Η «παρέα» του MIT κρατάει στα χέρια της την τύχη της οικονομίας

Του Αθανασιου Eλλις

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δημοσίευση : 23 Iανoυαρίου 2012

Σπούδασαν ή δίδαξαν οικονομικά στη Βοστώνη, λίκνο της αμερικανικής διανόησης, όπου βρίσκονται μερικά από τα σημαντικότερα πανεπιστήμια του κόσμου (Harvard, MIT, Tufts, Boston University). Βρέθηκαν στο φημισμένο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης την ίδια περίοδο. Είναι όλοι τους κοινωνοί μιας σχολής σκέψης που έδινε έμφαση στην επίλυση πολύπλοκων προβλημάτων, αντί των θεωρητικών προσεγγίσεων.

Σήμερα καλούνται να αποτρέψουν την άτακτη χρεοκοπία της Ελλάδας και τη μετάδοση της κρίσης χρέους σε όλη την Ευρώπη και στην πορεία να σώσουν την παγκόσμια οικονομία από τον όλεθρο. Είναι οι σημαντικότεροι κεντρικοί τραπεζίτες του πλανήτη: ο Μπεν Μπερνάνκι της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (FED), ο Μάριο Ντράγκι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), ο Μέρβιν Κινγκ της Τράπεζας της Αγγλίας, αλλά και ο πρώην αντιπρόεδρος της ΕΚΤ και σημερινός πρωθυπουργός της Ελλάδας, Λουκάς Παπαδήμος.

Με εξαίρεση τον 58χρονο Μπερνάνκι, οι υπόλοιποι έχουν την ίδια ηλικία: 64 ετών. Συνομήλικος, και επίσης απόφοιτος του ΜΙΤ την ίδια περίοδο, άλλος ένας πρωταγωνιστής των εξελίξεων, ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ Ολιβιέ Μπλανσάρντ.

«Οχι για φιγούρα»

«Βγάλαμε μαθητές που ενδιαφέρονταν πραγματικά για τη μακροοικονομική πολιτική και την κατανόηση των καθημερινών εξελίξεων και όχι για φιγούρα» δήλωσε πρόσφατα ο βραβευμένος με Νομπέλ Οικονομίας και καθηγητής του ΜΙΤ Ρόμπερτ Σόλοου. Ολοι οι πρώην συμφοιτητές ή καθηγητές στο ΜΙΤ καλούνται να δικαιώσουν τις ακαδημαϊκές περγαμηνές τους με τον τρόπο που θα χειριστούν την παγκόσμια οικονομική κρίση που απειλεί να βυθίσει τον πλανήτη σε νέα ύφεση.

Είναι όλοι απόφοιτοι ενός πανεπιστημίου που στα οικονομικά σφράγισε με την παρουσία του ο πρώτος Αμερικανός νομπελίστας οικονομίας ('70) Ρόμπερτ Σάμιουλσον, η νεοκεϋνσιανή θεωρία του οποίου υποστήριζε ότι η οικονομική σταθερότητα και η ανάπτυξη απαιτούν την κρατική παρέμβαση. Ο Σάμιουλσον δίδαξε για πρώτη φορά στο ΜΙΤ το 1940 και συνέχισε μέχρι τον πρόσφατο θάνατό του σε ηλικία 94 ετών. Μεταξύ των μαθητών του ήταν ο Μπερνάνκι και ο επίσης νομπελίστας Τζόζεφ Στίγκλιτζ, ο οποίος έχει εξελιχθεί σε μια απο τις πιο ηχηρές φωνές που απορρίπτουν ως καταστροφική την πολιτική λιτότητας στην οποία επιμένει η Γερμανία.

Ενας ακόμη διάσημος καθηγητής του ΜΙΤ και νομπελίστας οικονομίας ('85), ο Φράνκο Μοντιλιάνι, ήταν καθηγητής του Ντράγκι και είχε συγγράψει οικονομικά άρθρα με τον Λουκά Παπαδήμο. Και αυτός θιασώτης του νεοκεϋνσιανισμού. Εάν κρίνει κανείς από τις ακαδημαϊκές τους «ρίζες», επιλογή τους είναι η επεκτατική πολιτική. Δεν είναι, ωστόσο, τόσο απλά τα πράγματα. Οταν το πρόβλημα βρίσκεται στην Ευρωζώνη δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει τη Γερμανία, την υπερδύναμη της γηραιάς ηπείρου.

Ρεαλιστής

Πάντως, ο Αμερικανός και ο Βρετανός κεντρικός τραπεζίτης δεν δίστασαν να τυπώσουν δολάρια και λίρες για να τονώσουν τις αγορές των κρατών τους. Ο Ευρωπαίος ομόλογός τους, ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντά του μόλις πριν από δυόμισι μήνες, δεν το έχει κάνει ακόμη, αλλά όσοι τον γνωρίζουν τον χαρακτηρίζουν ρεαλιστή και δεν αποκλείουν να το πράξει εάν το κρίνει αναγκαίο ή αναπόφευκτο. Αλλωστε, δείχνει πολύ περισσότερο διατεθειμένος από ό,τι ο προκάτοχός του, Ζαν Κλοντ Τρισέ, να παρέμβει. Και οι τρεις -Ντράγκι, Μπερνάνκι, Κινγκ- έχουν μειώσει σε επίπεδα ρεκόρ τα επιτόκια. Σε κάθε περίπτωση, προϋπόθεση για να επιτύχει κάθε προσπάθεια στη σημερινή πλήρως παγκοσμιοποιημένη οικονομία είναι ο αποτελεσματικός συντονισμός κινήσεων, όπως απέδειξε η διοχέτευση στην τραπεζική αγορά τον περασμένο Νοέμβριο ρευστότητας σε δολάρια που τόνωσε τις αγορές. Η συμφωνία κατέστη δυνατή και υλοποιήθηκε ταχύτατα αποφέροντας αποτελέσματα διότι «εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλο», δήλωσε την επομένη ο πρόεδρος των τραπεζιτών Μάρβιν Κινγκ.

Στην πλέον κρίσιμη φάση της προσπάθειας που καταβάλλει η Ελλάδα να αποφύγει την άτακτη χρεοκοπία ο Ελληνας πρωθυπουργός με την πολυετή θητεία στη Φρανκφούρτη ως αντιπρόεδρος της ΕΚΤ, κάτι που του διασφαλίζει έαν δίαυλο επικοινωνίας με τη Γερμανία, προσβλέπει ταυτόχρονα στον αποτελεσματικό συντονισμό κινήσεων των κορυφαίων τραπεζιτών του κόσμου με τους οποίους τον συνδέει η κοινή ακαδημαϊκή αφετηρία στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης.