Αναρτήθηκε από: Βελίκης Ιωάννης, Ψυχολόγος PhD, τηλ. 6932683468
της Βερόνικα Παλμ
Καθώς ολόκληρη η Ευρώπη βυθίζεται στην κρίση, ο νέος σουηδικός νόμος για τη μετανάστευση που ψηφίστηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2008, ίσως να μοιάζει εκ πρώτης όψεως με παραδοξολογία. Αντί να προσπαθεί να μειώσει τη μετανάστευση, όπως συμβαίνει αλλού, ο νόμος αυτός ενθαρρύνει τους πολίτες από τρίτες χώρες, εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), να μεταναστεύσουν στη Σουηδία για να βρουν εργασία.
Μαζί με μία σειρά άλλων μέτρων, ο νέος νόμος αναθέτει πλέον στους ίδιους τους εργοδότες -και όχι σε κάποιο κεντρικό κρατικό όργανο- να καθορίζουν πόσους ξένους εργαζόμενους χρειάζονται, ιδιωτικοποιώντας έτσι ουσιαστικά το σύστημα μετανάστευσης.
Ο ρόλος του «σουηδικού συμβουλίου μετανάστευσης» θα είναι πλέον να ελέγχει τις συνθήκες εργασίας και τους όρους απασχόλησης των μεταναστών, ώστε αυτές να είναι ίσες με εκείνες των Σουηδών εργαζομένων. Οι αλλοδαποί φοιτητές θα ενθαρρύνονται να παραμείνουν στη Σουηδία και να αναζητήσουν εργασία. Όσο για εκείνους που έχει απορριφθεί η αίτηση πολιτικού ασύλου, θα μπορούν αντ' αυτού να αιτούνται άδειας εργασίας.
Αυτό που καθόρισε την απόφαση του σουηδικού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (SA) να υπερψηφίσει αυτόν το νόμο, ήταν πως θα ευνοήσει όσους επιθυμούν να έρθουν στη Σουηδία για να εργασθούν. Η Σουηδία είναι παραδοσιακά μία χώρα «ανθρωπιστικής» μετανάστευσης, στην οποία π.χ. τα έτη 2002-2007 165,591 άτομα αναζήτησαν πολιτικό άσυλο. Η «οικονομική» μετανάστευση από την άλλη (προς ανεύρεση δηλαδή εργασίας) είναι ένα εξελισσόμενο παγκόσμιο φαινόμενο, στο οποίο η Σουηδία χρειάζεται να παρέμβει πιο δυναμικά.
Το σύνολο των εμβασμάτων που στέλνουν οι μετανάστες στις πατρίδες του εκτιμάται πως ανέρχεται παγκοσμίως στα 318 δις δολάρια, ποσό υπερτριπλάσιο από όσο δίδεται για ανθρωπιστική βοήθεια. Για πολλές χώρες λοιπόν, η σχέση μεταξύ μετανάστευσης και καταπολέμησης της φτώχειας είναι παραπάνω από φανερή. Μία σωστή δε διαχείριση του φαινομένου της μετανάστευσης, θα μπορούσε εντέλει να μειώσει την έκταση της καταναγκαστικής μετανάστευσης στον κόσμο.
Πράγματι, η σωστή λειτουργία της οικονομικής μετανάστευσης δεν είναι μόνο σημαντική για τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους, αλλά και για την εθνική οικονομία και τη λειτουργία της αγοράς εργασίας. Όπως βλέπει η Σουηδία το ζήτημα, οι οικονομικοί μετανάστες συμπληρώνουν κενά στην αγορά εργασίας που δεν είναι δυνατό να καλυφθούν διαφορετικά, και από την άποψη αυτή συμβάλλουν στην ανάπτυξη και την προκοπή των σουηδικών επιχειρήσεων.
Ένα καλά οργανωμένο σύστημα ρύθμισης της μετανάστευσης θα μας βοηθούσε λοιπόν να ανταποκρινόμαστε καλύτερα στις ελλείψεις εργατικών χειρών, να ενισχύσουμε την πληροφόρησή μας, να επεκτείνουμε την παγκόσμια δικτύωση των επιχειρήσεών μας και να βελτιώσουμε τις δυνατότητές μας για ευημερία.
Η ψήφιση αυτού του νόμου θα πρέπει επίσης να κατανοηθεί στο πολιτικό και κοινωνικό της πλαίσιο. Η ισχυρή συναίνεση υπέρ της προοδευτικής διαχείρισης της μετανάστευσης που υπάρχει στη Σουηδία βασίζεται στο αίσθημα ασφάλειας που νιώθουν οι Σουηδοί πολίτες, χάρη στο σκανδιναβικό υπόδειγμα κράτους-πρόνοιας. Στο πλαίσιο του σκανδιναβικού μοντέλου, αλλαγή και ασφάλεια είναι αδιάσπαστα συνδεδεμένες, αφού η αλλαγή δεν μπορεί να προχωρήσει αν δημιουργεί συναισθήματα ανασφάλειας στους πολίτες. Χάρη στη μοναδική μας αυτή παράδοση, το 75% των εργαζομένων είναι μέλη σε συνδικάτα και έχει εγκαθιδρυθεί από καιρό ένα ισχυρό πλαίσιο διαβούλευσης μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων.
Μετά λοιπόν από δεκαετίες σκληρής δουλειάς, το σκανδιναβικό κοινωνικό μοντέλο πέτυχε να οικοδομήσει κοινωνίες όπου η οικονομική ανάπτυξη συνδέεται με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του κάθε πολίτη, σε ένα πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από ισχυρή συναίνεση μεταξύ κομμάτων και κοινωνικών εταίρων και από την κυριαρχία των αξιών της κοινωνικής δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης και της πλήρους απασχόλησης.
Αυτός είναι ο λόγος που στη Σουηδία, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, το θέμα της συζήτησης δεν είναι ο περιορισμός (ή η ενθάρρυνση) της μετανάστευσης, αλλά η ορθή λειτουργία της αγοράς εργασίας. Αυτός επίσης είναι ο λόγος που πολλοί αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τις προσπάθειες του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της Σουηδίας να ενθαρρύνει την οικονομική μετανάστευση.
Η πετυχημένη οικονομική μετανάστευση λειτουργεί ευεργετικά στην αγορά εργασίας, όπου γίνονται σεβαστοί οι όροι των γενικών συμβάσεων εργασίας και οι σωστές εργασιακές συνθήκες. Αν αυτό δε συμβαίνει, υπάρχει ο κίνδυνος οι εργαζόμενοι να πέσουν θύμα εκμετάλλευσης. Εμφανίζεται τότε το φαινόμενο του κοινωνικού «ντάμπινγκ» και διευρύνονται απότομα οι κοινωνικές ανισότητες.
Ο νέος νόμος θεωρεί πως η ιδιωτικοποίηση της μετανάστευσης θα μειώσει αυτούς τους κινδύνους. Αυτός είναι ο λόγος που το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα προτίμησε να παραμείνει η «σουηδική υπηρεσία κοινωνικής απασχόλησης» ένα όργανο ρύθμισης της αγοράς εργασίας, θεματοφύλακας των αξιών της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης και της πλήρους απασχόλησης -που εξασφαλίζουν την εμπέδωση συναισθημάτων ασφάλειας στους πολίτες.
Αυτές οι αξίες δεν ωφελούν απλά την κοινωνία, αλλά επίσης και την οικονομική μεγέθυνση και ανάπτυξη. Μάλιστα, στο παρελθόν αυτές ακριβώς οι αξίες βοήθησαν το σκανδιναβικό μοντέλο να αντεπεξέρθει σε περιόδους οικονομικής ύφεσης. Σε αυτές θα βασιστούμε και πάλι για να αντιμετωπίσουμε το ενδεχόμενο νέων προκλήσεων και κρίσεων που μας επιφυλάσσει το μέλλον.
Σε αυτήν την περίοδο ανησυχίας και ισχυρής ζήτησης για δυναμικές πολιτικές παρεμβάσεις, οι πολίτες χρειάζονται ισχυρές πολιτικές απόψεις και αίσθημα ασφάλειας. Εξ ου και κάθε αλλαγή στη μεταναστευτική μας πολιτική θα πρέπει να έχει στο κέντρο της μία συζήτηση για τις αξίες που τη διέπουν.
Όταν οι ευρωπαϊκές χώρες αποφασίζουν για τις κατευθύνσεις που θέλουν να πάρουν, θα πρέπει να παραδειγματισθούν από το σκανδιναβικό μοντέλο, που δε λαμβάνει υπόψη του μόνο την βραχυπρόθεσμη μεγέθυνση, αλλά κυρίως την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
Τα παγκόσμια μεταναστευτικά ρεύματα αλλάζουν και η Ευρώπη δεν μπορεί να το αγνοήσει αυτό. Η αλήθεια είναι πως αν η Ευρώπη θέλει να συνεχίσει να ευημερεί, θα χρειαστεί περισσότερη οικονομική μετανάστευση, σε συνδυασμό με εύρυθμες αγορές εργασίας και κοινωνική ασφάλεια για τους εργαζόμενους.
Κάθε ευρωπαϊκή πολιτική μετανάστευσης θα πρέπει λοιπόν να αρχίζει από τα πλεονεκτήματα της οικονομικής μετανάστευσης, ενώ παράλληλα θα αντιμετωπίζει τα παράπλευρα προβλήματα που ίσως αναφύονται.
της Βερόνικα Παλμ
Καθώς ολόκληρη η Ευρώπη βυθίζεται στην κρίση, ο νέος σουηδικός νόμος για τη μετανάστευση που ψηφίστηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2008, ίσως να μοιάζει εκ πρώτης όψεως με παραδοξολογία. Αντί να προσπαθεί να μειώσει τη μετανάστευση, όπως συμβαίνει αλλού, ο νόμος αυτός ενθαρρύνει τους πολίτες από τρίτες χώρες, εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), να μεταναστεύσουν στη Σουηδία για να βρουν εργασία.
Μαζί με μία σειρά άλλων μέτρων, ο νέος νόμος αναθέτει πλέον στους ίδιους τους εργοδότες -και όχι σε κάποιο κεντρικό κρατικό όργανο- να καθορίζουν πόσους ξένους εργαζόμενους χρειάζονται, ιδιωτικοποιώντας έτσι ουσιαστικά το σύστημα μετανάστευσης.
Ο ρόλος του «σουηδικού συμβουλίου μετανάστευσης» θα είναι πλέον να ελέγχει τις συνθήκες εργασίας και τους όρους απασχόλησης των μεταναστών, ώστε αυτές να είναι ίσες με εκείνες των Σουηδών εργαζομένων. Οι αλλοδαποί φοιτητές θα ενθαρρύνονται να παραμείνουν στη Σουηδία και να αναζητήσουν εργασία. Όσο για εκείνους που έχει απορριφθεί η αίτηση πολιτικού ασύλου, θα μπορούν αντ' αυτού να αιτούνται άδειας εργασίας.
Αυτό που καθόρισε την απόφαση του σουηδικού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (SA) να υπερψηφίσει αυτόν το νόμο, ήταν πως θα ευνοήσει όσους επιθυμούν να έρθουν στη Σουηδία για να εργασθούν. Η Σουηδία είναι παραδοσιακά μία χώρα «ανθρωπιστικής» μετανάστευσης, στην οποία π.χ. τα έτη 2002-2007 165,591 άτομα αναζήτησαν πολιτικό άσυλο. Η «οικονομική» μετανάστευση από την άλλη (προς ανεύρεση δηλαδή εργασίας) είναι ένα εξελισσόμενο παγκόσμιο φαινόμενο, στο οποίο η Σουηδία χρειάζεται να παρέμβει πιο δυναμικά.
Το σύνολο των εμβασμάτων που στέλνουν οι μετανάστες στις πατρίδες του εκτιμάται πως ανέρχεται παγκοσμίως στα 318 δις δολάρια, ποσό υπερτριπλάσιο από όσο δίδεται για ανθρωπιστική βοήθεια. Για πολλές χώρες λοιπόν, η σχέση μεταξύ μετανάστευσης και καταπολέμησης της φτώχειας είναι παραπάνω από φανερή. Μία σωστή δε διαχείριση του φαινομένου της μετανάστευσης, θα μπορούσε εντέλει να μειώσει την έκταση της καταναγκαστικής μετανάστευσης στον κόσμο.
Πράγματι, η σωστή λειτουργία της οικονομικής μετανάστευσης δεν είναι μόνο σημαντική για τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους, αλλά και για την εθνική οικονομία και τη λειτουργία της αγοράς εργασίας. Όπως βλέπει η Σουηδία το ζήτημα, οι οικονομικοί μετανάστες συμπληρώνουν κενά στην αγορά εργασίας που δεν είναι δυνατό να καλυφθούν διαφορετικά, και από την άποψη αυτή συμβάλλουν στην ανάπτυξη και την προκοπή των σουηδικών επιχειρήσεων.
Ένα καλά οργανωμένο σύστημα ρύθμισης της μετανάστευσης θα μας βοηθούσε λοιπόν να ανταποκρινόμαστε καλύτερα στις ελλείψεις εργατικών χειρών, να ενισχύσουμε την πληροφόρησή μας, να επεκτείνουμε την παγκόσμια δικτύωση των επιχειρήσεών μας και να βελτιώσουμε τις δυνατότητές μας για ευημερία.
Η ψήφιση αυτού του νόμου θα πρέπει επίσης να κατανοηθεί στο πολιτικό και κοινωνικό της πλαίσιο. Η ισχυρή συναίνεση υπέρ της προοδευτικής διαχείρισης της μετανάστευσης που υπάρχει στη Σουηδία βασίζεται στο αίσθημα ασφάλειας που νιώθουν οι Σουηδοί πολίτες, χάρη στο σκανδιναβικό υπόδειγμα κράτους-πρόνοιας. Στο πλαίσιο του σκανδιναβικού μοντέλου, αλλαγή και ασφάλεια είναι αδιάσπαστα συνδεδεμένες, αφού η αλλαγή δεν μπορεί να προχωρήσει αν δημιουργεί συναισθήματα ανασφάλειας στους πολίτες. Χάρη στη μοναδική μας αυτή παράδοση, το 75% των εργαζομένων είναι μέλη σε συνδικάτα και έχει εγκαθιδρυθεί από καιρό ένα ισχυρό πλαίσιο διαβούλευσης μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων.
Μετά λοιπόν από δεκαετίες σκληρής δουλειάς, το σκανδιναβικό κοινωνικό μοντέλο πέτυχε να οικοδομήσει κοινωνίες όπου η οικονομική ανάπτυξη συνδέεται με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του κάθε πολίτη, σε ένα πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από ισχυρή συναίνεση μεταξύ κομμάτων και κοινωνικών εταίρων και από την κυριαρχία των αξιών της κοινωνικής δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης και της πλήρους απασχόλησης.
Αυτός είναι ο λόγος που στη Σουηδία, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, το θέμα της συζήτησης δεν είναι ο περιορισμός (ή η ενθάρρυνση) της μετανάστευσης, αλλά η ορθή λειτουργία της αγοράς εργασίας. Αυτός επίσης είναι ο λόγος που πολλοί αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τις προσπάθειες του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της Σουηδίας να ενθαρρύνει την οικονομική μετανάστευση.
Η πετυχημένη οικονομική μετανάστευση λειτουργεί ευεργετικά στην αγορά εργασίας, όπου γίνονται σεβαστοί οι όροι των γενικών συμβάσεων εργασίας και οι σωστές εργασιακές συνθήκες. Αν αυτό δε συμβαίνει, υπάρχει ο κίνδυνος οι εργαζόμενοι να πέσουν θύμα εκμετάλλευσης. Εμφανίζεται τότε το φαινόμενο του κοινωνικού «ντάμπινγκ» και διευρύνονται απότομα οι κοινωνικές ανισότητες.
Ο νέος νόμος θεωρεί πως η ιδιωτικοποίηση της μετανάστευσης θα μειώσει αυτούς τους κινδύνους. Αυτός είναι ο λόγος που το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα προτίμησε να παραμείνει η «σουηδική υπηρεσία κοινωνικής απασχόλησης» ένα όργανο ρύθμισης της αγοράς εργασίας, θεματοφύλακας των αξιών της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης και της πλήρους απασχόλησης -που εξασφαλίζουν την εμπέδωση συναισθημάτων ασφάλειας στους πολίτες.
Αυτές οι αξίες δεν ωφελούν απλά την κοινωνία, αλλά επίσης και την οικονομική μεγέθυνση και ανάπτυξη. Μάλιστα, στο παρελθόν αυτές ακριβώς οι αξίες βοήθησαν το σκανδιναβικό μοντέλο να αντεπεξέρθει σε περιόδους οικονομικής ύφεσης. Σε αυτές θα βασιστούμε και πάλι για να αντιμετωπίσουμε το ενδεχόμενο νέων προκλήσεων και κρίσεων που μας επιφυλάσσει το μέλλον.
Σε αυτήν την περίοδο ανησυχίας και ισχυρής ζήτησης για δυναμικές πολιτικές παρεμβάσεις, οι πολίτες χρειάζονται ισχυρές πολιτικές απόψεις και αίσθημα ασφάλειας. Εξ ου και κάθε αλλαγή στη μεταναστευτική μας πολιτική θα πρέπει να έχει στο κέντρο της μία συζήτηση για τις αξίες που τη διέπουν.
Όταν οι ευρωπαϊκές χώρες αποφασίζουν για τις κατευθύνσεις που θέλουν να πάρουν, θα πρέπει να παραδειγματισθούν από το σκανδιναβικό μοντέλο, που δε λαμβάνει υπόψη του μόνο την βραχυπρόθεσμη μεγέθυνση, αλλά κυρίως την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
Τα παγκόσμια μεταναστευτικά ρεύματα αλλάζουν και η Ευρώπη δεν μπορεί να το αγνοήσει αυτό. Η αλήθεια είναι πως αν η Ευρώπη θέλει να συνεχίσει να ευημερεί, θα χρειαστεί περισσότερη οικονομική μετανάστευση, σε συνδυασμό με εύρυθμες αγορές εργασίας και κοινωνική ασφάλεια για τους εργαζόμενους.
Κάθε ευρωπαϊκή πολιτική μετανάστευσης θα πρέπει λοιπόν να αρχίζει από τα πλεονεκτήματα της οικονομικής μετανάστευσης, ενώ παράλληλα θα αντιμετωπίζει τα παράπλευρα προβλήματα που ίσως αναφύονται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου