικαλισμού και αγοράς, μαζί με την εξωφρενική υπερχρέωση του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα μαζί με όλες αυτές τις στρεβλώσεις που αντιστοιχούν στην απόλυτη απουσία και αδυναμία απόδοσης δικαιοσύνης με όλη την γραφειοκρατική της πληρότητα.
Αντιστοιχούν επίσης και στην αναποτελεσματικότητα της οργάνωσης σε όλες τις όψεις της ζωής, αντιστοιχούν σε αυτή την υποκρισία που παίζουμε ως χώρα παρά το γεγονός ότι υποκριτική είναι και η διαδικασία συλλογικής ενοχοποίησης που λειτουργεί απέναντι στην χώρα αυτή.
Δυστυχώς όμως το καλό, το αγαθό, το αληθινό και το ωραίο σε αυτή την χώρα είναι σε πολύ αδύναμη θέση. Αυτό όμως υπάρχει απλώς και έχει απομονωθεί σε μια θέση μη ελέγχου. Ενώ βρισκόμαστε ως χώρα στην διαδικασία επιδείνωσης από την σημερινή δημοσιονομική κρίση, τα αντανακλαστικά είναι τελείως χαμηλά, η αίσθηση της δικαιοσύνης και των ιδεών σχεδόν ανύπαρκτη.
Είναι χαρακτηριστικό ότι όλες οι υποθέσεις απόδοσης δικαιοσύνης σε υποθέσεις διαφθοράς, που πιέζονται για τελεσφόρηση, έχουν έρθει εξωτερικά προς την χώρα μας και δεν έχουν προέλθει από την ίδια την χώρα μας. Ταυτόχρονα όλοι φρίττουν ενώ την ίδια στιγμή υπάρχουν κυνικές ομολογίες οικειοποίησης δημόσιου χρήματος, προκειμένου να τύχουν της εύνοιας στην νομική τους και δικονομική μεταχείριση.
Αυτή η τραγωδία της χώρας δείχνει έναν απόλυτο φαύλο κύκλο, δείχνει ότι η χώρα αυτή βρίσκεται σε ένα εξωφρενικό σημείο σήψης, παρά την αυτοκριτική της υπεράσπιση. Παρότι η αυτοκριτική πολλές φορές επιχειρείται ψυχολογικά, κριτικά και ιδεολογικά από ανθρώπους που διατηρούν ένα πλαίσιο θετικότητας απέναντι στην όλη κατάσταση και που αναφέρονται στην αγορά ή στο «μουσείο» ή στις συνθήκες «οργισμένου αγάλματος» δηλαδή ενός αγάλματος που οργίζεται με την κατάσταση, τελικά όμως – προς το παρόν τουλάχιστον – η χώρα δεν κινείται και παραμένει ως άγαλμα. Δεν επικρίνουμε αυτή την θεωρία και τους εκφραστές της, ίσα-ίσα τους υπερασπιζόμαστε. Δείχνει ακριβώς το απύθμενο σημείο της κρίσης μόνο που βέβαια ακριβώς σε αυτές τις κρίσεις υπάρχει και η δυνατότητα μιας οριακής και θεμελιακής αλλαγής.
Είναι μπροστά στην χώρα η δυνατότητα αυτή, φοβάται κανείς πάντα ότι είναι σε καθεστώς ενός πεταμένου ακρογωνιαίου λίθου και μιας ανυπαρξίας των συντονισμένων εκείνων παραγόντων που θα μπορούσαν να επιχειρήσουν αυτή την αλλαγή. Χωρίς να μας διαφεύγει ότι η λύση που μπορεί να βρεθεί αυτή όμως δεν μπορεί να συνδέεται με αναδρομές τύπου «Γουδί» ή άλλα.
Θα θυμίσουμε εδώ τα έργα των ληστών του Κάλβου, τα τραγούδια που αρκετά επιτυχημένα μελοποιήθηκαν, που επικαλούνται τις φοράδες των Τούρκων ως τους λυτρωτικούς παράγοντες σε σχέση με τα έργα των εγχώριων ληστών. Επίσης, θα θυμίσουμε την εξαιρετική ισχυρή εθνική ροπή προς την διαίρεση και την ρήξη που την βλέπουμε να αναγεννιέται συχνά και σταθερά από την εποχή της ελληνικής επανάστασης μέχρι και σήμερα. Θα θυμίσουμε όμως ωστόσο το ότι όταν «της γαρ ανομίας αυξανομένης» τότε λειτουργεί ο παράγοντας της σωτηρίας ή αυτό που έλεγε ο Χέντερλιν «εκεί που ο κίνδυνος εκεί και η σωτηρία».
Εξάλλου αυτό φαίνεται και στην διαλεκτική της ιστορίας, καθώς από την σήψη του Λουδοβίκειου συστήματος ή της Ρωσικής τσαρικής και φεουδαρχικής Βογιαρικής Ρωσίας γεννήθηκαν μεγάλες επαναστάσεις, οι οποίες βέβαια και αυτές γέννησαν κατόπιν τον δικό τους κύκλο διαφθοράς.
Το πρόβλημα είναι ότι η Ελλάδα – όπως και κάθε χώρα - πρέπει να βρει ξανά τον δρόμο της μέσα από τον μόχθο της κατανόησης των ιδεών και την υπευθυνότητα απέναντι σε αυτές, κάτι που θα αποτρέψει την αναγέννηση ενός νέου κύκλου εντροπίας. Το εγχείρημα της διάσωσής της σε μήκος χρόνου, δεν μπορεί να το επιχειρήσει με κάτι λιγότερο από ένα εσωτερικό και συστημικό ανθρωπολογικό μετασχηματισμό. Είναι μια πρόκληση επανιστορικοποίησης σε αυτή ακριβώς την χώρα που γέννησε την ελευθερία και που την αλλοτρίωσε μέχρις εσχάτων και την οδήγησε στην αυτοπαράδοσή της σε κυριαρχίες τρίτων, από την εποχή των συμμαχικών μπλοκ στην περίοδο των Μηδικών πολέμων μέχρι την εποχή των Συμπολιτειών, την «εξωτερική» διαφοροποίηση του ελληνικού της πολιτικού σκηνικού μέχρι και σήμερα.
Η ιδιωτικοποίηση στην Ελλάδα είναι παρασιτική και αχρηστευτική ως προς την παραγωγική πραγματική ανταγωνιστική διαδικασία. Είναι απαξιωτική στο συγκριτικό πλεονέκτημα και αυτό είναι κάτι που δεν το έχουμε δει τίμια.
Την ίδια ώρα που παίζουμε το θέατρο της επίκρισης του κέρδους και της ιδιωτικότητας, λειτουργούμε με ένα ασύδοτο νεποτισμό σε όλους τους τομείς περιλαμβανόμενου και του πολιτικού - που είναι ιδιαίτερα έκδηλος - αλλά και του οικονομικού. Ταυτόχρονα, η ιδέα της ανάδειξης της επιχειρηματικότητας είναι παρασιτική και γι’ αυτό δεν αντέχει στην πράξη σε όρους σκληρής ανταγωνιστικότητας.
Το γιατί βέβαια η κρίση παίρνει αυτή την σημερινή της οριακή διάσταση ας το αναλογιστούμε από το γεγονός ότι απλά η ανταγωνιστικότητα των κρατικών και των ιδιωτικών ομολόγων, η ανταγωνιστικότητα στην εξυπηρέτηση των χρεών έχει αυξηθεί παγκόσμια και συνεπώς είμαστε σε ανελαστικό σημείο εξυπηρέτησης του κόστους της ανταγωνιστικότητας.
Ως χώρα, δεν μπορούμε να καλύψουμε το κόστος της ανταγωνιστικότητας και αυτό εκδηλώνεται με την σήψη τελικά των ομολογιών μας, δημόσιων και ιδιωτικών. Εκδηλώνεται η απαξιωτικότητα που έχουμε - την οποία έχουμε λειτουργήσει στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα – ενάντια στην ποικιλομορφία και στο εύρος των περιβαλλοντικών και των κοινωνικών συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων, που είναι αρκετά μεγάλα από μια άποψη. Υποκείμεθα στην απαξιωτική οικονομία μας και το τίμημα είναι ποικιλόμορφο. Αυτό φαίνεται και στην αδυναμίας μας, να αξιοποιήσουμε με σύγχρονο τρόπο ένα ιστορικό και πολιτιστικό παρελθόν μεγάλης κλίμακας, παρότι το επικαλούμαστε φονταμενταλιστικά, ναρκισσιστικά, ανθρωπολογικά και πολιτικά στα διεθνή μας ζητήματα και τις διεθνείς σχέσεις, χωρίς να κοιτάζουμε στο μέλλον, χωρίς να μπορούμε να το επανιστορικοποιήσουμε εξελικτικά και επίκαιρα.
Επανεκτιμώντας την αναγκαιότητα και την λειτουργικότητα της τραγικότητας
Αυτή είναι η τραγική μας θέση, είμαστε μια χώρα που πρέπει να εκτιμήσουμε ξανά την αναγκαιότητα και την λειτουργικότητα της τραγικότητας και να προβούμε σε πραγματική υπέρβασή της, να ανακαλύψουμε το μετατραγικό λόγο και τον μετατραγικό μετασχηματισμό του εαυτού μας και του συστήματος θέτοντας ένα τέρμα στην σύγχυση μεταξύ ελευθερίας και ιδιωτικοποίησης, μεταξύ ελευθερίας και πειρατικότητας ενθυμούμενοι και την έκλυση, την παρατήρηση του Αδαμάντιου Κοραή ότι «η ελευθερία χωρίς δικαιοσύνη είναι ληστεία».
Μετατρέψαμε την ελευθερία σε διαφθορά δεν καταλάβαμε ότι η διαλεκτική της ελευθερίας βρίσκεται στην αλληλεγγυότητα και την δικαιοσύνη, στις αξίες και στις ιδέες, δεν καταλάβαμε ότι η ισότητα δεν είναι για αλληλοεξόντωση, δεν προσφέρεται για φθόνο, για χωριστικότητα και φραγή αλλά ότι βρίσκεται σε μια εξελικτική πορεία, βρίσκεται στην υπέρβαση.
Εδω βέβαια πρέπει να σημειώσουμε και τις ιδιαίτερές μας επιδόσεις στην διανοητική κατάπτωση, στην κατάπτωση της λεγόμενης πνευματικής μας κοινωνίας αλλά και στην κατάπτωση και της κοινωνίας του θεάματος και της μαζικής επικοινωνίας και ενημέρωσης, μια κατάπτωση που και πάλι δείχνει να μην έχει τέλος σαν το πιθάρι των Δαναΐδων.
Είναι μια κρίση που απαιτεί τη ριζική αλλαγή μας, ατομικά, ομαδικά και συλλογικά. Δυστυχώς η παθολογία αυτή εμφανίζεται και στους εναλλακτικούς χώρους σκέψης στην χώρα αυτή. Αυτά τα σύνδρομα εμφανίζονται και στην κοινωνία των πολιτών, στην κοινωνία των ΜΚΟ με την παθολογία των «μεγάλων» και των «μικρών» των G8, G10 αλλά και των «G πάντων».
Είναι μια τυφλή πορεία στην οποία πρέπει να μπορέσουμε να πούμε ένα πραγματικό και με νόημα, με μέθοδο και με εργασία «όχι, όχι άλλο, φτάνει πια»! Αλλά να έχει περιεχόμενο, να μην είναι ρητορικό να μην είναι ένα μαντρί ναρκισσισμού ατομικής και συλλογικής αυτοπαγίδευσης, να μην είναι μια περιχαράκωση και μια εξιδανίκευση από την οποία πάσχουμε εξαιρετικά και στο επίπεδο της έκθεσης των ιδεών αλλά ακόμη και με την μορφή μιας ανόητης οικειοποίησης των λέξεων από την οποία τόσο βρίθουν πολλά πρόσωπα της νομενκλατούρας του θεάματος και που εντούτοις απολαμβάνουν αξίες επειδή είναι διασκεδαστές και μείς ως κριτές των διασκεδαστών σε μια διαδικασία του ειδωλοποιημένου και της ειδωλοποίησης του τίποτε συνεχίζουμε ακάθεκτοι να στηρίζουμε με τις διασκεδαστικές επιλογές μας την συνεχή μας πτώση μέσα σε όλους τους χώρους: του τραγουδιού, του θεάματος, του αθλητισμού, της επικοινωνίας και κάθε ατομικής και κοινωνικής έκφρασης στην χώρα μας.
Οπωσδήποτε το πρόβλημα δεν προσφέρεται για ατομικιστικούς μεσσιανισμούς - όπου και εδώ διαπρέπουμε - στον εναλλακτικό και υποτίθεται τον ομαδικό συνεργατικό χώρο με την χωριστικοποίηση της ομαδικότητας, μιας ομαδικότητας που στην πραγματικότητα είναι ατομοκεντρική ως οργάνωση και που πάσχει από μια εξαιρετική οκνηρία απλοϊκότητας σκέψης, ελλείμματος κοσμοθεώρησης και ως ελλείμματος μόχθου διαλεκτικής.
Ηθικά παραδείγματα του παρελθόντος
Όλα όσα είπαμε δεν απαξιώνουν την τεράστια συνεισφορά που υπήρξε από ιστορικές προσωπικότητες της Ελλάδας ή το μεγάλο μέγεθός τους αλλά τι μας έχει μείνει από αυτά; Τι μας έχει μείνει από την φοβερή μεγαλοκαρδία του ανθρώπου εκείνου που έχοντας χάσει τον γιο του, έχοντας φυλακιστεί και καταδικαστεί σε θάνατο μετά την εθελοντική προσφορά όλων των πόρων της ζωής του στη πατρίδα, επέλεξε να συμφιλιωθεί με τους δήμιούς του, τους εχθρούς του –εκουσίως- σε ένα πολιτισμικό και ηθικό μεγαλείο και μιλάμε για την περίπτωση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Τι μας έχει μείνει από την μέριμνα του πλατωνικού στοχασμού για την κοινωνία, την πολιτεία και τον νόμο, πέρα από τις ιδεολογηματικές επικρίσεις για την αριστοκρατία;
Όσο πραγματικά απαξιώσαμε τις ρίζες μας - είτε με φονταμενταλιστικές υστερίες αγνοώντας την πραγματική διάσταση του Πλάτωνα, ενός Πλάτωνα που ήταν επικριτής στην ολιγαρχία αλλά και της δημοκρατικής διαφθοράς, που ξόδεψε την ζωή του για τις ιδέες, είτε πιάσουμε ανθρώπους που ξόδεψαν την ζωή τους στην δράση, είτε στις ιδέες είτε στον συνδυασμό ανάμεσα τους όπως ο Σόλωνας υπήρξαν εξαιρετικά παραδείγματα και αυτό που πραγματικά – τόσο λείπει τώρα η απουσία του παραδείγματος. Ποιος πολιτικός έχει το ύψος του Σόλωνα για να ετοιμάζεται να χαρίσει τα χρέη, ενώ είναι ο ίδιος μεγάλος δανειστής και να μην σταματάει να δανείζει παρά το γεγονός ότι θα διαγράψει τα χρέη; Ποιος; Ποιος έχει την συνδιαλλαγή οράματος και πράξης όπως ο Σόλωνας χωρίς τις ιδεολογηματικές εξιδανικεύσεις ή ποιος είναι διατεθειμένος να επιχειρήσει την συνδιαλλαγή συνείδησης και συστήματος με τόση επιμέλεια όπως ο Πλάτωνας ή ο Αριστοτέλης;
Εμείς συνήθως διατηρούμε τα ονόματα αυτά αποκλειστικά ως φορείς, ως είδωλα υπεραξίας για το δικό μας τίποτε, θέλουμε να αθωώσουμε χωρίς κόστος, χωρίς τίμημα την χώρα - που γνώρισε πολύ καλά την τραγικότητα της συνείδησης και της ζωής, του εαυτού και του κόσμου - και να ζήσουμε καταναλωτικά την απόλυτη φαντασίωση. Την ίδια ώρα είμαστε μια χώρα μη παραγωγική σε τεχνολογία, μη παραγωγική σε πολιτισμό πλέον, οι ίδιοι που λειτουργήσαμε απαξιωτικά στα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα και οι ίδιοι που συνεχίζουμε να τα απαξιώνουμε γιατί εξακολουθούν και υπάρχουν εστίες παραγωγής ιδεών και καινοτομιών.
Μαθαίνοντας από το παράδειγμα της Leehman Brothers
Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει καμία τάση διορθωτικής διάρθρωσης παρά μόνο ένας κολλητικός και ιδιωτικός σφετερισμός στην λογική της αχρήστευσης. Έχουμε μια επιχειρηματικότητα που έχει καλλιεργηθεί πάνω στην διαφθορά. Είμαστε η μόνη χώρα που σε καιρούς ύφεσης και άσχετα από την φορολογική επιβάρυνση και την αδυναμία μερισμού της δημοσιονομικής φορολογικής αναδιάρθρωσης δεν λειτουργεί ενάντια στην ακρίβεια. Αυτό συμβαίνει γιατί έχουμε αλλοτριωθεί ως καταναλωτές, γιατί δεν ελέγχουμε την ζήτηση, δεν θέλουμε να αισθανθούμε ούτε καν υποχρεωμένοι να κάνουμε καταναλωτικές επιλογές. Έχουμε ανύπαρκτο ποιοτικά και ποσοτικά καταναλωτικό κίνημα ενώ λειτουργούμε πάντα με τους εμπρηστικούς δημοσιογραφικούς τίτλους της ακρίβειας στα δελτία ειδήσεων.
Αυτή η νοσηρότητα πρέπει να πάρει τέλος και η Ελλάδα πράγματι έχει μια συνάφεια με την Leehman Brothers, δεν πρέπει να την απαξιώνουμε. Αυτή, ήταν ένα ορόσημο που επιβίωσε επί πολύ καιρό, πέρασε από την οικονομική κρίση της δεκαετίας του ’30, αντιμετωπίστηκε από παράγοντες που είχαν την προτίμησή τους στην Goldman Sachs σημειολογικά μέσα από την Αμερικάνικη κυβέρνηση, από τον Πόλσον, αλλά ήταν και ένα πεδίο διδαχής του συστήματος.
Αν δεν μαθητεύσουμε λοιπόν σε αυτή την ανάλογη θέση μας, υπό όλες τις διαστάσεις, υπό την έννοια διαδοχής όλων των κυβερνήσεων αλλά και της μαζικής μας κοινωνίας και όλων των συντελεστών, αν δεν δούμε όλα τα μερίδια ευθύνης, την διαλεκτική τους ενότητα και την προσθετικότητα τους στην προστιθέμενη απαξία τους - και υπό την τελευταία βέβαια διακυβέρνηση αλλά και υπό την διαχείριση την παρούσα της κρίσης από την τελευταία προηγούμενη διακυβέρνηση που τόσο πολύ απυρόβλητη υπήρξε στα μέσα ενημέρωσης παρά τον ειδεχθή υπαρξιακό της χαρακτήρα - αλλά και την τελευταία με την διαχείριση της κρίσης που λειτουργεί με τους όρους μιας προνομιακής προβοκάτσιας για την λήψη των μέτρων έκτακτης ανάγκης, για το άλλοθι αλλά και για την στρατηγική και χρονική αναποτελεσματικότητα των μέτρων αλλά και για αυτή ακόμη την επιδίωξη μιας βιωσιμότητας σφετεριστικά μέσα από την ίδια την κρίση του πολιτικού συστήματος, αν δεν τα δούμε λοιπόν όλα αυτά και δεν δούμε πώς συμμετέχουμε εμείς ως κοινό, ως συμμέτοχοι και δεν μπορέσουμε να ακεραιοποιηθούμε απέναντι σε αυτή την κατάσταση, να μεταρσιωθούμε να γεννηθούμε άνωθεν πράγματι δεν θα δούμε λύση.
Κερδοσκοπία: απομυζώντας τόσο όσο να μην πεθάνει το θύμα
Δεν πρέπει να υποτιμήσουμε ότι το ελληνικό πρόβλημα δεν είναι αυτή την στιγμή απόλυτα καταλυτικό, χάρη σε μια συγκυρία και μόνο. Αυτό δεν πρέπει να το υποτιμούν ούτε οι τρίτοι παράγοντες. Η συγκυρία λέγεται, Κίνα, η εμπιστοσύνη της, η εφεδρεία της η κεφαλαιακή, η παραγωγική και η αναδιαρθρωτική που τόσο ανταγωνιστικά την βλέπουν οι άλλες ισχυρές οικονομίες και αναβάλλουν την αναμέτρηση μαζί της εξ ανάγκης.
Η Κίνα, δεν μπορεί να ρευστοποιήσει βέβαια πολιτικοοικονομικά και στρατιωτικά την κυριαρχικότητά της πλέον στο παιχνίδι γιατί αυτό θα οδηγούσε σε κατάρρευση του συστήματος αλλά ταυτόχρονα και όλων αυτών των παραγόντων που είχαν αφήσει την ασύδοτη αυτή κερδοσκοπία να λειτουργεί όλον αυτό τον καιρό και που επέτρεψαν στους οίκους αξιολόγησης και σε διαπλεκόμενους κερδοσκοπικούς παράγοντες να ανακτήσουν την στρατηγική και τακτική κερδοσκοπική τους ισχύ και που παγιδεύουν το μέλλον.
Το μόνο που δεν θα ήθελε κανείς βέβαια αυτή την στιγμή είναι ένα απόλυτο ντόμινο καταστροφής. Όλοι οι παίκτες παγκόσμια, ακόμη και οι κερδοσκόποι, προσπαθούν να αυτοσυγκρατηθούν παίρνοντας όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κομμάτι λείας χωρίς να πεθάνει το θύμα τους.
Αυτό είναι το κρίσιμο σημείο μας στο οποίο είναι ατελέσφορα βέβαια όλα τα ιδεολογικά και διακυβερνητικά μας προτάγματα από πλευράς της χώρας μας. Είναι μια χώρα που πρέπει να κάνει μια απόλυτη επανάσταση χωρίς αυτές τις απλοϊκές αναμνήσεις για ένα νέο Γουδί άσχετα από το πώς θα γίνουν και θα πραγματοποιηθούν οι οποιεσδήποτε αλλαγές.
Ούτως ή άλλως δεν φαίνονται να είναι ονοματισμένες οι εφεδρείες του στοχασμού, του σχεδιασμού και της δράσης σε αυτή την χώρα. Τα πράγματα κινούνται ερήμην και οι ρητορείες οι πολιτικές, οι θετικές είναι γενικόλογες - χωρίς ωστόσο να έχουν και το ανάλογο θάρρος συμφωνίας σε κάποια σημεία μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών που είναι προφανώς αναγκαίες στην διαδικασία ενός τελειώματος επιχειρησιακών και συστημικών εκκρεμοτήτων από το παρελθόν, στην αντιμετώπιση της σήψης πολλών θεσμών περιλαμβανόμενης και αυτής της αυτοδιοίκησης, του συνδικαλισμού - αν και κρατάνε ένα αποκαλυπτικό χρήσιμο και κρίσιμο τόνο.
Μεταξύ συγκυριακής και συστημικής βιωσιμότητας
Είναι προφανές ότι παρόλο το εύρος των απόψεών μας δεν μπορούμε να διαγνώσουμε το τέλος της κρίσης και είμαστε απρόθυμοι στο να αναγνωρίσουμε ότι κάποιος μπορεί να πει για το τέλος αυτής της κρίσης αποκρίνοντας για την εσωτερική δυναμική της χώρας και του κόσμου. Η συγκυριακή βιωσιμότητα δεν πρέπει να συγχέεται με την συστημική, την οργανωμένη και λειτουργική βιωσιμότητα.
Οι συγκυριακές αναβολές επίσης δεν πρέπει να συγχέονται με την υπέρβαση της κρίσης και πάνω από όλα δεν πρέπει να μείνουμε στην εκφώνηση μιας άποψης ή ενός μονολόγου ή στον ρόλο ενός ακροατή και θεατή ή στον ρόλο του κριτικού του λόγου άλλων, αλλά πρέπει να προχωρήσουμε σε έναν συνεργατικό διάλογο χωρίς αδημονία, με ποιότητα και ισηγορία, με αξιοποίηση του συνειδησιακού αποθέματος και της εμπειρίας χωρίς την σχισματικότητα των παράλληλων προτασιακών και κριτικών μονολόγων. Η κρίση της ανθρωπότητας είναι και κρίση της Ελλάδας και η κρίση της Ελλάδας είναι και κρίση της ανθρωπότητας και αυτό είναι ίσως το σημείο παρεξήγησής μας για την θέση των άλλων που βλέπουν υπό άλλη οπτική γωνία, αλλά και της παρεξήγησης της δικής μας θέσης από τους άλλους.
Εξάλλου η διαφθορά ή διαπλοκή και η παθογένεια ή αναποτελεσματικότητα του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, αγοράς, πολιτικής και πολιτισμικού υποβάθρου αναδεικνύεται διάχυτη παγκόσμια και δεν είναι ελληνικό φαινόμενο ή πρωτοτυπία.
Διαβάστε επίσης: Η αγορά ως εμπόδιο στη ροή των κοινωνικών αγαθών
Σειρά: Εργατικό Κίνημα Οικονομία
Γιάννης Ζήσης, Συγγραφέας
Μέλος της γραμματείας της ΜΚΟ Σόλων
ioanzisis@solon.org.grΑυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε.
23 Σεπτεμβρίου 2010
Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου 2010
ΟΙ ΤΡΑΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ANEΞΕΛΕΓΚΤΗΣ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ
Πηγή: ΣΟΛΩΝ
Περισσότερα από δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι που ζουν σε παραγκουπόλεις και φτωχογειτονιές μεγαλουπόλεων του Τρίτου και του Τέταρτου Κόσμου κινδυνεύουν να χάσουν τη ζωή τους εξαιτίας φυσικών και άλλων καταστροφών, σύμφωνα με έκθεση του Διεθνούς Κινήματος του Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου (IFRC). “Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ ζουν σε αστικές περιοχές, αλλά ο κόσμος δεν προσαρμόστηκε με αυτή την αλλαγή” αναφέρει ο Ερυθρός Σταυρός.
Στην έκθεση “World Disasters” (“Παγκόσμιες Καταστροφές”) για το 2010 οι εκτιμήσεις του Ερυθρού Σταυρού κάνουν λόγο για θάνατο πλέον των 50.000 ανθρώπων ετησίως εξαιτίας φυσικών καταστροφών, όπως οι σεισμοί και οι πλημμύρες. Οι εκτιμήσεις της έκθεσης φαίνεται να επιβεβαιώνονται απόλυτα από τις πρόσφατες καταστροφικές πλημμύρες σε χώρες όπως το Πακιστάν και η Κίνα.
Ο Ερυθρός Σταυρός εκτιμά ότι 2,57 δις άνθρωποι οι οποίοι ζουν σε πόλεις του Τρίτου και του Τέταρτου Κόσμου (οι κατ’ ευφημισμόν αναπτυσσόμενες) είναι εκτεθειμένοι στους κινδύνους που απορρέουν από:
-τη γρήγορη και ανεξέλεγκτη αστικοποίηση,
-την ανεπάρκεια της τοπικής διακυβέρνησης,
-την αύξηση του πληθυσμού,
-τις φτωχές ή ανύπαρκτες υγειονομικές υπηρεσίες, και
-το αυξανόμενο σε πολλές περιπτώσεις κύμα αστικής βίας.
Υπολογίζεται ότι έως το 2020, ενάμιση περίπου δισεκατομμύριο ανθρώπων (το ¼ του παγκόσμιου πληθυσμού, θα κατοικεί σε παραγκουπόλεις, ακατάλληλες ή πρόχειρα φτιαγμένες κατοικίες σε κάποια από τις μητροπόλεις του Τρίτου και του Τέταρτου Κόσμου.
Σύμφωνα με τον Ντείβιντ Σατερθγουέιτ, επικεφαλή της ομάδας που ήταν υπεύθυνη για την έκθεση, η αδυναμία των κυβερνήσεων να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις που δημιουργεί η ταχύτατη αστικοποίηση αυξάνει τα ήδη δεδομένα προβλήματα της φτώχειας και της χωρίς έλεγχο ταχύτατης ανοικοδόμησης ακατάλληλων καταλυμάτων και κατοικιών στα προάστεια των μεγαλουπόλεων.
Οι παραλιακές πόλεις είναι οι πλέον εκτεθειμένες εξαιτίας της αύξησης των πλημμυρών καθώς και της ανόδου της στάθμης των υδάτων. Μόνο στην Αφρική, περισσότερες από 20 παραλιακές πόλεις έχουν πληθυσμό άνω του ενός εκατομμυρίου κατοίκων, οι οποίοι βρίσκονται άμεσα εκτεθειμένοι στους κινδύνους αυτούς. Υπολογίζεται ότι αν η στάθμη των υδάτων ανέβει μόλις 50 εκατοστά, δύο εκατομμύρια κάτοικοι της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τα καταλύματά τους.
Επιπλέον, εξαιτίας των κινδύνων που ενέχει η αύξηση των υδάτων, άλλες πόλεις-μητροπόλεις του πλανήτη όπως η Σαγκάη της Κίνας κινδυνεύουν άμεσα. Τέτοιες πόλεις μπορεί να έχουν πραγματοποιήσει μεγάλη οικονομική πρόοδο, η οποία όμως δεν ακολουθείται πάντα και από την αντίστοιχη βελτίωση των κατοικιών, των υποδομών και των υπηρεσιών.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι τοπικές αρχές αρνούνται ή δεν είναι σε θέση να επεκτείνουν τα δίκτυα υποδομών για οικονομικούς ή άλλους λόγους, ενώ η διεθνής βοήθεια ελάχιστα βοηθά, δεδομένο που καταδεικνύουν και τα πενιχρά αποτελέσματα του αναπτυξιακού προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για τους Στόχους της Χιλιετίας.
Τα περισσότερα χρήματα που ο αναπτυσσόμενος κόσμος έχει υποσχεθεί -και οφείλει να καταβάλλει αν αναλογιστεί κανείς τον τρόπο με τον οποίο εκμεταλλεύτηκε τον αναπτυσσόμενο κόσμο για να δημιουργηθεί το σημερινό οικονομικό χάσμα- δεν φτάνουν ποτέ, κάνοντας μάλιστα τον γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών να δηλώσει στην Γενική Συνέλευση στη Νέα Υόρκη ότι "Είναι τραγικό το γεγονός ότι εκεί όπου υπάρχουν οι μεγαλύτερες ανάγκες, λείπουν και τα μεγαλύτερα ποσά".
Την αλαζονική αδιαφορία του ανεπτυγμένου κόσμου απέναντι στα ασφυκτικά προβλήματα των φτωχών χωρών με απρόβλεπτες εξελίξεις σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο παγκοσμίως έχουν καταδείξει μια σειρά δυτικών συγγραφέων και επιστημόνων εδώ και πολλά χρόνια.
Η διαφορά στη ανάπτυξη και τις υποδομές σύμφωνα με την έκθεση αποτυπώθηκε εύγλωττα το 2010 στους δύο καταστροφικούς σεισμούς που έλαβαν χώρα στην αρχή του έτους σε Αϊτή και Χιλή. Αν και είχαν σχεδόν παρόμοια ένταση, η Αϊτή θρήνησε 200.000 θύματα, ενώ η Χιλή 1.000.
(Πηγές: http://www.earthtimes.org , International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies (IFRC) , Deutsche Welle)
Άρης Καπαράκης
Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων
aris@solon.org.grΑυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε.
22 Σεπτεμβρίου 2010
Περισσότερα από δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι που ζουν σε παραγκουπόλεις και φτωχογειτονιές μεγαλουπόλεων του Τρίτου και του Τέταρτου Κόσμου κινδυνεύουν να χάσουν τη ζωή τους εξαιτίας φυσικών και άλλων καταστροφών, σύμφωνα με έκθεση του Διεθνούς Κινήματος του Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου (IFRC). “Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ ζουν σε αστικές περιοχές, αλλά ο κόσμος δεν προσαρμόστηκε με αυτή την αλλαγή” αναφέρει ο Ερυθρός Σταυρός.
Στην έκθεση “World Disasters” (“Παγκόσμιες Καταστροφές”) για το 2010 οι εκτιμήσεις του Ερυθρού Σταυρού κάνουν λόγο για θάνατο πλέον των 50.000 ανθρώπων ετησίως εξαιτίας φυσικών καταστροφών, όπως οι σεισμοί και οι πλημμύρες. Οι εκτιμήσεις της έκθεσης φαίνεται να επιβεβαιώνονται απόλυτα από τις πρόσφατες καταστροφικές πλημμύρες σε χώρες όπως το Πακιστάν και η Κίνα.
Ο Ερυθρός Σταυρός εκτιμά ότι 2,57 δις άνθρωποι οι οποίοι ζουν σε πόλεις του Τρίτου και του Τέταρτου Κόσμου (οι κατ’ ευφημισμόν αναπτυσσόμενες) είναι εκτεθειμένοι στους κινδύνους που απορρέουν από:
-τη γρήγορη και ανεξέλεγκτη αστικοποίηση,
-την ανεπάρκεια της τοπικής διακυβέρνησης,
-την αύξηση του πληθυσμού,
-τις φτωχές ή ανύπαρκτες υγειονομικές υπηρεσίες, και
-το αυξανόμενο σε πολλές περιπτώσεις κύμα αστικής βίας.
Υπολογίζεται ότι έως το 2020, ενάμιση περίπου δισεκατομμύριο ανθρώπων (το ¼ του παγκόσμιου πληθυσμού, θα κατοικεί σε παραγκουπόλεις, ακατάλληλες ή πρόχειρα φτιαγμένες κατοικίες σε κάποια από τις μητροπόλεις του Τρίτου και του Τέταρτου Κόσμου.
Σύμφωνα με τον Ντείβιντ Σατερθγουέιτ, επικεφαλή της ομάδας που ήταν υπεύθυνη για την έκθεση, η αδυναμία των κυβερνήσεων να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις που δημιουργεί η ταχύτατη αστικοποίηση αυξάνει τα ήδη δεδομένα προβλήματα της φτώχειας και της χωρίς έλεγχο ταχύτατης ανοικοδόμησης ακατάλληλων καταλυμάτων και κατοικιών στα προάστεια των μεγαλουπόλεων.
Οι παραλιακές πόλεις είναι οι πλέον εκτεθειμένες εξαιτίας της αύξησης των πλημμυρών καθώς και της ανόδου της στάθμης των υδάτων. Μόνο στην Αφρική, περισσότερες από 20 παραλιακές πόλεις έχουν πληθυσμό άνω του ενός εκατομμυρίου κατοίκων, οι οποίοι βρίσκονται άμεσα εκτεθειμένοι στους κινδύνους αυτούς. Υπολογίζεται ότι αν η στάθμη των υδάτων ανέβει μόλις 50 εκατοστά, δύο εκατομμύρια κάτοικοι της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τα καταλύματά τους.
Επιπλέον, εξαιτίας των κινδύνων που ενέχει η αύξηση των υδάτων, άλλες πόλεις-μητροπόλεις του πλανήτη όπως η Σαγκάη της Κίνας κινδυνεύουν άμεσα. Τέτοιες πόλεις μπορεί να έχουν πραγματοποιήσει μεγάλη οικονομική πρόοδο, η οποία όμως δεν ακολουθείται πάντα και από την αντίστοιχη βελτίωση των κατοικιών, των υποδομών και των υπηρεσιών.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι τοπικές αρχές αρνούνται ή δεν είναι σε θέση να επεκτείνουν τα δίκτυα υποδομών για οικονομικούς ή άλλους λόγους, ενώ η διεθνής βοήθεια ελάχιστα βοηθά, δεδομένο που καταδεικνύουν και τα πενιχρά αποτελέσματα του αναπτυξιακού προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για τους Στόχους της Χιλιετίας.
Τα περισσότερα χρήματα που ο αναπτυσσόμενος κόσμος έχει υποσχεθεί -και οφείλει να καταβάλλει αν αναλογιστεί κανείς τον τρόπο με τον οποίο εκμεταλλεύτηκε τον αναπτυσσόμενο κόσμο για να δημιουργηθεί το σημερινό οικονομικό χάσμα- δεν φτάνουν ποτέ, κάνοντας μάλιστα τον γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών να δηλώσει στην Γενική Συνέλευση στη Νέα Υόρκη ότι "Είναι τραγικό το γεγονός ότι εκεί όπου υπάρχουν οι μεγαλύτερες ανάγκες, λείπουν και τα μεγαλύτερα ποσά".
Την αλαζονική αδιαφορία του ανεπτυγμένου κόσμου απέναντι στα ασφυκτικά προβλήματα των φτωχών χωρών με απρόβλεπτες εξελίξεις σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο παγκοσμίως έχουν καταδείξει μια σειρά δυτικών συγγραφέων και επιστημόνων εδώ και πολλά χρόνια.
Η διαφορά στη ανάπτυξη και τις υποδομές σύμφωνα με την έκθεση αποτυπώθηκε εύγλωττα το 2010 στους δύο καταστροφικούς σεισμούς που έλαβαν χώρα στην αρχή του έτους σε Αϊτή και Χιλή. Αν και είχαν σχεδόν παρόμοια ένταση, η Αϊτή θρήνησε 200.000 θύματα, ενώ η Χιλή 1.000.
(Πηγές: http://www.earthtimes.org , International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies (IFRC) , Deutsche Welle)
Άρης Καπαράκης
Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων
aris@solon.org.grΑυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε.
22 Σεπτεμβρίου 2010
ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ
του Δημοσθένη Κυριαζή
Πηγή: ΣΟΛΩΝ
Είναι προφανές ότι μεταξύ της νοημοσύνης των πολιτών και των πολιτευμάτων, υπάρχει ισχυρή συσχέτιση.
Είναι επίσης προφανές ότι για να κατανοήσουμε αυτή τη σχέση, πρέπει να γνωρίζουμε κάποια βασικά στοιχεία – το αλφάβητο – τόσο των πολιτικών συστημάτων, όσο και της νοημοσύνης.
Τα βασικά για τα πολιτεύματα στοιχεία
Τα στοιχεία αυτά είναι γνωστά. Εδώ θα περιορισθούμε να αναφέρουμε μόνο την έννοια της συγκέντρωσης εξουσίας, τη σημασία που έχει και τις τιμές που λαμβάνει στα διάφορα συστήματα εξουσίας, τα οποία θεωρούμε ότι είναι μία μορφή ενεργειακών συστημάτων. [1]
Εάν μια χώρα έχει Ν πολίτες και Νε όργανα εξουσίας[2], συγκέντρωση εξουσίας C είναι οι πολίτες ανά όργανο εξουσίας, ήτοι
C=N/Ne
Από τον ανωτέρω ορισμό εύκολα προκύπτει ότι:
Στις μοναρχίες (Νε =1) η συγκέντρωση λαμβάνει τη μεγαλύτερη δυνατή τιμή C=N.
Στην ιδανική αρχαιοελληνική (άμεση) δημοκρατία (Νε=Ν) η συγκέντρωση λαμβάνει τη μικρότερη δυνατή τιμή C=1.
Στα υπόλοιπα πολιτεύματα η συγκέντρωση μπορεί να λάβει κάθε τιμή μεταξύ του 1 και του Ν .
Κατωτέρω παρατίθενται οι τιμές της συγκέντρωσης εξουσίας, σε μία χώρα 10.000.000 κατοίκων για διάφορες μορφές πολιτευμάτων.
Τυπικές τιμές συγκέντρωσης εξουσίας
(Ν = 10.000.000)
Πολίτευμα
Νε
C
Απόλυτη Μοναρχία
1
10.000.000
Ολιγαρχία
5
2.000.000
Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία
400
25.000
Ιδανική Άμεση Δημοκρατία
Ν
1
Αθηναϊκή Δημοκρατία
8
Σημείωση:Στις σημερινές αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες, τα ουσιαστικά όργανα εξουσίας δεν συμπίπτουν με τους αντιπροσώπους των πολιτών. Κατά κανόνα τα ουσιαστικά όργανα είναι πολύ λίγα και αποτελούνται: από μικρό ποσοστό αντιπροσώπων και από κάποια εξωθεσμικά όργανα ( άνθρωποι με μεγάλη οικονομική/πολιτική ισχύ, σύμβουλοι ). Αυτή η πρακτική έχει προφανώς σαν αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση της συγκέντρωσης εξουσίας, που στην πράξη γίνεται πολλαπλάσια αυτής που ορίζουν οι βασικοί θεσμοί. Αν σε μία Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία με τα χαρακτηριστικά του πίνακα, θεωρήσετε ότι στην πράξη τα ουσιαστικά όργανα εξουσίας που λαμβάνουν τις μεγάλες αποφάσεις είναι 10 και όχι 400, τότε η συγκέντρωση έχει την τιμή 1.000.000 και όχι 25.000. Τέτοιες τιμές όμως συγκέντρωσης αντιστοιχούν σε ολιγαρχικά και όχι δημοκρατικά πολιτεύματα. Τι ισχύει στην πράξη στις σημερινές αντιπροσωπευτικές Δημοκρατίες, οι πολίτες το γνωρίζουν και το βιώνουν.
Από τα γενικώς ισχύοντα για τα ενεργειακά συστήματα, προκύπτει ότι ο βαθμός συγκέντρωσης ενεργείας (ισχύος), αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό των συστημάτων. Το σημείο συγκέντρωσης της ενέργειας, έχει δευτερεύουσα σημασία. Συστήματα με τον ίδιο βαθμό συγκέντρωσης ενεργείας αλλά με διαφορετικά σημεία συγκέντρωσης, είναι πρακτικά ισοδύναμα.
Ότι ισχύει για τα ενεργειακά συστήματα, ισχύει και για τα κοινωνικά συστήματα άσκησης της πολιτικής εξουσίας· και στα συστήματα αυτά, το κρίσιμο χαρακτηριστικό είναι ο βαθμός συγκέντρωσης και όχι το «σημείο» συγκέντρωσης της εξουσίας.
Όμως οι άνθρωποι δεν πιστεύουν σ’ αυτή τη φυσική αρχή. Προσπαθούν να βελτιώσουν τα πολιτεύματα αλλάζοντας το σημείο και όχι τον βαθμό συγκέντρωσης της εξουσίας, αγνοώντας ότι οι παραβάσεις φυσικών αρχών δεν παραγράφονται αλλά πάντα πληρώνονται ακριβά.
Τα βασικά για τη νοημοσύνη στοιχεία
Σύμφωνα με τις κλασσικές αντιλήψεις, νοημοσύνη είναι η ικανότητα του ανθρώπου να λαμβάνει και να επεξεργάζεται εγκεφαλικά τα από το περιβάλλον δεδομένα (data), τις πληροφορίες. Δηλαδή, νοημοσύνη είναι η ικανότητα του ανθρώπου να πραγματοποιεί δυο σημαντικές λειτουργίες:
Να λαμβάνει τις υπάρχουσες στο περιβάλλον πληροφορίες, με τη βοήθεια των αισθητηρίων οργάνων του και:
-Να τις επεξεργάζεται, με τη δύναμη του εγκεφάλου και όχι με τη δύναμη των ενστίκτων ή των κινήτρων.
-Πληροφορίες λαμβάνουν όλα τα ζώα αλλά τις επεξεργάζονται με τη δύναμη των ενστίκτων και των κινήτρων. Μονάχα ο άνθρωπος τις επεξεργάζεται με τη δύναμη του εγκεφάλου, ή για να ακριβολογούμε, και με τη δύναμη του εγκεφάλου.
Από τον παραπάνω κλασσικό ορισμό προκύπτουν δυο πολύ σημαντικά συμπεράσματα:
-Δεν υπάρχει νοημοσύνη αν δεν υπάρχουν πληροφορίες.
-Η ύπαρξη πληροφοριών δεν είναι νοημοσύνη, αφού η ύπαρξη πληροφοριών δεν διασφαλίζει και την εγκεφαλική επεξεργασία τους.
Νομίζουμε πως το δεύτερο συμπέρασμα πρέπει να κατανοηθεί και να βιωθεί από τους ανθρώπους «της κοινωνίας της πληροφορίας», γιατί υπάρχεις σοβαρός κίνδυνος να επικρατήσει η άποψη και κυρίως η πρακτική, ότι νοημοσύνη είναι η απόκτηση πληθώρας πληροφοριών. Είναι προφανές ότι μια τέτοια άποψη και πρακτική θα οδηγήσει, νομοτελειακά, στη υποβάθμιση της νοημοσύνης του ανθρώπου.
Οι τύποι νοημοσύνης. IQ και EQ
Στον προηγούμενο κλασσικό ορισμό, η νοημοσύνη ορίζεται έμμεσα από τα αποτελέσματα της και όχι άμεσα από τη φύση και τη λειτουργία της. Καταφύγαμε στον έμμεσο ορισμό της, γιατί κατά βάθος δεν γνωρίζουμε –ή έστω δεν γνωρίζαμε- πολλά πράγματα για τη νοημοσύνη. Οι γνώσεις μας γι’ αυτήν ήταν, για χιλιάδες χρόνια, γενικές και φιλοσοφικές.
Από τις αρχές όμως του 20ου αιώνα, νευρολόγοι, βιολόγοι, ψυχίατροι, ψυχολόγοι και άλλοι επιστήμονες, άρχισαν να ερευνούν για να ανακαλύψουν τη φύση και τη λειτουργία της νοημοσύνης. Άρχισαν να ερευνούν το Π Ω Σ και από Π Ο Υ (από ποια στοιχεία του εγκεφάλου), δημιουργείται η νοημοσύνη.
Αυτές οι προσπάθειες έδωσαν τις πρώτες απαντήσεις στα ερωτήματα του ΠΩΣ και από ΠΟΥ και οδήγησαν στην ανάπτυξη μεθόδων μέτρησης της ισχύος της νοημοσύνης που έχει ο κάθε άνθρωπος.
Τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, η ισχύς της νοημοσύνης εκφράζονταν με το πηλίκο των σωστών απαντήσεων προς το σύνολο των ειδικών ερωτήσεων, που υποβάλλονταν σε έναν άνθρωπο.
Το αποτέλεσμα μιας τέτοιες μέτρησης ονομάσθηκε πηλίκο νοημοσύνης (Intelligence Quotient), και συντομογραφικά IQ. Για παράδειγμα, εάν οι υποβαλλόμενες ερωτήσεις είναι 20 και κάποιος απαντήσει σωστά στις 16, τότε το IQ του είναι 16/20.
Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990 πιστεύαμε σε ένα ΠΩΣ και σε ένα από ΠΟΥ. Πιστεύαμε δηλαδή, πως υπάρχει ένας τύπος νοημοσύνης που τη λέγαμε συντομογραφικά IQ, έκφραση με αναφορά στον τύπο και την ισχύ της νοημοσύνης. Προϊόντα της IQ είναι σκέψεις και συλλογισμοί που ακολουθούν το μοντέλο « αν α τότε β », της λογικής των αρχαίων Ελλήνων και το μοντέλο « 2+ 2 = 4 », της μαθηματικής λογικής. Αυτούς τους τύπους σκέψεων οι άνθρωποι τις ονομάζουν λογικές σκέψεις, ενώ οι νευρολόγοι σειριακές, από την μορφή των νευρώνων μέσω των οποίων παράγονται.
Την δεκαετία του 1990, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι υπάρχει και ένας δεύτερος τύπος νοημοσύνης – ένα άλλο ΠΟΥ και ΠΩΣ – που ονομάσθηκε Συναισθηματική (Emotional) νοημοσύνη ή συντομογραφικά EQ, έκφραση που αναφέρεται στον τύπο και την ισχύ της νοημοσύνης.
Προϊόντα της EQ είναι συλλογισμοί που παράγονται από διαφορετικά στοιχεία του εγκεφάλου και με διαφορετικές διαδικασίες από εκείνες των λογικών συλλογισμών. Οι συλλογισμοί αυτοί αποτελούν την αρχική μορφή συλλογισμών του ανθρώπου, γίνονται εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια και ονομάζονται συνειρμικοί συλλογισμοί .
Οι συνειρμικές σκέψεις και συλλογισμοί, παράγονται από τη συσχέτιση των πληροφοριών με τα συναισθήματα που μας δημιουργούν· αποτελούν τον κρίκο που ενώνει τα συναισθήματα με τα data από το περιβάλλον, με τις πληροφορίες.
Ένα παράδειγμα συνειρμικού συλλογισμού είναι το συμπέρασμα ύπαρξης κινδύνου από το γαύγισμα του σκύλου.
Οι αρμόδιοι επιστήμονες, που μέχρι πρόσφατα αγνοούσαν τα προαναφερθέντα στοιχεία για την συναισθηματική νοημοσύνη, θεωρούσαν κάθε μη λογικό συλλογισμό, και συνεπώς και τους συνειρμικούς, ως παραλογισμούς και αποκρυφισμούς. Αυτή αντίληψη οδήγησε στην αντιμετώπιση τους στη Δύση με επιφύλαξη αν όχι με περιφρόνηση. Σήμερα μετά τις ανακαλύψεις για την EQ, τους αντιμετωπίζονται με περισσότερη κατανόηση και σεβασμό.
Τύποι νοημοσύνης και πολιτισμοί
Μεταξύ των δυο τύπων νοημοσύνης και των βασικών τύπων πολιτισμού, υπάρχει ισχυρή συσχέτιση που μπορεί να συνοψισθεί στα ακόλουθα δυο στατιστικής νομοτέλειας συμπεράσματα, πού τεκμηριώνονται σε ιστορικά στοιχεία:
IQ είναι η νοημοσύνη πάνω στην οποία βασίστηκε,
ο Αρχαιοελληνικός και ο Δυτικός πολιτισμός
EQ είναι η νοημοσύνη πάνω στην οποία βασίστηκαν,
οι πολιτισμοί των Λαών της Ανατολής
Ολική και δεσπόζουσα νοημοσύνη
Τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα (2000-2002), οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ο άνθρωπος έχει και έναν τρίτο τύπο νοημοσύνης που ονομάσθηκε πνευματική (spiritual) νοημοσύνη, ή συντομογραφικά SQ.[3]
Η SQ είναι η υπέρτατη νοημοσύνη, που συσχετίζει και ελέγχει τους συνειρμικούς και τους λογικούς συλλογισμούς και δημιουργεί ερωτήσεις και απαντήσεις για υψίστης σημασίας θέματα όπως: Ποιο είναι το νόημα της ζωής; Γιατί γεννηθήκαμε;
Είναι προφανές ότι η συνολική νοημοσύνη του ανθρώπου είναι το άθροισμα της συναισθηματικής, της λογικής και της πνευματικής νοημοσύνης. Αυτή το προφανές συμπέρασμα, σε μαθηματικό φορμαλισμό, μπορεί να γραφεί ως εξής:
Ολική νοημοσύνη ανθρώπου = EQ + IQ + SQ
Αυτή η εξίσωση έχει μόνο λογική χρήση. Για να έχει μαθηματική χρήση, πρέπει η EQ, IQ και SQ να εκφράζονται και να μετρούνται με τις ίδιες μονάδες ισχύος (πχ watts).
Σε κάποιους ανθρώπους, ή σε κάποιες ομάδες ανθρώπων, είναι δυνατόν ένας από τους παραπάνω τρεις τύπους νοημοσύνης, να αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής νοημοσύνης ( πχ 80% ).
Ο τύπος αυτός της νοημοσύνης που αποτελεί την «πλειοψηφία» στη συνολική νοημοσύνη, την ονομάσαμε δεσπόζουσα νοημοσύνη του ανθρώπου ή της κοινωνίας των ανθρώπων. Στην πράξη δεσπόζουσα νοημοσύνη στις διάφορες κοινωνίες είναι η EQ ή η IQ.
Οι εξισώσεις της IQ και EQ
Από τη θεώρηση των ιστορικών στοιχείων συμπεραίνεται ότι υπάρχει ισχυρή συσχέτιση, της δεσπόζουσας νοημοσύνης με: τους τύπους γραφής, τους τρόπους αντίληψης και τις μορφές των πολιτευμάτων.
Στις κοινωνίες στις οποίες δεσπόζουσα νοημοσύνη ήταν η IQ, αναπτύχθηκε: Η αλφαβητική γραφή, η ανοιχτή αντίληψη και το δημοκρατικό πολίτευμα. Αντίθετα στις κοινωνίες στις οποίες δεσπόζουσα νοημοσύνη ήταν η EQ, αναπτύχθηκε: Η συμβολική γραφή, η δογματική αντίληψη και το μοναρχικό/θεοκρατικό πολίτευμα.
Τα παραπάνω συμπεράσματα, που σήμερα κατανοούμε ότι είναι συμβατά με τις δυνατότητες και επιδόσεις των λογικών (της IQ) και των συνειρμικών (της EQ) συλλογισμών, μπορούν να παρασταθούν σε μαθηματικό φορμαλισμό σαν σχέσεις αιτίου/αποτελέσματος - σαν εξισώσεις - ως ακολούθως:
-IQ = Αλφαβητική γραφή + Ανοιχτή αντίληψη + Δημοκρατία
-EQ = Συμβολική γραφή + Δογματική αντίληψη + Μοναρχία
Σπεύδουμε να διευκρινίσουμε ότι οι σχέσεις αυτές έχουν στατιστική και όχι ντετερμινιστική ισχύ. Η πρώτη «εξίσωση» ίσχυσε ξεκάθαρα στην αρχαία Ελλάδα που γέννησε τη λογική, την αλφαβητική γραφή και τη δημοκρατία· που ανέπτυξε τη λογική νοημοσύνη σε δεσπόζουσα.
Η δεύτερη «εξίσωση» ίσχυσε και ισχύει σε χώρες λαών της Ανατολής, και όχι μόνο, όπου συνυπήρχαν ή συνυπάρχουν: Συμβολική γραφή, δογματική αντίληψη, μοναρχικά/θεοκρατικά πολιτεύματα και δεσπόζουσα EQ.
Κοινωνική Σχιζοφρένεια
Στις περισσότερες σημερινές χώρες, οι άνθρωποι και αλφαβητική γραφή χρησιμοποιούν και υψηλό IQ έχουν, αφού μπορούν να διαχειρίζονται θέματα της επιστήμης, της τεχνολογίας και άλλων σημερινών δραστηριοτήτων. Παρά ταύτα, η αντίληψης τους για τα πολιτικά θέματα δεν είναι ανοικτή αλλά είναι δογματική και στις πολιτείες τους, δεν λειτουργεί πραγματική δημοκρατία. Τι άραγε συμβαίνει; Μήπως οι παραπάνω «εξισώσεις» δεν ισχύουν αλλά είναι ένα πρόχειρο και βερμπαλιστικό συμπέρασμα;
Πιστεύω ότι οι προηγούμενες σχέσεις ισχύουν και ότι η μη ισχύς αυτών στον τομέα άσκησης της πολιτικής εξουσίας, οφείλεται στη διαφορική χρήση της IQ και EQ.
Πιο συγκεκριμένα, οι άνθρωποι σήμερα χρησιμοποιούν την IQ τους όταν ασχολούνται με θέματα της επιστήμης, της οικονομίας, της τεχνολογίας και άλλων καθημερινών δραστηριοτήτων, αλλά χρησιμοποιούν την EQ τους, όταν ασχολούνται με θέματα άσκησης της πολιτικής εξουσίας και με άλλα σοβαρά θέματα ουμανιστικής φύσεως· τα θέματα αυτά αντιμετωπίζονται, κατά κανόνα, με τρόπο δογματικό.
Αυτή η επιλεκτική χρήση της IQ και EQ είναι η αιτία για την χωρίς κοινούς στόχους και ρυθμούς, την χωρίς αρμονία ανάπτυξη των δύο ομάδων δραστηριοτήτων που προαναφέρθηκαν. Το μέσο IQ των σημερινών ανθρώπων δεν είναι μικρό. Η διαφορική χρήση της είναι το πρόβλημα.
Βασική αιτία αυτής της παράδοξης διαφορικής χρήσεως της IQ και EQ, είναι η δράση του κατεστημένου της εξουσίας, η οποία συστηματικά και αποτελεσματικά απευθύνεται στα συναισθήματα και όχι στη λογική των ανθρώπων για την προώθηση των πολιτικών και ουμανιστικών θεμάτων· για την προώθηση των συμφερόντων του. Η εξήγηση είναι απλή. Αν το κατεστημένο της εξουσίας απευθυνόταν στη λογική των ανθρώπων, θα είχε αυτοκαταργηθεί.
Η παραπάνω διαφορική χρήση, που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως κοινωνική σχιζοφρένεια, είναι υπεύθυνη για τους πολέμους, τις μαζικές σφαγές ανθρώπων και τις άλλες μεγάλες δυστυχίες που οι άνθρωποι προκάλεσαν σε άλλους ανθρώπους, παρακινούμενοι από το κατεστημένο της εξουσίας και την EQ τους· από τα συναισθήματα τους που σκόπιμα δημιουργεί και φουσκώνει το κατεστημένο
Η νοημοσύνη των ανθρώπων στη νέα εποχή
Στη νέα εποχή της πληροφορίας, οι άνθρωποι θα έχουν στη διάθεση τους έναν πάρα πολύ μεγαλύτερο από τον σημερινό όγκο πληροφοριών. Γεννάται συνεπώς το ερώτημα: Θα καταφέρουν αυτό το μεγάλο όγκο πληροφοριών να τον επεξεργάζονται εγκεφαλικά;
Είναι φανερό ότι αν τα καταφέρουν, η IQ τους θα ενδυναμωθεί. Αν όμως δεν τα καταφέρουν και καταντήσουν απλοί καταναλωτές πληροφοριών, η νοημοσύνη τους νομοτελειακά θα υποβαθμισθεί, αφού νοημοσύνη είναι κυρίως η εγκεφαλική επεξεργασία των πληροφοριών και ότι κάτοχοι πληροφοριών είναι όλα τα ζώα.
Τι λοιπόν θα συμβεί στη νέα εποχή; Βελτίωση ή εκφυλισμός της IQ;
Ίσως η απάντηση στο σημαντικό αυτό ερώτημα δεν είναι τόσο δύσκολη, εάν μπορέσουμε να κατανοήσουμε τις δυνατότητες που κατά βάθος αυτή η τεχνολογία έχει. Και αυτές οι δυνατότητες είναι να ξεκουράζει τον άνθρωπο από την εκτέλεση χρονοβόρων «πνευματικών εργασιών ρουτίνας» και όχι να υποκαθιστά το μυαλό του.
Στη λογική αυτή η νέα τεχνολογία παρέχει στους ανθρώπους, τεχνοοικονομικές διευκολύνσεις και χρόνο για ουσιαστικότερη και βαθύτερη επεξεργασία των πληροφοριών. Με απλά λόγια, για να μπορούν οι άνθρωποι να επεξεργάζονται εγκεφαλικά το μεγάλο όγκο των πληροφοριών στη νέα εποχή, πρέπει να χρησιμοποιούν τη νέα τεχνολογία σαν εργαλείο για βαθύτερη και περισσότερη εγκεφαλική επεξεργασίας των πληροφοριών, όπως κάνουν σήμερα οι ερευνητές.
Αν οι άνθρωποι θεωρήσουν τη νέα τεχνολογία σαν υποκατάστατο της εγκεφαλικής επεξεργασίας – σαν ηλεκτρονικούς εγκεφάλους – ή επιμείνουν να επεξεργάζονται τις πληροφορίες με συμβατικά εργαλεία και μεθόδους, δεν θα τα καταφέρουν. Η σημερινή IQ τους θα συρρικνωθεί και το παράδοξο φαινόμενο της διαφορικής χρήσης της θα ενισχυθεί και θα επεκταθεί.
Στην δεύτερη περίπτωση, η νέα εποχή της πληροφορίας θα γίνει ένας εφιάλτης, σαν αυτόν που περιγράφει ο Τζωρτζ Όργουελ στο γνωστό βιβλίο του «1984».
Είναι ίσως χρήσιμο να θυμηθούμε ότι οι «πνευματικές εργασίες ρουτίνας», δεν είναι ίδιες με αυτές του παρελθόντος. Κάτι που στο παρελθόν ήταν μία δύσκολη, χρονοβόρος και υψηλού κόστος πνευματική εργασία ανθρώπων και μάλιστα σπουδασμένων, σήμερα χάρη στην τεχνολογία, είναι μία λειτουργία ρουτίνας, που εκτελείται από μηχανές εύκολα, γρήγορα και με αμελητέο κόστος.
Μακάρι η IQ των Ελλήνων να γίνει δεσπόζουσα και στον τομέα άσκησης της εξουσίας. Μακάρι η νοημοσύνη των ανθρώπων της νέας εποχής να εξελιχθεί κατά το αισιόδοξο σενάριο.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Δ. Κυριαζής «Η Άμεση Δημοκρατία στην Τηλέρια»,
[2] Όργανα εξουσίας είναι αυτά που λαμβάνουν τις μεγάλες και κυρίαρχες αποφάσεις από τις οποίες επάγονται και περιορίζονται όλες οι άλλες αποφάσεις. Τα όργανα που φροντίζουν να υλοποιηθούν οι μεγάλες αποφάσεις, λέγονται όργανα λειτουργίας. Στις σημερινές δημοκρατίες, όργανα εξουσίας είναι οι εκπρόσωποι των πολιτών και όργανα λειτουργίας τα στελέχη του δημόσιου τομέα.
[3] Danah Zohar & Ian Marshall «Πνευματική Νοημοσύνη», εκδόσεις Έσοπτρον 2001.
Το παρόν είναι απόσπασμα από το βιβλίο, «ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Η επίδραση της σύγχρονης Φυσικής και της Ψηφιακής Τεχνολογίας στη Δημοκρατία». Δημοσθένης Κυριαζής. Εκδόσεις Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, 2009.
(Πηγή: Ψηφιακή Άμεση Δημοκρατία)
21 Σεπτεμβρίου 2010
Πηγή: ΣΟΛΩΝ
Είναι προφανές ότι μεταξύ της νοημοσύνης των πολιτών και των πολιτευμάτων, υπάρχει ισχυρή συσχέτιση.
Είναι επίσης προφανές ότι για να κατανοήσουμε αυτή τη σχέση, πρέπει να γνωρίζουμε κάποια βασικά στοιχεία – το αλφάβητο – τόσο των πολιτικών συστημάτων, όσο και της νοημοσύνης.
Τα βασικά για τα πολιτεύματα στοιχεία
Τα στοιχεία αυτά είναι γνωστά. Εδώ θα περιορισθούμε να αναφέρουμε μόνο την έννοια της συγκέντρωσης εξουσίας, τη σημασία που έχει και τις τιμές που λαμβάνει στα διάφορα συστήματα εξουσίας, τα οποία θεωρούμε ότι είναι μία μορφή ενεργειακών συστημάτων. [1]
Εάν μια χώρα έχει Ν πολίτες και Νε όργανα εξουσίας[2], συγκέντρωση εξουσίας C είναι οι πολίτες ανά όργανο εξουσίας, ήτοι
C=N/Ne
Από τον ανωτέρω ορισμό εύκολα προκύπτει ότι:
Στις μοναρχίες (Νε =1) η συγκέντρωση λαμβάνει τη μεγαλύτερη δυνατή τιμή C=N.
Στην ιδανική αρχαιοελληνική (άμεση) δημοκρατία (Νε=Ν) η συγκέντρωση λαμβάνει τη μικρότερη δυνατή τιμή C=1.
Στα υπόλοιπα πολιτεύματα η συγκέντρωση μπορεί να λάβει κάθε τιμή μεταξύ του 1 και του Ν .
Κατωτέρω παρατίθενται οι τιμές της συγκέντρωσης εξουσίας, σε μία χώρα 10.000.000 κατοίκων για διάφορες μορφές πολιτευμάτων.
Τυπικές τιμές συγκέντρωσης εξουσίας
(Ν = 10.000.000)
Πολίτευμα
Νε
C
Απόλυτη Μοναρχία
1
10.000.000
Ολιγαρχία
5
2.000.000
Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία
400
25.000
Ιδανική Άμεση Δημοκρατία
Ν
1
Αθηναϊκή Δημοκρατία
8
Σημείωση:Στις σημερινές αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες, τα ουσιαστικά όργανα εξουσίας δεν συμπίπτουν με τους αντιπροσώπους των πολιτών. Κατά κανόνα τα ουσιαστικά όργανα είναι πολύ λίγα και αποτελούνται: από μικρό ποσοστό αντιπροσώπων και από κάποια εξωθεσμικά όργανα ( άνθρωποι με μεγάλη οικονομική/πολιτική ισχύ, σύμβουλοι ). Αυτή η πρακτική έχει προφανώς σαν αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση της συγκέντρωσης εξουσίας, που στην πράξη γίνεται πολλαπλάσια αυτής που ορίζουν οι βασικοί θεσμοί. Αν σε μία Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία με τα χαρακτηριστικά του πίνακα, θεωρήσετε ότι στην πράξη τα ουσιαστικά όργανα εξουσίας που λαμβάνουν τις μεγάλες αποφάσεις είναι 10 και όχι 400, τότε η συγκέντρωση έχει την τιμή 1.000.000 και όχι 25.000. Τέτοιες τιμές όμως συγκέντρωσης αντιστοιχούν σε ολιγαρχικά και όχι δημοκρατικά πολιτεύματα. Τι ισχύει στην πράξη στις σημερινές αντιπροσωπευτικές Δημοκρατίες, οι πολίτες το γνωρίζουν και το βιώνουν.
Από τα γενικώς ισχύοντα για τα ενεργειακά συστήματα, προκύπτει ότι ο βαθμός συγκέντρωσης ενεργείας (ισχύος), αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό των συστημάτων. Το σημείο συγκέντρωσης της ενέργειας, έχει δευτερεύουσα σημασία. Συστήματα με τον ίδιο βαθμό συγκέντρωσης ενεργείας αλλά με διαφορετικά σημεία συγκέντρωσης, είναι πρακτικά ισοδύναμα.
Ότι ισχύει για τα ενεργειακά συστήματα, ισχύει και για τα κοινωνικά συστήματα άσκησης της πολιτικής εξουσίας· και στα συστήματα αυτά, το κρίσιμο χαρακτηριστικό είναι ο βαθμός συγκέντρωσης και όχι το «σημείο» συγκέντρωσης της εξουσίας.
Όμως οι άνθρωποι δεν πιστεύουν σ’ αυτή τη φυσική αρχή. Προσπαθούν να βελτιώσουν τα πολιτεύματα αλλάζοντας το σημείο και όχι τον βαθμό συγκέντρωσης της εξουσίας, αγνοώντας ότι οι παραβάσεις φυσικών αρχών δεν παραγράφονται αλλά πάντα πληρώνονται ακριβά.
Τα βασικά για τη νοημοσύνη στοιχεία
Σύμφωνα με τις κλασσικές αντιλήψεις, νοημοσύνη είναι η ικανότητα του ανθρώπου να λαμβάνει και να επεξεργάζεται εγκεφαλικά τα από το περιβάλλον δεδομένα (data), τις πληροφορίες. Δηλαδή, νοημοσύνη είναι η ικανότητα του ανθρώπου να πραγματοποιεί δυο σημαντικές λειτουργίες:
Να λαμβάνει τις υπάρχουσες στο περιβάλλον πληροφορίες, με τη βοήθεια των αισθητηρίων οργάνων του και:
-Να τις επεξεργάζεται, με τη δύναμη του εγκεφάλου και όχι με τη δύναμη των ενστίκτων ή των κινήτρων.
-Πληροφορίες λαμβάνουν όλα τα ζώα αλλά τις επεξεργάζονται με τη δύναμη των ενστίκτων και των κινήτρων. Μονάχα ο άνθρωπος τις επεξεργάζεται με τη δύναμη του εγκεφάλου, ή για να ακριβολογούμε, και με τη δύναμη του εγκεφάλου.
Από τον παραπάνω κλασσικό ορισμό προκύπτουν δυο πολύ σημαντικά συμπεράσματα:
-Δεν υπάρχει νοημοσύνη αν δεν υπάρχουν πληροφορίες.
-Η ύπαρξη πληροφοριών δεν είναι νοημοσύνη, αφού η ύπαρξη πληροφοριών δεν διασφαλίζει και την εγκεφαλική επεξεργασία τους.
Νομίζουμε πως το δεύτερο συμπέρασμα πρέπει να κατανοηθεί και να βιωθεί από τους ανθρώπους «της κοινωνίας της πληροφορίας», γιατί υπάρχεις σοβαρός κίνδυνος να επικρατήσει η άποψη και κυρίως η πρακτική, ότι νοημοσύνη είναι η απόκτηση πληθώρας πληροφοριών. Είναι προφανές ότι μια τέτοια άποψη και πρακτική θα οδηγήσει, νομοτελειακά, στη υποβάθμιση της νοημοσύνης του ανθρώπου.
Οι τύποι νοημοσύνης. IQ και EQ
Στον προηγούμενο κλασσικό ορισμό, η νοημοσύνη ορίζεται έμμεσα από τα αποτελέσματα της και όχι άμεσα από τη φύση και τη λειτουργία της. Καταφύγαμε στον έμμεσο ορισμό της, γιατί κατά βάθος δεν γνωρίζουμε –ή έστω δεν γνωρίζαμε- πολλά πράγματα για τη νοημοσύνη. Οι γνώσεις μας γι’ αυτήν ήταν, για χιλιάδες χρόνια, γενικές και φιλοσοφικές.
Από τις αρχές όμως του 20ου αιώνα, νευρολόγοι, βιολόγοι, ψυχίατροι, ψυχολόγοι και άλλοι επιστήμονες, άρχισαν να ερευνούν για να ανακαλύψουν τη φύση και τη λειτουργία της νοημοσύνης. Άρχισαν να ερευνούν το Π Ω Σ και από Π Ο Υ (από ποια στοιχεία του εγκεφάλου), δημιουργείται η νοημοσύνη.
Αυτές οι προσπάθειες έδωσαν τις πρώτες απαντήσεις στα ερωτήματα του ΠΩΣ και από ΠΟΥ και οδήγησαν στην ανάπτυξη μεθόδων μέτρησης της ισχύος της νοημοσύνης που έχει ο κάθε άνθρωπος.
Τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, η ισχύς της νοημοσύνης εκφράζονταν με το πηλίκο των σωστών απαντήσεων προς το σύνολο των ειδικών ερωτήσεων, που υποβάλλονταν σε έναν άνθρωπο.
Το αποτέλεσμα μιας τέτοιες μέτρησης ονομάσθηκε πηλίκο νοημοσύνης (Intelligence Quotient), και συντομογραφικά IQ. Για παράδειγμα, εάν οι υποβαλλόμενες ερωτήσεις είναι 20 και κάποιος απαντήσει σωστά στις 16, τότε το IQ του είναι 16/20.
Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990 πιστεύαμε σε ένα ΠΩΣ και σε ένα από ΠΟΥ. Πιστεύαμε δηλαδή, πως υπάρχει ένας τύπος νοημοσύνης που τη λέγαμε συντομογραφικά IQ, έκφραση με αναφορά στον τύπο και την ισχύ της νοημοσύνης. Προϊόντα της IQ είναι σκέψεις και συλλογισμοί που ακολουθούν το μοντέλο « αν α τότε β », της λογικής των αρχαίων Ελλήνων και το μοντέλο « 2+ 2 = 4 », της μαθηματικής λογικής. Αυτούς τους τύπους σκέψεων οι άνθρωποι τις ονομάζουν λογικές σκέψεις, ενώ οι νευρολόγοι σειριακές, από την μορφή των νευρώνων μέσω των οποίων παράγονται.
Την δεκαετία του 1990, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι υπάρχει και ένας δεύτερος τύπος νοημοσύνης – ένα άλλο ΠΟΥ και ΠΩΣ – που ονομάσθηκε Συναισθηματική (Emotional) νοημοσύνη ή συντομογραφικά EQ, έκφραση που αναφέρεται στον τύπο και την ισχύ της νοημοσύνης.
Προϊόντα της EQ είναι συλλογισμοί που παράγονται από διαφορετικά στοιχεία του εγκεφάλου και με διαφορετικές διαδικασίες από εκείνες των λογικών συλλογισμών. Οι συλλογισμοί αυτοί αποτελούν την αρχική μορφή συλλογισμών του ανθρώπου, γίνονται εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια και ονομάζονται συνειρμικοί συλλογισμοί .
Οι συνειρμικές σκέψεις και συλλογισμοί, παράγονται από τη συσχέτιση των πληροφοριών με τα συναισθήματα που μας δημιουργούν· αποτελούν τον κρίκο που ενώνει τα συναισθήματα με τα data από το περιβάλλον, με τις πληροφορίες.
Ένα παράδειγμα συνειρμικού συλλογισμού είναι το συμπέρασμα ύπαρξης κινδύνου από το γαύγισμα του σκύλου.
Οι αρμόδιοι επιστήμονες, που μέχρι πρόσφατα αγνοούσαν τα προαναφερθέντα στοιχεία για την συναισθηματική νοημοσύνη, θεωρούσαν κάθε μη λογικό συλλογισμό, και συνεπώς και τους συνειρμικούς, ως παραλογισμούς και αποκρυφισμούς. Αυτή αντίληψη οδήγησε στην αντιμετώπιση τους στη Δύση με επιφύλαξη αν όχι με περιφρόνηση. Σήμερα μετά τις ανακαλύψεις για την EQ, τους αντιμετωπίζονται με περισσότερη κατανόηση και σεβασμό.
Τύποι νοημοσύνης και πολιτισμοί
Μεταξύ των δυο τύπων νοημοσύνης και των βασικών τύπων πολιτισμού, υπάρχει ισχυρή συσχέτιση που μπορεί να συνοψισθεί στα ακόλουθα δυο στατιστικής νομοτέλειας συμπεράσματα, πού τεκμηριώνονται σε ιστορικά στοιχεία:
IQ είναι η νοημοσύνη πάνω στην οποία βασίστηκε,
ο Αρχαιοελληνικός και ο Δυτικός πολιτισμός
EQ είναι η νοημοσύνη πάνω στην οποία βασίστηκαν,
οι πολιτισμοί των Λαών της Ανατολής
Ολική και δεσπόζουσα νοημοσύνη
Τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα (2000-2002), οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ο άνθρωπος έχει και έναν τρίτο τύπο νοημοσύνης που ονομάσθηκε πνευματική (spiritual) νοημοσύνη, ή συντομογραφικά SQ.[3]
Η SQ είναι η υπέρτατη νοημοσύνη, που συσχετίζει και ελέγχει τους συνειρμικούς και τους λογικούς συλλογισμούς και δημιουργεί ερωτήσεις και απαντήσεις για υψίστης σημασίας θέματα όπως: Ποιο είναι το νόημα της ζωής; Γιατί γεννηθήκαμε;
Είναι προφανές ότι η συνολική νοημοσύνη του ανθρώπου είναι το άθροισμα της συναισθηματικής, της λογικής και της πνευματικής νοημοσύνης. Αυτή το προφανές συμπέρασμα, σε μαθηματικό φορμαλισμό, μπορεί να γραφεί ως εξής:
Ολική νοημοσύνη ανθρώπου = EQ + IQ + SQ
Αυτή η εξίσωση έχει μόνο λογική χρήση. Για να έχει μαθηματική χρήση, πρέπει η EQ, IQ και SQ να εκφράζονται και να μετρούνται με τις ίδιες μονάδες ισχύος (πχ watts).
Σε κάποιους ανθρώπους, ή σε κάποιες ομάδες ανθρώπων, είναι δυνατόν ένας από τους παραπάνω τρεις τύπους νοημοσύνης, να αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής νοημοσύνης ( πχ 80% ).
Ο τύπος αυτός της νοημοσύνης που αποτελεί την «πλειοψηφία» στη συνολική νοημοσύνη, την ονομάσαμε δεσπόζουσα νοημοσύνη του ανθρώπου ή της κοινωνίας των ανθρώπων. Στην πράξη δεσπόζουσα νοημοσύνη στις διάφορες κοινωνίες είναι η EQ ή η IQ.
Οι εξισώσεις της IQ και EQ
Από τη θεώρηση των ιστορικών στοιχείων συμπεραίνεται ότι υπάρχει ισχυρή συσχέτιση, της δεσπόζουσας νοημοσύνης με: τους τύπους γραφής, τους τρόπους αντίληψης και τις μορφές των πολιτευμάτων.
Στις κοινωνίες στις οποίες δεσπόζουσα νοημοσύνη ήταν η IQ, αναπτύχθηκε: Η αλφαβητική γραφή, η ανοιχτή αντίληψη και το δημοκρατικό πολίτευμα. Αντίθετα στις κοινωνίες στις οποίες δεσπόζουσα νοημοσύνη ήταν η EQ, αναπτύχθηκε: Η συμβολική γραφή, η δογματική αντίληψη και το μοναρχικό/θεοκρατικό πολίτευμα.
Τα παραπάνω συμπεράσματα, που σήμερα κατανοούμε ότι είναι συμβατά με τις δυνατότητες και επιδόσεις των λογικών (της IQ) και των συνειρμικών (της EQ) συλλογισμών, μπορούν να παρασταθούν σε μαθηματικό φορμαλισμό σαν σχέσεις αιτίου/αποτελέσματος - σαν εξισώσεις - ως ακολούθως:
-IQ = Αλφαβητική γραφή + Ανοιχτή αντίληψη + Δημοκρατία
-EQ = Συμβολική γραφή + Δογματική αντίληψη + Μοναρχία
Σπεύδουμε να διευκρινίσουμε ότι οι σχέσεις αυτές έχουν στατιστική και όχι ντετερμινιστική ισχύ. Η πρώτη «εξίσωση» ίσχυσε ξεκάθαρα στην αρχαία Ελλάδα που γέννησε τη λογική, την αλφαβητική γραφή και τη δημοκρατία· που ανέπτυξε τη λογική νοημοσύνη σε δεσπόζουσα.
Η δεύτερη «εξίσωση» ίσχυσε και ισχύει σε χώρες λαών της Ανατολής, και όχι μόνο, όπου συνυπήρχαν ή συνυπάρχουν: Συμβολική γραφή, δογματική αντίληψη, μοναρχικά/θεοκρατικά πολιτεύματα και δεσπόζουσα EQ.
Κοινωνική Σχιζοφρένεια
Στις περισσότερες σημερινές χώρες, οι άνθρωποι και αλφαβητική γραφή χρησιμοποιούν και υψηλό IQ έχουν, αφού μπορούν να διαχειρίζονται θέματα της επιστήμης, της τεχνολογίας και άλλων σημερινών δραστηριοτήτων. Παρά ταύτα, η αντίληψης τους για τα πολιτικά θέματα δεν είναι ανοικτή αλλά είναι δογματική και στις πολιτείες τους, δεν λειτουργεί πραγματική δημοκρατία. Τι άραγε συμβαίνει; Μήπως οι παραπάνω «εξισώσεις» δεν ισχύουν αλλά είναι ένα πρόχειρο και βερμπαλιστικό συμπέρασμα;
Πιστεύω ότι οι προηγούμενες σχέσεις ισχύουν και ότι η μη ισχύς αυτών στον τομέα άσκησης της πολιτικής εξουσίας, οφείλεται στη διαφορική χρήση της IQ και EQ.
Πιο συγκεκριμένα, οι άνθρωποι σήμερα χρησιμοποιούν την IQ τους όταν ασχολούνται με θέματα της επιστήμης, της οικονομίας, της τεχνολογίας και άλλων καθημερινών δραστηριοτήτων, αλλά χρησιμοποιούν την EQ τους, όταν ασχολούνται με θέματα άσκησης της πολιτικής εξουσίας και με άλλα σοβαρά θέματα ουμανιστικής φύσεως· τα θέματα αυτά αντιμετωπίζονται, κατά κανόνα, με τρόπο δογματικό.
Αυτή η επιλεκτική χρήση της IQ και EQ είναι η αιτία για την χωρίς κοινούς στόχους και ρυθμούς, την χωρίς αρμονία ανάπτυξη των δύο ομάδων δραστηριοτήτων που προαναφέρθηκαν. Το μέσο IQ των σημερινών ανθρώπων δεν είναι μικρό. Η διαφορική χρήση της είναι το πρόβλημα.
Βασική αιτία αυτής της παράδοξης διαφορικής χρήσεως της IQ και EQ, είναι η δράση του κατεστημένου της εξουσίας, η οποία συστηματικά και αποτελεσματικά απευθύνεται στα συναισθήματα και όχι στη λογική των ανθρώπων για την προώθηση των πολιτικών και ουμανιστικών θεμάτων· για την προώθηση των συμφερόντων του. Η εξήγηση είναι απλή. Αν το κατεστημένο της εξουσίας απευθυνόταν στη λογική των ανθρώπων, θα είχε αυτοκαταργηθεί.
Η παραπάνω διαφορική χρήση, που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως κοινωνική σχιζοφρένεια, είναι υπεύθυνη για τους πολέμους, τις μαζικές σφαγές ανθρώπων και τις άλλες μεγάλες δυστυχίες που οι άνθρωποι προκάλεσαν σε άλλους ανθρώπους, παρακινούμενοι από το κατεστημένο της εξουσίας και την EQ τους· από τα συναισθήματα τους που σκόπιμα δημιουργεί και φουσκώνει το κατεστημένο
Η νοημοσύνη των ανθρώπων στη νέα εποχή
Στη νέα εποχή της πληροφορίας, οι άνθρωποι θα έχουν στη διάθεση τους έναν πάρα πολύ μεγαλύτερο από τον σημερινό όγκο πληροφοριών. Γεννάται συνεπώς το ερώτημα: Θα καταφέρουν αυτό το μεγάλο όγκο πληροφοριών να τον επεξεργάζονται εγκεφαλικά;
Είναι φανερό ότι αν τα καταφέρουν, η IQ τους θα ενδυναμωθεί. Αν όμως δεν τα καταφέρουν και καταντήσουν απλοί καταναλωτές πληροφοριών, η νοημοσύνη τους νομοτελειακά θα υποβαθμισθεί, αφού νοημοσύνη είναι κυρίως η εγκεφαλική επεξεργασία των πληροφοριών και ότι κάτοχοι πληροφοριών είναι όλα τα ζώα.
Τι λοιπόν θα συμβεί στη νέα εποχή; Βελτίωση ή εκφυλισμός της IQ;
Ίσως η απάντηση στο σημαντικό αυτό ερώτημα δεν είναι τόσο δύσκολη, εάν μπορέσουμε να κατανοήσουμε τις δυνατότητες που κατά βάθος αυτή η τεχνολογία έχει. Και αυτές οι δυνατότητες είναι να ξεκουράζει τον άνθρωπο από την εκτέλεση χρονοβόρων «πνευματικών εργασιών ρουτίνας» και όχι να υποκαθιστά το μυαλό του.
Στη λογική αυτή η νέα τεχνολογία παρέχει στους ανθρώπους, τεχνοοικονομικές διευκολύνσεις και χρόνο για ουσιαστικότερη και βαθύτερη επεξεργασία των πληροφοριών. Με απλά λόγια, για να μπορούν οι άνθρωποι να επεξεργάζονται εγκεφαλικά το μεγάλο όγκο των πληροφοριών στη νέα εποχή, πρέπει να χρησιμοποιούν τη νέα τεχνολογία σαν εργαλείο για βαθύτερη και περισσότερη εγκεφαλική επεξεργασίας των πληροφοριών, όπως κάνουν σήμερα οι ερευνητές.
Αν οι άνθρωποι θεωρήσουν τη νέα τεχνολογία σαν υποκατάστατο της εγκεφαλικής επεξεργασίας – σαν ηλεκτρονικούς εγκεφάλους – ή επιμείνουν να επεξεργάζονται τις πληροφορίες με συμβατικά εργαλεία και μεθόδους, δεν θα τα καταφέρουν. Η σημερινή IQ τους θα συρρικνωθεί και το παράδοξο φαινόμενο της διαφορικής χρήσης της θα ενισχυθεί και θα επεκταθεί.
Στην δεύτερη περίπτωση, η νέα εποχή της πληροφορίας θα γίνει ένας εφιάλτης, σαν αυτόν που περιγράφει ο Τζωρτζ Όργουελ στο γνωστό βιβλίο του «1984».
Είναι ίσως χρήσιμο να θυμηθούμε ότι οι «πνευματικές εργασίες ρουτίνας», δεν είναι ίδιες με αυτές του παρελθόντος. Κάτι που στο παρελθόν ήταν μία δύσκολη, χρονοβόρος και υψηλού κόστος πνευματική εργασία ανθρώπων και μάλιστα σπουδασμένων, σήμερα χάρη στην τεχνολογία, είναι μία λειτουργία ρουτίνας, που εκτελείται από μηχανές εύκολα, γρήγορα και με αμελητέο κόστος.
Μακάρι η IQ των Ελλήνων να γίνει δεσπόζουσα και στον τομέα άσκησης της εξουσίας. Μακάρι η νοημοσύνη των ανθρώπων της νέας εποχής να εξελιχθεί κατά το αισιόδοξο σενάριο.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Δ. Κυριαζής «Η Άμεση Δημοκρατία στην Τηλέρια»,
[2] Όργανα εξουσίας είναι αυτά που λαμβάνουν τις μεγάλες και κυρίαρχες αποφάσεις από τις οποίες επάγονται και περιορίζονται όλες οι άλλες αποφάσεις. Τα όργανα που φροντίζουν να υλοποιηθούν οι μεγάλες αποφάσεις, λέγονται όργανα λειτουργίας. Στις σημερινές δημοκρατίες, όργανα εξουσίας είναι οι εκπρόσωποι των πολιτών και όργανα λειτουργίας τα στελέχη του δημόσιου τομέα.
[3] Danah Zohar & Ian Marshall «Πνευματική Νοημοσύνη», εκδόσεις Έσοπτρον 2001.
Το παρόν είναι απόσπασμα από το βιβλίο, «ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Η επίδραση της σύγχρονης Φυσικής και της Ψηφιακής Τεχνολογίας στη Δημοκρατία». Δημοσθένης Κυριαζής. Εκδόσεις Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, 2009.
(Πηγή: Ψηφιακή Άμεση Δημοκρατία)
21 Σεπτεμβρίου 2010
Τετάρτη 22 Σεπτεμβρίου 2010
ΝΟΥΣ ΚΑΙ ΒΟΥΛΗΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Αναρτήθηκε από: Βελίκης Ιωάννης, Ψυχολόγος PhD, τηλ. 6932683468
ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ. ΜΑΡΤΖΕΛΟΥ
Πηγή: http://happydreamseducation.blogspot.com
Εισαγωγή
Είναι γεγονός ότι η δυτική σκέψη, τόσο η θεολογική όσο και η φιλοσοφική, από το Μεσαίωνα και εξής χαρακτηρίζεται από μια διαλεκτική ένταση μεταξύ νου και βουλήσεως που φτάνει πολλές φορές μέχρι και την πλήρη διάσπασή τους. Χαρακτηριστική είναι η διαλεκτική ένταση που υπάρχει τόσο στο χώρο της θεολογίας όσο και στο χώρο της φιλοσοφίας ή ακόμη και της ψυχολογίας μεταξύ Nοησιαρχίας (Intellectualismus) από τη μια, με εκπροσώπους το Θωμά τον Ακινάτη, τους μυστικούς του Μεσαίωνα, τον Καρτέσιο, το Σπινόζα, το Leibnitz, τον Έγελο, τον Kant, ή ακόμη και τους σύγχρονους νεοθωμιστές, και Βουλησιαρχίας (Voluntarismus) από την άλλη, με εκπροσώπους το Δουνς Σκώτο, το Λούθηρο, το Fichte, το Schopenhauer, το Hartman, το Wund, τον Paulsen κ.ά.
Η ένταση αυτή, που προσέλαβε δραματικές διαστάσεις κυρίως κατά τους νεότερους χρόνους, δεν είναι ασφαλώς ανεξήγητη, αλλά έχει, ως γνωστόν, τις ρίζες της κυρίως και κατ’ εξοχήν στη φιλοσοφική και θεολογική προβληματική του Σχολαστικισμού, που ασχολήθηκε έντονα με το πρόβλημα της οντολογικής προτεραιότητας μεταξύ νου και βουλήσεως. Έτσι, ενώ ο πρώιμος και μέσος Σχολαστικισμός με εκπρόσωπο κυρίως το Θωμά τον Ακινάτη υποστήριξε την προτεραιότητα του νου έναντι της βουλήσεως με βάση την αρχή «Intellectus est superior voluntate», ο ύστερος Σχολαστικισμός με εκπρόσωπο το Δουνς Σκώτο, τον οποίο ακολούθησε στο σημείο αυτό κατά πόδας ο Λούθηρος, υποστήριξε την προτεραιότητα της βουλήσεως έναντι του νου με βάση την αρχή «Voluntas est superior intellectu»#. Με τον τρόπο αυτό ο Σχολαστικισμός έθεσε επί τάπητος τις προϋποθέσεις μιας διαλεκτικής σχέσης μεταξύ του νου και της βούλησης, πράγμα που τον έκανε να διαφοροποιηθεί πλήρως στο σημείο αυτό από την προγενέστερη ελληνική πατερική παράδοση.
Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται εν προκειμένω είναι πώς εξηγείται η διαφοροποίηση αυτή, τη στιγμή μάλιστα που οι Σχολαστικοί αναφέρουν, και μάλιστα μερικές φορές πληθωρικά, τους Έλληνες Πατέρες, όπως λ.χ. το Μ. Αθανάσιο, τους Καππαδόκες, το Μάξιμο, το Δαμασκηνό κ.ά., που όλοι τους τονίζουν με έμφαση την αρραγή ενότητα νου και βουλήσεως ή αλλιώς λογικού και αυτεξουσίου, ώστε να αποκλείεται σαφώς η οποιαδήποτε αυτονόμηση ή διαλεκτική σχέση μεταξύ τους; Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό πρέπει κατ’ αρχήν να διευκρινίσουμε την έννοια, με την οποία αντιλαμβάνονταν οι Έλληνες Πατέρες τη σχέση μεταξύ νου και βουλήσεως και στη συνέχεια να εξετάσουμε τις πηγές της εν λόγω σχολαστικής αντίληψης που εντοπίζονται σαφώς κατά την άποψή μας στην Τριαδολογία του ιερού Αυγουστίνου.
α. Νους και βούληση κατά τους Έλληνες Πατέρες
Ο νους και η βούληση αποτελούν κατά τους Έλληνες Πατέρες το «κατ’ εικόνα» του Θεού στον άνθρωπο. «Το μεν γαρ κατ’ εικόνα το νοερόν δηλοί και αυτεξούσιον», τονίζει επιγραμματικά ο Δαμασκηνός#, συνοψίζοντας εν προκειμένω την προγενέστερη πατερική παράδοση. Το «νοερόν», δηλ. ο νους, αποτελεί το όργανο, με το οποίο προίκισε ο Θεός τον άνθρωπο, για να σκέφτεται και να αποφασίζει, πριν προβεί σε οποιαδήποτε πράξη#, ενώ το «αυτεξούσιον», που ως όρος προέρχεται από τη στωική και τη νεοπλατωνική φιλοσοφία#, είναι η φυσική εκείνη κίνηση του νού, με την οποία ο άνθρωπος εκφράζει το θέλημά του λογικά και ελεύθερα#. Είναι χαρακτηριστικό ότι για τους Έλληνες Πατέρες η ελευθερία του ανθρώπου δεν νοείται ανεξάρτητα από τη λογική ιδιότητα που χαρακτηρίζει τη βούλησή του, γιατί χωρίς λογική δεν υπάρχει ελευθερία. «Ελεύθερον γάρ τι και αυτεξούσιον το λογικόν», σημειώνει χαρακτηριστικά ο Νεμέσιος Εμέσης#. Αυτό σημαίνει ότι, όχι μόνο ο νους θεωρείται γι’ αυτούς άρρηκτα συνδεδεμένος με την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου, αλλά και η ελεύθερη βούληση δεν μπορεί να νοηθεί ανεξάρτητα από το νου. Μόνο ως λογική έφεση μπορεί να έχει υπόσταση. Με άλλα λόγια δεν υπάρχει γι’ αυτούς νους άβουλος και βούληση άλογη. Ο νους είναι βουλητικός και η βούληση λογική. Μεταξύ τους υπάρχει μια αδιάσπαστη οντολογική ενότητα που ανταποκρίνεται στη φύση του ανθρώπου#.
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η οντολογική αυτή ενότητα νου και βουλήσεως, λογικού και αυτεξουσίου, δεν αποτελεί επινόηση των Ελλήνων Πατέρων, αλλά προέρχεται από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Και για την αρχαία ελληνική σκέψη, και ιδιαίτερα για τη στωική, το λογικό δεν επιτελεί μόνο μια εσωτερική νοητική λειτουργία, ως ενδιάθετος λόγος, αλλά αποτελεί και τη βουλητική προσδιοριστική αιτία των γινομένων, όταν εκδηλώνεται προς τα έξω ως πράξη, ως πρακτικός ή ποιητικός λόγος#. Και για την ελληνική δηλ. φιλοσοφία το λογικό είναι πάντοτε βουλητικό και η βούληση λογική. Όπως πολύ χαρακτηριστικά υπογραμμίζει ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πλωτίνος, επί τη βάσει ασφαλώς των δικών του φιλοσοφικών προϋποθέσεων, «εν νω μόνω νοούντι το αυτεξούσιον»#.
Εξάλλου την οντολογική αυτή ενότητα μεταξύ νου και βουλήσεως μπορούμε να την εντοπίσουμε και μέσα στην ελληνική γλώσσα που είναι, ως γνωστόν, εντονότατα επηρεασμένη από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι τόσο το ρήμα «βουλεύεσθαι» που δηλώνει την εσωτερική θεωρητική λειτουργία του νου, όσο και το ρήμα «βούλεσθαι» που δηλώνει την εξωτερική πρακτική λειτουργία του, έχουν κοινή ετυμολογική ρίζα (βουλ-). Μάλιστα η οντολογική, αλλά και σημασιολογική αυτή ενότητα μεταξύ των δύο αυτών ρημάτων φαίνεται κυρίως από το παράγωγό τους ουσιαστικό «βουλή», που σημαίνει τόσο τη λογική σκέψη όσο και τη βουλητική απόφαση. Ακόμη και σήμερα ο όρος αυτός έχει την ίδια ακριβώς σημασία. Όταν λέμε λ.χ. «βουλή των Ελλήνων» εννοούμε ένα σώμα αντιπροσώπων του ελληνικού έθνους που δεν συσκέπτεται μόνο, αλλά και αποφασίζει.
Με βάση λοιπόν τα δεδομένα αυτά της ελληνικής φιλοσοφίας και γλώσσας οι Έλληνες Πατέρες υπογραμμίζουν με ιδιαίτερη έμφαση την οντολογική ενότητα μεταξύ νου και βούλησης ή κατά τη συνήθη ορολογία τους μεταξύ λογικού και αυτεξουσίου. Το λογικό συνυφαίνεται κατ’ αυτούς άρρηκτα με το αυτεξούσιο και δεν νοείται ανεξάρτητα απ’ αυτό. Ιδιαίτερα ο Δαμασκηνός, που συνοψίζει, ως γνωστόν, γόνιμα και δημιουργικά την προγενέστερη πατερική παράδοση, επανειλημμένα αναφέρεται στην ενότητα λογικού και αυτεξουσίου, υπογραμμίζοντας τον αδιαμφισβήτητο οντολογικό χαρακτήρα της. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, αντιγράφοντας μάλιστα στο σημείο αυτό το Νεμέσιο Εμέσης σχεδόν αυτολεξεί, «Εξ ανάγκης παρυφίσταται τω λογικώ το αυτεξούσιον. ή γαρ ουκ έσται λογικόν, ή λογικόν ον κύριον έσται πράξεων και αυτεξούσιον»#.
Μάλιστα ακριβώς επειδή είναι διάχυτη στους Έλληνες Πατέρες η οντολογική ενότητα λογικού και αυτεξουσίου, γι’ αυτό μερικές φορές οι ίδιοι έχουν τη δυνατότητα και την άνεση να αποδίδουν το «κατ’ εικόνα» του Θεού στον άνθρωπο χωρίς δισταγμούς και επιφυλάξεις άλλοτε μόνο στο λογικό#, άλλοτε μόνο στη βούληση και το αυτεξούσιο# και άλλοτε στο λογικό και στο αυτεξούσιο#. Αν δεν ληφθεί υπόψη ότι αιτία αυτής της διαφοροποίησης είναι η αυτονόητη ενότητα λογικού και αυτεξουσίου που υπάρχει στη σκέψη τους, τότε θα νομίσει κανείς ότι υπάρχουν αντιθέσεις και αντιφάσεις ως προς το σημείο αυτό στην ελληνική πατερική παράδοση.
Εκείνο όμως που δείχνει τη βαθύτερη σημασία της ενότητας νου και βουλήσεως για τους Έλληνες Πατέρες είναι η αξιοποίησή της στη δογματική διδασκαλία τους, κυρίως κατά την αντιμετώπιση των αιρέσεων του Αρειανισμού, του Απολιναρισμού και του Μονοθελητισμού. Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε εκτενώς στη δογματική σπουδαιότητα που έχει κατ’ αυτούς η ενότητα νού και βουλήσεως για την αντιμετώπιση των παραπάνω αιρέσεων, αλλά θα περιοριστούμε λόγω ελλείψεως χρόνου μόνο στην αντιμετώπιση της αίρεσης του Αρειανισμού#.
Όπως υποστηρίξαμε σε σχετική μελέτη μας#, ήδη ο Μ. Αθανάσιος στον αγώνα του κατά των Αρειανών εκμεταλλεύεται αυτή την οντολογική και σημασιολογική ενότητα μεταξύ νου και βουλήσεως που χαρακτηρίζει έντονα την ελληνική φιλοσοφία και γλώσσα. Στηριζόμενος μάλιστα σε σχετικά χωρία της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, που καθιστούν, όπως πιστεύει, σαφή και αδιαμφισβήτητη αυτή την ενότητα, κατασκευάζει ένα ισχυρότατο επιχείρημα έναντι των Αρειανών, προκειμένου να αποδείξει το άκτιστο της φύσης του Λόγου.
Οι Αρειανοί, ως γνωστόν, υποστήριζαν ότι ο Λόγος είναι κτίσμα, γιατί προέρχεται στο είναι, όπως και όλα τα λοιπά δημιουργήματα, από τη βούληση του Πατέρα. Ο Αθανάσιος συνειδητοποιώντας πολύ καλά τη βιβλική έννοια του Υιού ως Λόγου του Θεού και ταυτίζοντας, λόγω της οντολογικής ενότητας νου και βουλήσεως, το Λόγο του Θεού με το νου, τη βουλή και τη βούλησή του, υποστηρίζει έναντι των Αρειανών, ότι δεν είναι δυνατόν ο Υιός να προέρχεται από τη βούληση του Πατέρα, γιατί ο ίδιος ως Λόγος και Νούς είναι και η ζώσα βουλή και βούληση του Πατρός, με την οποία έγιναν όλα τα δημιουργήματα. Κατά συνέπεια δεν επιτρέπεται να νοείται πριν από το Λόγο άλλη βούληση στο Θεό, στην οποία να οφείλει ο Λόγος την ύπαρξή του. Βουλή και βούληση του Θεού είναι για τον Αθανάσιο ο ίδιος ο Λόγος#. «Πώς ουν δύναται», ρωτάει ρητορικά τους Αρειανούς, «βουλή και θέλημα του Πατρός υπάρχων ο Λόγος γίνεσθαι και αυτός θελήματι και βουλήσει;»#, «Και ει η βούλησις αυτός, πώς εν βουλήσει η βουλή;»#. Η ταύτιση Λόγου και βουλήσεως στο Θεό υπήρξε αναμφίβολα ένα από τα πιο ισχυρά επιχειρήματα του Μ. Αθανασίου κατά των Αρειανών και δείχνει σαφώς τη θεολογική σπουδαιότητα της ενότητας νου και βουλήσεως στην ελληνική πατερική παράδοση.
Κατά συνέπεια νους και βούληση αποτελούν για τους Έλληνες Πατέρες δύο όψεις του ενός και του αυτού πράγματος, που η μία προϋποθέτει κατ’ ανάγκην την άλλη. Γι’ αυτό ακριβώς και τα προϊόντα του νου και της βούλησης, που είναι η θεωρία και η πράξη αντίστοιχα, συνιστούν γι’ αυτούς μια αδιάσπαστη ενότητα, που είναι αδιανόητη χωρίς την οντολογική ενότητα των δύο οργάνων προέλευσής τους, του νου και της βούλησης. Υπό την έννοια αυτή είναι απόλυτα κατανοητό, γιατί στην ελληνική πατερική παράδοση παράλληλα με την ενότητα λογικού και αυτεξουσίου τονίζεται εμφαντικά και η ενότητα θεωρίας και πράξης#, πράγμα που χαρακτηρίζει έντονα τόσο τη θεολογία όσο και την πνευματικότητα της Ανατολής.
β. Νους και βούληση κατά τον ιερό Αυγουστίνο
Τελείως ανεξάρτητα από τους Έλληνες Πατέρες ο ιερός Αυγουστίνος βλέπει το νου ή καλύτερα τη νόηση (intellectus) και τη βούληση (voluntas) ως δύο θεμελιώδεις συστατικές ιδιότητες του ανθρώπινου νου ως του λογικού οργάνου της ψυχής (mens) με διαφορετικές λειτουργίες τη κάθε μία. Η νόηση αποτελεί γι’ αυτόν το μέσο της γνώσης και της θεωρίας, ενώ η βούληση το μέσο της χρήσης και της πράξης#. Μεταξύ τους δεν υπάρχει ενότητα τέτοια που να οδηγεί στην ταυτότητα του ενός με το άλλο, όπως συμβαίνει λ.χ. στους Έλληνες Πατέρες. Είναι βέβαια ενωμένες μεταξύ τους, καίτοι διαφέρουν ως προς τη λειτουργία τους, αλλά η ενότητά τους οφείλεται απλώς στην κοινή τους φύση, που συνίσταται στην ουσία του ενός και μοναδικού λογικού οργάνου της ψυχής, δηλ. του νου (mens)#. Ο Αυγουστίνος θεωρεί ότι ο νους (mens) είναι αυτός που συνιστά το κατ’ εικόνα ή μάλλον την εικόνα του Θεού (imago Dei) στον άνθρωπο, γιατί μόνο αυτός, όπως και ο Θεός, έχει την ιδιότητα να γνωρίζει, να ενθυμείται, να σκέφτεται και να θέλει#. Από την άποψη αυτή ο νους (mens) όχι μόνο διακρίνεται από τη βούληση, αλλά και υπερέχει σε σχέση μ’ αυτήν.
Ιδιαίτερα όμως η σχέση νου ή νόησης και βούλησης αναδεικνύεται ξεκάθαρα μέσα από τις ψυχολογικές τριάδες του Αυγουστίνου, με τη βοήθεια των οποίων ο ιερός πατήρ επιχειρεί, ως γνωστόν, να καταστήσει σαφή και κατανοητή τόσο την ενότητα όσο και τις υπαρκτικές σχέσεις των προσώπων της Αγ. Τριάδος#. Ο παραλληλισμός των ψυχολογικών του τριάδων με τα πρόσωπα της Αγ. Τριάδος συνδέεται στενά προφανώς τόσο με τη διδασκαλία του ότι ο άνθρωπος μέσω του νού του αποτελεί εικόνα του Θεού, όσο και με το γεγονός ότι και τα τρία μέλη των τριάδων αυτών παρά τη διαφορετικότητά τους είναι κατά την ουσία αχώριστα μεταξύ τους.
Ήδη στις Εξομολογήσεις του, για να παραστήσει εικονικά την ενότητα των προσώπων της Αγ. Τριάδος, επικαλείται την ενότητα που υπάρχει στην ψυχή του ανθρώπου μεταξύ της ύπαρξης, της γνώσης και της βούλησής του (esse – nosse – velle)#, εκμεταλλευόμενος προφανώς μια παρόμοια ψυχολογική τριάδα που απαντά στο νεοπλατωνικό φιλόσοφο Πορφύριο (ουσία – γνώση της ουσίας και υπάρχουσα μεταξύ τους φιλία)#. Όπως ο άνθρωπος υπάρχει ως γινώσκων και βουλόμενος, γνωρίζει ότι υπάρχει και βούλεται, και βούλεται να υπάρχει και να γνωρίζει, κατ’ ανάλογο τρόπο και ο Θεός υπάρχει ως Τριάδα προσώπων, γνωρίζει και θέλει την τριαδική ύπαρξή του#. Χαρακτηριστικό είναι εν προκειμένω ότι το «γινώσκειν» (nosse) ως ιδίωμα της νόησης αποδίδεται στο πρόσωπο του Υιού, ενώ το «βούλεσθαι» (velle) ως ιδίωμα της βούλησης στο πρόσωπο του Αγ. Πνεύματος, ώστε να διακρίνονται μεταξύ τους.
Παρόμοιες είναι και οι ψυχολογικές του τριάδες που απαντούν στο έργο του Περί Αγίας Τριάδος, όπως «μνήμη – νόηση – βούληση» (memoria – intellectus – voluntas)#, «νους – γνώση – αγάπη» (mens – notitia – amor)#, «μνήμη – νόηση – βούληση» (memoria – intelligentia – voluntas)# και «μνήμη – νόηση – αγάπη» (memoria – intelligentia – amor)#, με τη βοήθεια των οποίων επιχειρεί να αναπτύξει σαφέστερα την Τριαδολογία του και ιδιαίτερα τη διδασκαλία του για την προέλευση του Αγ. Πνεύματος «και εκ του Υιού»#. Όπως στον άνθρωπο υπάρχει κατ’ αυτόν μια ενότητα ουσίας μεταξύ της μνήμης ή του νού του, της γνώσης ή της νόησης, με την οποία ο άνθρωπος γνωρίζει τον εαυτό του, και της θέλησης ή της αγάπης, με την οποία αγαπά τον εαυτό του και τη γνώση που έχει γι’ αυτόν, έτσι και στο Θεό υπάρχει αντίστοιχα μια ενότητα ουσίας μεταξύ Πατρός, Υιού και Αγ. Πνεύματος. Όπως ο νους, η γνώση και η αγάπη ή η μνήμη, η νόηση και η βούληση ή αγάπη είναι τρία πράγματα που διαφέρουν μεταξύ τους, αλλά και περιχωρούνται, έτσι ώστε το καθένα απ’ αυτά να υπάρχει όχι μόνο καθ’ εαυτό, αλλά και σε σχέση με τα άλλα δύο, το ίδιο συμβαίνει mutatis mutandis και με τα πρόσωπα της Αγ. Τριάδος. Κάθε πρόσωπο υπάρχει καθ’ εαυτό, αλλά ταυτόχρονα και στα άλλα δύο, έτσι ώστε και τα τρία να περιχωρούνται μεταξύ τους, χωρίς να συγχέονται. Το δεύτερο και το τρίτο, δηλ. ο Υιός και το Άγ. Πνεύμα, προέρχονται, καίτοι κατά διαφορετικό τρόπο, από το πρώτο, δηλ. τον Πατέρα, ενώ το τρίτο, το Άγ. Πνεύμα, ως προερχόμενο από το πρώτο και το δεύτερο, συνδέει τα δύο μεταξύ τους, όπως η βούληση ή η αγάπη συνδέει το νου με τη γνώση και τη μνήμη με τη νόηση.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι από την άποψη της σχέσης του νου ή της νόησης με τη βούληση οι παραπάνω ψυχολογικές τριάδες κατατάσσονται σε δύο ομάδες. Στην πρώτη ομάδα ανήκει η ψυχολογική τριάδα «νους – γνώση – αγάπη» (mens – notitia – amor)#, όπου ο νους (mens), που παραλληλίζεται με το πρόσωπο του Θεού-Πατρός, αποτελεί το όργανο, από το οποίο προέρχεται η γνώση και η αγάπη#, ενώ οι δύο τελευταίες, που παραλληλίζονται με τα πρόσωπα του Υιού και του Αγ. Πνεύματος αντίστοιχα, αποτελούν διακεκριμένες λειτουργίες του νου που σχετίζονται, αλλά δεν ταυτίζονται μεταξύ τους. Μάλιστα εν προκειμένω η έννοια της αγάπης (amor), που αναφέρεται στο πρόσωπο του Αγ. Πνεύματος, ταυτίζεται με την έννοια της «βούλησης» (voluntas), όπως φαίνεται ήδη σαφώς και από τις υπόλοιπες ψυχολογικές τριάδες του Αυγουστίνου. Με την έννοια αυτή τόσο ο νους όσο και η λειτουργία της γνώσης διακρίνονται κατά τον Αυγουστίνο σαφώς από τη λειτουργία της αγάπης και της βούλησης.
Στη δεύτερη ομάδα ανήκουν οι υπόλοιπες ψυχολογικές τριάδες που θα μπορούσαν να συνοψισθούν ουσιαστικά σε μία: «μνήμη» (memoria), «νόηση» (intellectus ή intelligentia) και «βούληση» (voluntas) ή «αγάπη» (amor), την οποία ο ίδιος ο Αυγουστίνος θεωρεί πιο πετυχημένη από την προηγούμενη#. Στην τριάδα αυτή δεν γίνεται λόγος για το νου ως το λογικό όργανο της ψυχής (mens), αλλά για τις νοητικές του λειτουργίες, τη μνήμη, τη νόηση και τη βούληση, που όμως δεν νοούνται ανεξάρτητα από το νου, εφόσον αυτός αποτελεί το κοινό οντολογικό υπόβαθρο των εν λόγω τριών λειτουργιών του, που εξασφαλίζει άλλωστε και την ενότητά τους#. Ωστόσο και εδώ νόηση και βούληση δεν ταυτίζονται μεταξύ τους όχι μόνο στο ανθρώπινο, αλλά και στο θεϊκό επίπεδο. Γι’ αυτό άλλωστε ο Αυγουστίνος θεωρεί τον Υιό ως τη νόηση και των τριών προσώπων της Αγ. Τριάδος και το Άγ. Πνεύμα ως τη βούληση ή την αγάπη που τα χαρακτηρίζει. Εξάλλου η βούληση ως νοητική λειτουργία προϋποθέτει και ακολουθεί τη νόηση και δεν μπορεί να λειτουργήσει ανεξάρτητα απ’ αυτήν, δεδομένου ότι, για να θέλουμε κάτι, πρέπει πρώτα να το γνωρίζουμε#. Τηρουμένων λοιπόν των αναλογιών και το Άγ. Πνεύμα, ταυτιζόμενο με τη βούληση και την αγάπη του Θεού, δεν λειτουργεί ανεξάρτητα από τον Υιό, αλλά τον προϋποθέτει και τον ακολουθεί, όπως η βούληση τη νόηση, γι’ αυτό και εκπορευόμενο αιτιωδώς από τον Πατέρα (principaliter a Patre) εκπορεύεται ταυτόχρονα και από τον Υιό (Filioque)#.
Κατά συνέπεια σε αντίθεση με τους Έλληνες Πατέρες ο νους ούτε ως λογικό όργανο της ψυχής ούτε ως νοητική λειτουργία (νόηση) δεν ταυτίζεται κατά τον Αυγουστίνο με τη βούληση ούτε παρουσιάζουν μεταξύ τους την οντολογική ενότητα που παρατηρείται στην ελληνική πατερική παράδοση. Η όποια ενότητα υπάρχει μεταξύ τους είναι ενότητα διακεκριμένων πραγμάτων που οφείλεται στην ενότητα της ουσίας της ψυχής. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι ενώ κατά τον Μ. Αθανάσιο, όπως είδαμε, νους, νόηση και βούληση ταυτίζονται, ώστε ο Υιός να θεωρείται ως ο νους, η νόηση και η βούληση του Πατρός, κατά τον Αυγουστίνο διακρίνονται σαφώς μεταξύ τους, ώστε νους να θεωρείται ο Πατήρ, νόηση ο Υιός και βούληση το Άγ. Πνεύμα. Εξάλλου η διάκριση αυτή, ανεξάρτητα από τις διάφορες παραλλαγές της, υπό τις οποίες απαντά στις ψυχολογικές του τριάδες, αποτελεί για τον Αυγουστίνο επιχειρηματολογικό εργαλείο, προκειμένου να εξηγήσει και να θεμελιώσει λογικά όχι μόνο την ενότητα των προσώπων της Αγ. Τριάδος, αλλά και την εκπόρευση του Αγ. Πνεύματος «και εκ του Υιού».
Ωστόσο πρέπει να τονίσουμε ότι, παρά τη σαφή διάκριση μεταξύ νόησης και βούλησης στον Αυγουστίνο και την εμφανή προτεραιότητα που αναγνωρίζει στη νόηση έναντι της βούλησης κατά τη λειτουργία τους, πράγμα που αποτυπώνεται, όπως είδαμε, και στην Τριαδολογία του με τη διδασκαλία του για το Filioque, απ’ όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, ποτέ ο ιερός πατήρ δεν διατύπωσε μια φιλοσοφική αρχή σαν αυτήν που δέσποζε στον πρώιμο και μέσο Σχολαστικισμό, σύμφωνα με την οποία «Intellectus est superior voluntate». Από τη στιγμή όμως που οι Σχολαστικοί, στηριζόμενοι σχεδόν μονομερώς σ’ αυτόν, παρά την πολλές φορές εντυπωσιακή εκ μέρους τους χρήση των Ελλήνων Πατέρων, είδαν τη σχέση νόησης και βούλησης υπό το πρίσμα της τριαδολογικής σημασίας των ψυχολογικών τριάδων του Αυγουστίνου, την οποία αξιοποίησαν στην Τριαδολογία τους#, η διατύπωση της αρχής αυτής στη σχολαστική παράδοση ήταν ζήτημα χρόνου. Πρέπει μάλιστα να υπογραμμίσουμε ότι η τριαδολογική αξιοποίηση των ψυχολογικών τριάδων του Αυγουστίνου από το μεγαλύτερο εκπρόσωπο του Σχολαστικισμού, το Θωμά τον Ακινάτη, έγινε κατά τέτοιο τρόπο, ώστε ο Υιός να θεωρείται και να χαρακτηρίζεται ως η δεύτερη αιτία (principium) προελεύσεως του Αγ. Πνεύματος μετά τον Πατέρα#, πράγμα που, απ’ όσο γνωρίζουμε, πουθενά δεν απαντά στον Αυγουστίνο#. Γι’ αυτόν πηγή και αιτία (principium) προελεύσεως του Πνεύματος είναι μόνον ο Πατήρ#.
Έχουμε λοιπόν τη γνώμη ότι οι Σχολαστικοί εκμεταλλευόμενοι την τριαδολογική σημασία των ψυχολογικών τριάδων του ιερού Αυγουστίνου, κατά την οποία, όπως είδαμε, η νόηση (intellectus) στην Αγ. Τριάδα ταυτίζεται με το πρόσωπο του Υιού, ενώ η βούληση (voluntas) με το πρόσωπο του Αγ. Πνεύματος, και προεκτείνοντας τη διδασκαλία του για το Filioque, εις τρόπον ώστε ο Υιός ως ενδοτριαδική νόηση (intellectus) του Θεού να θεωρείται δεύτερη αιτία εκπορεύσεως του Αγ. Πνεύματος που συνιστά την ενδοτριαδική βούλησή (voluntas) του, οδηγήθηκαν φυσιολογικά και αναπότρεπτα στην έξαρση της οντολογικής προτεραιότητας του νου σε σχέση με τη βούληση, διαφοροποιούμενοι στο σημείο αυτό σαφώς από την ελληνική πατερική παράδοση. Από κει και πέρα η εμφάνιση της διαλεκτικής μεταξύ νου και βούλησης μέσα στους κόλπους του Σχολαστικισμού ήταν αναπόφευκτη, εφόσον, όπως είναι γνωστό, συνδέθηκε στενά με τις εκ διαμέτρου αντίθετες τάσεις που κυριάρχησαν μεταξύ των Σχολαστικών σχετικά με την οντολογική προτεραιότητα είτε της νοητικής έναντι της βουλητικής είτε της βουλητικής έναντι της νοητικής λειτουργίας του ανθρώπου.
Συμπέρασμα
Ύστερα απ’ όσα είπαμε έγινε κατανοητό ότι, ενώ οι Έλληνες Πατέρες τόνισαν την οντολογική ενότητα και ταυτότητα νου και βουλήσεως, συνεχίζοντας εν προκειμένω την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, με αποτέλεσμα να θεωρούν και τα παράγωγά τους, τη θεωρία και την πράξη, ως άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, ο Αυγουστίνος, με τη βοήθεια των ψυχολογικών του τριάδων και την τριαδολογική σημασία τους, διέκρινε σαφώς το νου ή τη νόηση από τη βούληση, με σκοπό να θεμελιώσει λογικά τόσο την ενότητα των προσώπων της Αγ. Τριάδος, όσο κυρίως την υπαρκτική ετερότητα του Υιού και του Αγ. Πνεύματος, εις τρόπον ώστε με βάση την προτεραιότητα που αναγνωρίζει στη νόηση έναντι της βούλησης να καταστήσει κατανοητή και αδιαμφισβήτητη τη διδασκαλία του για το Filioque.
Ωστόσο, όπως τονίσαμε, δεν ήταν ο Αυγουστίνος αυτός που διατύπωσε τη φιλοσοφική αρχή που επικράτησε κατά την πρώιμη και μέση περίοδο του Σχολαστικισμού, σύμφωνα με την οποία η νόηση υπερέχει σε σχέση με τη βούληση, αλλά οι ίδιοι οι σχολαστικοί θεολόγοι, εκμεταλλευόμενοι τις ψυχολογικές τριάδες του Αυγουστίνου στην Τριαδολογία τους και ερμηνεύοντας τη διδασκαλία του για το Filioque κατά τέτοιο τρόπο, ώστε ο Υιός να καθίσταται δεύτερη αιτία εκπόρευσης του Αγ. Πνεύματος. Με τον τρόπο αυτό, πιστεύουμε, οι Σχολαστικοί συνέβαλαν καθοριστικά στη διαφοροποίηση της δυτικής σκέψης από την ελληνική πατερική παράδοση, όσον αφορά τη σχέση νόησης και βούλησης, και έθεσαν τις βάσεις του προβληματισμού σχετικά με την οντολογική προτεραιότητα μεταξύ τους, πράγμα που απασχόλησε τη φιλοσοφική και θεολογική σκέψη τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα, ανεξάρτητα από τις διαμετρικά αντίθετες απαντήσεις που έδωσαν στον προβληματισμό αυτό. Έτσι δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για μια διαλεκτική αντιπαράθεση μεταξύ νόησης και βούλησης, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί η μεταγενέστερη δυτική σκέψη σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα, των νοησιαρχικών και των βουλησιαρχικών, και κατ’ επέκταση στην αυτονόμηση της θεωρίας από την πράξη και τη μεταξύ τους σύγκρουση, τον απόηχο των οποίων βιώνουμε μέχρι τις μέρες μας. Ωστόσο δεν θα έφτανε, πιστεύουμε, η δυτική σκέψη σ’ αυτό το σημείο διαφοροποίησης από την ελληνική πατερική παράδοση, αν οι Σχολαστικοί δεν αξιοποιούσαν και δεν προωθούσαν πολύ περισσότερο τις καταβολές για τη σχέση μεταξύ νόησης και βούλησης που έθεσε με την Τριαδολογία του ο ιερός Αυγουστίνος.
ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ. ΜΑΡΤΖΕΛΟΥ
Πηγή: http://happydreamseducation.blogspot.com
Εισαγωγή
Είναι γεγονός ότι η δυτική σκέψη, τόσο η θεολογική όσο και η φιλοσοφική, από το Μεσαίωνα και εξής χαρακτηρίζεται από μια διαλεκτική ένταση μεταξύ νου και βουλήσεως που φτάνει πολλές φορές μέχρι και την πλήρη διάσπασή τους. Χαρακτηριστική είναι η διαλεκτική ένταση που υπάρχει τόσο στο χώρο της θεολογίας όσο και στο χώρο της φιλοσοφίας ή ακόμη και της ψυχολογίας μεταξύ Nοησιαρχίας (Intellectualismus) από τη μια, με εκπροσώπους το Θωμά τον Ακινάτη, τους μυστικούς του Μεσαίωνα, τον Καρτέσιο, το Σπινόζα, το Leibnitz, τον Έγελο, τον Kant, ή ακόμη και τους σύγχρονους νεοθωμιστές, και Βουλησιαρχίας (Voluntarismus) από την άλλη, με εκπροσώπους το Δουνς Σκώτο, το Λούθηρο, το Fichte, το Schopenhauer, το Hartman, το Wund, τον Paulsen κ.ά.
Η ένταση αυτή, που προσέλαβε δραματικές διαστάσεις κυρίως κατά τους νεότερους χρόνους, δεν είναι ασφαλώς ανεξήγητη, αλλά έχει, ως γνωστόν, τις ρίζες της κυρίως και κατ’ εξοχήν στη φιλοσοφική και θεολογική προβληματική του Σχολαστικισμού, που ασχολήθηκε έντονα με το πρόβλημα της οντολογικής προτεραιότητας μεταξύ νου και βουλήσεως. Έτσι, ενώ ο πρώιμος και μέσος Σχολαστικισμός με εκπρόσωπο κυρίως το Θωμά τον Ακινάτη υποστήριξε την προτεραιότητα του νου έναντι της βουλήσεως με βάση την αρχή «Intellectus est superior voluntate», ο ύστερος Σχολαστικισμός με εκπρόσωπο το Δουνς Σκώτο, τον οποίο ακολούθησε στο σημείο αυτό κατά πόδας ο Λούθηρος, υποστήριξε την προτεραιότητα της βουλήσεως έναντι του νου με βάση την αρχή «Voluntas est superior intellectu»#. Με τον τρόπο αυτό ο Σχολαστικισμός έθεσε επί τάπητος τις προϋποθέσεις μιας διαλεκτικής σχέσης μεταξύ του νου και της βούλησης, πράγμα που τον έκανε να διαφοροποιηθεί πλήρως στο σημείο αυτό από την προγενέστερη ελληνική πατερική παράδοση.
Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται εν προκειμένω είναι πώς εξηγείται η διαφοροποίηση αυτή, τη στιγμή μάλιστα που οι Σχολαστικοί αναφέρουν, και μάλιστα μερικές φορές πληθωρικά, τους Έλληνες Πατέρες, όπως λ.χ. το Μ. Αθανάσιο, τους Καππαδόκες, το Μάξιμο, το Δαμασκηνό κ.ά., που όλοι τους τονίζουν με έμφαση την αρραγή ενότητα νου και βουλήσεως ή αλλιώς λογικού και αυτεξουσίου, ώστε να αποκλείεται σαφώς η οποιαδήποτε αυτονόμηση ή διαλεκτική σχέση μεταξύ τους; Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό πρέπει κατ’ αρχήν να διευκρινίσουμε την έννοια, με την οποία αντιλαμβάνονταν οι Έλληνες Πατέρες τη σχέση μεταξύ νου και βουλήσεως και στη συνέχεια να εξετάσουμε τις πηγές της εν λόγω σχολαστικής αντίληψης που εντοπίζονται σαφώς κατά την άποψή μας στην Τριαδολογία του ιερού Αυγουστίνου.
α. Νους και βούληση κατά τους Έλληνες Πατέρες
Ο νους και η βούληση αποτελούν κατά τους Έλληνες Πατέρες το «κατ’ εικόνα» του Θεού στον άνθρωπο. «Το μεν γαρ κατ’ εικόνα το νοερόν δηλοί και αυτεξούσιον», τονίζει επιγραμματικά ο Δαμασκηνός#, συνοψίζοντας εν προκειμένω την προγενέστερη πατερική παράδοση. Το «νοερόν», δηλ. ο νους, αποτελεί το όργανο, με το οποίο προίκισε ο Θεός τον άνθρωπο, για να σκέφτεται και να αποφασίζει, πριν προβεί σε οποιαδήποτε πράξη#, ενώ το «αυτεξούσιον», που ως όρος προέρχεται από τη στωική και τη νεοπλατωνική φιλοσοφία#, είναι η φυσική εκείνη κίνηση του νού, με την οποία ο άνθρωπος εκφράζει το θέλημά του λογικά και ελεύθερα#. Είναι χαρακτηριστικό ότι για τους Έλληνες Πατέρες η ελευθερία του ανθρώπου δεν νοείται ανεξάρτητα από τη λογική ιδιότητα που χαρακτηρίζει τη βούλησή του, γιατί χωρίς λογική δεν υπάρχει ελευθερία. «Ελεύθερον γάρ τι και αυτεξούσιον το λογικόν», σημειώνει χαρακτηριστικά ο Νεμέσιος Εμέσης#. Αυτό σημαίνει ότι, όχι μόνο ο νους θεωρείται γι’ αυτούς άρρηκτα συνδεδεμένος με την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου, αλλά και η ελεύθερη βούληση δεν μπορεί να νοηθεί ανεξάρτητα από το νου. Μόνο ως λογική έφεση μπορεί να έχει υπόσταση. Με άλλα λόγια δεν υπάρχει γι’ αυτούς νους άβουλος και βούληση άλογη. Ο νους είναι βουλητικός και η βούληση λογική. Μεταξύ τους υπάρχει μια αδιάσπαστη οντολογική ενότητα που ανταποκρίνεται στη φύση του ανθρώπου#.
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η οντολογική αυτή ενότητα νου και βουλήσεως, λογικού και αυτεξουσίου, δεν αποτελεί επινόηση των Ελλήνων Πατέρων, αλλά προέρχεται από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Και για την αρχαία ελληνική σκέψη, και ιδιαίτερα για τη στωική, το λογικό δεν επιτελεί μόνο μια εσωτερική νοητική λειτουργία, ως ενδιάθετος λόγος, αλλά αποτελεί και τη βουλητική προσδιοριστική αιτία των γινομένων, όταν εκδηλώνεται προς τα έξω ως πράξη, ως πρακτικός ή ποιητικός λόγος#. Και για την ελληνική δηλ. φιλοσοφία το λογικό είναι πάντοτε βουλητικό και η βούληση λογική. Όπως πολύ χαρακτηριστικά υπογραμμίζει ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πλωτίνος, επί τη βάσει ασφαλώς των δικών του φιλοσοφικών προϋποθέσεων, «εν νω μόνω νοούντι το αυτεξούσιον»#.
Εξάλλου την οντολογική αυτή ενότητα μεταξύ νου και βουλήσεως μπορούμε να την εντοπίσουμε και μέσα στην ελληνική γλώσσα που είναι, ως γνωστόν, εντονότατα επηρεασμένη από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι τόσο το ρήμα «βουλεύεσθαι» που δηλώνει την εσωτερική θεωρητική λειτουργία του νου, όσο και το ρήμα «βούλεσθαι» που δηλώνει την εξωτερική πρακτική λειτουργία του, έχουν κοινή ετυμολογική ρίζα (βουλ-). Μάλιστα η οντολογική, αλλά και σημασιολογική αυτή ενότητα μεταξύ των δύο αυτών ρημάτων φαίνεται κυρίως από το παράγωγό τους ουσιαστικό «βουλή», που σημαίνει τόσο τη λογική σκέψη όσο και τη βουλητική απόφαση. Ακόμη και σήμερα ο όρος αυτός έχει την ίδια ακριβώς σημασία. Όταν λέμε λ.χ. «βουλή των Ελλήνων» εννοούμε ένα σώμα αντιπροσώπων του ελληνικού έθνους που δεν συσκέπτεται μόνο, αλλά και αποφασίζει.
Με βάση λοιπόν τα δεδομένα αυτά της ελληνικής φιλοσοφίας και γλώσσας οι Έλληνες Πατέρες υπογραμμίζουν με ιδιαίτερη έμφαση την οντολογική ενότητα μεταξύ νου και βούλησης ή κατά τη συνήθη ορολογία τους μεταξύ λογικού και αυτεξουσίου. Το λογικό συνυφαίνεται κατ’ αυτούς άρρηκτα με το αυτεξούσιο και δεν νοείται ανεξάρτητα απ’ αυτό. Ιδιαίτερα ο Δαμασκηνός, που συνοψίζει, ως γνωστόν, γόνιμα και δημιουργικά την προγενέστερη πατερική παράδοση, επανειλημμένα αναφέρεται στην ενότητα λογικού και αυτεξουσίου, υπογραμμίζοντας τον αδιαμφισβήτητο οντολογικό χαρακτήρα της. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, αντιγράφοντας μάλιστα στο σημείο αυτό το Νεμέσιο Εμέσης σχεδόν αυτολεξεί, «Εξ ανάγκης παρυφίσταται τω λογικώ το αυτεξούσιον. ή γαρ ουκ έσται λογικόν, ή λογικόν ον κύριον έσται πράξεων και αυτεξούσιον»#.
Μάλιστα ακριβώς επειδή είναι διάχυτη στους Έλληνες Πατέρες η οντολογική ενότητα λογικού και αυτεξουσίου, γι’ αυτό μερικές φορές οι ίδιοι έχουν τη δυνατότητα και την άνεση να αποδίδουν το «κατ’ εικόνα» του Θεού στον άνθρωπο χωρίς δισταγμούς και επιφυλάξεις άλλοτε μόνο στο λογικό#, άλλοτε μόνο στη βούληση και το αυτεξούσιο# και άλλοτε στο λογικό και στο αυτεξούσιο#. Αν δεν ληφθεί υπόψη ότι αιτία αυτής της διαφοροποίησης είναι η αυτονόητη ενότητα λογικού και αυτεξουσίου που υπάρχει στη σκέψη τους, τότε θα νομίσει κανείς ότι υπάρχουν αντιθέσεις και αντιφάσεις ως προς το σημείο αυτό στην ελληνική πατερική παράδοση.
Εκείνο όμως που δείχνει τη βαθύτερη σημασία της ενότητας νου και βουλήσεως για τους Έλληνες Πατέρες είναι η αξιοποίησή της στη δογματική διδασκαλία τους, κυρίως κατά την αντιμετώπιση των αιρέσεων του Αρειανισμού, του Απολιναρισμού και του Μονοθελητισμού. Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε εκτενώς στη δογματική σπουδαιότητα που έχει κατ’ αυτούς η ενότητα νού και βουλήσεως για την αντιμετώπιση των παραπάνω αιρέσεων, αλλά θα περιοριστούμε λόγω ελλείψεως χρόνου μόνο στην αντιμετώπιση της αίρεσης του Αρειανισμού#.
Όπως υποστηρίξαμε σε σχετική μελέτη μας#, ήδη ο Μ. Αθανάσιος στον αγώνα του κατά των Αρειανών εκμεταλλεύεται αυτή την οντολογική και σημασιολογική ενότητα μεταξύ νου και βουλήσεως που χαρακτηρίζει έντονα την ελληνική φιλοσοφία και γλώσσα. Στηριζόμενος μάλιστα σε σχετικά χωρία της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, που καθιστούν, όπως πιστεύει, σαφή και αδιαμφισβήτητη αυτή την ενότητα, κατασκευάζει ένα ισχυρότατο επιχείρημα έναντι των Αρειανών, προκειμένου να αποδείξει το άκτιστο της φύσης του Λόγου.
Οι Αρειανοί, ως γνωστόν, υποστήριζαν ότι ο Λόγος είναι κτίσμα, γιατί προέρχεται στο είναι, όπως και όλα τα λοιπά δημιουργήματα, από τη βούληση του Πατέρα. Ο Αθανάσιος συνειδητοποιώντας πολύ καλά τη βιβλική έννοια του Υιού ως Λόγου του Θεού και ταυτίζοντας, λόγω της οντολογικής ενότητας νου και βουλήσεως, το Λόγο του Θεού με το νου, τη βουλή και τη βούλησή του, υποστηρίζει έναντι των Αρειανών, ότι δεν είναι δυνατόν ο Υιός να προέρχεται από τη βούληση του Πατέρα, γιατί ο ίδιος ως Λόγος και Νούς είναι και η ζώσα βουλή και βούληση του Πατρός, με την οποία έγιναν όλα τα δημιουργήματα. Κατά συνέπεια δεν επιτρέπεται να νοείται πριν από το Λόγο άλλη βούληση στο Θεό, στην οποία να οφείλει ο Λόγος την ύπαρξή του. Βουλή και βούληση του Θεού είναι για τον Αθανάσιο ο ίδιος ο Λόγος#. «Πώς ουν δύναται», ρωτάει ρητορικά τους Αρειανούς, «βουλή και θέλημα του Πατρός υπάρχων ο Λόγος γίνεσθαι και αυτός θελήματι και βουλήσει;»#, «Και ει η βούλησις αυτός, πώς εν βουλήσει η βουλή;»#. Η ταύτιση Λόγου και βουλήσεως στο Θεό υπήρξε αναμφίβολα ένα από τα πιο ισχυρά επιχειρήματα του Μ. Αθανασίου κατά των Αρειανών και δείχνει σαφώς τη θεολογική σπουδαιότητα της ενότητας νου και βουλήσεως στην ελληνική πατερική παράδοση.
Κατά συνέπεια νους και βούληση αποτελούν για τους Έλληνες Πατέρες δύο όψεις του ενός και του αυτού πράγματος, που η μία προϋποθέτει κατ’ ανάγκην την άλλη. Γι’ αυτό ακριβώς και τα προϊόντα του νου και της βούλησης, που είναι η θεωρία και η πράξη αντίστοιχα, συνιστούν γι’ αυτούς μια αδιάσπαστη ενότητα, που είναι αδιανόητη χωρίς την οντολογική ενότητα των δύο οργάνων προέλευσής τους, του νου και της βούλησης. Υπό την έννοια αυτή είναι απόλυτα κατανοητό, γιατί στην ελληνική πατερική παράδοση παράλληλα με την ενότητα λογικού και αυτεξουσίου τονίζεται εμφαντικά και η ενότητα θεωρίας και πράξης#, πράγμα που χαρακτηρίζει έντονα τόσο τη θεολογία όσο και την πνευματικότητα της Ανατολής.
β. Νους και βούληση κατά τον ιερό Αυγουστίνο
Τελείως ανεξάρτητα από τους Έλληνες Πατέρες ο ιερός Αυγουστίνος βλέπει το νου ή καλύτερα τη νόηση (intellectus) και τη βούληση (voluntas) ως δύο θεμελιώδεις συστατικές ιδιότητες του ανθρώπινου νου ως του λογικού οργάνου της ψυχής (mens) με διαφορετικές λειτουργίες τη κάθε μία. Η νόηση αποτελεί γι’ αυτόν το μέσο της γνώσης και της θεωρίας, ενώ η βούληση το μέσο της χρήσης και της πράξης#. Μεταξύ τους δεν υπάρχει ενότητα τέτοια που να οδηγεί στην ταυτότητα του ενός με το άλλο, όπως συμβαίνει λ.χ. στους Έλληνες Πατέρες. Είναι βέβαια ενωμένες μεταξύ τους, καίτοι διαφέρουν ως προς τη λειτουργία τους, αλλά η ενότητά τους οφείλεται απλώς στην κοινή τους φύση, που συνίσταται στην ουσία του ενός και μοναδικού λογικού οργάνου της ψυχής, δηλ. του νου (mens)#. Ο Αυγουστίνος θεωρεί ότι ο νους (mens) είναι αυτός που συνιστά το κατ’ εικόνα ή μάλλον την εικόνα του Θεού (imago Dei) στον άνθρωπο, γιατί μόνο αυτός, όπως και ο Θεός, έχει την ιδιότητα να γνωρίζει, να ενθυμείται, να σκέφτεται και να θέλει#. Από την άποψη αυτή ο νους (mens) όχι μόνο διακρίνεται από τη βούληση, αλλά και υπερέχει σε σχέση μ’ αυτήν.
Ιδιαίτερα όμως η σχέση νου ή νόησης και βούλησης αναδεικνύεται ξεκάθαρα μέσα από τις ψυχολογικές τριάδες του Αυγουστίνου, με τη βοήθεια των οποίων ο ιερός πατήρ επιχειρεί, ως γνωστόν, να καταστήσει σαφή και κατανοητή τόσο την ενότητα όσο και τις υπαρκτικές σχέσεις των προσώπων της Αγ. Τριάδος#. Ο παραλληλισμός των ψυχολογικών του τριάδων με τα πρόσωπα της Αγ. Τριάδος συνδέεται στενά προφανώς τόσο με τη διδασκαλία του ότι ο άνθρωπος μέσω του νού του αποτελεί εικόνα του Θεού, όσο και με το γεγονός ότι και τα τρία μέλη των τριάδων αυτών παρά τη διαφορετικότητά τους είναι κατά την ουσία αχώριστα μεταξύ τους.
Ήδη στις Εξομολογήσεις του, για να παραστήσει εικονικά την ενότητα των προσώπων της Αγ. Τριάδος, επικαλείται την ενότητα που υπάρχει στην ψυχή του ανθρώπου μεταξύ της ύπαρξης, της γνώσης και της βούλησής του (esse – nosse – velle)#, εκμεταλλευόμενος προφανώς μια παρόμοια ψυχολογική τριάδα που απαντά στο νεοπλατωνικό φιλόσοφο Πορφύριο (ουσία – γνώση της ουσίας και υπάρχουσα μεταξύ τους φιλία)#. Όπως ο άνθρωπος υπάρχει ως γινώσκων και βουλόμενος, γνωρίζει ότι υπάρχει και βούλεται, και βούλεται να υπάρχει και να γνωρίζει, κατ’ ανάλογο τρόπο και ο Θεός υπάρχει ως Τριάδα προσώπων, γνωρίζει και θέλει την τριαδική ύπαρξή του#. Χαρακτηριστικό είναι εν προκειμένω ότι το «γινώσκειν» (nosse) ως ιδίωμα της νόησης αποδίδεται στο πρόσωπο του Υιού, ενώ το «βούλεσθαι» (velle) ως ιδίωμα της βούλησης στο πρόσωπο του Αγ. Πνεύματος, ώστε να διακρίνονται μεταξύ τους.
Παρόμοιες είναι και οι ψυχολογικές του τριάδες που απαντούν στο έργο του Περί Αγίας Τριάδος, όπως «μνήμη – νόηση – βούληση» (memoria – intellectus – voluntas)#, «νους – γνώση – αγάπη» (mens – notitia – amor)#, «μνήμη – νόηση – βούληση» (memoria – intelligentia – voluntas)# και «μνήμη – νόηση – αγάπη» (memoria – intelligentia – amor)#, με τη βοήθεια των οποίων επιχειρεί να αναπτύξει σαφέστερα την Τριαδολογία του και ιδιαίτερα τη διδασκαλία του για την προέλευση του Αγ. Πνεύματος «και εκ του Υιού»#. Όπως στον άνθρωπο υπάρχει κατ’ αυτόν μια ενότητα ουσίας μεταξύ της μνήμης ή του νού του, της γνώσης ή της νόησης, με την οποία ο άνθρωπος γνωρίζει τον εαυτό του, και της θέλησης ή της αγάπης, με την οποία αγαπά τον εαυτό του και τη γνώση που έχει γι’ αυτόν, έτσι και στο Θεό υπάρχει αντίστοιχα μια ενότητα ουσίας μεταξύ Πατρός, Υιού και Αγ. Πνεύματος. Όπως ο νους, η γνώση και η αγάπη ή η μνήμη, η νόηση και η βούληση ή αγάπη είναι τρία πράγματα που διαφέρουν μεταξύ τους, αλλά και περιχωρούνται, έτσι ώστε το καθένα απ’ αυτά να υπάρχει όχι μόνο καθ’ εαυτό, αλλά και σε σχέση με τα άλλα δύο, το ίδιο συμβαίνει mutatis mutandis και με τα πρόσωπα της Αγ. Τριάδος. Κάθε πρόσωπο υπάρχει καθ’ εαυτό, αλλά ταυτόχρονα και στα άλλα δύο, έτσι ώστε και τα τρία να περιχωρούνται μεταξύ τους, χωρίς να συγχέονται. Το δεύτερο και το τρίτο, δηλ. ο Υιός και το Άγ. Πνεύμα, προέρχονται, καίτοι κατά διαφορετικό τρόπο, από το πρώτο, δηλ. τον Πατέρα, ενώ το τρίτο, το Άγ. Πνεύμα, ως προερχόμενο από το πρώτο και το δεύτερο, συνδέει τα δύο μεταξύ τους, όπως η βούληση ή η αγάπη συνδέει το νου με τη γνώση και τη μνήμη με τη νόηση.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι από την άποψη της σχέσης του νου ή της νόησης με τη βούληση οι παραπάνω ψυχολογικές τριάδες κατατάσσονται σε δύο ομάδες. Στην πρώτη ομάδα ανήκει η ψυχολογική τριάδα «νους – γνώση – αγάπη» (mens – notitia – amor)#, όπου ο νους (mens), που παραλληλίζεται με το πρόσωπο του Θεού-Πατρός, αποτελεί το όργανο, από το οποίο προέρχεται η γνώση και η αγάπη#, ενώ οι δύο τελευταίες, που παραλληλίζονται με τα πρόσωπα του Υιού και του Αγ. Πνεύματος αντίστοιχα, αποτελούν διακεκριμένες λειτουργίες του νου που σχετίζονται, αλλά δεν ταυτίζονται μεταξύ τους. Μάλιστα εν προκειμένω η έννοια της αγάπης (amor), που αναφέρεται στο πρόσωπο του Αγ. Πνεύματος, ταυτίζεται με την έννοια της «βούλησης» (voluntas), όπως φαίνεται ήδη σαφώς και από τις υπόλοιπες ψυχολογικές τριάδες του Αυγουστίνου. Με την έννοια αυτή τόσο ο νους όσο και η λειτουργία της γνώσης διακρίνονται κατά τον Αυγουστίνο σαφώς από τη λειτουργία της αγάπης και της βούλησης.
Στη δεύτερη ομάδα ανήκουν οι υπόλοιπες ψυχολογικές τριάδες που θα μπορούσαν να συνοψισθούν ουσιαστικά σε μία: «μνήμη» (memoria), «νόηση» (intellectus ή intelligentia) και «βούληση» (voluntas) ή «αγάπη» (amor), την οποία ο ίδιος ο Αυγουστίνος θεωρεί πιο πετυχημένη από την προηγούμενη#. Στην τριάδα αυτή δεν γίνεται λόγος για το νου ως το λογικό όργανο της ψυχής (mens), αλλά για τις νοητικές του λειτουργίες, τη μνήμη, τη νόηση και τη βούληση, που όμως δεν νοούνται ανεξάρτητα από το νου, εφόσον αυτός αποτελεί το κοινό οντολογικό υπόβαθρο των εν λόγω τριών λειτουργιών του, που εξασφαλίζει άλλωστε και την ενότητά τους#. Ωστόσο και εδώ νόηση και βούληση δεν ταυτίζονται μεταξύ τους όχι μόνο στο ανθρώπινο, αλλά και στο θεϊκό επίπεδο. Γι’ αυτό άλλωστε ο Αυγουστίνος θεωρεί τον Υιό ως τη νόηση και των τριών προσώπων της Αγ. Τριάδος και το Άγ. Πνεύμα ως τη βούληση ή την αγάπη που τα χαρακτηρίζει. Εξάλλου η βούληση ως νοητική λειτουργία προϋποθέτει και ακολουθεί τη νόηση και δεν μπορεί να λειτουργήσει ανεξάρτητα απ’ αυτήν, δεδομένου ότι, για να θέλουμε κάτι, πρέπει πρώτα να το γνωρίζουμε#. Τηρουμένων λοιπόν των αναλογιών και το Άγ. Πνεύμα, ταυτιζόμενο με τη βούληση και την αγάπη του Θεού, δεν λειτουργεί ανεξάρτητα από τον Υιό, αλλά τον προϋποθέτει και τον ακολουθεί, όπως η βούληση τη νόηση, γι’ αυτό και εκπορευόμενο αιτιωδώς από τον Πατέρα (principaliter a Patre) εκπορεύεται ταυτόχρονα και από τον Υιό (Filioque)#.
Κατά συνέπεια σε αντίθεση με τους Έλληνες Πατέρες ο νους ούτε ως λογικό όργανο της ψυχής ούτε ως νοητική λειτουργία (νόηση) δεν ταυτίζεται κατά τον Αυγουστίνο με τη βούληση ούτε παρουσιάζουν μεταξύ τους την οντολογική ενότητα που παρατηρείται στην ελληνική πατερική παράδοση. Η όποια ενότητα υπάρχει μεταξύ τους είναι ενότητα διακεκριμένων πραγμάτων που οφείλεται στην ενότητα της ουσίας της ψυχής. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι ενώ κατά τον Μ. Αθανάσιο, όπως είδαμε, νους, νόηση και βούληση ταυτίζονται, ώστε ο Υιός να θεωρείται ως ο νους, η νόηση και η βούληση του Πατρός, κατά τον Αυγουστίνο διακρίνονται σαφώς μεταξύ τους, ώστε νους να θεωρείται ο Πατήρ, νόηση ο Υιός και βούληση το Άγ. Πνεύμα. Εξάλλου η διάκριση αυτή, ανεξάρτητα από τις διάφορες παραλλαγές της, υπό τις οποίες απαντά στις ψυχολογικές του τριάδες, αποτελεί για τον Αυγουστίνο επιχειρηματολογικό εργαλείο, προκειμένου να εξηγήσει και να θεμελιώσει λογικά όχι μόνο την ενότητα των προσώπων της Αγ. Τριάδος, αλλά και την εκπόρευση του Αγ. Πνεύματος «και εκ του Υιού».
Ωστόσο πρέπει να τονίσουμε ότι, παρά τη σαφή διάκριση μεταξύ νόησης και βούλησης στον Αυγουστίνο και την εμφανή προτεραιότητα που αναγνωρίζει στη νόηση έναντι της βούλησης κατά τη λειτουργία τους, πράγμα που αποτυπώνεται, όπως είδαμε, και στην Τριαδολογία του με τη διδασκαλία του για το Filioque, απ’ όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, ποτέ ο ιερός πατήρ δεν διατύπωσε μια φιλοσοφική αρχή σαν αυτήν που δέσποζε στον πρώιμο και μέσο Σχολαστικισμό, σύμφωνα με την οποία «Intellectus est superior voluntate». Από τη στιγμή όμως που οι Σχολαστικοί, στηριζόμενοι σχεδόν μονομερώς σ’ αυτόν, παρά την πολλές φορές εντυπωσιακή εκ μέρους τους χρήση των Ελλήνων Πατέρων, είδαν τη σχέση νόησης και βούλησης υπό το πρίσμα της τριαδολογικής σημασίας των ψυχολογικών τριάδων του Αυγουστίνου, την οποία αξιοποίησαν στην Τριαδολογία τους#, η διατύπωση της αρχής αυτής στη σχολαστική παράδοση ήταν ζήτημα χρόνου. Πρέπει μάλιστα να υπογραμμίσουμε ότι η τριαδολογική αξιοποίηση των ψυχολογικών τριάδων του Αυγουστίνου από το μεγαλύτερο εκπρόσωπο του Σχολαστικισμού, το Θωμά τον Ακινάτη, έγινε κατά τέτοιο τρόπο, ώστε ο Υιός να θεωρείται και να χαρακτηρίζεται ως η δεύτερη αιτία (principium) προελεύσεως του Αγ. Πνεύματος μετά τον Πατέρα#, πράγμα που, απ’ όσο γνωρίζουμε, πουθενά δεν απαντά στον Αυγουστίνο#. Γι’ αυτόν πηγή και αιτία (principium) προελεύσεως του Πνεύματος είναι μόνον ο Πατήρ#.
Έχουμε λοιπόν τη γνώμη ότι οι Σχολαστικοί εκμεταλλευόμενοι την τριαδολογική σημασία των ψυχολογικών τριάδων του ιερού Αυγουστίνου, κατά την οποία, όπως είδαμε, η νόηση (intellectus) στην Αγ. Τριάδα ταυτίζεται με το πρόσωπο του Υιού, ενώ η βούληση (voluntas) με το πρόσωπο του Αγ. Πνεύματος, και προεκτείνοντας τη διδασκαλία του για το Filioque, εις τρόπον ώστε ο Υιός ως ενδοτριαδική νόηση (intellectus) του Θεού να θεωρείται δεύτερη αιτία εκπορεύσεως του Αγ. Πνεύματος που συνιστά την ενδοτριαδική βούλησή (voluntas) του, οδηγήθηκαν φυσιολογικά και αναπότρεπτα στην έξαρση της οντολογικής προτεραιότητας του νου σε σχέση με τη βούληση, διαφοροποιούμενοι στο σημείο αυτό σαφώς από την ελληνική πατερική παράδοση. Από κει και πέρα η εμφάνιση της διαλεκτικής μεταξύ νου και βούλησης μέσα στους κόλπους του Σχολαστικισμού ήταν αναπόφευκτη, εφόσον, όπως είναι γνωστό, συνδέθηκε στενά με τις εκ διαμέτρου αντίθετες τάσεις που κυριάρχησαν μεταξύ των Σχολαστικών σχετικά με την οντολογική προτεραιότητα είτε της νοητικής έναντι της βουλητικής είτε της βουλητικής έναντι της νοητικής λειτουργίας του ανθρώπου.
Συμπέρασμα
Ύστερα απ’ όσα είπαμε έγινε κατανοητό ότι, ενώ οι Έλληνες Πατέρες τόνισαν την οντολογική ενότητα και ταυτότητα νου και βουλήσεως, συνεχίζοντας εν προκειμένω την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, με αποτέλεσμα να θεωρούν και τα παράγωγά τους, τη θεωρία και την πράξη, ως άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, ο Αυγουστίνος, με τη βοήθεια των ψυχολογικών του τριάδων και την τριαδολογική σημασία τους, διέκρινε σαφώς το νου ή τη νόηση από τη βούληση, με σκοπό να θεμελιώσει λογικά τόσο την ενότητα των προσώπων της Αγ. Τριάδος, όσο κυρίως την υπαρκτική ετερότητα του Υιού και του Αγ. Πνεύματος, εις τρόπον ώστε με βάση την προτεραιότητα που αναγνωρίζει στη νόηση έναντι της βούλησης να καταστήσει κατανοητή και αδιαμφισβήτητη τη διδασκαλία του για το Filioque.
Ωστόσο, όπως τονίσαμε, δεν ήταν ο Αυγουστίνος αυτός που διατύπωσε τη φιλοσοφική αρχή που επικράτησε κατά την πρώιμη και μέση περίοδο του Σχολαστικισμού, σύμφωνα με την οποία η νόηση υπερέχει σε σχέση με τη βούληση, αλλά οι ίδιοι οι σχολαστικοί θεολόγοι, εκμεταλλευόμενοι τις ψυχολογικές τριάδες του Αυγουστίνου στην Τριαδολογία τους και ερμηνεύοντας τη διδασκαλία του για το Filioque κατά τέτοιο τρόπο, ώστε ο Υιός να καθίσταται δεύτερη αιτία εκπόρευσης του Αγ. Πνεύματος. Με τον τρόπο αυτό, πιστεύουμε, οι Σχολαστικοί συνέβαλαν καθοριστικά στη διαφοροποίηση της δυτικής σκέψης από την ελληνική πατερική παράδοση, όσον αφορά τη σχέση νόησης και βούλησης, και έθεσαν τις βάσεις του προβληματισμού σχετικά με την οντολογική προτεραιότητα μεταξύ τους, πράγμα που απασχόλησε τη φιλοσοφική και θεολογική σκέψη τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα, ανεξάρτητα από τις διαμετρικά αντίθετες απαντήσεις που έδωσαν στον προβληματισμό αυτό. Έτσι δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για μια διαλεκτική αντιπαράθεση μεταξύ νόησης και βούλησης, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί η μεταγενέστερη δυτική σκέψη σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα, των νοησιαρχικών και των βουλησιαρχικών, και κατ’ επέκταση στην αυτονόμηση της θεωρίας από την πράξη και τη μεταξύ τους σύγκρουση, τον απόηχο των οποίων βιώνουμε μέχρι τις μέρες μας. Ωστόσο δεν θα έφτανε, πιστεύουμε, η δυτική σκέψη σ’ αυτό το σημείο διαφοροποίησης από την ελληνική πατερική παράδοση, αν οι Σχολαστικοί δεν αξιοποιούσαν και δεν προωθούσαν πολύ περισσότερο τις καταβολές για τη σχέση μεταξύ νόησης και βούλησης που έθεσε με την Τριαδολογία του ο ιερός Αυγουστίνος.
Δευτέρα 20 Σεπτεμβρίου 2010
Οι τράπεζες νίκησαν τα κράτη
του Γ. Δελαστίκ
tvxsteam
Ενα παγκόσμιο... μνημόνιο θυμίζουν αυτές τις ημέρες οι μεγάλες ευρωπαϊκές και αμερικανικές εφημερίδες όταν αναφέρονται στο τραπεζικό σύστημα. Τέτοιες μέρες, πριν από δύο χρόνια, στα μέσα του Σεπτέμβρη του 2008, κατέρρευσε η επενδυτική τράπεζα Λίμαν Μπράδερς, μία από τις πέντε μεγαλύτερες του κόσμου, σηματοδοτώντας τη μεγαλύτερη κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος εδώ και σχεδόν έναν αιώνα. Οι κυβερνήσεις των πλουσιότερων χωρών του κόσμου, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, διέθεσαν αμέσως τρισεκατομμύρια δολάρια και ευρώ για να διασώσουν τους τραπεζίτες. Η μαύρη επέτειος ωθεί αυθόρμητα σε έναν απολογισμό των συνεπειών της κρίσης και στο θεμελιώδες ερώτημα, αν άλλαξε κάτι ώστε να αποτραπεί στο μέλλον μια επανάληψη της τραγωδίας αυτής.
"Ο χρηματοοικονομικός σεισμός που συνδέεται με το όνομα της Λίμαν Μπράδερες άλλαξε όμως τον κόσμο λιγότερο απ' όσο φαινόταν στην αρχή" γράφει απογοητευμένη σε ολοσέλιδη ανάλυσή της η συντηρητική γερμανική εφημερίδα "Φρανκφούρτερ Αλγκεμάινε".
Δεν έχει μόνο αυτή, την απαισιόδοξη εκτίμηση που προαναφέραμε. "Ο χορός της νίκης των τραπεζιτών" είναι ο τίτλος σχετικής ανάλυσης της βρετανικής εφημερίδας "Γκάρντιαν", κεντροαριστερής κατεύθυνσης. "Μόλις οι τράπεζες ξεπέρασαν την κρίση διάσωσης αμέσως μετά τη Λίμαν, εξαπέλυσαν μια επίθεση που τις οδήγησε να κερδίσουν όλες τις μάχες που έδωσαν έκτοτε. Εχουν τώρα τόση αυτοπεποίθηση, ώστε δεν ενοχλούνται πλέον να υποκρίνονται ότι τους νοιάζει τι νομίζουν οι πολιτικοί ή ο κόσμος" γράφει ο αρθρογράφος.
Εξοργισμένη είναι μια ακόμη εφημερίδα, ο "Ιντιπέντεντ" του Λονδίνου, σαφώς πιο μετριοπαθής, η οποία σε κύριο άρθρο της με τον χαρακτηριστικό τίτλο "Ο θρίαμβος των λομπιστών" γράφει μεταξύ άλλων: "Φαίνεται ότι οι πολιτικοί βρίσκονται σε διαδικασία παράδοσής τους στα κατοχυρωμένα συμφέροντα του τραπεζικού κόσμου".
Η κατεξοχήν εφημερίδα του βρετανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, οι "Φαϊνάνσιαλ τάιμς" του Λονδίνου, δεν έχει ουσιαστικά διαφορετική εκτίμηση, παρόλο που την εκφράζει με λιγότερο δηκτικές λέξεις, αναλύοντας ψύχραιμα τις αιτίες αυτής της συμπεριφοράς των τραπεζιτών. Γράφει μεταξύ άλλων: "Το σοκ της κατάρρευσης της Λίμαν ήταν τόσο τρομακτικό, ώστε οι κυβερνήσεις έκαναν τα πάντα που χρειάζονταν για να σώσουν το σύστημα. Πέτυχαν σε αυτή την προσπάθεια, αλλά με κόστος. Οι μέθοδοι σωτηρίας που μηχανεύτηκαν προστάτευσαν σε μεγάλο βαθμό τους επενδυτές των τραπεζών από τις συνέπειες της τρέλας τους. Τώρα, όμως, είμαστε εμείς που πληρώνουμε το αντίτιμο.
Η στήριξη που έλαβαν οι τράπεζες με τη μορφή φθηνής ρευστότητας είχε ως αποτέλεσμα να καταστήσει πολύ κερδοφόρες τις επενδυτικές τραπεζικές δραστηριότητες. Ανυπομονώντας να αποκαταστήσουν τους στραπατσαρισμένους ισολογισμούς τους, οι τράπεζες έχουν χρησιμοποιήσει τα φθηνά κεφάλαια για χρηματοπιστωτικά παιχνίδια παρά για να δανείσουν χρήματα. Οι επενδυτές δεν έδρασαν για να περικόψουν τις πιο ριψοκίνδυνες στρατηγικές των τραπεζών, καθώς οι ίδιοι είχαν προστατευθεί από τις ζημίες (σ.σ. με τα λεφτά που είχαν δώσει οι κυβερνήσεις)" υπογράμμιζαν σε κύριο άρθρο τους οι "Φαϊνάνσιαλ Τάιμς".
Τις τελευταίες μέρες έλαβαν χώρα δύο γεγονότα που αποκαρδίωσαν εντελώς όσους είχαν ελπίδες ή αυταπάτες πως θα έμπαινε κάποιο χαλινάρι στους τραπεζίτες ως αποτέλεσμα του ασύλληπτου κόστους της τελευταίας κρίσης.
Το πρώτο είναι καθαρά συμβολικό και αποτυπώνει την αποθράσυνση των τραπεζιτών: ορίστηκε διευθύνων σύμβουλος της Μπάρκλεϊς, μιας από τις μεγαλύτερες βρετανικές τράπεζες, ένα πασίγνωστο στέλεχος που συμβολίζει τον πιο ακραίο τραπεζικό τυχοδιωκτισμό, το ίνδαλμα της τράπεζας - καζίνο, ονόματι Μπομπ Ντάιαμοντ.
Το δεύτερο γεγονός είναι πολύ πιο ουσιαστικό. Την Κυριακή οι κεντρικοί τραπεζίτες συνήλθαν στην πόλη Βασιλεία της Ελβετίας και αποφάσισαν τους νέους κανόνες για να περιορίσουν την ασυδοσία των εμπορικών τραπεζών. Αποδείχθηκε μια τρύπα στο νερό. Τι αποφάσισαν; Να έχουν π.χ. σε άμεση ζήτηση το... 3,5% των καταθέσεων από το 2013 και το ποσοστό αυτό να φτάσει σταδιακά το 7% το 2019, για να το πούμε εκλαϊκευμένα! Σήμερα το ποσοστό αυτό είναι... 2% (!!!), που σημαίνει ότι αν ένας στους πενήντα (!) καταθέτες σηκώσει τα λεφτά του, η τράπεζα καταρχήν ξεμένει από ρευστό με βάση τους κανόνες!
Το 98% των καταθέσεων δηλαδή οι τράπεζες το τζογάρουν και με τους νέους κανονισμούς, μετά από την κρίση αυτή και μετά από μια δεκαετία, θα τζογάρουν "μόνο" το... 93%! Αλίμονό μας αν ποτέ χρειαστεί να αποσύρουμε μαζικά τις καταθέσεις μας - έστω και ένας στους δεκαπέντε...
Τραπεζίτες
Μας σέρνουν πάλι προς τον γκρεμό
Απέτυχε παταγωδώς η προσπάθεια του Ομπάμα να επιβάλει φόρο 19 δισεκατομμύριων δολαρίων στις τράπεζες. Ναυάγησε στο Κογκρέσο. Απέτυχαν επίσης οι προσπάθειες να διαχωριστούν οι κανονικές τράπεζες από τις επενδυτικές. Γελοιοποιήθηκαν οι προσπάθειες να υποχρεωθούν οι τράπεζες να κρατούν σε ρευστό μεγαλύτερο ποσοστό των καταθέσεων. "Οι τράπεζες νικούν διαρκώς και νικώντας έρπουν πάλι προς το χείλος του γκρεμού. Αυτό θα ήταν πολύ ωραίο, αν δεν έσερναν πίσω τους κι εμάς" γράφει με απελπισία ο αρθρογράφος του "Γκάρντιαν" Τζον Λάντσεστερ. Οι πάντες συμφωνούν ότι δεν έχει αλλάξει τίποτα, δεν έχει μπει φραγμός σε καμία από τις τραπεζικές δραστηριότητες που προκάλεσαν την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Του Γιώργου Δελαστίκ από το Έθνος, 17.9.2010
tvxsteam
Ενα παγκόσμιο... μνημόνιο θυμίζουν αυτές τις ημέρες οι μεγάλες ευρωπαϊκές και αμερικανικές εφημερίδες όταν αναφέρονται στο τραπεζικό σύστημα. Τέτοιες μέρες, πριν από δύο χρόνια, στα μέσα του Σεπτέμβρη του 2008, κατέρρευσε η επενδυτική τράπεζα Λίμαν Μπράδερς, μία από τις πέντε μεγαλύτερες του κόσμου, σηματοδοτώντας τη μεγαλύτερη κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος εδώ και σχεδόν έναν αιώνα. Οι κυβερνήσεις των πλουσιότερων χωρών του κόσμου, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, διέθεσαν αμέσως τρισεκατομμύρια δολάρια και ευρώ για να διασώσουν τους τραπεζίτες. Η μαύρη επέτειος ωθεί αυθόρμητα σε έναν απολογισμό των συνεπειών της κρίσης και στο θεμελιώδες ερώτημα, αν άλλαξε κάτι ώστε να αποτραπεί στο μέλλον μια επανάληψη της τραγωδίας αυτής.
"Ο χρηματοοικονομικός σεισμός που συνδέεται με το όνομα της Λίμαν Μπράδερες άλλαξε όμως τον κόσμο λιγότερο απ' όσο φαινόταν στην αρχή" γράφει απογοητευμένη σε ολοσέλιδη ανάλυσή της η συντηρητική γερμανική εφημερίδα "Φρανκφούρτερ Αλγκεμάινε".
Δεν έχει μόνο αυτή, την απαισιόδοξη εκτίμηση που προαναφέραμε. "Ο χορός της νίκης των τραπεζιτών" είναι ο τίτλος σχετικής ανάλυσης της βρετανικής εφημερίδας "Γκάρντιαν", κεντροαριστερής κατεύθυνσης. "Μόλις οι τράπεζες ξεπέρασαν την κρίση διάσωσης αμέσως μετά τη Λίμαν, εξαπέλυσαν μια επίθεση που τις οδήγησε να κερδίσουν όλες τις μάχες που έδωσαν έκτοτε. Εχουν τώρα τόση αυτοπεποίθηση, ώστε δεν ενοχλούνται πλέον να υποκρίνονται ότι τους νοιάζει τι νομίζουν οι πολιτικοί ή ο κόσμος" γράφει ο αρθρογράφος.
Εξοργισμένη είναι μια ακόμη εφημερίδα, ο "Ιντιπέντεντ" του Λονδίνου, σαφώς πιο μετριοπαθής, η οποία σε κύριο άρθρο της με τον χαρακτηριστικό τίτλο "Ο θρίαμβος των λομπιστών" γράφει μεταξύ άλλων: "Φαίνεται ότι οι πολιτικοί βρίσκονται σε διαδικασία παράδοσής τους στα κατοχυρωμένα συμφέροντα του τραπεζικού κόσμου".
Η κατεξοχήν εφημερίδα του βρετανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, οι "Φαϊνάνσιαλ τάιμς" του Λονδίνου, δεν έχει ουσιαστικά διαφορετική εκτίμηση, παρόλο που την εκφράζει με λιγότερο δηκτικές λέξεις, αναλύοντας ψύχραιμα τις αιτίες αυτής της συμπεριφοράς των τραπεζιτών. Γράφει μεταξύ άλλων: "Το σοκ της κατάρρευσης της Λίμαν ήταν τόσο τρομακτικό, ώστε οι κυβερνήσεις έκαναν τα πάντα που χρειάζονταν για να σώσουν το σύστημα. Πέτυχαν σε αυτή την προσπάθεια, αλλά με κόστος. Οι μέθοδοι σωτηρίας που μηχανεύτηκαν προστάτευσαν σε μεγάλο βαθμό τους επενδυτές των τραπεζών από τις συνέπειες της τρέλας τους. Τώρα, όμως, είμαστε εμείς που πληρώνουμε το αντίτιμο.
Η στήριξη που έλαβαν οι τράπεζες με τη μορφή φθηνής ρευστότητας είχε ως αποτέλεσμα να καταστήσει πολύ κερδοφόρες τις επενδυτικές τραπεζικές δραστηριότητες. Ανυπομονώντας να αποκαταστήσουν τους στραπατσαρισμένους ισολογισμούς τους, οι τράπεζες έχουν χρησιμοποιήσει τα φθηνά κεφάλαια για χρηματοπιστωτικά παιχνίδια παρά για να δανείσουν χρήματα. Οι επενδυτές δεν έδρασαν για να περικόψουν τις πιο ριψοκίνδυνες στρατηγικές των τραπεζών, καθώς οι ίδιοι είχαν προστατευθεί από τις ζημίες (σ.σ. με τα λεφτά που είχαν δώσει οι κυβερνήσεις)" υπογράμμιζαν σε κύριο άρθρο τους οι "Φαϊνάνσιαλ Τάιμς".
Τις τελευταίες μέρες έλαβαν χώρα δύο γεγονότα που αποκαρδίωσαν εντελώς όσους είχαν ελπίδες ή αυταπάτες πως θα έμπαινε κάποιο χαλινάρι στους τραπεζίτες ως αποτέλεσμα του ασύλληπτου κόστους της τελευταίας κρίσης.
Το πρώτο είναι καθαρά συμβολικό και αποτυπώνει την αποθράσυνση των τραπεζιτών: ορίστηκε διευθύνων σύμβουλος της Μπάρκλεϊς, μιας από τις μεγαλύτερες βρετανικές τράπεζες, ένα πασίγνωστο στέλεχος που συμβολίζει τον πιο ακραίο τραπεζικό τυχοδιωκτισμό, το ίνδαλμα της τράπεζας - καζίνο, ονόματι Μπομπ Ντάιαμοντ.
Το δεύτερο γεγονός είναι πολύ πιο ουσιαστικό. Την Κυριακή οι κεντρικοί τραπεζίτες συνήλθαν στην πόλη Βασιλεία της Ελβετίας και αποφάσισαν τους νέους κανόνες για να περιορίσουν την ασυδοσία των εμπορικών τραπεζών. Αποδείχθηκε μια τρύπα στο νερό. Τι αποφάσισαν; Να έχουν π.χ. σε άμεση ζήτηση το... 3,5% των καταθέσεων από το 2013 και το ποσοστό αυτό να φτάσει σταδιακά το 7% το 2019, για να το πούμε εκλαϊκευμένα! Σήμερα το ποσοστό αυτό είναι... 2% (!!!), που σημαίνει ότι αν ένας στους πενήντα (!) καταθέτες σηκώσει τα λεφτά του, η τράπεζα καταρχήν ξεμένει από ρευστό με βάση τους κανόνες!
Το 98% των καταθέσεων δηλαδή οι τράπεζες το τζογάρουν και με τους νέους κανονισμούς, μετά από την κρίση αυτή και μετά από μια δεκαετία, θα τζογάρουν "μόνο" το... 93%! Αλίμονό μας αν ποτέ χρειαστεί να αποσύρουμε μαζικά τις καταθέσεις μας - έστω και ένας στους δεκαπέντε...
Τραπεζίτες
Μας σέρνουν πάλι προς τον γκρεμό
Απέτυχε παταγωδώς η προσπάθεια του Ομπάμα να επιβάλει φόρο 19 δισεκατομμύριων δολαρίων στις τράπεζες. Ναυάγησε στο Κογκρέσο. Απέτυχαν επίσης οι προσπάθειες να διαχωριστούν οι κανονικές τράπεζες από τις επενδυτικές. Γελοιοποιήθηκαν οι προσπάθειες να υποχρεωθούν οι τράπεζες να κρατούν σε ρευστό μεγαλύτερο ποσοστό των καταθέσεων. "Οι τράπεζες νικούν διαρκώς και νικώντας έρπουν πάλι προς το χείλος του γκρεμού. Αυτό θα ήταν πολύ ωραίο, αν δεν έσερναν πίσω τους κι εμάς" γράφει με απελπισία ο αρθρογράφος του "Γκάρντιαν" Τζον Λάντσεστερ. Οι πάντες συμφωνούν ότι δεν έχει αλλάξει τίποτα, δεν έχει μπει φραγμός σε καμία από τις τραπεζικές δραστηριότητες που προκάλεσαν την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Του Γιώργου Δελαστίκ από το Έθνος, 17.9.2010
Κυριακή 19 Σεπτεμβρίου 2010
Aνωριμοτητα και διαφθορα
ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΕΡΑΜΑΡΙΔΗΣ
Με την γέννηση μας κουβαλαμε και τα ελλατώματα που συνεπάγεται αυτή και τα οποία γίνονται εμφανή στις σχέσεις μας με τους γονεις και τα αδελφια μας.
Για παραδειγμα,καθε παιδι θελει να ειναι το νουμερο ενα στην οικογενεια,θελει να ειναι το πιο αγαπημενο και το πιο ευνοημενο παιδι των γονιων του. Καθε πρωτοτοκο παιδι εχει μια αισθηση ανωτεροτητας σε σχεση με τα αλλα αδελφια του,αλλωστε προηγειται σε ολα τα επιπεδα,ειναι πιο μεγαλοσωμο,εχει περισσοτερες προσλαμβανουσες παραστασεις κατα συνεπεια διαχειριζεται καλυτερα τις καταστασεις και το περιβαλλον μεσα στο οποιο ζει. Τα μικροτερα αδελφια,εχουν ως προτυπο το πρωτοτοκο παιδι της οικογενειας και προσπαθουν να το μοιασουν με καθε τροπο. Λενε για παραδειγμα:"θελω αν γινω σαν τον αδελφο μου-σαν την αδελφη μου". Σε αυτο ακριβως το σημειο γεννιεται ο ανταγωνισμος.Μεχρι τωρα εχουμε επισημανει 2 ελλατωματα,την συγκριση και τον ανταγωνισμο. Τομους ολοκληρους θα μπορουσε να γραψει καποιος προκειμενου να διηγηθει ιστοριες αλληλοσπαραγμου αδελφων. Τα ελλατωματα αυτα εαν δεν διορθωθουν προκειται να γινουν η μεγγενη που θα σκοτωσει ψυχολογικα τον ανθρωπο κατα την ενηλικη ζωη του. Το προβλημα ομως ειναι οτι οι περισσοτεροι γονεις θεωρουν προνομιο το παιδι τους να ειναι ανταγωνιστικο,ομως ο ανταγωνισμος προκαλειται απο την συγκριση,αρα το παιδι μαθαινει απο τα γενοφασκια του να συγκρινει τον εαυτο του με τους αλλους και κατα συνεπεια να τους ανταγωνιζεται. Ομως τι σημαινει επι της ουσιας να ειναι καποιος ανταγωνιστικος ? Σημαινει οτι βλεπει δεξια και αριστερα ανθρωπους που τους θεωρει σπουδαιοτερους,καλυτερους και κατα συνεπεια θελει να τους ξεπερασει. Αυτο συνεπαγεται οτι ο ανταγωνιστικος ανθρωπος θεωρει τον εαυτο του πολιτη βητα κατηγοριας που περιστοιχιζεται απο πολιτες αλφα κατηγοριας
Αρα λοιπον οταν καποιος γονεας θελει το παιδι του να ειναι ανταγωνιστικο,στην ουσια θεωρει προνομιο το παιδι του να αισθανεται πολιτης βητα κατηγοριας και να αγωνιζεται μια ζωη να ξεπερασει τους αλλους ! Αλλα μηπως και ο ιδιος θεωρει τον εαυτο του πολιτη βητα κατηγοριας και κατα συνεπεια θεωρει και το παιδι του ? (το μηλο κατω απο την μηλια θα πεσει) !. Η διαδικασια της συγκρισης που προκαλει τον ανταγωνισμο ειναι η αιτια της διαφθορας του ενηλικα.Τα αισθηματα κατωτεροτητας ειναι τοσο διασπαστικα και διαλυτικα που εξοντωνουν τον ανθρωπο ! Ειναι αφορητος ο πονος που προερχεται απο τα αισθηματα κατωτεροτητας ! Στην προσπαθεια του να λυτρωθει ο ανθρωπος απο τον πονο που τον βασανιζει βαζει σε εφαρμογη καθε ειδους πρακτικη που οριζουμε ως "διαφθορα".
Το συμπερασμα που εξαγεται ειναι οτι η διαφθορα φυτρωνει στις ριζες μιας σαπισμενης αυτοπεποιθησης.
Με την γέννηση μας κουβαλαμε και τα ελλατώματα που συνεπάγεται αυτή και τα οποία γίνονται εμφανή στις σχέσεις μας με τους γονεις και τα αδελφια μας.
Για παραδειγμα,καθε παιδι θελει να ειναι το νουμερο ενα στην οικογενεια,θελει να ειναι το πιο αγαπημενο και το πιο ευνοημενο παιδι των γονιων του. Καθε πρωτοτοκο παιδι εχει μια αισθηση ανωτεροτητας σε σχεση με τα αλλα αδελφια του,αλλωστε προηγειται σε ολα τα επιπεδα,ειναι πιο μεγαλοσωμο,εχει περισσοτερες προσλαμβανουσες παραστασεις κατα συνεπεια διαχειριζεται καλυτερα τις καταστασεις και το περιβαλλον μεσα στο οποιο ζει. Τα μικροτερα αδελφια,εχουν ως προτυπο το πρωτοτοκο παιδι της οικογενειας και προσπαθουν να το μοιασουν με καθε τροπο. Λενε για παραδειγμα:"θελω αν γινω σαν τον αδελφο μου-σαν την αδελφη μου". Σε αυτο ακριβως το σημειο γεννιεται ο ανταγωνισμος.Μεχρι τωρα εχουμε επισημανει 2 ελλατωματα,την συγκριση και τον ανταγωνισμο. Τομους ολοκληρους θα μπορουσε να γραψει καποιος προκειμενου να διηγηθει ιστοριες αλληλοσπαραγμου αδελφων. Τα ελλατωματα αυτα εαν δεν διορθωθουν προκειται να γινουν η μεγγενη που θα σκοτωσει ψυχολογικα τον ανθρωπο κατα την ενηλικη ζωη του. Το προβλημα ομως ειναι οτι οι περισσοτεροι γονεις θεωρουν προνομιο το παιδι τους να ειναι ανταγωνιστικο,ομως ο ανταγωνισμος προκαλειται απο την συγκριση,αρα το παιδι μαθαινει απο τα γενοφασκια του να συγκρινει τον εαυτο του με τους αλλους και κατα συνεπεια να τους ανταγωνιζεται. Ομως τι σημαινει επι της ουσιας να ειναι καποιος ανταγωνιστικος ? Σημαινει οτι βλεπει δεξια και αριστερα ανθρωπους που τους θεωρει σπουδαιοτερους,καλυτερους και κατα συνεπεια θελει να τους ξεπερασει. Αυτο συνεπαγεται οτι ο ανταγωνιστικος ανθρωπος θεωρει τον εαυτο του πολιτη βητα κατηγοριας που περιστοιχιζεται απο πολιτες αλφα κατηγοριας
Αρα λοιπον οταν καποιος γονεας θελει το παιδι του να ειναι ανταγωνιστικο,στην ουσια θεωρει προνομιο το παιδι του να αισθανεται πολιτης βητα κατηγοριας και να αγωνιζεται μια ζωη να ξεπερασει τους αλλους ! Αλλα μηπως και ο ιδιος θεωρει τον εαυτο του πολιτη βητα κατηγοριας και κατα συνεπεια θεωρει και το παιδι του ? (το μηλο κατω απο την μηλια θα πεσει) !. Η διαδικασια της συγκρισης που προκαλει τον ανταγωνισμο ειναι η αιτια της διαφθορας του ενηλικα.Τα αισθηματα κατωτεροτητας ειναι τοσο διασπαστικα και διαλυτικα που εξοντωνουν τον ανθρωπο ! Ειναι αφορητος ο πονος που προερχεται απο τα αισθηματα κατωτεροτητας ! Στην προσπαθεια του να λυτρωθει ο ανθρωπος απο τον πονο που τον βασανιζει βαζει σε εφαρμογη καθε ειδους πρακτικη που οριζουμε ως "διαφθορα".
Το συμπερασμα που εξαγεται ειναι οτι η διαφθορα φυτρωνει στις ριζες μιας σαπισμενης αυτοπεποιθησης.
Παρασκευή 17 Σεπτεμβρίου 2010
Ανταγωνισμός παντού! Θα αντέξουμε;
του Γιάννη Βελίκη*
Κάτι σήμερα «πάει στραβά»! Το ξέρουμε, το καταλαβαίνουμε… Όλοι ανταγωνίζονται όλους. Ο επιχειρηματίας τους επιχειρηματίες του κλάδου του, ο μαθητής τους συμμαθητές του, οι γονείς τους άλλους γονείς, ο υπάλληλος τους συναδέλφους του. Και φυσικά ανταγωνισμός υπήρχε πάντα. Όχι όμως σε τέτοια κλίμακα και σε τέτοιο βαθμό. Το κακό νέο μάλιστα είναι, ότι αυτή η συνολική κατάσταση συνεχώς επιδεινώνεται. Πού θα φτάσουμε;
Ο ανταγωνισμός όταν γίνεται με κανόνες και σε δεδομένο και από όλους αποδεκτό πλαίσιο δεν βλάπτει, το αντίθετο, προάγει την πρόοδο. Η άμιλλα όταν καλλιεργηθεί προσεκτικά από το δάσκαλο σε μία σχολική τάξη, από το λοχαγό σε ένα λόχο, από το διευθυντή σε μία επιχείρηση μπορεί να αποφέρει πολλαπλά οφέλη. Τόσο για το κάθε μέλος της ομάδας, που σε ένα τέτοιο περιβάλλον του καλλιεργείται η επιθυμία να γίνει καλύτερο, όσο και για τον διευθυντή ή για την ομάδα στο σύνολο της. Έτσι, η ομάδα αποκτά καλή φήμη στο γενικότερο κοινωνικό σύνολο και ανατροφοδοτεί τα μέλη της που θέλουν να γίνουν ακόμη καλύτερα, κάτι που βελτιώνει περισσότερο την απόδοση της ομάδας ως σύνολο κ.ο.κ. Οι φήμες για καταπληκτικά σχολεία, για υπέροχους θεατρικούς θιάσους, για ανίκητες αθλητικές ομάδες, για πετυχημένες επιχειρήσεις συνήθως οφείλονται στην ορθή διαχείριση του ανταγωνισμού των μελών αυτών των ομάδων. Το αποτέλεσμα είναι η πρόοδος μελών και ομάδας, που αν συμβαίνει σε γενικότερο επίπεδο μπορεί να αποβεί σε πρόοδο της γενικότερης κοινωνίας.
Τί όμως συμβαίνει σήμερα; Αντί της άμιλλας καλλιεργείται ένας ανταγωνισμός χωρίς όρια, χωρίς κανόνες, χωρίς αναφορά σε κοινωνικές σχέσεις. Ένας ανταγωνισμός που στοχεύει σε μια πρωτιά απροσδιόριστη, σκληρή απέναντι στους άλλους προκειμένου να διατηρηθεί και συνεπώς απομονωμένη, σχεδόν παρανοϊκή, γεμάτη απαιτήσεις για πιο έντονη εργασία, λιγότερη χαλάρωση και συνεχείς μάχες για αύξηση της κυριαρχικότητας και την επίδειξη της «ανωτερότητας» της.
Ο ανταγωνισμός αυτός ξεκινά από την επιλογή μαιευτηρίου για να γεννηθεί ένας άνθρωπος. Οι γονείς ανταγωνίζονται για μια θέση στο «πιο καλό» μαιευτήριο, αγοράζουν το «πιο ακριβό» καροτσάκι, ζητούν εγγραφή στον «καλύτερο» παιδικό σταθμό, πάνε διακοπές «στο πιο μοδάτο» θέρετρο. Αργότερα απαιτούν από τα παιδιά τους να είναι οι καλύτεροι μαθητές, χορευτές, ποδοσφαιριστές, μουσικοί, ή γνώστες Αγγλικών, αργότερα οι καλύτεροι φοιτητές, επαγγελματίες, νέοι γονείς.
Από τη μία, είναι φυσικό ο κάθε γονιός να επιδιώκει το καλύτερο για το παιδί του. Ωστόσο, το καλύτερο, για να μπορέσει να υπάρξει, να αναπτυχθεί και να επιτευχθεί, χρειάζεται μία σαφή κοινωνική ομάδα αναφοράς (π.χ. μία οικογένεια, μία σχολική τάξη) όπου υπάρχει μέριμνα για την πρόοδο όλων των μελών ξεχωριστά και της ομάδας γενικότερα. Έτσι συνδυάζεται το ακατανίκητο ένστικτο της φυσικής υπεροχής (Δαρβινικό ένστικτο) με την φροντίδα του υπόλοιπου περιβάλλοντος (οικολογία), και το αποτέλεσμα είναι μία ανάπτυξη των δεξιοτήτων (στα σχολικά μαθήματα, στη μουσική στον αθλητισμό κ.α.) με την ταυτόχρονη ολοκλήρωση της προσωπικότητας και την συνεπαγόμενη ψυχική υγεία του κάθε μέλους. Το συγκεκριμένο πρότυπο συμπεριφοράς απαντάται πολύ συχνά σε ομάδες κοινωνικών ζώων (λιοντάρια, χιμπαντζήδες, χελιδόνια) και είναι η μόνη οδός που εγγυάται τη γενικότερη κοινωνική πρόοδο.
Όταν, από την άλλη, επιδιώκεται μία πρωτιά, χωρίς αναφορά σε κοινωνική ομάδα αλλά σε μία απροσδιόριστη «κοινωνία», όπως αυτή των πολύ ανταγωνιστικών τηλεπαιχνιδιών, εκπομπών με διαγωνισμούς χορού, τραγουδιού, αθλημάτων, όπου ο στόχος είναι για τον καθένα μόνο του να πετύχει, χωρίς να νοιάζεται για τους συν - διαγωνιζόμενους, χωρίς να γνωρίζει το ποιοι τον παρακολουθούν από την τηλεόραση και τι αισθήματα του γεννά, ακόμη και η νίκη είναι ψυχικά επίπονη, πόσο μάλλον η αποτυχία.
Το ίδιο συμβαίνει στον κόσμο των επιχειρήσεων. Όταν μία επιχείρηση επιβραβεύεται επειδή κατάφερε να έχει κέρδη, ανεξάρτητα αν εξαπάτησε πελάτες, αν μόλυνε το περιβάλλον, αν εξάντλησε τους εργαζόμενους της, το μήνυμα εξακολουθεί να είναι «πάτησε πριν σε πατήσουν». Είναι βέβαιο ότι, τέτοιου είδους τακτικές – συμπεριφορές «αρρωσταίνουν» την κοινωνία, συνθλίβουν ανθρώπους και ψυχικούς κόσμους, δημιουργούν απάνθρωπους νέους ανθρώπους, αποκλείουν κοινωνικά τους αδύναμους, και αυξάνουν τους πελάτες των ψυχιάτρων - ψυχολόγων.
Η αιτία του φαινομένου δεν είναι μία:
Α) ο υπερπληθυσμός της γης, και των σύγχρονων πόλεων δημιουργεί μία αίσθηση πανικού και ασημαντότητας στους ανθρώπους, που με κάθε τρόπο επιδιώκουν να ξεφύγουν ώστε να έχουν «μια ταυτότητα», «να είναι κάτι».
Β) η τηλεόραση δημιουργεί την αίσθηση μιας φανταστικής κοινωνίας, με τους δικούς της όρους, που παρακολουθεί, εγκρίνει, απορρίπτει, ψηφίζει υπέρ, ψηφίζει κατά προσώπων, καλλιτεχνών, αθλητών, νέων δημιουργών και γενικά οποιουδήποτε αποζητά δημοσιότητα. Η κοινωνία αυτή είναι φανταστική, γιατί αφενός αναφέρεται σε μία μειοψηφία της κοινωνίας που παρακολουθεί και ψηφίζει το συγκεκριμένο πρόγραμμα, αφετέρου γιατί οι παραγωγοί της εκπομπής αποφασίζουν αν και πότε θα δημοσιοποιήσουν τα έγκυρα αποτελέσματα της τηλεψηφοφορίας ή θα «μαγειρέψουν» τα αποτελέσματα.
Γ) η αγορά, προσκείμενου να λειτουργεί και να έχει πωλήσεις, δημιουργεί συνεχώς ανάγκες στα μέλη της κοινωνίας να καταναλώνουν προϊόντα για να «γίνουν καλύτεροι» ή «ανώτεροι» των άλλων.
Ο ανταγωνισμός καλλιεργείται στο σχολείο, με τη αυστηρή βαθμολογία, τις Πανελλήνιες, στο Πανεπιστήμιο με τις «στείρες» φοιτητικές εξετάσεις, συνεχίζεται με την ανεύρεση και την εξάσκηση σε κάποιο επάγγελμα, περνάει στην ανατροφή των παιδιών, και τελειώνει με την «καλύτερη» επιλογή τελετής θανάτου!
Σκοπός παραμένει πάντα ο ίδιος. Να γίνει κανείς απροσδιόριστα «πρώτος». Να γίνει αντικείμενο ζήλιας όλων των άλλων. Και ας ζει στο τέλος απομονωμένος όπως η μικρή Ωνάση, που μόνο φυσιολογική εφηβεία δεν έζησε!
Όπως προαναφέρθηκε, ο ανταγωνισμός είναι υγιής μόνο σε συνδυασμό με την οικολογία (φροντίδα των υπολοίπων της ομάδας και του περιβάλλοντος), και όλοι, γονείς, δάσκαλοι, εκπαιδευτικοί, διευθυντές επιχειρήσεων, πολιτικοί απαιτείται να το εφαρμόσουν για να συνεχίσουν στην κοινωνία να ζουν ολοκληρωμένοι, ευτυχισμένοι και εκπαιδευμένοι με ειδικές ικανότητες άνθρωποι.
--------------------------------------------
* Ευχαριστώ τον κύριο IOANNI D. KERAMARIDI που μου έδωσε την πρώτη ιδέα γι’ αυτό το άρθρο
Κάτι σήμερα «πάει στραβά»! Το ξέρουμε, το καταλαβαίνουμε… Όλοι ανταγωνίζονται όλους. Ο επιχειρηματίας τους επιχειρηματίες του κλάδου του, ο μαθητής τους συμμαθητές του, οι γονείς τους άλλους γονείς, ο υπάλληλος τους συναδέλφους του. Και φυσικά ανταγωνισμός υπήρχε πάντα. Όχι όμως σε τέτοια κλίμακα και σε τέτοιο βαθμό. Το κακό νέο μάλιστα είναι, ότι αυτή η συνολική κατάσταση συνεχώς επιδεινώνεται. Πού θα φτάσουμε;
Ο ανταγωνισμός όταν γίνεται με κανόνες και σε δεδομένο και από όλους αποδεκτό πλαίσιο δεν βλάπτει, το αντίθετο, προάγει την πρόοδο. Η άμιλλα όταν καλλιεργηθεί προσεκτικά από το δάσκαλο σε μία σχολική τάξη, από το λοχαγό σε ένα λόχο, από το διευθυντή σε μία επιχείρηση μπορεί να αποφέρει πολλαπλά οφέλη. Τόσο για το κάθε μέλος της ομάδας, που σε ένα τέτοιο περιβάλλον του καλλιεργείται η επιθυμία να γίνει καλύτερο, όσο και για τον διευθυντή ή για την ομάδα στο σύνολο της. Έτσι, η ομάδα αποκτά καλή φήμη στο γενικότερο κοινωνικό σύνολο και ανατροφοδοτεί τα μέλη της που θέλουν να γίνουν ακόμη καλύτερα, κάτι που βελτιώνει περισσότερο την απόδοση της ομάδας ως σύνολο κ.ο.κ. Οι φήμες για καταπληκτικά σχολεία, για υπέροχους θεατρικούς θιάσους, για ανίκητες αθλητικές ομάδες, για πετυχημένες επιχειρήσεις συνήθως οφείλονται στην ορθή διαχείριση του ανταγωνισμού των μελών αυτών των ομάδων. Το αποτέλεσμα είναι η πρόοδος μελών και ομάδας, που αν συμβαίνει σε γενικότερο επίπεδο μπορεί να αποβεί σε πρόοδο της γενικότερης κοινωνίας.
Τί όμως συμβαίνει σήμερα; Αντί της άμιλλας καλλιεργείται ένας ανταγωνισμός χωρίς όρια, χωρίς κανόνες, χωρίς αναφορά σε κοινωνικές σχέσεις. Ένας ανταγωνισμός που στοχεύει σε μια πρωτιά απροσδιόριστη, σκληρή απέναντι στους άλλους προκειμένου να διατηρηθεί και συνεπώς απομονωμένη, σχεδόν παρανοϊκή, γεμάτη απαιτήσεις για πιο έντονη εργασία, λιγότερη χαλάρωση και συνεχείς μάχες για αύξηση της κυριαρχικότητας και την επίδειξη της «ανωτερότητας» της.
Ο ανταγωνισμός αυτός ξεκινά από την επιλογή μαιευτηρίου για να γεννηθεί ένας άνθρωπος. Οι γονείς ανταγωνίζονται για μια θέση στο «πιο καλό» μαιευτήριο, αγοράζουν το «πιο ακριβό» καροτσάκι, ζητούν εγγραφή στον «καλύτερο» παιδικό σταθμό, πάνε διακοπές «στο πιο μοδάτο» θέρετρο. Αργότερα απαιτούν από τα παιδιά τους να είναι οι καλύτεροι μαθητές, χορευτές, ποδοσφαιριστές, μουσικοί, ή γνώστες Αγγλικών, αργότερα οι καλύτεροι φοιτητές, επαγγελματίες, νέοι γονείς.
Από τη μία, είναι φυσικό ο κάθε γονιός να επιδιώκει το καλύτερο για το παιδί του. Ωστόσο, το καλύτερο, για να μπορέσει να υπάρξει, να αναπτυχθεί και να επιτευχθεί, χρειάζεται μία σαφή κοινωνική ομάδα αναφοράς (π.χ. μία οικογένεια, μία σχολική τάξη) όπου υπάρχει μέριμνα για την πρόοδο όλων των μελών ξεχωριστά και της ομάδας γενικότερα. Έτσι συνδυάζεται το ακατανίκητο ένστικτο της φυσικής υπεροχής (Δαρβινικό ένστικτο) με την φροντίδα του υπόλοιπου περιβάλλοντος (οικολογία), και το αποτέλεσμα είναι μία ανάπτυξη των δεξιοτήτων (στα σχολικά μαθήματα, στη μουσική στον αθλητισμό κ.α.) με την ταυτόχρονη ολοκλήρωση της προσωπικότητας και την συνεπαγόμενη ψυχική υγεία του κάθε μέλους. Το συγκεκριμένο πρότυπο συμπεριφοράς απαντάται πολύ συχνά σε ομάδες κοινωνικών ζώων (λιοντάρια, χιμπαντζήδες, χελιδόνια) και είναι η μόνη οδός που εγγυάται τη γενικότερη κοινωνική πρόοδο.
Όταν, από την άλλη, επιδιώκεται μία πρωτιά, χωρίς αναφορά σε κοινωνική ομάδα αλλά σε μία απροσδιόριστη «κοινωνία», όπως αυτή των πολύ ανταγωνιστικών τηλεπαιχνιδιών, εκπομπών με διαγωνισμούς χορού, τραγουδιού, αθλημάτων, όπου ο στόχος είναι για τον καθένα μόνο του να πετύχει, χωρίς να νοιάζεται για τους συν - διαγωνιζόμενους, χωρίς να γνωρίζει το ποιοι τον παρακολουθούν από την τηλεόραση και τι αισθήματα του γεννά, ακόμη και η νίκη είναι ψυχικά επίπονη, πόσο μάλλον η αποτυχία.
Το ίδιο συμβαίνει στον κόσμο των επιχειρήσεων. Όταν μία επιχείρηση επιβραβεύεται επειδή κατάφερε να έχει κέρδη, ανεξάρτητα αν εξαπάτησε πελάτες, αν μόλυνε το περιβάλλον, αν εξάντλησε τους εργαζόμενους της, το μήνυμα εξακολουθεί να είναι «πάτησε πριν σε πατήσουν». Είναι βέβαιο ότι, τέτοιου είδους τακτικές – συμπεριφορές «αρρωσταίνουν» την κοινωνία, συνθλίβουν ανθρώπους και ψυχικούς κόσμους, δημιουργούν απάνθρωπους νέους ανθρώπους, αποκλείουν κοινωνικά τους αδύναμους, και αυξάνουν τους πελάτες των ψυχιάτρων - ψυχολόγων.
Η αιτία του φαινομένου δεν είναι μία:
Α) ο υπερπληθυσμός της γης, και των σύγχρονων πόλεων δημιουργεί μία αίσθηση πανικού και ασημαντότητας στους ανθρώπους, που με κάθε τρόπο επιδιώκουν να ξεφύγουν ώστε να έχουν «μια ταυτότητα», «να είναι κάτι».
Β) η τηλεόραση δημιουργεί την αίσθηση μιας φανταστικής κοινωνίας, με τους δικούς της όρους, που παρακολουθεί, εγκρίνει, απορρίπτει, ψηφίζει υπέρ, ψηφίζει κατά προσώπων, καλλιτεχνών, αθλητών, νέων δημιουργών και γενικά οποιουδήποτε αποζητά δημοσιότητα. Η κοινωνία αυτή είναι φανταστική, γιατί αφενός αναφέρεται σε μία μειοψηφία της κοινωνίας που παρακολουθεί και ψηφίζει το συγκεκριμένο πρόγραμμα, αφετέρου γιατί οι παραγωγοί της εκπομπής αποφασίζουν αν και πότε θα δημοσιοποιήσουν τα έγκυρα αποτελέσματα της τηλεψηφοφορίας ή θα «μαγειρέψουν» τα αποτελέσματα.
Γ) η αγορά, προσκείμενου να λειτουργεί και να έχει πωλήσεις, δημιουργεί συνεχώς ανάγκες στα μέλη της κοινωνίας να καταναλώνουν προϊόντα για να «γίνουν καλύτεροι» ή «ανώτεροι» των άλλων.
Ο ανταγωνισμός καλλιεργείται στο σχολείο, με τη αυστηρή βαθμολογία, τις Πανελλήνιες, στο Πανεπιστήμιο με τις «στείρες» φοιτητικές εξετάσεις, συνεχίζεται με την ανεύρεση και την εξάσκηση σε κάποιο επάγγελμα, περνάει στην ανατροφή των παιδιών, και τελειώνει με την «καλύτερη» επιλογή τελετής θανάτου!
Σκοπός παραμένει πάντα ο ίδιος. Να γίνει κανείς απροσδιόριστα «πρώτος». Να γίνει αντικείμενο ζήλιας όλων των άλλων. Και ας ζει στο τέλος απομονωμένος όπως η μικρή Ωνάση, που μόνο φυσιολογική εφηβεία δεν έζησε!
Όπως προαναφέρθηκε, ο ανταγωνισμός είναι υγιής μόνο σε συνδυασμό με την οικολογία (φροντίδα των υπολοίπων της ομάδας και του περιβάλλοντος), και όλοι, γονείς, δάσκαλοι, εκπαιδευτικοί, διευθυντές επιχειρήσεων, πολιτικοί απαιτείται να το εφαρμόσουν για να συνεχίσουν στην κοινωνία να ζουν ολοκληρωμένοι, ευτυχισμένοι και εκπαιδευμένοι με ειδικές ικανότητες άνθρωποι.
--------------------------------------------
* Ευχαριστώ τον κύριο IOANNI D. KERAMARIDI που μου έδωσε την πρώτη ιδέα γι’ αυτό το άρθρο
Τετάρτη 15 Σεπτεμβρίου 2010
Ρωμιοσύνη η χώρα της υποτέλειας (Περί χρέους ο λόγος)
Αναρτήθηκε από Άθεος
Στην ανάρτηση αυτή, με την ευκαιρία της οικονομικής εξαθλίωσης της χώρας, θα δούμε ευρύτερα το θέμα και διαχρονικά.
Όχι. Αυτή η χώρα δεν έπρεπε να ονομάζεται Ελλάδα. Ήμουν κι εγώ από εκείνους που αντιδρούσαν σφοδρά στην λογική του Φαλμεραγιερισμού που έλεγε ότι στη χώρα αυτή δεν κατοικούν πια Έλληνες, αφού ο πληθυσμός της αλλοιώθηκε με το χρόνο και τους πολυάριθμους πολέμους της. Όχι πως τώρα πιστεύω ότι οι σημερινοί έλληνες είναι απόγονοι των Σλάβων και των Αλβανών, αλλά ότι σίγουρα αλλοιώθηκε η ιστορία τους ή να το πω διαφορετικά, αλλοιώθηκε το ελληνικό στοιχείο, τα ήθη και έθιμα, οι παραδόσεις μας και οι πανάρχαιες αξίες του ελληνισμού. Υπεύθυνη γι αυτήν την κατάσταση είναι ο ασπασμός της νέας θρησκείας που έσπασε αρχικά τους συνεκτικούς δεσμούς που μας έδεναν σαν χώρα από την αρχαιότητα και στη συνέχεια η μείξη με βάρβαρους ομόθρησκους πληθυσμούς, απ’ το χριστιανικό Βυζάντιο και εντεύθεν. Όμως και ο αποκαλυπτικός χαρακτήρας της θρησκείας αυτής γρήγορα αλλοτρίωσε τον πιστό υποδουλώνοντας και εξαπατώντας τον. Ένας κόσμος, στον οποίο δεν συμμετέχει ο λαός και ο πολίτης δεν δραστηριοποιείται ενεργά, γρήγορα θα υποταχτεί στο σύστημα.
Όχι, δεν θα μιλήσουμε στην ανάρτηση αυτή για θρησκεία. Κάνοντας όμως έναν πρόλογο προκειμένου να αιτιολογήσω γιατί αντί της λέξης Ελλάδα χρησιμοποίησα την ρωμιοσύνη έπρεπε να αναφέρω κι αυτά, γιατί ποτέ ένας Έλληνας, όπως τον ξέρουμε από την αρχαιότητα, δεν θα έφτανε σε αυτή τη χαμέρπεια, να βουλιάζει οικονομικά, να γίνεται ρεζίλι διεθνώς και μέσω σκανδάλων, πολιτικών και θρησκευτικών ηγετών, να καλείται να περικόπτει απ’ το υστέρημά του για να καλύψει τα νέα τοκογλυφικά δάνεια προκειμένου να αποπληρώσει τα παλιά. Αυτά που δημιούργησε όταν οι εξουσιαστές του εθνικού πλούτου που ο ίδιος ψήφισε, με κομπίνες και υπεξαιρέσεις τάιζαν το κεφάλαιο και τους ίδιους. Και την ώρα που πλήττεται οικονομικά και παράλληλα άδικα υπερφορολογείται, η κυβέρνηση, προσπαθώντας να αφήσει το Μεγάλο Κεφάλαιο αμέτοχο, αποφασίζει να εφαρμόσει ένα ήπιο φορολογικό μέτρο στην Εκκλησία, αφού ένας παρόμοιος νόμος εκκρεμεί εδώ και πολλές δεκαετίες χωρίς να εφαρμόζεται από καμιά κυβέρνηση, μήπως και απαλύνει τον πόνο των φτωχών, ρίχνοντας εμφανώς στάχτη στα μάτια όλων, ότι όλοι συμμετέχουμε στις δύσκολες στιγμές. Ακριβώς εκεί ο ρωμιός, σαν βλάκας με περικεφαλαία, κάνει αντίσταση. Όχι στην φορολόγηση της Εκκλησιαστικής περιουσίας! Όπως τότε με το ρεγιαλίκιο επί τουρκοκρατίας, συμπαραστεκούμενος στην απόφαση της εκκλησιαστικής διοίκησης να μην πληρώσει λεπτό και να οδηγήσει την χώρα μας στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο κάνοντάς μας ρεζίλι ακόμα μια φορά
Προτιμά με λίγα λόγια σερνάμενος από φτώχεια ο πιστός να εκδηλώνει συμπαράσταση στον πλούτο της Εκκλησίας, παρά να απαιτεί από το κράτος να της επιβληθεί δίκαιος φόρος, απαλύνοντας τον ίδιο. Η συμπεριφορά αυτή σας φαίνεται φυσιολογική;
Εδώ ο μαζοχισμός γίνεται όργανο της ταξικής κυριαρχίας και δε φαίνεται να το αντιλαμβάνεται κανείς.
Ορίστε! Προσπάθησα να μπω στο οικονομικό θέμα, που ταλανίζει τη χώρα μας τελευταία, και πάλι βρέθηκα εγκλωβισμένος στα εκκλησιαστικά οικονομικά γρανάζια. Δεν φταίω εγώ γι αυτό, αλλά αυτή, που με πρόσχημα το… κοινωνικό της έργο, βρίσκεται μόνιμα χωμένη μέχρι τα αυτιά στη βρώμα του οικονομικού συστήματος. Ας αφήσουμε όμως τα βαθύτερα αίτια της υποτέλειας για να επικεντρωθούμε περισσότερο στο οικονομικό ζήτημα των ημερών παρακολουθώντας ένα video που με απλό τρόπο εστιάζεται στο πρόβλημα αυτό από τις πρώτες ημέρες που το ρωμαίικο προσπαθεί να δημιουργήσει κράτος με δάνεια, σύμφωνα, πρωτόκολλα και συμβάσεις, που θα καθορίσουν και τη μελλοντική πορεία της χώρας.
Να πώς ξεπουλήσαμε τον δημόσιο πλούτο μας.
Η Ελλάδα, χώρα κυρίως αγροτική, κατάφερε τον πλεονασματικό ισοζύγιο των γεωργικών της προϊόντων να τον κάνει ελλειμματικό, εισάγοντας ακόμα και κρεμμύδια από την Αίγυπτο, λάδι από την Ισπανία και ντομάτες από την «φιλική» Τουρκία.
Στη συνέχεια οι επιχορηγήσεις αναλώθηκαν σε σκάνδαλα. Οι δημόσιες επιχειρήσεις πουλήθηκαν (ΟΤΕ, αεροδρόμια, λιμάνια) και μετά μας ξεμπρόστιασαν ότι δεν έχουμε πιστοληπτική ικανότητα, αφού πρώτα ξαναδανείστηκαν για να διοργανώσουμε την Ολυμπιακή φιέστα του 2004. Και αντί να μείνει κάτι στο λαό ξεπουλήθηκαν έργα και επιχορηγήσεις ξανά στο κεφάλαιο, φουσκώνοντας παράλληλα και τις δικές τους τσέπες. Ξεπουληθήκαμε στους εξουσιαστές που εκλέξαμε να μας κυβερνήσουν. Δεν ψηφίσαμε διαχειριστές της εθνικής μας περιουσίας, αλλά αυτούς που θα μας έστυβαν οικονομικά.
Οι «Νεοδημοκράτες» ήρθαν φορτσάτοι να πλουτίσουν στα γρήγορα. Ήξεραν ότι γρήγορα θα έφευγαν και γι αυτό ό,τι έκαναν το έκαναν γρήγορα στο άρπα κόλλα!
Ζήλεψαν τους προκατόχους.
Αφού παρέγραψαν τα σκάνδαλα και τα αδικήματά τους, έφυγαν νύχτα, αφού τάισαν καλά, εν μέσω οικονομικής κρίσης, τους τραπεζίτες και φυσικά την Εκκλησία, τον έτερο συμμέτοχο του μακροχρόνιου πλιάτσικου.
Τι άφησαν;
Μαύρο σκοτάδι! Ένα τεράστιο χρέος, ανεργία, φτώχεια και εξαθλίωση.
Η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αντί να βάλει να πληρώσουν αυτοί που τόσο καιρό πλούτιζαν από τον ιδρώτα του λαού, έβαλε χέρι στους μισθούς, στις συντάξεις, στις κοινωνικές παροχές των κατώτερων οικονομικών στρωμάτων διογκώνοντας τη φτώχεια ακόμα πιο πολύ, εξευτελίζοντας την αξιοπρέπεια των εργαζομένων και αφήνοντας το κεφάλαιο να συνεχίζει το ληστρικό του έργο.
Δεν χωρά αμφιβολία ότι η Goldman Sachs και η Wall Street έπαιξαν ένα βρώμικο παιχνίδι στη χώρα μας, μαζί με την κυβέρνηση και το ντόπιο κεφάλαιο, βάζοντας στόχο να ρουφήξουν και το τελευταίο ευρώ από τη τσέπη των εργαζομένων. Ας δούμε ένα video ακόμα όπου ο οικονομικός αναλυτής Max Keiser περιγράφει με γλαφυρότητα την κρίση και τα άδικα οικονομικά μέτρα που πήρε η κυβέρνηση ενάντια στο λαό που την ψήφισε και πώς «οι δικοί μας» καρχαρίες δικαιολογούν το ληστρικό τους έργο χαλκεύοντας τα δεδομένα και δημιουργώντας την «κρίση».
"Χρέος" για μας σημαίνει "πλούτος" γι αυτούς!
Ή όπως έλεγε ο Μαρξ εδώ και ενάμιση αιώνα "το χρέος σας είναι ο πλούτος ο δικός μας".
«Γιατί ΞΕΠΟΥΛΑΤΕ τους συμπατριώτες σας;» φωνάζει ο Max Keiser ενώ οι δικοί μας οδύρονται να μας πείσουν ότι η κρίση δημιουργήθηκε επειδή οι μικροί φοροδιαφεύγανε!
Τι λογική! … γι’ αυτό το μάρμαρο έπρεπε να πληρωθεί από τους δημόσιους υπάλληλους που ποτέ δεν φοροδιαφύγανε;
Όμως όλοι ξέρουν ότι οι μεγάλοι μόνο είχαν αυτή τη δυνατότητα και το στοίχημα στην παρούσα «κρίση» ήταν η πτώση του Ευρώ. Γι αυτό μπροστά μας πάντα έχουμε την κ. Μέρκελ, αφού κυρίως η Γερμανία ωφελείται από μια αντίστοιχη πτώση του ευρωπαϊκού νομίσματος.
Εξιλαστήριο θύμα σ’ αυτό το οικονομικό παιχνίδι ήταν η Ελλάδα και τα χαμηλά εισοδήματα, ώστε ο φτωχός να γίνει φτωχότερος και ο πλούσιος πλουσιότερος, κάνοντας το τραπεζικό και κεφαλαιοκρατικό σύστημα ακόμα ισχυρότερο.
Τόνωση του συστήματος θα έπρεπε να το πούμε καλύτερα. Όσο για το δημόσιο χρέος και την κρίση πρέπει να ξέρουμε ότι είναι σύμφυτα του συστήματός μας ενώ η αλλοτρίωση και ο μαζοχισμός όργανο της ταξικής εκμετάλλευσης. Ο Ρωμιός πολύ δύσκολα θα αντιληφθεί ότι δεν συμμετέχει στα κοινά αφού σαν μαριονέτα, χωρίς ταξική συνείδηση και λογική, ψηφίζει αυτόν που θα τον εξουσιάζει οικονομικά και μακροχρόνια θα τον καταδυναστεύει.
Φωτοτυπία του επίσημου απόρρητου εγγράφου - ντοκουμέντου του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας προς το Γενικό Προξενείο της Κωνσταντινούπολης, από το οποίο φαίνεται, ότι αποστέλλονται -όχι με επιταγές, αλλά- με ζωντανό χρήμα "έξη σφραγισμένες και καταμετρημένες από την Τράπεζα της Ελλάδος δεσμίδες των 500.000 ευρώ" ως 2η δόση της οικονομικής ενίσχυσης του έτους προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Αλήθεια, πόσες δόσεις αποστέλλονται το χρόνο και πόσο είναι για τον Έλληνα φορολογούμενο το ετήσιο κόστος που πληρώνει για τη συντήρηση της πνευματικής και ιδεολογικής σκλαβιάς του; Πηγή: ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΡΕΥΝΑ
«Αν δεν απαλλαγείτε απ’ τους οικονομικούς ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΕΣ στη χώρα σας, θα χάνετε δουλειές, η ανεργία θα ανεβαίνει και το βιοτικό σας επίπεδο συνεχώς θα πέφτει!» λέει ο Max Keiser «Γίνατε ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΩΝ. Δεν το έχετε καταλάβει; Διώξτε τους! Εκτός αν… σας αρέσει κιόλας! Μπορεί να… γουστάρετε να σας ΒΑΣΑΝΙΖΟΥΝ τρομοκράτες! Μπορεί να είναι το… βίτσιο σας! (Μερικοί άνθρωποι είναι μαζοχιστές)»!
Η τελευταία φράση του Keiser δένει ψηφοφόρους και πιστούς, αφού η θρησκεία στέκεται σαν άγρυπνος φρουρός στην υπνωτισμένη του συνείδηση.
Ο αφαιρετικός νους του ανθρώπου αδρανοποιείται. Αδυνατεί να ξεχωρίσει το λογικό από το παράλογο, το είναι από την πλάνη. Κινείται σαν μαριονέτα ακόμα κι εκεί που νομίζει ότι φέρεται σαν αντιεξουσιαστικός. Ακόμα και τότε, εξυπηρετεί το ίδιο σενάριο των εξουσιαστών, ακολουθώντας πιστά τους κανόνες που του θέτει το σύστημα!
Στην ανάρτηση αυτή, με την ευκαιρία της οικονομικής εξαθλίωσης της χώρας, θα δούμε ευρύτερα το θέμα και διαχρονικά.
Όχι. Αυτή η χώρα δεν έπρεπε να ονομάζεται Ελλάδα. Ήμουν κι εγώ από εκείνους που αντιδρούσαν σφοδρά στην λογική του Φαλμεραγιερισμού που έλεγε ότι στη χώρα αυτή δεν κατοικούν πια Έλληνες, αφού ο πληθυσμός της αλλοιώθηκε με το χρόνο και τους πολυάριθμους πολέμους της. Όχι πως τώρα πιστεύω ότι οι σημερινοί έλληνες είναι απόγονοι των Σλάβων και των Αλβανών, αλλά ότι σίγουρα αλλοιώθηκε η ιστορία τους ή να το πω διαφορετικά, αλλοιώθηκε το ελληνικό στοιχείο, τα ήθη και έθιμα, οι παραδόσεις μας και οι πανάρχαιες αξίες του ελληνισμού. Υπεύθυνη γι αυτήν την κατάσταση είναι ο ασπασμός της νέας θρησκείας που έσπασε αρχικά τους συνεκτικούς δεσμούς που μας έδεναν σαν χώρα από την αρχαιότητα και στη συνέχεια η μείξη με βάρβαρους ομόθρησκους πληθυσμούς, απ’ το χριστιανικό Βυζάντιο και εντεύθεν. Όμως και ο αποκαλυπτικός χαρακτήρας της θρησκείας αυτής γρήγορα αλλοτρίωσε τον πιστό υποδουλώνοντας και εξαπατώντας τον. Ένας κόσμος, στον οποίο δεν συμμετέχει ο λαός και ο πολίτης δεν δραστηριοποιείται ενεργά, γρήγορα θα υποταχτεί στο σύστημα.
Όχι, δεν θα μιλήσουμε στην ανάρτηση αυτή για θρησκεία. Κάνοντας όμως έναν πρόλογο προκειμένου να αιτιολογήσω γιατί αντί της λέξης Ελλάδα χρησιμοποίησα την ρωμιοσύνη έπρεπε να αναφέρω κι αυτά, γιατί ποτέ ένας Έλληνας, όπως τον ξέρουμε από την αρχαιότητα, δεν θα έφτανε σε αυτή τη χαμέρπεια, να βουλιάζει οικονομικά, να γίνεται ρεζίλι διεθνώς και μέσω σκανδάλων, πολιτικών και θρησκευτικών ηγετών, να καλείται να περικόπτει απ’ το υστέρημά του για να καλύψει τα νέα τοκογλυφικά δάνεια προκειμένου να αποπληρώσει τα παλιά. Αυτά που δημιούργησε όταν οι εξουσιαστές του εθνικού πλούτου που ο ίδιος ψήφισε, με κομπίνες και υπεξαιρέσεις τάιζαν το κεφάλαιο και τους ίδιους. Και την ώρα που πλήττεται οικονομικά και παράλληλα άδικα υπερφορολογείται, η κυβέρνηση, προσπαθώντας να αφήσει το Μεγάλο Κεφάλαιο αμέτοχο, αποφασίζει να εφαρμόσει ένα ήπιο φορολογικό μέτρο στην Εκκλησία, αφού ένας παρόμοιος νόμος εκκρεμεί εδώ και πολλές δεκαετίες χωρίς να εφαρμόζεται από καμιά κυβέρνηση, μήπως και απαλύνει τον πόνο των φτωχών, ρίχνοντας εμφανώς στάχτη στα μάτια όλων, ότι όλοι συμμετέχουμε στις δύσκολες στιγμές. Ακριβώς εκεί ο ρωμιός, σαν βλάκας με περικεφαλαία, κάνει αντίσταση. Όχι στην φορολόγηση της Εκκλησιαστικής περιουσίας! Όπως τότε με το ρεγιαλίκιο επί τουρκοκρατίας, συμπαραστεκούμενος στην απόφαση της εκκλησιαστικής διοίκησης να μην πληρώσει λεπτό και να οδηγήσει την χώρα μας στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο κάνοντάς μας ρεζίλι ακόμα μια φορά
Προτιμά με λίγα λόγια σερνάμενος από φτώχεια ο πιστός να εκδηλώνει συμπαράσταση στον πλούτο της Εκκλησίας, παρά να απαιτεί από το κράτος να της επιβληθεί δίκαιος φόρος, απαλύνοντας τον ίδιο. Η συμπεριφορά αυτή σας φαίνεται φυσιολογική;
Εδώ ο μαζοχισμός γίνεται όργανο της ταξικής κυριαρχίας και δε φαίνεται να το αντιλαμβάνεται κανείς.
Ορίστε! Προσπάθησα να μπω στο οικονομικό θέμα, που ταλανίζει τη χώρα μας τελευταία, και πάλι βρέθηκα εγκλωβισμένος στα εκκλησιαστικά οικονομικά γρανάζια. Δεν φταίω εγώ γι αυτό, αλλά αυτή, που με πρόσχημα το… κοινωνικό της έργο, βρίσκεται μόνιμα χωμένη μέχρι τα αυτιά στη βρώμα του οικονομικού συστήματος. Ας αφήσουμε όμως τα βαθύτερα αίτια της υποτέλειας για να επικεντρωθούμε περισσότερο στο οικονομικό ζήτημα των ημερών παρακολουθώντας ένα video που με απλό τρόπο εστιάζεται στο πρόβλημα αυτό από τις πρώτες ημέρες που το ρωμαίικο προσπαθεί να δημιουργήσει κράτος με δάνεια, σύμφωνα, πρωτόκολλα και συμβάσεις, που θα καθορίσουν και τη μελλοντική πορεία της χώρας.
Να πώς ξεπουλήσαμε τον δημόσιο πλούτο μας.
Η Ελλάδα, χώρα κυρίως αγροτική, κατάφερε τον πλεονασματικό ισοζύγιο των γεωργικών της προϊόντων να τον κάνει ελλειμματικό, εισάγοντας ακόμα και κρεμμύδια από την Αίγυπτο, λάδι από την Ισπανία και ντομάτες από την «φιλική» Τουρκία.
Στη συνέχεια οι επιχορηγήσεις αναλώθηκαν σε σκάνδαλα. Οι δημόσιες επιχειρήσεις πουλήθηκαν (ΟΤΕ, αεροδρόμια, λιμάνια) και μετά μας ξεμπρόστιασαν ότι δεν έχουμε πιστοληπτική ικανότητα, αφού πρώτα ξαναδανείστηκαν για να διοργανώσουμε την Ολυμπιακή φιέστα του 2004. Και αντί να μείνει κάτι στο λαό ξεπουλήθηκαν έργα και επιχορηγήσεις ξανά στο κεφάλαιο, φουσκώνοντας παράλληλα και τις δικές τους τσέπες. Ξεπουληθήκαμε στους εξουσιαστές που εκλέξαμε να μας κυβερνήσουν. Δεν ψηφίσαμε διαχειριστές της εθνικής μας περιουσίας, αλλά αυτούς που θα μας έστυβαν οικονομικά.
Οι «Νεοδημοκράτες» ήρθαν φορτσάτοι να πλουτίσουν στα γρήγορα. Ήξεραν ότι γρήγορα θα έφευγαν και γι αυτό ό,τι έκαναν το έκαναν γρήγορα στο άρπα κόλλα!
Ζήλεψαν τους προκατόχους.
Αφού παρέγραψαν τα σκάνδαλα και τα αδικήματά τους, έφυγαν νύχτα, αφού τάισαν καλά, εν μέσω οικονομικής κρίσης, τους τραπεζίτες και φυσικά την Εκκλησία, τον έτερο συμμέτοχο του μακροχρόνιου πλιάτσικου.
Τι άφησαν;
Μαύρο σκοτάδι! Ένα τεράστιο χρέος, ανεργία, φτώχεια και εξαθλίωση.
Η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αντί να βάλει να πληρώσουν αυτοί που τόσο καιρό πλούτιζαν από τον ιδρώτα του λαού, έβαλε χέρι στους μισθούς, στις συντάξεις, στις κοινωνικές παροχές των κατώτερων οικονομικών στρωμάτων διογκώνοντας τη φτώχεια ακόμα πιο πολύ, εξευτελίζοντας την αξιοπρέπεια των εργαζομένων και αφήνοντας το κεφάλαιο να συνεχίζει το ληστρικό του έργο.
Δεν χωρά αμφιβολία ότι η Goldman Sachs και η Wall Street έπαιξαν ένα βρώμικο παιχνίδι στη χώρα μας, μαζί με την κυβέρνηση και το ντόπιο κεφάλαιο, βάζοντας στόχο να ρουφήξουν και το τελευταίο ευρώ από τη τσέπη των εργαζομένων. Ας δούμε ένα video ακόμα όπου ο οικονομικός αναλυτής Max Keiser περιγράφει με γλαφυρότητα την κρίση και τα άδικα οικονομικά μέτρα που πήρε η κυβέρνηση ενάντια στο λαό που την ψήφισε και πώς «οι δικοί μας» καρχαρίες δικαιολογούν το ληστρικό τους έργο χαλκεύοντας τα δεδομένα και δημιουργώντας την «κρίση».
"Χρέος" για μας σημαίνει "πλούτος" γι αυτούς!
Ή όπως έλεγε ο Μαρξ εδώ και ενάμιση αιώνα "το χρέος σας είναι ο πλούτος ο δικός μας".
«Γιατί ΞΕΠΟΥΛΑΤΕ τους συμπατριώτες σας;» φωνάζει ο Max Keiser ενώ οι δικοί μας οδύρονται να μας πείσουν ότι η κρίση δημιουργήθηκε επειδή οι μικροί φοροδιαφεύγανε!
Τι λογική! … γι’ αυτό το μάρμαρο έπρεπε να πληρωθεί από τους δημόσιους υπάλληλους που ποτέ δεν φοροδιαφύγανε;
Όμως όλοι ξέρουν ότι οι μεγάλοι μόνο είχαν αυτή τη δυνατότητα και το στοίχημα στην παρούσα «κρίση» ήταν η πτώση του Ευρώ. Γι αυτό μπροστά μας πάντα έχουμε την κ. Μέρκελ, αφού κυρίως η Γερμανία ωφελείται από μια αντίστοιχη πτώση του ευρωπαϊκού νομίσματος.
Εξιλαστήριο θύμα σ’ αυτό το οικονομικό παιχνίδι ήταν η Ελλάδα και τα χαμηλά εισοδήματα, ώστε ο φτωχός να γίνει φτωχότερος και ο πλούσιος πλουσιότερος, κάνοντας το τραπεζικό και κεφαλαιοκρατικό σύστημα ακόμα ισχυρότερο.
Τόνωση του συστήματος θα έπρεπε να το πούμε καλύτερα. Όσο για το δημόσιο χρέος και την κρίση πρέπει να ξέρουμε ότι είναι σύμφυτα του συστήματός μας ενώ η αλλοτρίωση και ο μαζοχισμός όργανο της ταξικής εκμετάλλευσης. Ο Ρωμιός πολύ δύσκολα θα αντιληφθεί ότι δεν συμμετέχει στα κοινά αφού σαν μαριονέτα, χωρίς ταξική συνείδηση και λογική, ψηφίζει αυτόν που θα τον εξουσιάζει οικονομικά και μακροχρόνια θα τον καταδυναστεύει.
Φωτοτυπία του επίσημου απόρρητου εγγράφου - ντοκουμέντου του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας προς το Γενικό Προξενείο της Κωνσταντινούπολης, από το οποίο φαίνεται, ότι αποστέλλονται -όχι με επιταγές, αλλά- με ζωντανό χρήμα "έξη σφραγισμένες και καταμετρημένες από την Τράπεζα της Ελλάδος δεσμίδες των 500.000 ευρώ" ως 2η δόση της οικονομικής ενίσχυσης του έτους προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Αλήθεια, πόσες δόσεις αποστέλλονται το χρόνο και πόσο είναι για τον Έλληνα φορολογούμενο το ετήσιο κόστος που πληρώνει για τη συντήρηση της πνευματικής και ιδεολογικής σκλαβιάς του; Πηγή: ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΡΕΥΝΑ
«Αν δεν απαλλαγείτε απ’ τους οικονομικούς ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΕΣ στη χώρα σας, θα χάνετε δουλειές, η ανεργία θα ανεβαίνει και το βιοτικό σας επίπεδο συνεχώς θα πέφτει!» λέει ο Max Keiser «Γίνατε ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΩΝ. Δεν το έχετε καταλάβει; Διώξτε τους! Εκτός αν… σας αρέσει κιόλας! Μπορεί να… γουστάρετε να σας ΒΑΣΑΝΙΖΟΥΝ τρομοκράτες! Μπορεί να είναι το… βίτσιο σας! (Μερικοί άνθρωποι είναι μαζοχιστές)»!
Η τελευταία φράση του Keiser δένει ψηφοφόρους και πιστούς, αφού η θρησκεία στέκεται σαν άγρυπνος φρουρός στην υπνωτισμένη του συνείδηση.
Ο αφαιρετικός νους του ανθρώπου αδρανοποιείται. Αδυνατεί να ξεχωρίσει το λογικό από το παράλογο, το είναι από την πλάνη. Κινείται σαν μαριονέτα ακόμα κι εκεί που νομίζει ότι φέρεται σαν αντιεξουσιαστικός. Ακόμα και τότε, εξυπηρετεί το ίδιο σενάριο των εξουσιαστών, ακολουθώντας πιστά τους κανόνες που του θέτει το σύστημα!
Από το μεσαιωνικό μοντέλο του κόσμου στην επιστημονική εξήγηση (βιολογία)
Αναρτήθηκε από Άθεος
Αφού είδαμε τα ευτράπελα της κοσμολογίας στην διάρκεια του Μεσαίωνα, ας δούμε τώρα πώς οι χριστιανοί αντιμετώπισαν την εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου και ας αναλογιστούμε, μετά από ενάμιση αιώνα, πόσο άλλαξαν οι πιστοί, αντικαθιστώντας τις αναχρονιστικές τους αντιλήψεις με τα νέα επιστημονικά δεδομένα.
Βέβαια, για να είμαστε ειλικρινείς, με την ανάρτηση αυτή ευελπιστούμε να δώσουμε και δυο τρεις πληροφορίες για όσους έχουν κενά ή δεν πρόλαβαν ακόμα να διδαχτούν την θεωρία που γελοιοποίησε την Αγία Γραφή.
Όμως ας τα πάρουμε από την αρχή.
Με τον όρο Δημιουργία του κόσμου εννοούμε την αρχή των πάντων, δηλαδή την παρέμβαση ενός υπερβατικού όντος που εκ του μηδενός, κάποια στιγμή, αποφασίζει να δημιουργήσει τα πάντα.
Ανάμεσα στους πολλούς πρωτόγονους μύθους που ο άνθρωπος επινόησε για να εξηγήσει τον κόσμο είναι και αυτός της «Γένεσης». Τα χαρακτηριστικά αυτού του μύθου, κοινά και σε πολλούς άλλους της περιοχής (Μεσοποταμία) είναι:
1. Το υπερβατικό ον της δημιουργίας είναι πάνσοφο και παντοδύναμο.
2. Μυστηριωδώς υπήρχε ανέκαθεν, ακόμα και πριν την δημιουργία, όταν τίποτα ακόμα δεν είχε εμφανιστεί.
3. Η δημιουργία και η τάξη του κόσμου γίνεται συνειδητά κι έχει ένα σκοπό.
4. Η δημιουργία είναι τελεσίδικη (δεν έχει εξελικτική πορεία στο χρόνο).
5. Ο Δημιουργός βρίσκεται έξω από το Σύμπαν και μετά την δημιουργία εξαφανίζεται, αν και τον κόσμο τον εποπτεύει μυστηριωδώς «από ψηλά».
Οι θρησκείες που έκαναν δεχτά τα χαρακτηριστικά αυτά της δημιουργίας τα αναγάγουν σε δόγμα, σε αναλλοίωτη αλήθεια, παρόλο ότι δεν έχουν όχι αποδείξεις αλλά ούτε και ενδείξεις, παρά μόνο υπόνοιες. Όμως, κανένας από τους πιστούς δεν έχει δικαίωμα να αμφισβητήσει το Δόγμα
Στην προηγούμενη ανάρτηση είδαμε την κοσμολογική πλευρά αυτού του δογματισμού, πριν τον Διαφωτισμό, όπου ο αυταρχισμός μαζί με τον εγωισμό βύθισε την ανθρωπότητα στον βούρκο της δεισιδαιμονίας, στο έλεος του παράλογου και του γελοίου, οπισθοδρομώντας τον άνθρωπο για αιώνες.
Στην ανάρτηση αυτή θα δούμε τον δογματισμό να σκιάζει τον άνθρωπο και την κοινωνία, ακόμα και μετά τον Διαφωτισμό, τότε που κάποιες επιστήμες μόλις είχαν κάνει την εμφάνισή τους και μπορούσε ο καθένας με τη λογική να τις χρησιμοποιήσει.
Η θεωρία της καταγωγής των ειδών δυστυχώς ξεσήκωνε την αντίδραση ακόμα και μετά τον 19ο αιώνα! Για κάποιους βέβαια, συνεχίζεται, όμως τώρα δεν χωρούν δικαιολογίες, γιατί πίσω από την άρνηση μόνο η άγνοια και η αγραμματοσύνη μπορεί να βρεθεί.
Πριν περάσουμε στην επιστημονική εξήγηση για την καταγωγή των ειδών, ας δούμε, οι πιστοί της χριστιανικής θρησκείας, τι θεωρούσαν αληθές για τον άνθρωπο, και πώς εξηγούσαν την εμφάνισή του στη Γη;
Οι χριστιανοί, όπως και οι ισλαμιστές θεωρούν θεόπνευστη την ιουδαϊκή Βίβλο, μέσα στην οποία υπάρχει ο «Νόμος» («πεντάτευχος») που συνιστά τον κανόνα της πίστης και της ζωής του εκλεκτού λαού (Ισραήλ).
Τώρα μην ζητήσετε να σας πω γιατί μεταξύ και των τριών (Ιουδαϊστών, χριστιανών, ισλαμιστών) υπάρχει τόση φαγωμάρα, γιατί θα βγω από το θέμα. Τα έχουμε πει άλλωστε αλλού αυτά.
Στην «Γένεση» λοιπόν, ενός των πέντε βιβλίων της, περιγράφεται η δημιουργία του κόσμου σε έξι ημέρες.
Μόνο, μην ρωτήσετε, γιατί στην «Γένεση» περιγράφεται η δημιουργία δυο φορές και με διαφορετικό τρόπο. Ας παραβλέψουμε κι αυτήν την… λεπτομέρεια για να μην βγούμε πάλι από το θέμα.
Όμως και η περιγραφή αυτή είναι τόσο απλοϊκή και αφελής που ανταποκρίνεται καθαρά στα πρωτόγονα μυαλά που την επινόησαν και σε κείνους που την απηύθυναν τότε. Λίγο πολύ την ξέρετε, όμως ας την επαναλάβουμε:
Την 1η μέρα ο θεός έφτιαξε τον ουρανό(;) και τη Γη! Και μετά έφτιαξε το… φως και το… σκοτάδι. Μην ρωτήσετε όμως τι φως είναι αυτό… χωρίς Ήλιο ή πώς κατασκεύασε το σκοτάδι. Οι πιστοί τότε, τόσο μυαλό είχαν, τόσο χρησιμοποιούσαν!
Την 2η μέρα ασχολήθηκε μόνο με τα νερά της Γης, που τα χώρισε από τη στεριά του ορίζοντα υποθέτω, ξεχωρίζοντας τον ουρανό! (Εδώ φαίνεται να μην ξέρουν οι επινοητές του μύθου τι γράφουν και μπλέκουν και το θεό με την αμορφωσιά τους).
Την 3η μέρα, πάλι με τα νερά ασχολήθηκε ο πάνσοφος, χωρίζοντας τη στεριά από τις θάλασσες. Κατά το απόγευμα έφτιαξε τα φυτά και τα δέντρα.
Την 4η μέρα έφτιαξε τον Ήλιο και τα αστέρια! (ο Ήλιος μπορεί να είναι λίγο μεγάλος, αλλά τα αστεράκια, τόσο δούλια, γι αυτό και τα κατάφερε όλα σε μια μέρα).
Την 5η μέρα έφτιαξε τα πετεινά του ουρανού και όλα τα ψαρικά των θαλασσών.
Την 6η μέρα έκανε τα ζώα, τα ερπετά και τα θηρία. Κατά το τέλος της ημέρας έφτιαξε και τον άνθρωπο. Και τον άνδρα και τη γυναίκα απ’ ότι είπε και ο ίδιος, πρέπει να έμεινε πολύ ικανοποιημένος!
Την 7η ξεκουράστηκε. Ήταν μια δύσκολη βδομάδα!
Συγχωρέστε μου το εύθυμο ύφος, όμως τέτοιοι μύθοι, που κρύβουν τέτοια απλοϊκότητα και αφέλεια, κάπως έτσι μόνο μπορούμε να τους αφηγηθούμε!
Σαν να περιγράφουμε άλλο ένα επεισόδιο της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων!
Πριν εγκαταλείψουμε το μύθο της δημιουργίας, που πρέπει να σας πω ότι δισεκατομμύρια ανθρώπων τον πιστεύουν ακόμα, η επίσημη άποψη των ιερατείων ήταν ότι, όλα αυτά συνέβησαν πριν 6000 χρόνια!!! (μην γελάτε, το θέμα είναι σοβαρό).
Όλα αυτά τα τραγελαφικά, όχι η παλαιοντολογία δεν τα επιβεβαιώνει, αλλά ούτε και η λογική μπορεί να τα στηρίξει.
Η ιστορία τους διέψευσε κατηγορηματικά και η λογική τους γελοιοποίησε ευθέως!
Και να γιατί:
Ο κόσμος αυτός, σύμφωνα με τους υποστηριχτές τους, ήταν αναλλοίωτος, σταθερός δηλαδή και αμετάβλητος από την δημιουργία. Κανένα είδος δεν εξαφανίστηκε και κανένα δεν εξελίχτηκε σε κάτι άλλο!
Σήμερα δεν υπάρχει κανένας που να μην δέχεται την εξέλιξη. Ακόμα και το σκούριασμα του σίδερου, τους διαψεύδει.
Και πώς ήταν δυνατόν, το δόγμα αυτό, να αλλοιωθεί. Αδιανόητο, δημιούργημα του θεού, να αφανιστεί ή να εξελιχθεί σε κάτι άλλο; Η Θεία Πρόνοια διατηρούσε και διαφύλαττε τα δημιουργήματα όπως ακριβώς τα δημιούργησε ο Δημιουργός!
Ακόμα και πριν από το Δαρβίνο, κάθε γεωλογικό στρώμα που έδειχνε κάποιο εξαφανισμένο είδος, οι επιτήδειοι θεολόγοι το δικαιολογούσαν με την ηθελημένη καταστροφή του θεού, σαν εκείνο τον μύθο για τον κατακλυσμό του Νώε. Συνεπώς, κάθε γεωλογικό στρώμα αποδείκνυε τη δόξα του θεού, αντιπροσωπεύοντας και μια μοναδική πράξη δημιουργίας. Έτσι κάθε ανακάλυψη που μπορούσε να απεμπλακεί από τη λογική της Αγίας Γραφής αποσιωπούνταν και όσοι αποπειράθηκαν να κάνουν ένα βήμα παραπάνω ή γελοιοποιούνταν ή στιγματίζονταν σαν αιρετικοί. Ο Ευφυής δημιουργισμός είχε απαντήσεις για κάθε επιστητό. Έτσι ονομάστηκε το «νέο φρούτο».
Ακόμα και σήμερα κάποιοι εξηγούν τα γεωλογικά στρώματα… δημιουργήματα του θεού!
Μην ρωτήσετε πόσοι κατακλυσμοί έγιναν και γιατί δεν καταγράφτηκαν στη Βίβλο. Εκείνο τον καιρό δεν ήταν εύκολες οι ερωτήσεις. Την θυμόσαστε την απάντηση του Αυγουστίνου, έτσι;
Ο Τζορντάνο Μπρούνο που τόλμησε να σκεφτεί ότι η γη δεν πρέπει να είναι το μόνο ουράνιο σώμα που δημιούργησε ζωή, κάηκε ζωντανός. Ενώ ο Ανδρέας Βεσάλιος, ιδρυτής της ανατομίας, πέθανε στη φυλακή περιμένοντας την εκτέλεση της καταδικαστικής του ποινής. Κι αυτόν, οι φωστήρες του χριστιανισμού, τον καταδίκασαν στην πυρά, επειδή τόλμησε να πει ότι και οι άνδρες όπως και οι γυναίκες έχουν 24 πλευρά! Πώς είναι δυνατόν η Αγία Γραφή να έκανε τόσο μεγάλο λάθος!
Από ποιο πλευρό ο θεός έφτιαξε την Εύα τότε;
Η άποψη της Εκκλησίας είναι: από ένα στραβό πλευρό του στέρνου, γι’ αυτό και η γυναίκα είναι λοξή, σαν ατελές ζώο και πάντα δολερή, σύμφωνα με τους μισογύνηδες Πατέρες!
Αλλά ας μην πούμε τίποτα για άλλες θανατώσεις, γιατί θα μετατρέπαμε το άρθρο αυτό σε μακάβριο ευθυμογράφημα.
Μόνο ο Ισπανός Τωρκοεμάδας, υπέγραψε είκοσι χιλιάδες τέτοιες καταδικαστικές αποφάσεις και δεν ήταν ο μόνος. Κάθε μέρα, τον Μεσαίωνα, στις πλατείες των χωριών και των πόλεων άναβαν τέτοιες φωτιές, βλέποντας τη Ζωή και τον Κόσμο μέσα από τη «λογική» της Αγίας Γραφής!
«Ο τσαρλατανισμός γεννήθηκε την μέρα που ο πρώτος κατεργάρης, συνάντησε τον πρώτο βλάκα», έλεγε ο Βολτέρος, «...από τότε οι κατεργάρηδες πολλαπλασιάστηκαν...»
Δεν θα ήταν συνετό όμως στο άρθρο αυτό να μην γράφαμε και δυο λόγια για την ανακάλυψη που γελοιοποίησε την Αγία Γραφή και κυρίως να την απευθύνουμε σ’ αυτούς που τόσο αφελώς πιστεύουν ότι κάποιος θεός, κάποια στιγμή, αποφάσισε να φτιάξει τον κόσμο και κορωνίδα του Σύμπαντος έβαλε τον άνθρωπο, σαν… το πιο τέλειο δημιούργημα!
Ο Δαρβίνος ήταν εκείνος που θέτοντας τα σωστά ερωτήματα πήρε τις αναγκαίες απαντήσεις κατ’ ευθείαν από τη φύση, όταν πήρε μέρος σε κείνο το ταξίδι του περίπλου της γης με το υδρογραφικό καράβι της Βασίλισσας «Μπίγκλ» για την χαρτογράφηση της Ν. Αμερικής στα τέλη του 1831. Στα πέντε χρόνια που κράτησε το ταξίδι αυτό ο Δαρβίνος έκανε άπειρες εξορμήσεις, στις ακτές και στο εσωτερικό της χώρας, μελετώντας την γεωλογία, την πανίδα και τη χλωρίδα της Ν. Αμερικής. Οι μελέτες στα νησιά Γκαλαπάγκος απέδειξαν ότι τα φυτά και τα ζώα είχαν κοινή προέλευση με τα φυτά και τα ζώα του απέναντι ηπειρωτικού εδάφους. Όμως παράλληλα ανακάλυψε και ουσιαστικές μεταβολές που απέδωσε στην εξέλιξη.
Τρεις ήταν οι παράγοντες που συντελούν στην πραγματοποίηση της εξελικτικής τους πορείας
α) Η μεταβλητότητα
β) Η κληρονομικότητα
γ) Η φυσική επιλογή
Η μεταβλητότητα διαφοροποιεί συνεχώς τη δομή και τη λειτουργία του οργανισμού, λόγω μεταβολών των συνθηκών ζωής και διασταύρωσης των ειδών.
Η κληρονομικότητα σταθεροποιεί τις διαφοροποιήσεις των παλαιών ειδών, σχηματίζοντας τις ποικιλίες που θα απομονωθούν μεταξύ τους για να δημιουργήσουν τα νέα είδη.
Η φυσική επιλογή καθοδηγείται από τον αγώνα για την επιβίωση και τον μεταξύ τους ανταγωνισμό. Επιβιώνουν μόνο τα είδη που μπορούν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Τα υπόλοιπα εξαφανίζονται.
Αυτή είναι με δυο λόγια η ουσία της Δαρβινικής θεωρίας ή της «Εξέλιξης των Ειδών».
Το ταξίδι του είχε τελειώσει τον Οκτώβριο του 1836.
Την θεωρία του όμως την αποσαφήνισε μόλις το 1842, όταν δημοσίευσε μόνο μια περίληψη αυτής. Μέχρι το 1859 που θα δημοσιεύσει πλήρη την εργασία του πέρασαν άλλα 17 χρόνια. Εσείς γιατί λέτε να καθυστέρησε τόσο πολύ;
Δυο λόγοι τον έκαναν να καθυστερήσει τόσο πολύ.
1. Από την δημοσιευμένη περίληψη του 1842 έβλεπε την Εκκλησία να αντιδρά. Στο έργο του ο ίδιος αναφέρεται περίλυπος για τις διώξεις άλλων επιστημόνων που αναπόφευκτα ήρθαν σε ρήξη με το υπάρχον μεσαιωνικό μοντέλο του χριστιανισμού.
2. Επειδή η εξέλιξη δεν μπορεί να γίνει άμεσα αντικείμενο παρατήρησης, φοβήθηκε μήπως η μεθοδολογία του δεν γίνει κατανοητή και διαστρεβλωθεί από την αρχή. Έπρεπε να βρει στοιχεία για να πατά γερά σε αποδείξεις, πριν την δημοσιεύσει!
Αν και το 1856 ο αδερφός του Έρασμος τον προειδοποίησε να βιαστεί, αφού κι άλλοι κινούνταν προς αυτή την κατεύθυνση και θα τον προλάβαιναν, o Δαρβίνος καθυστέρησε άλλα τρία χρόνια. Η καθυστέρηση αυτή δείχνει, εκτός από το φόβο της Εκκλησίας και την συνέπεια που πρέπει να έχει κάθε επιστήμονας πριν εκθέσει τις απόψεις του.
To 1858 ο φυσιοδίφης Άλφρεντ Ουάλλας δημοσίευσε σε μια επιστημονική εφημερίδα το άρθρο «Περί της τάσης των Ειδών να σχηματίζουν νέες ποικιλίες και περί της διαιώνισης αυτών με φυσικά μέσα επιλογής».
Όλα έδειχναν ότι οι καιροί ωρίμασαν
Στις 24 Νοεμβρίου του 1859 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Δαρβίνου «Η καταγωγή των Ειδών μέσω φυσικής επιλογής ή η επικράτηση των ειδών που ευνοήθηκαν στον αγώνα για τη ζωή».
Το βιβλίο έγινε ανάρπαστο. Και τα 1250 αντίτυπα της έκδοσης εξαντλήθηκαν την ίδια μέρα!
Όσοι το κατάλαβαν απάντησαν στα χρόνια ερωτήματα που ταλαιπωρούσαν τους επιστήμονες. Όσοι δεμένοι στο άρμα της θρησκείας αρκέστηκαν στις συκοφαντίες και την παραπληροφόρηση. Γι αυτούς ο Δαρβίνος ήταν ο πιο επικίνδυνος άνθρωπος της Ευρώπης. Ακόμα και ο παλιός του δάσκαλος, ο Σέτζγουικ έκανε λόγο για λάθος του μαθητή του, εκφράζοντας τους φόβους του για τις ηθικές επιπτώσεις της θεωρίας σε βάρος της ανθρωπότητας. Κάποιοι επιστήμονες από επαγγελματικό φθόνο, προσπάθησαν να τον απαξιώσουν. Άλλοι τον διαστρέβλωσαν και αμφότεροι τον συκοφάντησαν ή ολότελα τον απέκρυψαν.
Ο χρόνος έδειξε ότι ο Δαρβίνος είχε δίκιο και όσα ερωτήματα τότε δεν μπορούσαν να απαντηθούν, η επιστήμη σιγά-σιγά τα απάντησε στο μέλλον, όπως ήταν οι μεταλλάξεις, που αποτελούσαν την εξαίρεση και όχι τον κανόνα στη θεωρία.
Πρέπει ακόμα να σημειώσουμε και το εξής: Ποτέ ο Δαρβίνος δεν είπε ότι ο Άνθρωπος κατάγεται από τον πίθηκο, αλλά πως και οι δυο τους είναι διαφοροποιημένοι απόγονοι κάποιου πρωτεύοντος προγονικού είδους.
Σήμερα μόνο οι άσχετοι και οι πιστοί των τριών αποκαλυπτικών θρησκειών αντιτίθενται στην εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου που απέδειξε, πέρα πάσης αμφιβολίας ότι ο άνθρωπος δεν είναι ο Θείος Επιστάτης που δημιουργήθηκε από κάποιο θεό να επιβλέπει και να εκμεταλλεύεται τα δημιουργήματά του, αλλά απόγονος κάποιου ζωικού είδους που η μεταβλητότητα, η κληρονομικότητα και η φυσική επιλογή μέσα από τον ανταγωνισμό και την προσαρμοστικότητα του περιβάλλοντος, διαμόρφωσε το είδος εκείνο που η περιέργειά του το έσπρωξε να δει τι υπάρχει πίσω από το λόφο.
Ο άνθρωπος δεν φτιάχτηκε για να ταιριάζει με το περιβάλλον του, ούτε το περιβάλλον φτιάχτηκε για να ταιριάζει με μας. Αμφότερα υποτάσσονται στους νόμους της φύσης και της εξελικτικής τους πορείας. Όσα μπορούν να επιβιώσουν διατηρούνται. Τα υπόλοιπα εξαφανίζονται, αφήνοντας ευτυχώς μόνο τα ίχνη τους.
Ακριβώς τα ίχνη αυτά σήμερα αποτελούν τα αποδεικτικά στοιχεία της εξελικτικής θεωρίας του Δαρβίνου.
Αποτέλεσμα της τύχης και της αναγκαιότητας λοιπόν είναι ο άνθρωπος, όπως και κάθε άλλο είδος, σε οποιονδήποτε πλανήτη, υπόκειται στους ίδιους εξελικτικούς νόμους και αναπτύσσονται με την ίδια εξελικτική διαδικασία.
Οι ορίζοντες του κάθε είδους διαφέρουν.
Μόνο η συνείδηση του πιστού, σταθερά αποξενωμένη από τη ζωή, βρίσκεται σε κοσμική απόγνωση και οι πιστοί σταθερά προσηλωμένοι σε πανάρχαιες ιδέες που εμφανίστηκαν πριν χιλιάδες χρόνια, παραμένουν οπισθοδρομικοί, επιθετικοί, κτητικοί και εγωιστές, σαν τους κτηνώδεις πρόγονους τους.
Η επιθετική συμπεριφορά των πιστών των διαφόρων θρησκευτικών λατρειών τους κατατάσσει στον Homo Maniacus ή στον Homo Deisidaimonus!
Αφού είδαμε τα ευτράπελα της κοσμολογίας στην διάρκεια του Μεσαίωνα, ας δούμε τώρα πώς οι χριστιανοί αντιμετώπισαν την εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου και ας αναλογιστούμε, μετά από ενάμιση αιώνα, πόσο άλλαξαν οι πιστοί, αντικαθιστώντας τις αναχρονιστικές τους αντιλήψεις με τα νέα επιστημονικά δεδομένα.
Βέβαια, για να είμαστε ειλικρινείς, με την ανάρτηση αυτή ευελπιστούμε να δώσουμε και δυο τρεις πληροφορίες για όσους έχουν κενά ή δεν πρόλαβαν ακόμα να διδαχτούν την θεωρία που γελοιοποίησε την Αγία Γραφή.
Όμως ας τα πάρουμε από την αρχή.
Με τον όρο Δημιουργία του κόσμου εννοούμε την αρχή των πάντων, δηλαδή την παρέμβαση ενός υπερβατικού όντος που εκ του μηδενός, κάποια στιγμή, αποφασίζει να δημιουργήσει τα πάντα.
Ανάμεσα στους πολλούς πρωτόγονους μύθους που ο άνθρωπος επινόησε για να εξηγήσει τον κόσμο είναι και αυτός της «Γένεσης». Τα χαρακτηριστικά αυτού του μύθου, κοινά και σε πολλούς άλλους της περιοχής (Μεσοποταμία) είναι:
1. Το υπερβατικό ον της δημιουργίας είναι πάνσοφο και παντοδύναμο.
2. Μυστηριωδώς υπήρχε ανέκαθεν, ακόμα και πριν την δημιουργία, όταν τίποτα ακόμα δεν είχε εμφανιστεί.
3. Η δημιουργία και η τάξη του κόσμου γίνεται συνειδητά κι έχει ένα σκοπό.
4. Η δημιουργία είναι τελεσίδικη (δεν έχει εξελικτική πορεία στο χρόνο).
5. Ο Δημιουργός βρίσκεται έξω από το Σύμπαν και μετά την δημιουργία εξαφανίζεται, αν και τον κόσμο τον εποπτεύει μυστηριωδώς «από ψηλά».
Οι θρησκείες που έκαναν δεχτά τα χαρακτηριστικά αυτά της δημιουργίας τα αναγάγουν σε δόγμα, σε αναλλοίωτη αλήθεια, παρόλο ότι δεν έχουν όχι αποδείξεις αλλά ούτε και ενδείξεις, παρά μόνο υπόνοιες. Όμως, κανένας από τους πιστούς δεν έχει δικαίωμα να αμφισβητήσει το Δόγμα
Στην προηγούμενη ανάρτηση είδαμε την κοσμολογική πλευρά αυτού του δογματισμού, πριν τον Διαφωτισμό, όπου ο αυταρχισμός μαζί με τον εγωισμό βύθισε την ανθρωπότητα στον βούρκο της δεισιδαιμονίας, στο έλεος του παράλογου και του γελοίου, οπισθοδρομώντας τον άνθρωπο για αιώνες.
Στην ανάρτηση αυτή θα δούμε τον δογματισμό να σκιάζει τον άνθρωπο και την κοινωνία, ακόμα και μετά τον Διαφωτισμό, τότε που κάποιες επιστήμες μόλις είχαν κάνει την εμφάνισή τους και μπορούσε ο καθένας με τη λογική να τις χρησιμοποιήσει.
Η θεωρία της καταγωγής των ειδών δυστυχώς ξεσήκωνε την αντίδραση ακόμα και μετά τον 19ο αιώνα! Για κάποιους βέβαια, συνεχίζεται, όμως τώρα δεν χωρούν δικαιολογίες, γιατί πίσω από την άρνηση μόνο η άγνοια και η αγραμματοσύνη μπορεί να βρεθεί.
Πριν περάσουμε στην επιστημονική εξήγηση για την καταγωγή των ειδών, ας δούμε, οι πιστοί της χριστιανικής θρησκείας, τι θεωρούσαν αληθές για τον άνθρωπο, και πώς εξηγούσαν την εμφάνισή του στη Γη;
Οι χριστιανοί, όπως και οι ισλαμιστές θεωρούν θεόπνευστη την ιουδαϊκή Βίβλο, μέσα στην οποία υπάρχει ο «Νόμος» («πεντάτευχος») που συνιστά τον κανόνα της πίστης και της ζωής του εκλεκτού λαού (Ισραήλ).
Τώρα μην ζητήσετε να σας πω γιατί μεταξύ και των τριών (Ιουδαϊστών, χριστιανών, ισλαμιστών) υπάρχει τόση φαγωμάρα, γιατί θα βγω από το θέμα. Τα έχουμε πει άλλωστε αλλού αυτά.
Στην «Γένεση» λοιπόν, ενός των πέντε βιβλίων της, περιγράφεται η δημιουργία του κόσμου σε έξι ημέρες.
Μόνο, μην ρωτήσετε, γιατί στην «Γένεση» περιγράφεται η δημιουργία δυο φορές και με διαφορετικό τρόπο. Ας παραβλέψουμε κι αυτήν την… λεπτομέρεια για να μην βγούμε πάλι από το θέμα.
Όμως και η περιγραφή αυτή είναι τόσο απλοϊκή και αφελής που ανταποκρίνεται καθαρά στα πρωτόγονα μυαλά που την επινόησαν και σε κείνους που την απηύθυναν τότε. Λίγο πολύ την ξέρετε, όμως ας την επαναλάβουμε:
Την 1η μέρα ο θεός έφτιαξε τον ουρανό(;) και τη Γη! Και μετά έφτιαξε το… φως και το… σκοτάδι. Μην ρωτήσετε όμως τι φως είναι αυτό… χωρίς Ήλιο ή πώς κατασκεύασε το σκοτάδι. Οι πιστοί τότε, τόσο μυαλό είχαν, τόσο χρησιμοποιούσαν!
Την 2η μέρα ασχολήθηκε μόνο με τα νερά της Γης, που τα χώρισε από τη στεριά του ορίζοντα υποθέτω, ξεχωρίζοντας τον ουρανό! (Εδώ φαίνεται να μην ξέρουν οι επινοητές του μύθου τι γράφουν και μπλέκουν και το θεό με την αμορφωσιά τους).
Την 3η μέρα, πάλι με τα νερά ασχολήθηκε ο πάνσοφος, χωρίζοντας τη στεριά από τις θάλασσες. Κατά το απόγευμα έφτιαξε τα φυτά και τα δέντρα.
Την 4η μέρα έφτιαξε τον Ήλιο και τα αστέρια! (ο Ήλιος μπορεί να είναι λίγο μεγάλος, αλλά τα αστεράκια, τόσο δούλια, γι αυτό και τα κατάφερε όλα σε μια μέρα).
Την 5η μέρα έφτιαξε τα πετεινά του ουρανού και όλα τα ψαρικά των θαλασσών.
Την 6η μέρα έκανε τα ζώα, τα ερπετά και τα θηρία. Κατά το τέλος της ημέρας έφτιαξε και τον άνθρωπο. Και τον άνδρα και τη γυναίκα απ’ ότι είπε και ο ίδιος, πρέπει να έμεινε πολύ ικανοποιημένος!
Την 7η ξεκουράστηκε. Ήταν μια δύσκολη βδομάδα!
Συγχωρέστε μου το εύθυμο ύφος, όμως τέτοιοι μύθοι, που κρύβουν τέτοια απλοϊκότητα και αφέλεια, κάπως έτσι μόνο μπορούμε να τους αφηγηθούμε!
Σαν να περιγράφουμε άλλο ένα επεισόδιο της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων!
Πριν εγκαταλείψουμε το μύθο της δημιουργίας, που πρέπει να σας πω ότι δισεκατομμύρια ανθρώπων τον πιστεύουν ακόμα, η επίσημη άποψη των ιερατείων ήταν ότι, όλα αυτά συνέβησαν πριν 6000 χρόνια!!! (μην γελάτε, το θέμα είναι σοβαρό).
Όλα αυτά τα τραγελαφικά, όχι η παλαιοντολογία δεν τα επιβεβαιώνει, αλλά ούτε και η λογική μπορεί να τα στηρίξει.
Η ιστορία τους διέψευσε κατηγορηματικά και η λογική τους γελοιοποίησε ευθέως!
Και να γιατί:
Ο κόσμος αυτός, σύμφωνα με τους υποστηριχτές τους, ήταν αναλλοίωτος, σταθερός δηλαδή και αμετάβλητος από την δημιουργία. Κανένα είδος δεν εξαφανίστηκε και κανένα δεν εξελίχτηκε σε κάτι άλλο!
Σήμερα δεν υπάρχει κανένας που να μην δέχεται την εξέλιξη. Ακόμα και το σκούριασμα του σίδερου, τους διαψεύδει.
Και πώς ήταν δυνατόν, το δόγμα αυτό, να αλλοιωθεί. Αδιανόητο, δημιούργημα του θεού, να αφανιστεί ή να εξελιχθεί σε κάτι άλλο; Η Θεία Πρόνοια διατηρούσε και διαφύλαττε τα δημιουργήματα όπως ακριβώς τα δημιούργησε ο Δημιουργός!
Ακόμα και πριν από το Δαρβίνο, κάθε γεωλογικό στρώμα που έδειχνε κάποιο εξαφανισμένο είδος, οι επιτήδειοι θεολόγοι το δικαιολογούσαν με την ηθελημένη καταστροφή του θεού, σαν εκείνο τον μύθο για τον κατακλυσμό του Νώε. Συνεπώς, κάθε γεωλογικό στρώμα αποδείκνυε τη δόξα του θεού, αντιπροσωπεύοντας και μια μοναδική πράξη δημιουργίας. Έτσι κάθε ανακάλυψη που μπορούσε να απεμπλακεί από τη λογική της Αγίας Γραφής αποσιωπούνταν και όσοι αποπειράθηκαν να κάνουν ένα βήμα παραπάνω ή γελοιοποιούνταν ή στιγματίζονταν σαν αιρετικοί. Ο Ευφυής δημιουργισμός είχε απαντήσεις για κάθε επιστητό. Έτσι ονομάστηκε το «νέο φρούτο».
Ακόμα και σήμερα κάποιοι εξηγούν τα γεωλογικά στρώματα… δημιουργήματα του θεού!
Μην ρωτήσετε πόσοι κατακλυσμοί έγιναν και γιατί δεν καταγράφτηκαν στη Βίβλο. Εκείνο τον καιρό δεν ήταν εύκολες οι ερωτήσεις. Την θυμόσαστε την απάντηση του Αυγουστίνου, έτσι;
Ο Τζορντάνο Μπρούνο που τόλμησε να σκεφτεί ότι η γη δεν πρέπει να είναι το μόνο ουράνιο σώμα που δημιούργησε ζωή, κάηκε ζωντανός. Ενώ ο Ανδρέας Βεσάλιος, ιδρυτής της ανατομίας, πέθανε στη φυλακή περιμένοντας την εκτέλεση της καταδικαστικής του ποινής. Κι αυτόν, οι φωστήρες του χριστιανισμού, τον καταδίκασαν στην πυρά, επειδή τόλμησε να πει ότι και οι άνδρες όπως και οι γυναίκες έχουν 24 πλευρά! Πώς είναι δυνατόν η Αγία Γραφή να έκανε τόσο μεγάλο λάθος!
Από ποιο πλευρό ο θεός έφτιαξε την Εύα τότε;
Η άποψη της Εκκλησίας είναι: από ένα στραβό πλευρό του στέρνου, γι’ αυτό και η γυναίκα είναι λοξή, σαν ατελές ζώο και πάντα δολερή, σύμφωνα με τους μισογύνηδες Πατέρες!
Αλλά ας μην πούμε τίποτα για άλλες θανατώσεις, γιατί θα μετατρέπαμε το άρθρο αυτό σε μακάβριο ευθυμογράφημα.
Μόνο ο Ισπανός Τωρκοεμάδας, υπέγραψε είκοσι χιλιάδες τέτοιες καταδικαστικές αποφάσεις και δεν ήταν ο μόνος. Κάθε μέρα, τον Μεσαίωνα, στις πλατείες των χωριών και των πόλεων άναβαν τέτοιες φωτιές, βλέποντας τη Ζωή και τον Κόσμο μέσα από τη «λογική» της Αγίας Γραφής!
«Ο τσαρλατανισμός γεννήθηκε την μέρα που ο πρώτος κατεργάρης, συνάντησε τον πρώτο βλάκα», έλεγε ο Βολτέρος, «...από τότε οι κατεργάρηδες πολλαπλασιάστηκαν...»
Δεν θα ήταν συνετό όμως στο άρθρο αυτό να μην γράφαμε και δυο λόγια για την ανακάλυψη που γελοιοποίησε την Αγία Γραφή και κυρίως να την απευθύνουμε σ’ αυτούς που τόσο αφελώς πιστεύουν ότι κάποιος θεός, κάποια στιγμή, αποφάσισε να φτιάξει τον κόσμο και κορωνίδα του Σύμπαντος έβαλε τον άνθρωπο, σαν… το πιο τέλειο δημιούργημα!
Ο Δαρβίνος ήταν εκείνος που θέτοντας τα σωστά ερωτήματα πήρε τις αναγκαίες απαντήσεις κατ’ ευθείαν από τη φύση, όταν πήρε μέρος σε κείνο το ταξίδι του περίπλου της γης με το υδρογραφικό καράβι της Βασίλισσας «Μπίγκλ» για την χαρτογράφηση της Ν. Αμερικής στα τέλη του 1831. Στα πέντε χρόνια που κράτησε το ταξίδι αυτό ο Δαρβίνος έκανε άπειρες εξορμήσεις, στις ακτές και στο εσωτερικό της χώρας, μελετώντας την γεωλογία, την πανίδα και τη χλωρίδα της Ν. Αμερικής. Οι μελέτες στα νησιά Γκαλαπάγκος απέδειξαν ότι τα φυτά και τα ζώα είχαν κοινή προέλευση με τα φυτά και τα ζώα του απέναντι ηπειρωτικού εδάφους. Όμως παράλληλα ανακάλυψε και ουσιαστικές μεταβολές που απέδωσε στην εξέλιξη.
Τρεις ήταν οι παράγοντες που συντελούν στην πραγματοποίηση της εξελικτικής τους πορείας
α) Η μεταβλητότητα
β) Η κληρονομικότητα
γ) Η φυσική επιλογή
Η μεταβλητότητα διαφοροποιεί συνεχώς τη δομή και τη λειτουργία του οργανισμού, λόγω μεταβολών των συνθηκών ζωής και διασταύρωσης των ειδών.
Η κληρονομικότητα σταθεροποιεί τις διαφοροποιήσεις των παλαιών ειδών, σχηματίζοντας τις ποικιλίες που θα απομονωθούν μεταξύ τους για να δημιουργήσουν τα νέα είδη.
Η φυσική επιλογή καθοδηγείται από τον αγώνα για την επιβίωση και τον μεταξύ τους ανταγωνισμό. Επιβιώνουν μόνο τα είδη που μπορούν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Τα υπόλοιπα εξαφανίζονται.
Αυτή είναι με δυο λόγια η ουσία της Δαρβινικής θεωρίας ή της «Εξέλιξης των Ειδών».
Το ταξίδι του είχε τελειώσει τον Οκτώβριο του 1836.
Την θεωρία του όμως την αποσαφήνισε μόλις το 1842, όταν δημοσίευσε μόνο μια περίληψη αυτής. Μέχρι το 1859 που θα δημοσιεύσει πλήρη την εργασία του πέρασαν άλλα 17 χρόνια. Εσείς γιατί λέτε να καθυστέρησε τόσο πολύ;
Δυο λόγοι τον έκαναν να καθυστερήσει τόσο πολύ.
1. Από την δημοσιευμένη περίληψη του 1842 έβλεπε την Εκκλησία να αντιδρά. Στο έργο του ο ίδιος αναφέρεται περίλυπος για τις διώξεις άλλων επιστημόνων που αναπόφευκτα ήρθαν σε ρήξη με το υπάρχον μεσαιωνικό μοντέλο του χριστιανισμού.
2. Επειδή η εξέλιξη δεν μπορεί να γίνει άμεσα αντικείμενο παρατήρησης, φοβήθηκε μήπως η μεθοδολογία του δεν γίνει κατανοητή και διαστρεβλωθεί από την αρχή. Έπρεπε να βρει στοιχεία για να πατά γερά σε αποδείξεις, πριν την δημοσιεύσει!
Αν και το 1856 ο αδερφός του Έρασμος τον προειδοποίησε να βιαστεί, αφού κι άλλοι κινούνταν προς αυτή την κατεύθυνση και θα τον προλάβαιναν, o Δαρβίνος καθυστέρησε άλλα τρία χρόνια. Η καθυστέρηση αυτή δείχνει, εκτός από το φόβο της Εκκλησίας και την συνέπεια που πρέπει να έχει κάθε επιστήμονας πριν εκθέσει τις απόψεις του.
To 1858 ο φυσιοδίφης Άλφρεντ Ουάλλας δημοσίευσε σε μια επιστημονική εφημερίδα το άρθρο «Περί της τάσης των Ειδών να σχηματίζουν νέες ποικιλίες και περί της διαιώνισης αυτών με φυσικά μέσα επιλογής».
Όλα έδειχναν ότι οι καιροί ωρίμασαν
Στις 24 Νοεμβρίου του 1859 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Δαρβίνου «Η καταγωγή των Ειδών μέσω φυσικής επιλογής ή η επικράτηση των ειδών που ευνοήθηκαν στον αγώνα για τη ζωή».
Το βιβλίο έγινε ανάρπαστο. Και τα 1250 αντίτυπα της έκδοσης εξαντλήθηκαν την ίδια μέρα!
Όσοι το κατάλαβαν απάντησαν στα χρόνια ερωτήματα που ταλαιπωρούσαν τους επιστήμονες. Όσοι δεμένοι στο άρμα της θρησκείας αρκέστηκαν στις συκοφαντίες και την παραπληροφόρηση. Γι αυτούς ο Δαρβίνος ήταν ο πιο επικίνδυνος άνθρωπος της Ευρώπης. Ακόμα και ο παλιός του δάσκαλος, ο Σέτζγουικ έκανε λόγο για λάθος του μαθητή του, εκφράζοντας τους φόβους του για τις ηθικές επιπτώσεις της θεωρίας σε βάρος της ανθρωπότητας. Κάποιοι επιστήμονες από επαγγελματικό φθόνο, προσπάθησαν να τον απαξιώσουν. Άλλοι τον διαστρέβλωσαν και αμφότεροι τον συκοφάντησαν ή ολότελα τον απέκρυψαν.
Ο χρόνος έδειξε ότι ο Δαρβίνος είχε δίκιο και όσα ερωτήματα τότε δεν μπορούσαν να απαντηθούν, η επιστήμη σιγά-σιγά τα απάντησε στο μέλλον, όπως ήταν οι μεταλλάξεις, που αποτελούσαν την εξαίρεση και όχι τον κανόνα στη θεωρία.
Πρέπει ακόμα να σημειώσουμε και το εξής: Ποτέ ο Δαρβίνος δεν είπε ότι ο Άνθρωπος κατάγεται από τον πίθηκο, αλλά πως και οι δυο τους είναι διαφοροποιημένοι απόγονοι κάποιου πρωτεύοντος προγονικού είδους.
Σήμερα μόνο οι άσχετοι και οι πιστοί των τριών αποκαλυπτικών θρησκειών αντιτίθενται στην εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου που απέδειξε, πέρα πάσης αμφιβολίας ότι ο άνθρωπος δεν είναι ο Θείος Επιστάτης που δημιουργήθηκε από κάποιο θεό να επιβλέπει και να εκμεταλλεύεται τα δημιουργήματά του, αλλά απόγονος κάποιου ζωικού είδους που η μεταβλητότητα, η κληρονομικότητα και η φυσική επιλογή μέσα από τον ανταγωνισμό και την προσαρμοστικότητα του περιβάλλοντος, διαμόρφωσε το είδος εκείνο που η περιέργειά του το έσπρωξε να δει τι υπάρχει πίσω από το λόφο.
Ο άνθρωπος δεν φτιάχτηκε για να ταιριάζει με το περιβάλλον του, ούτε το περιβάλλον φτιάχτηκε για να ταιριάζει με μας. Αμφότερα υποτάσσονται στους νόμους της φύσης και της εξελικτικής τους πορείας. Όσα μπορούν να επιβιώσουν διατηρούνται. Τα υπόλοιπα εξαφανίζονται, αφήνοντας ευτυχώς μόνο τα ίχνη τους.
Ακριβώς τα ίχνη αυτά σήμερα αποτελούν τα αποδεικτικά στοιχεία της εξελικτικής θεωρίας του Δαρβίνου.
Αποτέλεσμα της τύχης και της αναγκαιότητας λοιπόν είναι ο άνθρωπος, όπως και κάθε άλλο είδος, σε οποιονδήποτε πλανήτη, υπόκειται στους ίδιους εξελικτικούς νόμους και αναπτύσσονται με την ίδια εξελικτική διαδικασία.
Οι ορίζοντες του κάθε είδους διαφέρουν.
Μόνο η συνείδηση του πιστού, σταθερά αποξενωμένη από τη ζωή, βρίσκεται σε κοσμική απόγνωση και οι πιστοί σταθερά προσηλωμένοι σε πανάρχαιες ιδέες που εμφανίστηκαν πριν χιλιάδες χρόνια, παραμένουν οπισθοδρομικοί, επιθετικοί, κτητικοί και εγωιστές, σαν τους κτηνώδεις πρόγονους τους.
Η επιθετική συμπεριφορά των πιστών των διαφόρων θρησκευτικών λατρειών τους κατατάσσει στον Homo Maniacus ή στον Homo Deisidaimonus!
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)