ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ ΣΤΟΧΩΝ

του Γιάννη Βελίκη

Ένα όνειρο είναι μονάχα ένα όνειρο. Ένας στόχος είναι ένα όνειρο με σχέδιο και προθεσμία (Harvey Mackay, Αμερικανός συγγραφέας)

Ο σκοπός της ζωής είναι μια ζωή με σκοπό (Robert Byrne, Αμερικανός σκακιστής)

Να είσαι προσηλωμένος στους στόχους σου. Κανένας δεν μπορεί να βρεθεί τυχαία στο Έβερεστ, περιπλανώμενος άσκοπα (Zig Ziglar, Αμερικανός συγγραφέας)

Υπάρχουν δυο επιδιώξεις στη ζωή: Πρώτον, να πάρουμε αυτά που θέλουμε και δεύτερον, να τα απολαύσουμε. Μόνο οι πιο σοφοί από το ανθρώπινο είδος κατορθώνουν το δεύτερο (Logan Pearsall Smith, Αμερικανός κριτικός & δοκιμιογράφος).

Στη ζωή μας συχνά τοποθετούμε στόχους που θέλουμε να πετύχουμε. Ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις και για πολλούς λόγους δεν καταφέρνουμε να υλοποιήσουμε τις αποφάσεις μας. Είναι λοιπόν απαραίτητο να έχουμε κάποιες βασικές αρχές, ένα τρόπο σκέψης και προσέγγισης που μπορούν να μας βοηθούν να μένουμε στο σωστό δρόμο για την επίτευξη των στόχων μας.

Στο διαδίκτυο μπορούμε να βρούμε προσχεδιασμένους τρόπους που μπορούν να μας βοηθήσουν στην επίτευξη των στόχων μας. Π.χ. βρίσκουμε το ότι η διαδικασία επιτυχίας στόχων καλό είναι να περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια:

• Έντονη επιθυμία
• Προσδιορισμό του στόχου
• Νοητική απεικόνιση
• Σχέδιο πορείας
• Έλεγχο χρονοδιαγράμματος
• Αξιολόγηση προόδου

Σύμφωνα με τον γνωστικό θεραπευτή Beck, ο κάθε στόχος μπορεί να επιμεριστεί σε μικρότερους, ειδικούς στόχους. Οι μικρότεροι στόχοι πραγματοποιούνται ευκολότερα και γρηγορότερα, με αποτέλεσμα το άτομο να λαμβάνει ενίσχυση για τις προσπάθειές του· με αυτόν τον τρόπο αρχίζει να ανασκευάζει την αρνητική θεώρηση του εαυτού του και αρχίζει να πιστεύει ότι μπορεί να αλλάξει.

Ποια μικρότερα βήματα μπορεί να γίνουν για να επιτευχθεί ο γενικός στόχος;

Πώς πρέπει να ξεκινήσει για την επίτευξη του στόχου – ποιο είναι το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνει;

Σε πόσο καιρό θεωρεί ότι θα μπορέσει να επιτύχει το στόχο; Τι μπορεί να κάνει ενδιάμεσα προς την

κατεύθυνσή του;

Ποια θα είναι η πρώτη ένδειξη προόδου;

Σύμφωνα με τον Craik «…αν ο οργανισμός έχει στον εγκέφαλό του ένα πρότυπο «μικρής κλίμακας» της εξωτερικής πραγματικότητας και των δικών του πιθανών πράξεων, τότε είναι ικανός να δοκιμάσει διάφορες εναλλακτικές λύσεις, να συμπεράνει ποια είναι η καλύτερη, να αντιδράσει σε μελλοντικές καταστάσεις προτού προκύψουν, να αξιοποιήσει τη γνώση γεγονότων του παρελθόντος στην αντιμετώπιση του παρόντος και του μέλλοντος και, οπωσδήποτε, να αντιδρά με πολύ πληρέστερο, ασφαλέστερο και αποτελεσματικότερο τρόπο στις καταστάσεις ανάγκης που προκύπτουν».

Ένας άλλος πρακτικό κατάλογο ελέγχου με 12 κανόνες για την επίτευξη στόχων είναι ο εξής:

1.       Προσδιορίστε ποια οφέλη θα αποφέρει ο στόχος σας, και ποια θα είναι η συνεισφορά του. Σημειώστε όλα τα θετικά στοιχεία που θα προκύψουν από την επίτευξή του. Όσο πιο σημαντικός είναι ο στόχος σας, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η παρακίνησή σας να τον επιτύχετε.

2.      Γράψτε το στόχο σας. Περιγράψτε τον με σαφήνεια ώστε να γνωρίζετε ακριβώς τι επιθυμείτε να επιτύχετε. Τοποθετήστε μέσα σε ένα χρονοδιάγραμμα ένα φύλλο με την περιγραφή του στόχου.

3.      Χωρίστε το στόχο σας σε επιμέρους στόχους και/ή σχέδια ενεργειών. Αυτό σας παρέχει διαύγεια και σας βοηθά να επιλέξετε τον καλύτερο τρόπο για να επιτύχετε το στόχο σας.

4.      Καταγράψτε τους κρίσιμους παράγοντες. Αναρωτηθείτε: Τι επηρεάζει καθοριστικά την επίτευξη του στόχου μου; Τι μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο; Καθορίστε στρατηγικές για να εξαλείψετε τα εμπόδια και για να δημιουργήσετε τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις.

5.      Βεβαιωθείτε ότι ο στόχος σας είναι μετρήσιμος. Εκφράστε τον σε αριθμούς τους οποίους μπορείτε εύκολα να ελέγξετε. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να βλέπετε αν πραγματοποιείτε πρόοδο και αν όλα βαίνουν σύμφωνα με το πρόγραμμά σας.

6.      Ο στόχος σας πρέπει να αποτελεί πρόκληση. Στοχεύστε όσο ψηλότερα γίνεται. Ωστόσο, πρέπει να είναι και εφικτός. Μόνον ένας ρεαλιστικός στόχος είναι πράγματι υλοποιήσιμος.

7.      Προϋπολογίστε χρόνο για το στόχο σας. Αποφασίστε πόσο χρόνο θα χρειαστείτε για την υλοποίησή του. Βεβαιωθείτε ότι πράγματι διαθέτετε τον απαιτούμενο χρόνο.

8.     Καθορίστε χρονοδιάγραμμα για το στόχο σας. Θέστε ημερομηνίες ανασκόπησης προόδου και κρίσιμες προθεσμίες. Πάντα έχετε κατά νου την τελική προθεσμία. Αυτή είναι η καλύτερη εγγύηση για την υλοποίηση του στόχου μέσα στον προβλεπόμενο χρόνο.

9.      Ο στόχος σας πρέπει να επιδεικνύεται οπτικά με σαφή και καταφανή τρόπο ώστε να διαθέτετε διαρκώς πλήρη εικόνα του. Διαμορφώστε το χρονοδιάγραμμα σας έτσι ώστε να μπορείτε να υπενθυμίζετε διαρκώς το στόχο σας στον εαυτό σας.

10.  Ιεραρχήστε το στόχο σας. Όσο πιο σημαντικός είναι, τόσο υψηλότερη θα είναι η προτεραιότητά του. Συγκρίνετέ τον με τους άλλους στόχους σας και κατατάξτε τους όλους σύμφωνα με τη σπουδαιότητά τους. Όπου δύο στόχοι συγκρούονται, ο πιο σημαντικός λαμβάνει προτεραιότητα.

11.   Δημοσιοποιήστε το στόχο σας. Αν οι άλλοι γνωρίζουν το στόχο σας, μπορεί να σας βοηθήσουν να τον υλοποιήσετε. Επιπλέον, υπάρχει ένα σημαντικό ψυχολογικό όφελος: όταν οι άλλοι είναι ενήμεροι για το στόχο μας, είμαστε ακόμη πιο αποφασισμένοι να τον επιτύχουμε.

12.  Για να αντλήσετε πρόσθετη εσωτερική ενέργεια για το στόχο σας, προσφέρετε στον εαυτό σας μια ανταμοιβή για την επίτευξή του. Η ανταμοιβή σας πρέπει να είναι κάτι που πραγματικά σας αρέσει. Δείξτε στον εαυτό σας γενναιοδωρία!

Τέτοιες και πολλές άλλες λίστες κανόνων και προτροπών για την επίτευξη στόχων υπάρχουν πολλές στο ελληνόφωνο διαδίκτυο και πολύ περισσότερες στο αγγλόφωνο.

Στην πράξη, ωστόσο, μία «κρυφή» τεχνική που πετυχαίνει και σπάνια εφαρμόζεται θα αναλυθεί ευθύς αμέσως. Εφαρμόζεται σπάνια διότι αντίκειται στην κοινή διαισθητική λογική λύσης προβλημάτων και επίτευξης σκοπών…

Αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: το σύνηθες, για την επίτευξη ενός στόχου, είναι να ξεκινήσει κάποιος από το πιο εύκολο βήμα. Για παράδειγμα, ας σκεφτούμε μία νοικοκυρά που θέλει να καθαρίσει το σπίτι της. Συνήθως θα ξεκινήσει από την πιο εύκολη δουλειά (ξεσκόνισμα, πλύσιμο πιάτων) και σταδιακά θα προχωρήσει σε πιο δύσκολες (π.χ. τίναγμα χαλιών, καθάρισμα αποχωρητηρίων κ.λπ.). Ή αντίστοιχα, ένας μαθητής, προκειμένου να ετοιμαστεί για το αυριανό μάθημα, θα αρχίσει από το πιο εύκολο μάθημα και θα συνεχίσει με τα δύσκολα. Οι περισσότεροι άνθρωποι λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο, διότι ώσπου να κινητοποιηθεί ο ψυχισμός προς το στόχο του, επιλέγει σχεδόν πάντα τον πιο εύκολο δρόμο και αφήνει τα δύσκολα για μετά.

Το πλεονέκτημα, ωστόσο, της «ήπιας προσαρμογής» με το ξεκίνημα από το πιο εύκολο βήμα, γίνεται μειονέκτημα λίγο αργότερα, όταν σώμα και ψυχή αρχίζουν να κουράζονται, και ακόμη έπονται να γίνουν οι πιο βαριές δουλειές. Στο σημείο αυτό, η επίτευξη του στόχου γίνεται πολύ δύσκολη και η πιο συχνή συμπεριφορά είναι αυτή της αναβολής της επίτευξης του για το μέλλον.

Η ακριβώς αντίθετη μέθοδος, αν και πιο «βάρβαρη», αποδεικνύεται πολύ πιο αποτελεσματική στην πράξη: ξεκινάμε από τις πιο δύσκολες ενέργειες που πρέπει να γίνουν και σταδιακά πηγαίνουμε στις ευκολότερες. Αν δεν μπορούμε να πραγματοποιήσουμε την πιο δύσκολη ενέργεια, παρατάμε προσωρινά το στόχο μας, και τον αφήνουμε για κάποια μελλοντική στιγμή που θα έχουμε καλύτερη διάθεση και περισσότερη ενέργεια. Αν πιστεύουμε ότι είμαστε έτοιμοι, ξεκινάμε από την πιο δύσκολη ενέργεια και προσπαθούμε να την ολοκληρώσουμε. Αν το καταφέρουμε, θα έχουμε την ικανοποίηση ότι επιτύχαμε το πιο δύσκολο στάδιο. Συνήθως αυτή ακριβώς η ικανοποίηση θα γίνει το «καύσιμο» μας για να πάμε στο επόμενο ευκολότερο στάδιο. Με τον ίδιο τρόπο θα συνεχίσουμε σε ακόμη πιο εύκολα στάδια, και τη στιγμή ακριβώς που θα είμαστε σωματικά και ψυχικά κουρασμένοι, θα έχουν μείνει τα πιο εύκολα να γίνουν. Αυτά τα εύκολα στάδια, και αν ακόμη τα αφήσουμε για μια μελλοντική στιγμή λόγω κούρασης, θα τα αποτελειώσουμε γρήγορα και εύκολα όποτε το θελήσουμε… Και έτσι θα έχουμε πετύχει το στόχο μας!

Η μέθοδος αυτή μπορεί να εφαρμοστεί από τον πιο απλό στόχο (π.χ. να φτιάξω μία ομελέτα) ως τον πιο σύνθετο (να τελειώσω την Ιατρική ή να διεκδικήσω ολυμπιακό μετάλλιο).

Καλή επιτυχία!