Μεγαλώνοντας συναισθηματικά υγιείς ενήλικες

του Γιάννη Βελίκη

Η ψυχολογική – ανθρωπολογική έρευνα μας επισημαίνει κάποια στοιχεία που είναι απαραίτητα στο μεγάλωμα των παιδιών, προκειμένου να αναπτυχθούν ως ενήλικες με υγιή ψυχισμό και κατάλληλες συναισθηματικές αντιδράσεις.
1. Εξ αρχάς είναι σημαντικό να γίνονται σωστά το κράτημα και η φυσική επαφή (άγγιγμα) με το βρέφος /παιδί, καθώς και οι ρουτίνες και τελετουργίες (μπάνιο, τάισμα, καθάρισμα), ώστε να εμπεδωθεί η σταθερότητα που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη αίσθησης ασφάλειας. Αν όλα πηγαίνουν επαρκώς καλά, το παιδί νιώθει ότι το νοιάζονται και το αγαπούν. Επίσης, αρχίζει να κατανοεί το σώμα του και να μαθαίνει τους βασικούς κανόνες της κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Το άγγιγμα βοηθά την κοινωνική, συναισθηματική και γνωστική ανάπτυξη του παιδιού.
2. Η ύπαρξη ρουτινών (στο μπάνιο, στον ύπνο) βοηθούν το παιδί να κατανοεί τι του συμβαίνει και να προβλέπει τι θα του συμβεί. Έτσι, εάν μάθει ότι η μαμά το φιλάει στο μέτωπο όταν θα λείψει για λίγες ώρες, όταν του δοθεί το συγκεκριμένο φιλί μειώνεται το άγχος αποχωρισμού ώσπου η μαμά να γυρίσει.
3. Το δεύτερο σημαντικό είναι να δομηθεί μία σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ παιδιού και ενηλίκων κατά την οποία αναπτύσσονται διαδικασίες ασφαλούς προσκόλλησης. Γι αυτό το σκοπό μπορούν να χρησιμοποιηθούν παιχνίδια – αντικείμενα (αγαπημένο αρκουδάκι), παιχνίδια - δράσεις (κρυφτό), ιστορίες κ.α. όπου προκαλείται εμπιστοσύνη, χαλάρωση και χαρά.
4. Ρόλο μεγάλης σπουδαιότητας στο υγιές μεγάλωμα των παιδιών παίζει η αμοιβαιότητα. Η αμοιβαιότητα επιτυγχάνεται όταν ο ενήλικας σέβεται, προκαλεί, υποκινεί και ανταποκρίνεται κατάλληλα στο παιδί.
5. Όταν ο ενήλικας και το παιδί εργάζονται μαζί προκειμένου να ολοκληρώσουν μία εργασία που έχει κοινωνικό σκοπό και είναι πολιτισμικά αποδεκτή, τότε και οι δύο δομούν τη γνώση για το γεγονός μαζί, και κατανοούν ένα κοινό νόημα. Τα πολύ μικρά παιδιά έχουν ανάγκη να νιώθουν ότι υπάρχει μία συνέχεια και μία κοινή κατανόηση μεταξύ αυτών και των γονιών ή φροντιστών. Η κατανόηση αυτή συμπεριλαμβάνει κοινές ερμηνείες και συμβολικές αναπαραστάσεις για γεγονότα, σχέσεις και στόχους. Έλλειψη μιας κοινής κατανόησης, μπορεί να έχει καταστρεπτικά αποτελέσματα στον τρόπο που τα βρέφη αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και τον τοποθετούν στον κόσμο.
6. Η συνεργασία ενηλίκων και παιδιών είναι βέλτιστη όταν πραγματοποιείται με καθοδηγούμενη συμμετοχή, όπου ο ενήλικας καθοδηγεί τη συμμετοχή του παιδιού και δημιουργεί γέφυρες κατανόησης μεταξύ αυτών που καταλαβαίνει το παιδί και αυτών που καταλαβαίνει ο ίδιος. Η διαδικασία αυτή βοηθά την κατάκτηση από το παιδί των απαραίτητων γνώσεων του πολιτισμικού περιβάλλοντος στο οποίο ζει.
7. Βασικά στοιχεία για την ανάπτυξη του παιδιού είναι η αγάπη γι’ αυτό και το σώμα του από ενήλικες που ανταποκρίνονται και μάλιστα γενναιόδωρα, και συνεχώς στοχεύουν στην ανάπτυξη της ευεξία τους.