Η δράση των συμμοριών

του Γιάννη Βελίκη

Σε μία κοινωνία όπου η μόνη αξία είναι ο έλεγχος και η κατοχή του χρήματος, και όλες οι άλλες αξίες έχουν εκπέσει, η σύσταση, οργάνωση και δράση συμμοριών είναι αναμενόμενη. Όταν οι πολίτες βιώνουν την αδικία, την κλοπή, το φόνο, τον έλεγχο των μέσων παραγωγής, την εξαθλίωση και την εκμετάλλευση από το κράτος (και τις επικουρικές σε αυτό δυνάμεις της αγοράς και της εκκλησίας) στο οποίο ανήκουν, δεν έχουν κανέναν ηθικό φραγμό ώστε να «πάρουν με το έτσι θέλω» αυτά τα οποία πιστεύουν ότι τους ανήκουν. Έτσι η σύσταση συμμοριών είναι πια δεδομένη σε όλα τα σύγχρονα κράτη, αλλά ακόμη περισσότερο στα κράτη όπου η διαφθορά, η οικονομική ανέχεια, η ασταθής πολιτική και δικαστική οργάνωση, η έλλειψη κοινωνικής πολιτικής, η ανυπαρξία ασφάλειας για τους πολίτες κυριαρχούν.
Πρόσφατο παράδειγμα οι συμμορίες στην Κεντρική και τη Λατινική Αμερική που μάχονται για τον έλεγχο της παραγωγής και διακίνησης ναρκωτικών προς τις Η.Π.Α., και οι αντίστοιχες οργανώσεις που ελέγχουν τη διακίνηση ναρκωτικών, νονών της νύχτας και trafficking στις πρώην χώρες του ανατολικού μπλοκ (Βαλκανικές και πρώην Ε.Σ.Σ.Δ.). Παλιότερα διάσημα παραδείγματα παράνομων οργανώσεων οι μηχανόβιες συμμορίες των Hell’s Angels και Outlaws, και η Μαφία στις Η.Π.Α.
Σε όλες αυτές τις συμμορίες διακρίνονται κοινά χαρακτηριστικά. Τα μέλη στρατολογούνται, μέσω εξουσιοδοτημένων ανθρώπων ή το διαδίκτυο, από κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές, έχουν πολλά ψυχολογικά προβλήματα και συνήθως κακές συναισθηματικές σχέσεις με τους συγγενείς τους. Έτσι η πρόταση συμμετοχής τους σε μία τέτοιου είδους ομάδα τους φαίνεται ελκυστική, δεδομένου ότι αποκτούν άμεσα ταυτότητα, λόγω ύπαρξης, δύναμη, και δυνατότητα να κάνουν ότι δεν είχαν κάνει πρότερα στη ζωή τους. Η αποδοχή ενός νέου μέλους είναι πολύ προσεκτική και περνά από περίοδο δοκιμασίας. Σε πολλές τέτοιες ομάδες τα μέλη θα πρέπει να έχουν συγκεκριμένα φυλετικά (π.χ. λευκό χρώμα δέρματος), ή εθνικά (π.χ. να είναι Ιταλοί) χαρακτηριστικά. Στην περίοδο δοκιμασίας ελέγχεται η αφοσίωση στις αρχές της ομάδας, η εχεμύθεια και η αυταπάρνηση του νέου μέλους. Μετά τη μύηση του απολαμβάνει όλα τα προνόμια του τελευταίου στην ιεραρχία «στρατιώτη» της οργάνωσης, και έχει τις προοπτικές να φτάσει σε ψηλότερα αξιώματα. Το αν θα φτάσει η όχι σε ψηλότερες διοικητικά θέσεις εξαρτάται από τη φήμη, την επιρροή στους άλλους, την οργανωτική του δεξιότητα και την αποτελεσματικότητα του. Οι συμμορίες έχουν συνήθως τοπικές οργανώσεις – παραρτήματα, περιφερειακές ή εθνικές επιτροπές και μία κεντρική διοίκηση που ελέγχει την παγκόσμια δράση των μελών τους. Οι συνέπειες για κάποιο μέλος που αυτομολεί, καταδίδει ή προδίδει τους συντρόφους του είναι πολύ σκληρές και φτάνουν ως την θανάτωση αυτού, της οικογένειας του ή ακόμη και των συγγενών του. Με αυτόν τον τρόπο η ομάδα αποθαρρύνει τις οποιεσδήποτε διαρροές μελών.
Η δράση αυτών των ομάδων είναι παράνομη και πειρατική. Εφορμούν σε οποιαδήποτε δραστηριότητα αποδίδει πολλά χρήματα (καζίνο, «προστασία» νυχτερινών clubs, πορνεία, εμπόριο όπλων, ναρκωτικά, μεταφορά πετρελαίου με δεξαμενόπλοια, trafficking), και μάχονται να την κατακτήσουν ως επιβλέποντες που επιβάλλουν φόρους για να την αφήσουν να συνεχίζεται. Εκμεταλλεύονται τα κενά των κρατών σε νομοθεσία, τεχνογνωσία και έλλειψη αστυνομικών, και εγκαθίστανται σαν άλλη «εφορία» των παράνομων δραστηριοτήτων. Συνήθως οι μάχες τους δίνονται απέναντι σε ανταγωνιστικές συμμορίες και όχι με τους κρατικούς αστυνομικούς.
Τα πιο απεχθή στοιχεία της δράσης τους παρουσιάζονται όταν αυτά αγγίζουν, πέραν της παράνομης δραστηριότητας, την ευρύτερη κοινωνία. Καθημερινές γυναίκες απαγάγονται ώστε να χρησιμεύσουν για την ηδονή, τη διασκέδαση των μελών ή την εκπόρνευση, πολίτες τρομοκρατούνται ή τραυματίζονται σε δημόσιους χώρους για εκφοβισμό ή αντίποινα στις αστυνομικές αρχές, νόμιμες επιχειρήσεις ληστεύονται όταν χρειάζονται άμεσα «ρευστό», περιουσίες καταστρέφονται όταν συμμορίες συμπλέκονται σε δημόσιους χώρους.
Σε κάθε περίπτωση, η ρίζα της εμφάνισης τέτοιων φαινομένων είναι η πειρατική, διεφθαρμένη και ανήθικη λειτουργία του ίδιου του κρατικού συστήματος, μαζί με τα επικουρικά της αγοράς και της εκκλησίας. Γι’ αυτό και τα παραπάνω συμβαίνουν κυρίως σε αποδιοργανωμένες κοινωνίες με πολλά οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα. Η δε λύση τους δεν έχει να κάνει σε τίποτα με την καλύτερη αστυνόμευση αλλά με την ανάπτυξη της κοινωνίας, τη μόρφωση των νέων, την καλλιέργεια των αξιών της αλληλεγγύης, του σεβασμού και της ισοτιμίας όλων, την προστασία των οικογενειών και της ανατροφής των παιδιών, την αδιάφθορη λειτουργία της εκκλησίας και της πολιτικής, τον έλεγχο της απληστίας της αγοράς, και την ενδυνάμωση του κοινωνικού ιστού και του σημαντικού ρόλου που αυτός μπορεί να παίξει στην αποτροπή της παρανομίας και του κοινωνικού χάους.