Τα πραγματικά αίτια για τον πόλεμο στο Ιράκ και την τωρινή απειλή για πόλεμο με το Ιράν δεν είναι ούτε τα πυρηνικά όπλα, ούτε η τρομοκρατία, ούτε το πετρέλαιο. Στην ουσία όλα γίνονται για να καλυφθεί η μεγαλύτερη απάτη στην παγκόσμια ιστορία : το αμερικάνικο πετροδολάριο.
Το 1971 οι ΗΠΑ, όταν άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι χάνουν τον πόλεμο στο Βιετνάμ, τύπωναν και ξόδευαν πολύ περισσότερα μετρητά απ΄ ό,τι μπορούσαν να καλύψουν με χρυσό. Μερικά χρόνια αργότερα οι Γάλλοι απαίτησαν την εξαργύρωση σε χρυσό των δολαρίων που κατείχαν. Όμως οι ΗΠΑ το απέρριψαν επειδή στην πραγματικότητα δεν είχαν αρκετό χρυσό για τα δολάρια που είχαν ήδη τυπώσει και θα έπρεπε να δηλώσουν χρεοκοπία. Έτσι πήγαν στους Σαουδάραβες κι έκαναν συμφωνία : ο ΟΠΕΚ να κάνει όλες τις συναλλαγές πετρελαίου μόνο σε αμερικάνικα δολάρια.
Από εκείνη τη στιγμή, κάθε χώρα που χρειαζόταν να αγοράσει πετρέλαιο έπρεπε πρώτα να έχει αμερικάνικα δολάρια, που σημαίνει ότι αντάλλασσε τα αγαθά και τις υπηρεσίες της σε δολάρια, τα οποία οι Αμερικάνοι μόλις είχαν τυπώσει. Οι Αμερικάνοι αγόραζαν το πετρέλαιό τους στην κυριολεξία δωρεάν τυπώνοντας αυτά τα δολάρια. Το απόλυτο δωρεάν γεύμα για τους Αμερικανούς εις βάρος όλου του υπόλοιπου κόσμου.
Όμως η απάτη αποκαλύφθηκε όταν ο Σαντάμ Χουσεΐν άρχισε να πουλάει το πετρέλαιο του Ιράκ απευθείας σε ευρώ, ακυρώνοντας τη βολική συμφωνία των Αμερικανών με τον ΟΠΕΚ. Γι αυτό έπρεπε να σταματήσουν τον Σαντάμ. Πώς;
Οι ΗΠΑ βρήκαν μια αφορμή (τα υποτιθέμενα ιρακινά πυρηνικά όπλα) για να ξεκινήσουν πόλεμο και να εισβάλουν στο Ιράκ και το πρώτο πράγμα που έκαναν εκεί ήταν να επαναφέρουν τις πωλήσεις πετρελαίου σε δολάρια. Η κρίση του δολαρίου απετράπη για την ώρα. Όμως και ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες άρχισε επίσης να πουλάει πετρέλαιο σε διαφορετικά νομίσματα από το δολάριο. Γι αυτό και έγιναν διάφορες απόπειρες κατά της ζωής του, οργανωμένες από τη CIA.
Αλλά και ο πρόεδρος του Ιράν Αχμαντινετζάντ μιμείται τον Τσάβες. Και μάλιστα το Ιράν πουλάει πετρέλαιο σε όλα τα νομίσματα ΕΚΤΟΣ του δολαρίου.
Από τις αρχές του 2008 το πετροδολάριο αρχίζει να ξεφεύγει από κάθε έλεγχο. Το παιχνίδι της κάλυψης είχε φτάσει στο τέλος του για τους Αμερικάνους. Μόλις οι διάφορες χώρες ανακάλυψαν ότι μπορούν να αγοράσουν πετρέλαιο με δικά τους νομίσματα αντί να χρειάζονται αμερικάνικα δολάρια, οι περισσότερες χώρες του ΟΠΕΚ άρχισαν να εγκαταλείπουν το δολάριο.
Το χειρότερο πράγμα για τους Αμερικάνους είναι ότι τελικά, θα πρέπει και αυτοί να αγοράζουν το πετρέλαιο τους σε ευρώ ή ρούβλια αντί απλά να τυπώνουν δολάρια για να το πάρουν.
Αυτό είναι το τέλος της αυτοκρατορίας των ΗΠΑ, το τέλος της χρηματοδότησης του αμερικάνικου στρατού και η καταστροφή της αμερικάνικης οικονομίας.
Αυτή είναι η πραγματική αιτία της τωρινής οικονομικής κρίσης, που για αποπροσανατολισμό πάνε να την υποβιβάσουν σε απλή κρίση των στεγαστικών δανείων.
Η μεγάλη απάτη έφτασε στο τέλος της και δεν υπάρχει κάτι που οι ΗΠΑ μπορούν να κάνουν για αυτό εκτός από το να ξεκινήσουν έναν παγκόσμιο πόλεμο!
Πηγή
Βλέπε επίσης: Petrodollar Warfare: Dollars, Euros and the Upcoming Iranian Oil Bourse
Τρίτη 27 Σεπτεμβρίου 2011
Τι σημαίνει ολική ή μερική χρεοκοπία εντός ή εκτός ευρώ για τους Ελληνες
Στο πλέον κρίσιμο σταυροδρόμι βρίσκεται η ελληνική οικονομία, με τις επιλογές ή τους δρόμους που θα ακολουθήσει να επιβάλλονται ουσιαστικά από άλλους
Η μπίλια για τη χρεοκοπία της Ελλάδας θα κάτσει.. στις 29 Σεπτεμβρίου
Επίμονα σενάρια για haircut 50% στο ελληνικό χρέος
Η Μέρκελ δεν θέλει στάση πληρωμών στην Ελλάδα
Προς άγραν κεφαλαίων οι Ευρωπαίοι ηγέτες
Ολι Ρεν: Οι Ευρωπαίοι θέλουν να δώσουν "περισσότερη ισχύ" στον ευρωμηχανισμό
BBC: Φιλόδοξο σχέδιο ενίσχυσης του EFSF και κούρεμα 50% του ελληνικού χρέους
FT: Ξεπερνά κάθε φαντασία το σχέδιο που απαιτείται για τη διάσωση της ευρωζώνης
S&P: Δεν υπάρχει φθηνή και ακίνδυνη προοπτική διεύρυνσης του EFSF
Οι αντιφατικές δηλώσεις και οι γρίφοι κορυφαίων αξιωματούχων της Ε.Ε. και του ΔΝΤ όλη την προηγούμενη εβδομάδα περιέπλεξαν περισσότερο την κατάσταση που δημιουργήθηκε το τελευταίο διάστημα. Από τη μια δήλωναν ότι «δεν υπάρχει περίπτωση χρεοκοπίας της Ελλάδας» και από την άλλη διευκρίνιζαν ότι «θα κάνουν τα πάντα να μην οδηγηθεί η χώρα σε ανεξέλεγκτη χρεοκοπία», αφήνοντας έτσι όλα τα σενάρια ανοιχτά.
Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν οι δηλώσεις του Γερμανού υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο αλλαγής των όρων (ή μέρους αυτών) της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου για την ανταλλαγή ελληνικών ομολόγων. Oπως είπε «υπό το φως των τελευταίων εξελίξεων θα πρέπει να επανεξεταστεί το κατά πόσο είναι εφαρμόσιμοι οι όροι της συμφωνίας του Ιουλίου» υπονοώντας τη χαμηλότερη της προσδοκώμενης συμμετοχή ιδιωτών στο πρόγραμμα. Πάντως ο ίδιος επέμεινε ότι «είναι σημαντικό να εφαρμοστούν με τη μέγιστη σοβαρότητα οι αποφάσεις που ελήφθησαν τον Ιούλιο, ακυρώνοντας έτσι τις προηγούμενες δηλώσεις του.
Στο πλέον κρίσιμο σταυροδρόμι βρίσκεται η ελληνική οικονομία, με τις επιλογές ή τους δρόμους που θα ακολουθήσει να επιβάλλονται ουσιαστικά από άλλους, αλλά τις επιπτώσεις που θα φέρουν οι επιλογές αυτές να τις υφίστανται αποκλειστικά οι Ελληνες πολίτες.
Τις επιλογές που μας έχουν απομείνει τις περιγράφουν ήδη αναλυτές και διεθνείς οίκοι, εξετάζοντας όλα τα πιθανά σενάρια, ακόμα και αυτά που μέχρι πρόσφατα ήταν «ταμπού» όπως την έξοδο της χώρας από το ευρώ και την επιστροφή στη δραχμή.
Το κρίσιμο σταυροδρόμι περιλαμβάνει πλέον τρεις επιλογές, τη μια πιο επώδυνη από την άλλη και είναι συνάρτηση των οικονομικών επιπτώσεων που έχει η μία ή η άλλη επιλογή στις οικονομίες των άλλων χωρών της Ευρωζώνης.
Η πρώτη προβλέπει κατάσταση αναδιάρθρωσης του χρέους («μερική χρεοκοπία» την αποκαλούν αναλυτές και διεθνείς οίκοι) με τη συμμετοχή ιδιωτών, δηλαδή η κατάσταση την οποία προσπαθεί να επιτύχει η ελληνική πλευρά στο πλαίσιο των αποφάσεων του Ιουλίου.
Η δεύτερη επιλογή αφορά τη συντεταγμένη χρεοκοπία, αλλά με παραμονή της χώρας μας στο ευρώ και η τρίτη προβλέπει ολική χρεοκοπία με έξοδο από το ευρώ και επιστροφή στη δραχμή.
Αστάθμητοι παράγοντες
Το ποια λύση θα επιλεγεί είναι αποτέλεσμα πλήθους παραγόντων και αστάθμητων συντελεστών όπως οι κοινωνικές αντιδράσεις, αλλά και του κόστους για τα άλλα μέλη της Ευρωζώνης. Επίσης, βαρύνουσα σημασία έχει και η αποτελεσματικότητα των μέτρων που θα πάρουν οι Βρυξέλλες για την ανάσχεσης της κρίσης και την αποτροπή του ντόμινο από τη μετάδοση των παρενεργειών από την Ελλάδα.
Για παράδειγμα, υπάρχουν αναλύσεις που λένε ότι μια έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα ήταν επώδυνη και για την Ευρωζώνη και επίσης έχουν γίνει υπολογισμοί πως το κόστος για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες από την εγκατάλειψη του ευρώ θα ήταν μεγαλύτερο από το κόστος διατήρησής του και στήριξης των αδύναμων κρίκων του. Αλλες, υποστηρίζουν το αντίθετο.Σε κάθε περίπτωση το κόστος είναι απτό, όποια και είναι η επιλογή, για μια σειρά από κλάδους της ελληνικής οικονομίας και την ίδια την κοινωνία.
ΜΙΣΘΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών
Οι πιστωτές μας συνεχίζουν να απαιτούν συρρίκνωση των κατώτατων αμοιβών και συντάξεων, είτε με άμεσες περικοπές όπως προβλέπουν τα τελευταία μέτρα είτε έμμεσα μέσω κατάργησης αφορολογήτων και γενικά αύξησης φόρων. Η συρρίκνωση θα αφορά τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα γύρω στο 20% κατά μέσο όρο.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ
καταργούνται και τα... υπολείμματα επιδομάτων και δώρων που έχουν απομείνει στους μισθούς και συντάξεις του Δημοσίου, μέτρο που επεκτείνεται και στον ιδιωτικό τομέα. Νέες περικοπές στις ονομαστικές αμοιβές θα ανεβάσουν τις συνολικές απώλειες εργαζομένων στο 40%, ενώ οι μισθοί για τους νεοπροσλαμβανόμενους θα είναι σε βαλκανικά επίπεδα.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ
Η στάση πληρωμών θα έχει άμεση επίπτωση στην καταβολή συντάξεων και μισθών του Δημοσίου, ενώ πολλές θα είναι και οι επιχειρήσεις του δημόσιου τομέα που θα αδυνατούν να καταβάλλουν αμοιβές. Η έλλειψη ρευστότητας θα οδηγήσει σε «πάγωμα» της κατανάλωσης ακόμη και των πλέον βασικών ειδών, με συνακόλουθη αδυναμία πληρωμών στους μισθούς των υπαλλήλων.
ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών: Δεν κινδυνεύουν οι καταθέσεις, καθώς οι απώλειες των τραπεζών από το μερικό «κούρεμα» των ομολόγων, εύκολα ή δύσκολα καλύπτονται. Εως ότου υπάρξει μια σταθεροποίηση στη νέα κατάσταση, οι καταθέτες θα συνεχίσουν να αποσύρουν τις αποταμιεύσεις τους για να προστατευθούν από ανεξέλεγκτες καταστάσεις.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ: Οι τράπεζες θα χάσουν τεράστια κεφάλαια από μια συντεταγμένη πτώχευση και κούρεμα των ομολόγων του Δημοσίου που κατέχουν σε ποσοστά 50%, με αποτέλεσμα να σταματήσουν άμεσα τις χρηματοδοτήσεις οποιασδήποτε μορφής. Η εύρρυθμη λειτουργία των πιστωτικών ιδρυμάτων θα εξαρτηθεί από το πόσο γρήγορα θα αντιδράσει ο μηχανισμός στήριξης.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ: Ο χρηματοοικονομικός κλάδος θα καταστραφεί, καθώς όλοι θα τρέξουν μαζικά στις τράπεζες για αναλήψεις των καταθέσεών τους, οι τράπεζες θα αδυνατούν να αντεπεξέλθουν και η κρατικοποίησή τους θα είναι η μοναδική λύση. Η επιστροφή στη δραχμή θα συνοδευτεί με υποτίμηση, γεγονός που θα μειώσει αντίστοιχα (σε μεγάλο ποσοστό) τις καταθέσεις ιδιωτών και επιχειρήσεων.
ΔΑΝΕΙΑ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών: Τα επιτόκια θα εξακολουθήσουν να είναι συνδεδεμένα με το ευρώ και οι όποιες διαφοροποιήσεις θα οφείλονται στη διασύνδεσή τους με τις επισφάλειες. Οσο θα αδυνατούν να πληρώνουν οι δανειολήπτες, τόσο θα αυξάνονται. Τα δάνεια θα εξακολουθήσουν να αποτελούν ζητούμενο για την πλειοψηφία των ιδιωτών, αφού η ρευστότητα για τη χρηματοδότηση της οικονομίας θα συναντά τις σημερινές δυσκολίες.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ: Η τραπεζική ρευστότητα θα είναι είδος υπό εξαφάνιση, ακόμα και στην περίπτωση που οι απώλειες των πιστωτικών ιδρυμάτων από το μεγάλο κούρεμα τον ομολόγων καλυφθούν από τον μηχανισμό στήριξης. Ακόμα και αν βρεθούν άλλες πηγές ρευστότητας, δάνεια θα παίρνουν μόνον οι λίγοι και με ισχυρές εγγυήσεις.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ: Η τραπεζική χρηματοδότηση θα αποτελεί παρελθόν, ακόμα και όταν ηρεμήσουν τα πράγματα από το σοκ της χρεοκοπίας. Πολύ αργότερα και με δεδομένο ότι οι τράπεζες που θα διασωθούν θα είναι κρατικές, ο δανεισμός θα είναι όπως πριν 30 ? 40 χρόνια. Με φειδώ και αφού ο επιχειρηματίας συμμετέχει στο ρίσκο με δικά του κεφάλαια, ενώ για τα νοικοκυριά θα περιορίζεται μόνον σε δανειοδοτήσεις κατοικιών κατά ένα ποσοστό 20-30%.
ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών: «Μάζεμα» του τραπεζικού κλάδου με περαιτέρω συγχωνεύσεις και μεγαλύτερη φειδώ στις χορηγήσεις. Η ρευστότητα θα εξακολουθεί να είναι περιορισμένη και η βασική τραπεζική εργασία θα είναι η συγκέντρωση μικροκαταθέσεων και γενικότερα η καλύτερη διαχείριση της σημερινής κατάστασης, με το κύριο βάρος να πέφτει στη διαχείριση των επισφαλειών από τα παλιότερα δάνεια.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ: Το τραπεζικό σύστημα θα βρεθεί αντιμέτωπο με πρωτόγνωρο κίνδυνο κατάρρευσης και με μοναδική ασπίδα προστασίας τη βούληση των Ευρωπαίων να τις στηρίξουν με κεφάλαια. Οι μεγάλες απομειώσεις στα χαρτοφυλάκιά τους θα τις καθιστούσε ευάλωτες σε κρατικοποιήσεις. Η δυνατότητα διατήρησης του ευρώ, ακόμη και σε περίπτωση πτωχεύσεως, είναι πολύ σημαντική, καθώς εξασφαλίζεται έτσι το ύψος των καταθέσεων.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ: Ο χρηματοοικονομικός κλάδος θα συντριβεί και θα παρατηρηθούν μαζικές εκροές καταθέσεων πέρα από τις τεράστιες ζημίες που θα υποστεί το ενεργητικό των τραπεζών. Ακόμα και ακραία μέτρα όπως ο περιορισμός ή το πάγωμα της κίνησης κεφαλαίων δεν θα μπορούσε να φέρει ομαλοποίηση του τραπεζικού συστήματος.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών: Η πτώση του τζίρου θα παγιωθεί αφού θα ακολουθεί την πτώση της κατανάλωσης. Και με δεδομένη την αδυναμία τραπεζικής χρηματοδότησης και τη συσσώρευση ζημιών από τα προηγούμενα χρόνια θα οδηγήσει πολλές επιχειρήσεις στην ανυπαρξία. Νέες επιχειρήσεις με νέα δεδομένα θα μπορέσουν να επιβιώσουν, επιβίωση που είναι συνδεδεμένη με τις πληρωμές του Δημοσίου και την αγοραστική ικανότητα των ιδιωτών.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ: Δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεων θα κλείσουν, οι υπόλοιπες θα υπολειτουργούν και θα βγουν στην επιφάνεια εταιρείες χαμηλού κόστους που παρέχουν φθηνά προϊόντα. Παραδοσιακές εταιρείες θα χρεοκοπήσουν αφού οι τράπεζες θα προχωρήσουν σε πλειστηριασμούς των παγίων τους ή θα αναγκαστούν να βάλουν λουκέτο υπό το βάρος της έλλειψης νέας χρηματοδότησης.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ: Το σοκ της αποπομπής από το ευρώ θα οδηγήσει άμεσα στο κλείσιμο χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενώ τεράστια θα είναι τα προβλήματα και για τις μεγάλες εταιρείες, ιδιαίτερα τις εμπορικές, βιομηχανικές και της παροχής υπηρεσιών. Αιτία η δραματική υποτίμηση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών. Θα σημειωθεί κατακόρυφη άνοδος των τιμών και των επιτοκίων.
ΚΡΑΤΟΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών: Ολα υπό πίεση και η όποια κοινωνική παροχή θα είναι... ανταποδοτική, καθώς οι πολίτες θα συμμετέχουν καταβάλλοντας ένα ποσοστό. Για παράδειγμα, η αγορά φαρμάκων και η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη θα έχει μεγαλύτερη συμμετοχή των ασφαλισμένων, ενώ τα επιδόματα και τα βοηθήματα στους ασθενέστερους θα επανεξεταστούν με στόχο να περιοριστούν σε ένα μικρό αριθμό.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ: Περαιτέρω περικοπή των κοινωνικών παροχών όπου η περίθαλψη και η υγεία θα χορηγούνται ανάλογα με τη δυνατότητα του ασφαλιστικού ταμείου. Δεν θα καλύπτονται οι εξετάσεις, τα φάρμακα θα αγοράζονται ή θα απαιτούν μεγαλύτερη συμμετοχή των ασφαλισμένων. Τα επιδόματα στις ασθενέστερες ομάδες του πληθυσμού θα κοπούν και δεν θα συνδέονται πλέον ούτε με το εισόδημα.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ: Πλήρης κατάρρευση του κοινωνικού κράτους η οποία θα φέρει εξαθλίωση στις μεγάλες μάζες του πληθυσμού. Οσο το κράτος αντέχει, θα καλύπτει για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη απόρων, μισθωτών και χαμηλοσυνταξιούχων, ενώ τα επιδόματα της πρόνοιας θα είναι πενιχρά.
ΕΞΑΓΩΓΕΣ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών: Οι επιχειρήσεις που έχουν στραφεί σε νέες αγορές θα συνεχίσουν να ανθούν και μάλιστα με καλύτερους όρους όσο περνούσε η κρίση αβεβαιότητας. Τα παραδοσιακά εξαγωγικά μας προϊόντα θα συνέχιζαν να βρίσκουν θέση στις ξένες αγορές και θα γίνονταν πιο ανταγωνιστικά αφού το κόστος θα ήταν μικρότερο λόγω μείωσης μισθών.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ: Ολο και περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις θα αναγκάζονταν να αναζητήσουν νέες αγορές λόγω της ύφεσης της εγχώριας οικονομίας. Κρίσιμος παράγοντας για την επιτυχία θα ήταν η εξεύρεση χρηματοδοτικών εργαλείων από την Ευρωπαϊκή Ενωση καθώς ο τραπεζικός τομέας θα αδυνατούσε.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ: Η υποτίμηση θα έκανε πιο ανταγωνιστικά τα προϊόντα μας με αποτέλεσμα την ενίσχυση των εξαγωγών. Πάντως, η σύγχρονη ιστορία της χώρας έχει δείξει ότι η οικονομία μας δεν μπόρεσε να διατηρήσει το πλεονέκτημα της υποτίμησης για περισσότερο από 2 χρόνια.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών: Η αύξηση της ανεργίας θα ήταν δεδομένη όσο θα συνεχιζόταν η ύφεση στην οικονομία, ενώ στις στρατιές των ανέργων του ιδιωτικού τομέα θα προστίθενται οι απολύσεις υπαλλήλων από το Δημόσιο. Ελπίδες για αντιστροφή της κατάστασης υπάρχουν και συνδέονται με τις νέες επενδύσεις που μπορούν να φέρουν τράπεζες και τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και γενικά η επανεκκίνηση της επιχειρηματικότητας που θα έχει σαφώς έναν πιο εξαγωγικό προσανατολισμό.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ: Η επιχειρηματικότητα θα κινούταν στο μηδέν από τα συντριπτικά πλήγματα στην οικονομία εξαιτίας της μερικής πτώχευσης, με επακόλουθο απώλειες νέων θέσεων εργασίας. Η απασχόληση θα είναι μειωμένη και συνδεδεμένη άμεσα με τις ενέργειες στήριξης της ελληνικής οικονομίας μέσω ενίσχυσης της τραπεζικής ρευστότητας και διοχέτευσης της στην πραγματική οικονομία.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ: Το άμεσο κλείσιμο χιλιάδων επιχειρήσεων θα δημιουργούσε νέες στρατιές ανέργων. Οι ένταονοι κλυδωνισμοί λόγω ύφεσης και αστάθειας θα καθιστούσαν ακόμη λιγότερο ελκυστική τη χώρα στα ξένα κεφάλαια.
Από το Εθνος της Κυριακής
Η μπίλια για τη χρεοκοπία της Ελλάδας θα κάτσει.. στις 29 Σεπτεμβρίου
Επίμονα σενάρια για haircut 50% στο ελληνικό χρέος
Η Μέρκελ δεν θέλει στάση πληρωμών στην Ελλάδα
Προς άγραν κεφαλαίων οι Ευρωπαίοι ηγέτες
Ολι Ρεν: Οι Ευρωπαίοι θέλουν να δώσουν "περισσότερη ισχύ" στον ευρωμηχανισμό
BBC: Φιλόδοξο σχέδιο ενίσχυσης του EFSF και κούρεμα 50% του ελληνικού χρέους
FT: Ξεπερνά κάθε φαντασία το σχέδιο που απαιτείται για τη διάσωση της ευρωζώνης
S&P: Δεν υπάρχει φθηνή και ακίνδυνη προοπτική διεύρυνσης του EFSF
Οι αντιφατικές δηλώσεις και οι γρίφοι κορυφαίων αξιωματούχων της Ε.Ε. και του ΔΝΤ όλη την προηγούμενη εβδομάδα περιέπλεξαν περισσότερο την κατάσταση που δημιουργήθηκε το τελευταίο διάστημα. Από τη μια δήλωναν ότι «δεν υπάρχει περίπτωση χρεοκοπίας της Ελλάδας» και από την άλλη διευκρίνιζαν ότι «θα κάνουν τα πάντα να μην οδηγηθεί η χώρα σε ανεξέλεγκτη χρεοκοπία», αφήνοντας έτσι όλα τα σενάρια ανοιχτά.
Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν οι δηλώσεις του Γερμανού υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο αλλαγής των όρων (ή μέρους αυτών) της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου για την ανταλλαγή ελληνικών ομολόγων. Oπως είπε «υπό το φως των τελευταίων εξελίξεων θα πρέπει να επανεξεταστεί το κατά πόσο είναι εφαρμόσιμοι οι όροι της συμφωνίας του Ιουλίου» υπονοώντας τη χαμηλότερη της προσδοκώμενης συμμετοχή ιδιωτών στο πρόγραμμα. Πάντως ο ίδιος επέμεινε ότι «είναι σημαντικό να εφαρμοστούν με τη μέγιστη σοβαρότητα οι αποφάσεις που ελήφθησαν τον Ιούλιο, ακυρώνοντας έτσι τις προηγούμενες δηλώσεις του.
Στο πλέον κρίσιμο σταυροδρόμι βρίσκεται η ελληνική οικονομία, με τις επιλογές ή τους δρόμους που θα ακολουθήσει να επιβάλλονται ουσιαστικά από άλλους, αλλά τις επιπτώσεις που θα φέρουν οι επιλογές αυτές να τις υφίστανται αποκλειστικά οι Ελληνες πολίτες.
Τις επιλογές που μας έχουν απομείνει τις περιγράφουν ήδη αναλυτές και διεθνείς οίκοι, εξετάζοντας όλα τα πιθανά σενάρια, ακόμα και αυτά που μέχρι πρόσφατα ήταν «ταμπού» όπως την έξοδο της χώρας από το ευρώ και την επιστροφή στη δραχμή.
Το κρίσιμο σταυροδρόμι περιλαμβάνει πλέον τρεις επιλογές, τη μια πιο επώδυνη από την άλλη και είναι συνάρτηση των οικονομικών επιπτώσεων που έχει η μία ή η άλλη επιλογή στις οικονομίες των άλλων χωρών της Ευρωζώνης.
Η πρώτη προβλέπει κατάσταση αναδιάρθρωσης του χρέους («μερική χρεοκοπία» την αποκαλούν αναλυτές και διεθνείς οίκοι) με τη συμμετοχή ιδιωτών, δηλαδή η κατάσταση την οποία προσπαθεί να επιτύχει η ελληνική πλευρά στο πλαίσιο των αποφάσεων του Ιουλίου.
Η δεύτερη επιλογή αφορά τη συντεταγμένη χρεοκοπία, αλλά με παραμονή της χώρας μας στο ευρώ και η τρίτη προβλέπει ολική χρεοκοπία με έξοδο από το ευρώ και επιστροφή στη δραχμή.
Αστάθμητοι παράγοντες
Το ποια λύση θα επιλεγεί είναι αποτέλεσμα πλήθους παραγόντων και αστάθμητων συντελεστών όπως οι κοινωνικές αντιδράσεις, αλλά και του κόστους για τα άλλα μέλη της Ευρωζώνης. Επίσης, βαρύνουσα σημασία έχει και η αποτελεσματικότητα των μέτρων που θα πάρουν οι Βρυξέλλες για την ανάσχεσης της κρίσης και την αποτροπή του ντόμινο από τη μετάδοση των παρενεργειών από την Ελλάδα.
Για παράδειγμα, υπάρχουν αναλύσεις που λένε ότι μια έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα ήταν επώδυνη και για την Ευρωζώνη και επίσης έχουν γίνει υπολογισμοί πως το κόστος για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες από την εγκατάλειψη του ευρώ θα ήταν μεγαλύτερο από το κόστος διατήρησής του και στήριξης των αδύναμων κρίκων του. Αλλες, υποστηρίζουν το αντίθετο.Σε κάθε περίπτωση το κόστος είναι απτό, όποια και είναι η επιλογή, για μια σειρά από κλάδους της ελληνικής οικονομίας και την ίδια την κοινωνία.
ΜΙΣΘΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών
Οι πιστωτές μας συνεχίζουν να απαιτούν συρρίκνωση των κατώτατων αμοιβών και συντάξεων, είτε με άμεσες περικοπές όπως προβλέπουν τα τελευταία μέτρα είτε έμμεσα μέσω κατάργησης αφορολογήτων και γενικά αύξησης φόρων. Η συρρίκνωση θα αφορά τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα γύρω στο 20% κατά μέσο όρο.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ
καταργούνται και τα... υπολείμματα επιδομάτων και δώρων που έχουν απομείνει στους μισθούς και συντάξεις του Δημοσίου, μέτρο που επεκτείνεται και στον ιδιωτικό τομέα. Νέες περικοπές στις ονομαστικές αμοιβές θα ανεβάσουν τις συνολικές απώλειες εργαζομένων στο 40%, ενώ οι μισθοί για τους νεοπροσλαμβανόμενους θα είναι σε βαλκανικά επίπεδα.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ
Η στάση πληρωμών θα έχει άμεση επίπτωση στην καταβολή συντάξεων και μισθών του Δημοσίου, ενώ πολλές θα είναι και οι επιχειρήσεις του δημόσιου τομέα που θα αδυνατούν να καταβάλλουν αμοιβές. Η έλλειψη ρευστότητας θα οδηγήσει σε «πάγωμα» της κατανάλωσης ακόμη και των πλέον βασικών ειδών, με συνακόλουθη αδυναμία πληρωμών στους μισθούς των υπαλλήλων.
ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών: Δεν κινδυνεύουν οι καταθέσεις, καθώς οι απώλειες των τραπεζών από το μερικό «κούρεμα» των ομολόγων, εύκολα ή δύσκολα καλύπτονται. Εως ότου υπάρξει μια σταθεροποίηση στη νέα κατάσταση, οι καταθέτες θα συνεχίσουν να αποσύρουν τις αποταμιεύσεις τους για να προστατευθούν από ανεξέλεγκτες καταστάσεις.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ: Οι τράπεζες θα χάσουν τεράστια κεφάλαια από μια συντεταγμένη πτώχευση και κούρεμα των ομολόγων του Δημοσίου που κατέχουν σε ποσοστά 50%, με αποτέλεσμα να σταματήσουν άμεσα τις χρηματοδοτήσεις οποιασδήποτε μορφής. Η εύρρυθμη λειτουργία των πιστωτικών ιδρυμάτων θα εξαρτηθεί από το πόσο γρήγορα θα αντιδράσει ο μηχανισμός στήριξης.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ: Ο χρηματοοικονομικός κλάδος θα καταστραφεί, καθώς όλοι θα τρέξουν μαζικά στις τράπεζες για αναλήψεις των καταθέσεών τους, οι τράπεζες θα αδυνατούν να αντεπεξέλθουν και η κρατικοποίησή τους θα είναι η μοναδική λύση. Η επιστροφή στη δραχμή θα συνοδευτεί με υποτίμηση, γεγονός που θα μειώσει αντίστοιχα (σε μεγάλο ποσοστό) τις καταθέσεις ιδιωτών και επιχειρήσεων.
ΔΑΝΕΙΑ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών: Τα επιτόκια θα εξακολουθήσουν να είναι συνδεδεμένα με το ευρώ και οι όποιες διαφοροποιήσεις θα οφείλονται στη διασύνδεσή τους με τις επισφάλειες. Οσο θα αδυνατούν να πληρώνουν οι δανειολήπτες, τόσο θα αυξάνονται. Τα δάνεια θα εξακολουθήσουν να αποτελούν ζητούμενο για την πλειοψηφία των ιδιωτών, αφού η ρευστότητα για τη χρηματοδότηση της οικονομίας θα συναντά τις σημερινές δυσκολίες.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ: Η τραπεζική ρευστότητα θα είναι είδος υπό εξαφάνιση, ακόμα και στην περίπτωση που οι απώλειες των πιστωτικών ιδρυμάτων από το μεγάλο κούρεμα τον ομολόγων καλυφθούν από τον μηχανισμό στήριξης. Ακόμα και αν βρεθούν άλλες πηγές ρευστότητας, δάνεια θα παίρνουν μόνον οι λίγοι και με ισχυρές εγγυήσεις.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ: Η τραπεζική χρηματοδότηση θα αποτελεί παρελθόν, ακόμα και όταν ηρεμήσουν τα πράγματα από το σοκ της χρεοκοπίας. Πολύ αργότερα και με δεδομένο ότι οι τράπεζες που θα διασωθούν θα είναι κρατικές, ο δανεισμός θα είναι όπως πριν 30 ? 40 χρόνια. Με φειδώ και αφού ο επιχειρηματίας συμμετέχει στο ρίσκο με δικά του κεφάλαια, ενώ για τα νοικοκυριά θα περιορίζεται μόνον σε δανειοδοτήσεις κατοικιών κατά ένα ποσοστό 20-30%.
ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών: «Μάζεμα» του τραπεζικού κλάδου με περαιτέρω συγχωνεύσεις και μεγαλύτερη φειδώ στις χορηγήσεις. Η ρευστότητα θα εξακολουθεί να είναι περιορισμένη και η βασική τραπεζική εργασία θα είναι η συγκέντρωση μικροκαταθέσεων και γενικότερα η καλύτερη διαχείριση της σημερινής κατάστασης, με το κύριο βάρος να πέφτει στη διαχείριση των επισφαλειών από τα παλιότερα δάνεια.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ: Το τραπεζικό σύστημα θα βρεθεί αντιμέτωπο με πρωτόγνωρο κίνδυνο κατάρρευσης και με μοναδική ασπίδα προστασίας τη βούληση των Ευρωπαίων να τις στηρίξουν με κεφάλαια. Οι μεγάλες απομειώσεις στα χαρτοφυλάκιά τους θα τις καθιστούσε ευάλωτες σε κρατικοποιήσεις. Η δυνατότητα διατήρησης του ευρώ, ακόμη και σε περίπτωση πτωχεύσεως, είναι πολύ σημαντική, καθώς εξασφαλίζεται έτσι το ύψος των καταθέσεων.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ: Ο χρηματοοικονομικός κλάδος θα συντριβεί και θα παρατηρηθούν μαζικές εκροές καταθέσεων πέρα από τις τεράστιες ζημίες που θα υποστεί το ενεργητικό των τραπεζών. Ακόμα και ακραία μέτρα όπως ο περιορισμός ή το πάγωμα της κίνησης κεφαλαίων δεν θα μπορούσε να φέρει ομαλοποίηση του τραπεζικού συστήματος.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών: Η πτώση του τζίρου θα παγιωθεί αφού θα ακολουθεί την πτώση της κατανάλωσης. Και με δεδομένη την αδυναμία τραπεζικής χρηματοδότησης και τη συσσώρευση ζημιών από τα προηγούμενα χρόνια θα οδηγήσει πολλές επιχειρήσεις στην ανυπαρξία. Νέες επιχειρήσεις με νέα δεδομένα θα μπορέσουν να επιβιώσουν, επιβίωση που είναι συνδεδεμένη με τις πληρωμές του Δημοσίου και την αγοραστική ικανότητα των ιδιωτών.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ: Δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεων θα κλείσουν, οι υπόλοιπες θα υπολειτουργούν και θα βγουν στην επιφάνεια εταιρείες χαμηλού κόστους που παρέχουν φθηνά προϊόντα. Παραδοσιακές εταιρείες θα χρεοκοπήσουν αφού οι τράπεζες θα προχωρήσουν σε πλειστηριασμούς των παγίων τους ή θα αναγκαστούν να βάλουν λουκέτο υπό το βάρος της έλλειψης νέας χρηματοδότησης.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ: Το σοκ της αποπομπής από το ευρώ θα οδηγήσει άμεσα στο κλείσιμο χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενώ τεράστια θα είναι τα προβλήματα και για τις μεγάλες εταιρείες, ιδιαίτερα τις εμπορικές, βιομηχανικές και της παροχής υπηρεσιών. Αιτία η δραματική υποτίμηση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών. Θα σημειωθεί κατακόρυφη άνοδος των τιμών και των επιτοκίων.
ΚΡΑΤΟΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών: Ολα υπό πίεση και η όποια κοινωνική παροχή θα είναι... ανταποδοτική, καθώς οι πολίτες θα συμμετέχουν καταβάλλοντας ένα ποσοστό. Για παράδειγμα, η αγορά φαρμάκων και η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη θα έχει μεγαλύτερη συμμετοχή των ασφαλισμένων, ενώ τα επιδόματα και τα βοηθήματα στους ασθενέστερους θα επανεξεταστούν με στόχο να περιοριστούν σε ένα μικρό αριθμό.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ: Περαιτέρω περικοπή των κοινωνικών παροχών όπου η περίθαλψη και η υγεία θα χορηγούνται ανάλογα με τη δυνατότητα του ασφαλιστικού ταμείου. Δεν θα καλύπτονται οι εξετάσεις, τα φάρμακα θα αγοράζονται ή θα απαιτούν μεγαλύτερη συμμετοχή των ασφαλισμένων. Τα επιδόματα στις ασθενέστερες ομάδες του πληθυσμού θα κοπούν και δεν θα συνδέονται πλέον ούτε με το εισόδημα.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ: Πλήρης κατάρρευση του κοινωνικού κράτους η οποία θα φέρει εξαθλίωση στις μεγάλες μάζες του πληθυσμού. Οσο το κράτος αντέχει, θα καλύπτει για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη απόρων, μισθωτών και χαμηλοσυνταξιούχων, ενώ τα επιδόματα της πρόνοιας θα είναι πενιχρά.
ΕΞΑΓΩΓΕΣ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών: Οι επιχειρήσεις που έχουν στραφεί σε νέες αγορές θα συνεχίσουν να ανθούν και μάλιστα με καλύτερους όρους όσο περνούσε η κρίση αβεβαιότητας. Τα παραδοσιακά εξαγωγικά μας προϊόντα θα συνέχιζαν να βρίσκουν θέση στις ξένες αγορές και θα γίνονταν πιο ανταγωνιστικά αφού το κόστος θα ήταν μικρότερο λόγω μείωσης μισθών.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ: Ολο και περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις θα αναγκάζονταν να αναζητήσουν νέες αγορές λόγω της ύφεσης της εγχώριας οικονομίας. Κρίσιμος παράγοντας για την επιτυχία θα ήταν η εξεύρεση χρηματοδοτικών εργαλείων από την Ευρωπαϊκή Ενωση καθώς ο τραπεζικός τομέας θα αδυνατούσε.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ: Η υποτίμηση θα έκανε πιο ανταγωνιστικά τα προϊόντα μας με αποτέλεσμα την ενίσχυση των εξαγωγών. Πάντως, η σύγχρονη ιστορία της χώρας έχει δείξει ότι η οικονομία μας δεν μπόρεσε να διατηρήσει το πλεονέκτημα της υποτίμησης για περισσότερο από 2 χρόνια.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Μερική χρεοκοπία με τη συμμετοχή ιδιωτών: Η αύξηση της ανεργίας θα ήταν δεδομένη όσο θα συνεχιζόταν η ύφεση στην οικονομία, ενώ στις στρατιές των ανέργων του ιδιωτικού τομέα θα προστίθενται οι απολύσεις υπαλλήλων από το Δημόσιο. Ελπίδες για αντιστροφή της κατάστασης υπάρχουν και συνδέονται με τις νέες επενδύσεις που μπορούν να φέρουν τράπεζες και τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και γενικά η επανεκκίνηση της επιχειρηματικότητας που θα έχει σαφώς έναν πιο εξαγωγικό προσανατολισμό.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και παραμονή στο ευρώ: Η επιχειρηματικότητα θα κινούταν στο μηδέν από τα συντριπτικά πλήγματα στην οικονομία εξαιτίας της μερικής πτώχευσης, με επακόλουθο απώλειες νέων θέσεων εργασίας. Η απασχόληση θα είναι μειωμένη και συνδεδεμένη άμεσα με τις ενέργειες στήριξης της ελληνικής οικονομίας μέσω ενίσχυσης της τραπεζικής ρευστότητας και διοχέτευσης της στην πραγματική οικονομία.
3ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Ολική χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ: Το άμεσο κλείσιμο χιλιάδων επιχειρήσεων θα δημιουργούσε νέες στρατιές ανέργων. Οι ένταονοι κλυδωνισμοί λόγω ύφεσης και αστάθειας θα καθιστούσαν ακόμη λιγότερο ελκυστική τη χώρα στα ξένα κεφάλαια.
Από το Εθνος της Κυριακής
"Ο Γιώργος πρέπει να σκοτώσει τον πατέρα του"
Να γκρεμίσει ό,τι έχτισε ο Ανδρέας Παπανδρέου καλείται ο σημερινός πρωθυπουργός της Ελλάδας, σύμφωνα με την El Pais. Τον παρουσιάζει ως ήρωα μιας τραγωδίας. Η δύσκολη σχέση και το ψυχολογικό αδιέξοδο του Γ. Παπανδρέου
Στη μεγάλη πρόκληση που έχει μπροστά του ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, αναφέρεται η ισπανική εφημερίδα El Pais.
Σε άρθρο της με τίτλο "Ο Γιώργος Παπανδρέου πρέπει να σκοτώσει τον πατέρα του", η El Pais σημειώνει ότι ο σημερινός πρωθυπουργός της Ελλάδας πρέπει ουσιαστικά να διαλύσει το πελατειακό κράτος που δημιούργησε ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Σύμφωνα με τον αρθρογράφο, ο πρωθυπουργός έχει τον ρόλο του Οιδίποδα στην ελληνική τραγωδία, καθώς πρέπει να βάλει τέλος σε ένα υπερτροφικό κράτος, έργο του πατέρα του, το οποίο κανείς από τους διαδόχους του μέχρι σήμερα δεν τόλμησε να πειράξει.
"Η ιδέα ότι όλοι, ιδιαίτερα οι φίλοι, μπορούν να εξασφαλίσουν μια θέση στο Δημόσιο είναι μία από τις ρίζες αυτής της τραγωδίας" σημειώνει χαρακτηριστικά.
Ο αρθρογράφος κάνει λόγο για ψυχολογικό αδιέξοδο στο οποίο έχει βρεθεί ο Γιώργος Παπανδρέου, καθώς αν πετύχει τελικά, αυτό θα μοιάζει με προδοσία όλης της πορείας του Α. Παπανδρέου και αν αποτύχει θα είναι ο πρωθυπουργός στα χέρια του οποίου η Ελλάδα χρεοκόπησε.
Η ταβέρνα και η μαύρη προφητεία
Στο άρθρο γίνεται αναφορά στη ραγδαία πτώση της δημοτικότητας του Γ. Παπανδρέου, μέσω της περιγραφής μιας αγαπημένης συνήθειας του πρωθυπουργού, που έχει αναγκαστεί να περιορίσει.
"Ο πρωθυπουργός συνήθιζε να πηγαίνει σε μια ψαροταβέρνα στα βόρεια προάστια, όπου προτού καθίσει για να φάει, μιλούσε με αρκετούς από τους πελάτες. Όμως ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν έχει περάσει από το εστιατόριο εδώ και πολλούς μήνες" αναφέρεται στο άρθρο.
Μάλιστα, ο αρθρογράφος επικαλείται την μαρτυρία, θαμώνα της ταβέρνας, ο οποίος εκμυστηρεύθηκε ότι την τελευταία φορά που είχε πάει ο πρωθυπουργός έμοιαζε κουρασμένος και δεν χαιρέτισε κανένα.
"Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Παπανδρέου αποφεύγει πλέον τους δημόσιους χώρους" αναφέρει το δημοσίευμα.
Στο άρθρο γίνεται εκτενής αναφορά στην πορεία του Γιώργου Παπανδρέου στην πολιτική, στη δύσκολη σχέση με τον πατέρα του και ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, αλλά και στο ότι πολλοί τον αντιμετώπισαν υποτιμητικά, καθώς ήταν πάντα στη σκιά του χαρισματικού πολιτικού Ανδρέα Παπανδρέου.
"Ο Γιώργος Παπανδρέου, ο οποίος κάποτε είχε πει ότι επιθυμεί να κάνει την Ελλάδα τη Δανία του Νότου, αντιμετωπίζει μια πρόκληση πολύ μεγαλύτερη από αυτή που μπορούσε να προβλέψει: να πετύχει να μην επαληθευθεί ο οιωνός που θέλει τη χώρα εκτός ευρωζώνης και να αποφύγει έτσι έναν σεισμό με συνέπειες μη αναστρέψιμες" καταλήγει το δημοσίευμα.
Στη μεγάλη πρόκληση που έχει μπροστά του ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, αναφέρεται η ισπανική εφημερίδα El Pais.
Σε άρθρο της με τίτλο "Ο Γιώργος Παπανδρέου πρέπει να σκοτώσει τον πατέρα του", η El Pais σημειώνει ότι ο σημερινός πρωθυπουργός της Ελλάδας πρέπει ουσιαστικά να διαλύσει το πελατειακό κράτος που δημιούργησε ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Σύμφωνα με τον αρθρογράφο, ο πρωθυπουργός έχει τον ρόλο του Οιδίποδα στην ελληνική τραγωδία, καθώς πρέπει να βάλει τέλος σε ένα υπερτροφικό κράτος, έργο του πατέρα του, το οποίο κανείς από τους διαδόχους του μέχρι σήμερα δεν τόλμησε να πειράξει.
"Η ιδέα ότι όλοι, ιδιαίτερα οι φίλοι, μπορούν να εξασφαλίσουν μια θέση στο Δημόσιο είναι μία από τις ρίζες αυτής της τραγωδίας" σημειώνει χαρακτηριστικά.
Ο αρθρογράφος κάνει λόγο για ψυχολογικό αδιέξοδο στο οποίο έχει βρεθεί ο Γιώργος Παπανδρέου, καθώς αν πετύχει τελικά, αυτό θα μοιάζει με προδοσία όλης της πορείας του Α. Παπανδρέου και αν αποτύχει θα είναι ο πρωθυπουργός στα χέρια του οποίου η Ελλάδα χρεοκόπησε.
Η ταβέρνα και η μαύρη προφητεία
Στο άρθρο γίνεται αναφορά στη ραγδαία πτώση της δημοτικότητας του Γ. Παπανδρέου, μέσω της περιγραφής μιας αγαπημένης συνήθειας του πρωθυπουργού, που έχει αναγκαστεί να περιορίσει.
"Ο πρωθυπουργός συνήθιζε να πηγαίνει σε μια ψαροταβέρνα στα βόρεια προάστια, όπου προτού καθίσει για να φάει, μιλούσε με αρκετούς από τους πελάτες. Όμως ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν έχει περάσει από το εστιατόριο εδώ και πολλούς μήνες" αναφέρεται στο άρθρο.
Μάλιστα, ο αρθρογράφος επικαλείται την μαρτυρία, θαμώνα της ταβέρνας, ο οποίος εκμυστηρεύθηκε ότι την τελευταία φορά που είχε πάει ο πρωθυπουργός έμοιαζε κουρασμένος και δεν χαιρέτισε κανένα.
"Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Παπανδρέου αποφεύγει πλέον τους δημόσιους χώρους" αναφέρει το δημοσίευμα.
Στο άρθρο γίνεται εκτενής αναφορά στην πορεία του Γιώργου Παπανδρέου στην πολιτική, στη δύσκολη σχέση με τον πατέρα του και ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, αλλά και στο ότι πολλοί τον αντιμετώπισαν υποτιμητικά, καθώς ήταν πάντα στη σκιά του χαρισματικού πολιτικού Ανδρέα Παπανδρέου.
"Ο Γιώργος Παπανδρέου, ο οποίος κάποτε είχε πει ότι επιθυμεί να κάνει την Ελλάδα τη Δανία του Νότου, αντιμετωπίζει μια πρόκληση πολύ μεγαλύτερη από αυτή που μπορούσε να προβλέψει: να πετύχει να μην επαληθευθεί ο οιωνός που θέλει τη χώρα εκτός ευρωζώνης και να αποφύγει έτσι έναν σεισμό με συνέπειες μη αναστρέψιμες" καταλήγει το δημοσίευμα.
Τρίτη 20 Σεπτεμβρίου 2011
Καζάκης: Λαϊκός ξεσηκωμός για απαλλαγή από το μνημόνιο και αποφυγή της “καταστροφής”...
Author: press-a
Αλλαγή....ρότας και παλλαϊκό ξεσηκωμό για να “γλιτώσει ο τόπος την ολοκληρωτική καταστροφή” και να απαλλαγεί από το μνημόνιο, πρότεινε ο γνωστός οικονομολόγος- αναλυτής και αρθρογράφος της εφημερίδας “το Ποντίκι”, Δημήτρης Καζάκης, μιλώντας το βράδυ της Τετάρτης (13 Μαρτίου) στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Δ. Π. Θ, στη Νέα Ορεστιάδα, σε εκδήλωση που διοργάνωσε η Β΄ ΕΛΜΕ Έβρου και ο τοπικός σύλλογος Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. “Μνημόνιο: Πράξη σωτηρίας της χώρας ή υπογραφή κατοχής και υποτέλειας;” ήταν το θέμα- ερώτημα της εκδήλωσης, αλλά ως “σωτηρία” ουδείς εκ των ομιλητών, τόσο ο κ. Καζάκης όσο και ο Φάνης Μαλκίδης (λέκτορας του Δ. Π. Θ), το παρουσίασαν...
Καταγγελία της δανειακής σύμβασης, μη αναγνώριση του δημόσιου χρέους και εθνικοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδας και μερικών μεγάλων τραπεζών, είναι τα τρία, “πρώτα” βήματα που πρέπει να γίνουν, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής αντιμετώπισης του προβλήματος, σύμφωνα με όσα ανέφερε ο κ. Καζάκης. Επόμενη και...αναπόφευκτη κίνηση η “έξοδος από το ευρώ και η επιστροφή σε εθνικό νόμισμα”. “Βήματα δύσκολα με αρκετή δόση ρίσκου, αλλά καλύτερα να δυσκολευτούμε και να πάρουμε ρίσκα, παρά να οδηγηθούμε στην ολοκληρωτική καταστροφή, όπως οδηγούμαστε με τα σημερινά δεδομένα”, είπε χαρακτηριστικά ο γνωστός οικονομολόγος, τονίζοντας ότι όλα αυτά μπορούν να γίνουν μόνο με ένα “λαϊκό κίνημα” που θα επιφέρει μια “μεγάλη κοινωνικοπολιτική αλλαγή” και όχι με τα υπάρχοντα “πολιτικά μορφώματα”.
Ο κ. Καζάκης υποστήριξε πως το πρώτο βήμα που θα πρέπει να κάνουμε, ως χώρα, είναι “να καταγγείλουμε τη σύμβαση ως απεχθή και επαχθή και, με βάση το διεθνές και εθνικό δίκαιο, να διεκδικήσουμε ξανά την εθνική μας κυριαρχία, γιατί χωρίς εθνική κυριαρχία η χώρα θα καταλυθεί. Ούτε το μεροκάματο μπορείς να εξασφαλίσεις, ούτε την περιουσία, ούτε να έχεις τα εχέγγυα ότι θα υπάρχεις αύριο, σε αυτό τον τόπο. Το δεύτερο που πρέπει να κάνουμε είναι να μην αναγνωρίσουμε το δημόσιο χρέος γιατί είναι καταχρηστικό, τοκογλυφικό, γιατί πληρώνουμε πανωτόκια πάνω σε πανωτόκια. Δεν πληρώνουμε για να καλυφθούν πραγματικές ανάγκες της οικονομίας ή της κοινωνίας. Ακόμη και ο Άρειος Πάγος έχει αποφανθεί, με περισσότερες από 40 αποφάσεις, ότι η πληρωμή πανωτοκίων θεωρείται απολύτως καταχρηστική γιατί αυτός που πληρώνει πανωτόκια οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια στη χρεωκοπία, στην πτώχευση κι αυτό θεωρείται τοκογλυφική πρακτική. Κι αυτό που έχει αποφανθεί ο Άρειος Πάγος ισχύει και στο διεθνές δίκαιο. Άρα, έχουμε κάθε δικαίωμα, ως λαός, να πούμε: “Ως εδώ μάγκες. Ότι πήρατε, πήρατε”-γιατί πήραν και κέρδισαν τρελά λεφτά από αυτή την ιστορία- απλά “δεν θα μας ξεζουμίσετε άλλο”...
Τρίτο βήμα: παίρνουμε στα χέρια μας (σ.σ εθνικοποιούμε) τις τράπεζες. Όχι όλες. Την Τράπεζα της Ελλάδας, 5-6 μεγάλες τράπεζες. Γιατί; Πρώτον, η Τράπεζα της Ελλάδας δεν έχει καμία σχέση με την Ελλάδα και δεύτερον είναι ιδιωτική, δεν έχει καθόλου κρατική υπόσταση. Δεν είχε ποτέ, από την ίδρυσή της, το 1928. Είναι ιδιωτική, πολυμετοχική Ανώνυμη Εταιρεία, με καταστατικό που υπερισχύει όλων των νόμων του ελληνικού κράτους!”
Ο κ. Καζάκης απέδωσε το “τεράστιο πρόβλημα που βιώνει η ευρωζώνη” στο “καρτέλ που διοικεί το ευρώ” και στην τερατογένεση των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών”. Για το ευρώ, είπε πως “δεν είναι νόμισμα όπως ξέραμε τη δραχμή ή όπως είναι το δολάριο, που ναι μεν είναι παγκόσμιο νόμισμα, αλλά είναι και εθνικό. Το ευρώ είναι ένα πιστωτικό προϊόν. Δεν είναι νόμισμα. Δεν είναι κανείς υπεύθυνος για την έκδοση του ευρώ. Ψάξτε να δείτε σε ένα χαρτονόμισμα ποιος είναι υπεύθυνος για την έκδοση αυτού του νομίσματος. Κατασκευάστηκε ακριβώς για να έχει τη λειτουργία πιστωτικού εργαλείου για τις τράπεζες”. Θέτοντας το ρητορικό ερώτημα “τι το ήθελαν οι τράπεζες;” απάντησε πως στόχος ήταν “να μαζέψουν τις αποταμιεύσεις και το χρήμα στην οικονομία. Να το συγκεντρώσουν στα ταμεία τους και να το αποδώσουν ξανά στην οικονομία με μορφή δανείων. Γιατί το δάνειο αφήνει κέρδος στις τράπεζες. Και φυσικά, δίνοντας τα δάνεια, τα έβαζαν εγγύηση για να εκδώσουν ομόλογα και εκδίδοντας ομόλογα στην παγκόσμια αγορά και αντλώντας κεφάλαια τα έβαζαν κι αυτά εγγύηση για να παράγουν “παράγωγα”, δηλαδή αξιόγραφα πάνω στα ομόλογα και πάει λέγοντας... Σήμερα, οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν ενεργητικά που υπερβαίνουν κατά 4 φορές το συνολικό ΑΕΠ της ευρωζώνης. Άντε να τα βάλεις με αυτές τις τράπεζες....”
Ο γνωστός οικονομολόγος υποστήριξε πως μόνο ένας τρόπος υπάρχει να “παλέψεις” με τις τράπεζες. “Τις εθνικοποιείς...Όχι για να φορτωθείς τις ζημιές τους αλλά για να διαγράψεις χρέη, να ανακαλύψεις πως κινήθηκε όλη η ιστορία του χρήματος, ποιος χρηματοδοτήθηκε μέσα από αυτό το σύστημα και φυσικά να ανατάξεις το πιστωτικό σύστημα, με τέτοιο τρόπο ώστε να υποστηρίξεις την οικονομία σου, το νοικοκυριό σου, την ανάπτυξή σου. Και φυσικά, όταν κάνεις αυτό το πράγμα, φεύγεις από το ευρώ! Επανέρχεσαι στο εθνικό νόμισμα. Θα υπάρξουν δυσκολίες, μεγάλα προβλήματα αλλά στα ζητήματα της οικονομίας πάντα υπάρχουν λύσεις στρατηγικής αντιμετώπισης. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει καμιά στρατηγική αντιμετώπιση γι' αυτό που ζούμε σήμερα, στα πλαίσια που το ζούμε...”
Η επαναφορά στη δραχμή θα συμβάλλει στην απόκτηση ενός χρηματοδοτικού εργαλείου για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, σε νέα βάση, σε νέες προοπτικές. Αναφορικά με το επιχείρημα που χρησιμοποιείται πως “άμα φύγουμε από το ευρώ θα καταστραφούμε” ο κ. Καζάκης ζήτησε από το ακροατήριο να του πει “μια χώρα που αποσπάστηκε από ενιαίο κράτος, ενιαίο νόμισμα και καταστράφηκε”. Αντίθετα, υποστήριξε πως “η οικονομική ιστορία έχει δείξει ότι οι οικονομικές ενώσεις καταστρέφουν και αφήνουν ερείπια πίσω. Αλλά για να αντιμετωπίσεις την καταστροφή, το πρώτο πράγμα που κάνεις είναι να εξασφαλίσεις δικό σου νόμισμα. Αυτό δείχνει η ιστορία από τον 17ο αιώνα που υπάρχει πολιτική οικονομία μέχρι και σήμερα. Είναι δύσκολο, υπάρχουν ρίσκα, αλλά καλύτερα να δυσκολευτούμε και να πάρουμε ρίσκα παρά να οδηγηθούμε στην ολοκληρωτική καταστροφή, με τα σημερινά δεδομένα”.
Όσο αφορά το “ποιος θα το κάνει αυτό” και “εάν υπάρχει πολιτικό μόρφωμα που μπορεί να το κάνει αυτό το πράγμα”, η άποψή που κατέθεσε είναι πως “δεν υπάρχει” και πως “ο μόνος που μπορεί να το κάνει είναι η συγκρότηση και ανασυγκρότηση ενός, πραγματικά ρωμαλέου παλλαϊκού κινήματος που μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις μιας πολύ μεγάλης κοινωνικοπολιτικής αλλαγής, ώστε να αλλάξει ρότα ο τόπος και να γλιτώσει από την ολοκληρωτική καταστροφή. Σε αυτό το κίνημα που πρέπει να υπάρξει, ο λαός έχει τον πρώτο λόγο. Όχι οι αρχηγοί, οι εγκάθετοι ή οποιοιδήποτε μιλούν αντ' αυτού (σ.σ του λαού). Ο ίδιος ο λαός, το πραγματικό υποκείμενο της ιστορίας. Κι εδώ δε χωράνε διαφορές, ιδεολογικές ή κομματικές”, κατέληξε ο Δημήτρης Καζάκης.
Αλλαγή....ρότας και παλλαϊκό ξεσηκωμό για να “γλιτώσει ο τόπος την ολοκληρωτική καταστροφή” και να απαλλαγεί από το μνημόνιο, πρότεινε ο γνωστός οικονομολόγος- αναλυτής και αρθρογράφος της εφημερίδας “το Ποντίκι”, Δημήτρης Καζάκης, μιλώντας το βράδυ της Τετάρτης (13 Μαρτίου) στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Δ. Π. Θ, στη Νέα Ορεστιάδα, σε εκδήλωση που διοργάνωσε η Β΄ ΕΛΜΕ Έβρου και ο τοπικός σύλλογος Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. “Μνημόνιο: Πράξη σωτηρίας της χώρας ή υπογραφή κατοχής και υποτέλειας;” ήταν το θέμα- ερώτημα της εκδήλωσης, αλλά ως “σωτηρία” ουδείς εκ των ομιλητών, τόσο ο κ. Καζάκης όσο και ο Φάνης Μαλκίδης (λέκτορας του Δ. Π. Θ), το παρουσίασαν...
Καταγγελία της δανειακής σύμβασης, μη αναγνώριση του δημόσιου χρέους και εθνικοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδας και μερικών μεγάλων τραπεζών, είναι τα τρία, “πρώτα” βήματα που πρέπει να γίνουν, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής αντιμετώπισης του προβλήματος, σύμφωνα με όσα ανέφερε ο κ. Καζάκης. Επόμενη και...αναπόφευκτη κίνηση η “έξοδος από το ευρώ και η επιστροφή σε εθνικό νόμισμα”. “Βήματα δύσκολα με αρκετή δόση ρίσκου, αλλά καλύτερα να δυσκολευτούμε και να πάρουμε ρίσκα, παρά να οδηγηθούμε στην ολοκληρωτική καταστροφή, όπως οδηγούμαστε με τα σημερινά δεδομένα”, είπε χαρακτηριστικά ο γνωστός οικονομολόγος, τονίζοντας ότι όλα αυτά μπορούν να γίνουν μόνο με ένα “λαϊκό κίνημα” που θα επιφέρει μια “μεγάλη κοινωνικοπολιτική αλλαγή” και όχι με τα υπάρχοντα “πολιτικά μορφώματα”.
Ο κ. Καζάκης υποστήριξε πως το πρώτο βήμα που θα πρέπει να κάνουμε, ως χώρα, είναι “να καταγγείλουμε τη σύμβαση ως απεχθή και επαχθή και, με βάση το διεθνές και εθνικό δίκαιο, να διεκδικήσουμε ξανά την εθνική μας κυριαρχία, γιατί χωρίς εθνική κυριαρχία η χώρα θα καταλυθεί. Ούτε το μεροκάματο μπορείς να εξασφαλίσεις, ούτε την περιουσία, ούτε να έχεις τα εχέγγυα ότι θα υπάρχεις αύριο, σε αυτό τον τόπο. Το δεύτερο που πρέπει να κάνουμε είναι να μην αναγνωρίσουμε το δημόσιο χρέος γιατί είναι καταχρηστικό, τοκογλυφικό, γιατί πληρώνουμε πανωτόκια πάνω σε πανωτόκια. Δεν πληρώνουμε για να καλυφθούν πραγματικές ανάγκες της οικονομίας ή της κοινωνίας. Ακόμη και ο Άρειος Πάγος έχει αποφανθεί, με περισσότερες από 40 αποφάσεις, ότι η πληρωμή πανωτοκίων θεωρείται απολύτως καταχρηστική γιατί αυτός που πληρώνει πανωτόκια οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια στη χρεωκοπία, στην πτώχευση κι αυτό θεωρείται τοκογλυφική πρακτική. Κι αυτό που έχει αποφανθεί ο Άρειος Πάγος ισχύει και στο διεθνές δίκαιο. Άρα, έχουμε κάθε δικαίωμα, ως λαός, να πούμε: “Ως εδώ μάγκες. Ότι πήρατε, πήρατε”-γιατί πήραν και κέρδισαν τρελά λεφτά από αυτή την ιστορία- απλά “δεν θα μας ξεζουμίσετε άλλο”...
Τρίτο βήμα: παίρνουμε στα χέρια μας (σ.σ εθνικοποιούμε) τις τράπεζες. Όχι όλες. Την Τράπεζα της Ελλάδας, 5-6 μεγάλες τράπεζες. Γιατί; Πρώτον, η Τράπεζα της Ελλάδας δεν έχει καμία σχέση με την Ελλάδα και δεύτερον είναι ιδιωτική, δεν έχει καθόλου κρατική υπόσταση. Δεν είχε ποτέ, από την ίδρυσή της, το 1928. Είναι ιδιωτική, πολυμετοχική Ανώνυμη Εταιρεία, με καταστατικό που υπερισχύει όλων των νόμων του ελληνικού κράτους!”
Ο κ. Καζάκης απέδωσε το “τεράστιο πρόβλημα που βιώνει η ευρωζώνη” στο “καρτέλ που διοικεί το ευρώ” και στην τερατογένεση των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών”. Για το ευρώ, είπε πως “δεν είναι νόμισμα όπως ξέραμε τη δραχμή ή όπως είναι το δολάριο, που ναι μεν είναι παγκόσμιο νόμισμα, αλλά είναι και εθνικό. Το ευρώ είναι ένα πιστωτικό προϊόν. Δεν είναι νόμισμα. Δεν είναι κανείς υπεύθυνος για την έκδοση του ευρώ. Ψάξτε να δείτε σε ένα χαρτονόμισμα ποιος είναι υπεύθυνος για την έκδοση αυτού του νομίσματος. Κατασκευάστηκε ακριβώς για να έχει τη λειτουργία πιστωτικού εργαλείου για τις τράπεζες”. Θέτοντας το ρητορικό ερώτημα “τι το ήθελαν οι τράπεζες;” απάντησε πως στόχος ήταν “να μαζέψουν τις αποταμιεύσεις και το χρήμα στην οικονομία. Να το συγκεντρώσουν στα ταμεία τους και να το αποδώσουν ξανά στην οικονομία με μορφή δανείων. Γιατί το δάνειο αφήνει κέρδος στις τράπεζες. Και φυσικά, δίνοντας τα δάνεια, τα έβαζαν εγγύηση για να εκδώσουν ομόλογα και εκδίδοντας ομόλογα στην παγκόσμια αγορά και αντλώντας κεφάλαια τα έβαζαν κι αυτά εγγύηση για να παράγουν “παράγωγα”, δηλαδή αξιόγραφα πάνω στα ομόλογα και πάει λέγοντας... Σήμερα, οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν ενεργητικά που υπερβαίνουν κατά 4 φορές το συνολικό ΑΕΠ της ευρωζώνης. Άντε να τα βάλεις με αυτές τις τράπεζες....”
Ο γνωστός οικονομολόγος υποστήριξε πως μόνο ένας τρόπος υπάρχει να “παλέψεις” με τις τράπεζες. “Τις εθνικοποιείς...Όχι για να φορτωθείς τις ζημιές τους αλλά για να διαγράψεις χρέη, να ανακαλύψεις πως κινήθηκε όλη η ιστορία του χρήματος, ποιος χρηματοδοτήθηκε μέσα από αυτό το σύστημα και φυσικά να ανατάξεις το πιστωτικό σύστημα, με τέτοιο τρόπο ώστε να υποστηρίξεις την οικονομία σου, το νοικοκυριό σου, την ανάπτυξή σου. Και φυσικά, όταν κάνεις αυτό το πράγμα, φεύγεις από το ευρώ! Επανέρχεσαι στο εθνικό νόμισμα. Θα υπάρξουν δυσκολίες, μεγάλα προβλήματα αλλά στα ζητήματα της οικονομίας πάντα υπάρχουν λύσεις στρατηγικής αντιμετώπισης. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει καμιά στρατηγική αντιμετώπιση γι' αυτό που ζούμε σήμερα, στα πλαίσια που το ζούμε...”
Η επαναφορά στη δραχμή θα συμβάλλει στην απόκτηση ενός χρηματοδοτικού εργαλείου για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, σε νέα βάση, σε νέες προοπτικές. Αναφορικά με το επιχείρημα που χρησιμοποιείται πως “άμα φύγουμε από το ευρώ θα καταστραφούμε” ο κ. Καζάκης ζήτησε από το ακροατήριο να του πει “μια χώρα που αποσπάστηκε από ενιαίο κράτος, ενιαίο νόμισμα και καταστράφηκε”. Αντίθετα, υποστήριξε πως “η οικονομική ιστορία έχει δείξει ότι οι οικονομικές ενώσεις καταστρέφουν και αφήνουν ερείπια πίσω. Αλλά για να αντιμετωπίσεις την καταστροφή, το πρώτο πράγμα που κάνεις είναι να εξασφαλίσεις δικό σου νόμισμα. Αυτό δείχνει η ιστορία από τον 17ο αιώνα που υπάρχει πολιτική οικονομία μέχρι και σήμερα. Είναι δύσκολο, υπάρχουν ρίσκα, αλλά καλύτερα να δυσκολευτούμε και να πάρουμε ρίσκα παρά να οδηγηθούμε στην ολοκληρωτική καταστροφή, με τα σημερινά δεδομένα”.
Όσο αφορά το “ποιος θα το κάνει αυτό” και “εάν υπάρχει πολιτικό μόρφωμα που μπορεί να το κάνει αυτό το πράγμα”, η άποψή που κατέθεσε είναι πως “δεν υπάρχει” και πως “ο μόνος που μπορεί να το κάνει είναι η συγκρότηση και ανασυγκρότηση ενός, πραγματικά ρωμαλέου παλλαϊκού κινήματος που μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις μιας πολύ μεγάλης κοινωνικοπολιτικής αλλαγής, ώστε να αλλάξει ρότα ο τόπος και να γλιτώσει από την ολοκληρωτική καταστροφή. Σε αυτό το κίνημα που πρέπει να υπάρξει, ο λαός έχει τον πρώτο λόγο. Όχι οι αρχηγοί, οι εγκάθετοι ή οποιοιδήποτε μιλούν αντ' αυτού (σ.σ του λαού). Ο ίδιος ο λαός, το πραγματικό υποκείμενο της ιστορίας. Κι εδώ δε χωράνε διαφορές, ιδεολογικές ή κομματικές”, κατέληξε ο Δημήτρης Καζάκης.
Δευτέρα 19 Σεπτεμβρίου 2011
Το δικαίωμα αντίστασης κατά το Σύνταγμα ως έσχατο όριο των συνταγματικών συνεπειών της κρίσης χρέους
Γρηγόρης Αυδίκος
Δικηγόρος, LLM,
Υπ. Δ.Ν.
Α. Εισαγωγή
Τον 19ο αιώνα ο Ν. Ι. Σαρίπολος έγραφε στην Πραγματεία Συνταγματικού Δικαίου «Όχι, μυριάκις, όχι! Η κυριαρχία του έθνους ουδ’ εκλείπει…ουδ’ Επιμενίδειον κοιμάται ύπνο υπό τα φύλλα του συνταγματικού χάρτου, αλλά τουναντίον παρίσταται αείποτε και γρηγορεί επιβλέπουσα τας αρχάς… φρουρούσα το έργον της, έτοιμη να ανακαλέσει τα παρεκλίοντα εις την ην αφήκαν τάξιν….νομίζομεν δε ότι και την άγρυπνον ταύτην του έθνους φρουρά προκαλεί το 107 του ημέτερου συντάγματος άρθρο, διότι άλλως ουδεμίαν καθ’ημάς ήθελον έχει έννοια αι λέξεις αυτού «η τήρησις του συντάγματος αφιερούται εις τον πατριωτισμό των Ελλήνων.» Σήμερα[1] το άρθρο 120 παρ. 4 περιέχει αυτήν την εγγύηση τήρησης του συντάγματος για την οποία μιλούσε ο Σαρίπολος προβλέποντας ότι «η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον Πατριωτισμό των Ελλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με την βία.»
Στόχος της μελέτης αυτής είναι να ερευνήσει αν και κατά πόσο το δικαίωμα αντίστασης, κατά το Σύνταγμα, αποτελεί έσχατο και αποτελεσματικό όριο στις συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους, όταν πλέον οι υπόλοιπες προληπτικές και κατασταλτικές εγγυήσεις εφαρμογής του Συντάγματος δεν επαρκούν για την διατήρηση της συνταγματικής νομιμότητας και της κυριαρχίας.
Β. Μικρά προλεγόμενα για το δικαίωμα αντίστασης
1.Η ιστορική εξέλιξη του δικαιώματος αντίστασης στην Ελληνική Συνταγματική ιστορία
Είναι κοινός τόπος η καταγωγή και η γέννηση της αντίστασης στην πόλη-κράτος, στην οποία το φαινόμενο της τυραννίας αποτέλεσε τον πολιτειακό λόγο γένεσης της αντίστασης[2]. Ωστόσο, στην σύγχρονη εποχή το δικαίωμα αντίστασης ως ρητό δικαίωμα με την μορφή που περιγράφεται σήμερα στο άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος δεν υπήρχε στα παλαιότερα Ελληνικά Συντάγματα. Βέβαια, ήδη από τα συντάγματα της επαναστατικής περιόδου υπήρχε ρήτρα για την τήρηση του Συντάγματος. Η ρήτρα αυτή[3] δεν υπάρχει στο Πολίτευμα της Επιδαύρου το 1822. Εμφανίζεται για πρώτη φορά στο ψήφισμα της Δεύτερης Εθνοσυνέλευσης στο Άστρος το 1823[4], το οποίο επαναλαμβάνεται αυτούσιο στο ψήφισμα της Τρίτης Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας το 1827, το οποίο διακήρυξε ότι «Το αυτό Πολίτευμα, υπό το όνομα «Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος αναγνωριζόμενον ως εφεξής αφιερούται εις την πίστην της Βουλής, του Κυβερνήτου και του Δικαστικού, δια να διατηρείται με ακρίβεια. Αφιερούται εις τον πατριωτισμό παντός Έλληνος, δια να ενεργήται καθ’ όλην την έκτασιν.» Στη συνέχεια η ίδια ρήτρα συμπυκνώθηκε σε μία φράση στο Σύνταγμα του 1844 το οποίο στο τελευταίο του άρθρο (αρ. 107) όρισε ότι «η τήρησις του Συντάγματος αφιερούται εις τον Πατριωτισμό των Ελλήνων». Από το Σύνταγμα του 1844 και την διατύπωση αυτή η ρήτρα επαναλαμβάνεται πανομοιότυπα σε όλα τα ελληνικά συντάγματα μέχρι και το Σύνταγμα του 1952, στο οποίο συμπεριλήφθη στο άρθρο 114, που αποτέλεσε σύνθημα των διαδηλωτών και συμβόλιζε τις πολιτικές και κοινωνικές διεκδικήσεις της εποχής. Με το Σύνταγμα του 1975 η ρήτρα αυτή αλλάζει για πρώτη φορά από το Σύνταγμα του 1844 και τα επαναστατικά συντάγματα. Η ρήτρα εντάσσεται[5] στο άρθρο 120 παρ. 4, αντικαθίσταται η λέξη «αφιερούται» με την λέξη «επαφίεται» και προστίθεται η δεύτερη φράση η οποία ορίζει ότι « (οι Έλληνες), δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία
2.Η εμφάνιση του δικαιώματος αντίστασης σε έννομες τάξεις άλλων χωρών
Το δικαίωμα αντίστασης σε έννομες τάξεις άλλων χωρών εμφανίζεται σε πρώιμο στάδιο ήδη από πολύ νωρίς με την Magna Carta to 1215[6]. Η έννοια του δικαιώματος αντίστασης διατρέχει όλο τον ύστερο Μεσαίωνα με αφορμή το φυσικό δίκαιο και διαπλάθεται ως μια πράξη θεμιτή απέναντι στην δεσποτική εξουσία[7], ακολούθως διαλέγεται με τις θεωρίες του Hobbes, του Locke και του Rousseau περί κοινωνικού συμβολαίου[8] έως και την Γαλλική επανάσταση. Οι πιο γνωστές εμφανίσεις του δικαιώματος αντίστασης αυτή την περίοδο είναι στις Διακηρύξεις της Αμερικάνικης και της Γαλλικής Επανάστασης[9]. Στην Γαλλία το δικαίωμα αυτό, ως αντίσταση στην καταπίεση, καθορίζεται από την Διακήρυξη των δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη του 1789, στο άρθρο 2, το οποίο αποτελεί και σήμερα ισχύον δίκαιο με βάση το προοίμιο του Συντάγματος του 1958, ως φυσικό και απαράγραπτο δικαίωμα, και έχει ως εξής: «Ο σκοπός κάθε κοινωνίας είναι η διατήρηση των φυσικών και απαράγραπτων δικαιωμάτων του ανθρώπου. Τα δικαιώματα αυτά είναι η ελευθερία, η ιδιοκτησία, η ασφάλεια και η αντίσταση στην καταπίεση.» Στο προοίμιο της Αμερικάνικης Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας του 1776 γίνεται λόγος δύο φορές για το δικαίωμα αντίστασης προβλέποντας ότι «…Όταν οποιοδήποτε πολίτευμα αποβεί καταστρεπτικό για τους σκοπούς του κράτους, ο λαός δικαιούται να το μεταβάλει ή να το καταλύσει και να εγκαθιδρύσει νέο πολίτευμα…και όταν μια σειρά από καταχρήσεις.…τείνει να θέσει το λαό κάτω από απόλυτο δεσποτισμό, είναι δικαίωμα του και καθήκον του να ανατρέψει την κυβέρνηση και να εγκαταστήσει νέους φύλακες...» .
Εκτός από τις περιπτώσεις των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Αγγλίας, το δικαίωμα αντίστασης εμφανίζεται σε διάφορα συντάγματα\κυρίως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο Σύνταγμα της Γερμανίας (Βασικός Νόμος). Στο άρθρο 20 παρ. 4 του Γερμανικού Συντάγματος, το οποίο είναι το πλέον συγγενές με την ρήτρα αντίστασης του Ελληνικού Συντάγματος, προβλέπεται ότι «Όλοι οι Γερμανοί έχουν δικαίωμα αντίστασης εναντίον οποιοιδήποτε επιχειρεί τον παραμερισμό της τάξης αυτής, εφόσον οποιοδήποτε άλλο μέσο είναι απρόσφορο». Αλλά νύξη γίνεται και στην Οικουμενική διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (1948) των Ηνωμένων Εθνών[10]. Στο Σύνταγμα της Πορτογαλίας τέλος του 1976, άρθρο 21 προβλέπεται ότι «οι Πορτογάλοι θα πρέπει να απολαμβάνουν..το δικαίωμα στην αντίσταση απέναντι σε κάθε αρχή, η οποία μπορεί να προσβάλει ατομικά τους δικαιώματα».
3.Η νομολογιακή αντιμετώπιση
Το δικαίωμα αντίστασης ως δικαίωμα με οριακό χαρακτήρα δεν συναντάται συχνά στην νομολογιακή πρακτική και γι΄ αυτό δεν έχει αντιμετωπιστεί συστηματικά από την νομολογία. Ακόμα και οι λίγες αποφάσεις που ασχολήθηκαν με το άρθρο 120 παρ.4 δεν διευκρίνισαν σε τι ακριβώς συνίσταται η κατάλυση του Συντάγματος[11]. Μια σειρά αποφάσεων[12] αμέσως μετά την μεταπολίτευση θεώρησαν παράνομο τον σκοπό ίδρυσης φιλοβασιλικών σωματείων και στην αιτιολογία τους συμπεριέλαβαν και το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος κατά τρόπο που να μην ορίζει το περιεχόμενο του δικαιώματος. Παράδειγμα κατάλυσης του Συντάγματος αναφέρει ο Μάνεσης την παράλειψη διάλυσης της Βουλής που αναπλήρωνε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και την παραβίαση της μυστικότητας της ψηφοφορίας στην εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας του 1985 υπό την έννοια της κατάργησης του εκλογικού σώματος ως οργάνου εξουσίας[13].Στην σύγχρονη εποχή η τάση αυτή δεν έχει αλλάξει[14].
Γ. Προϋποθέσεις άσκησης του δικαιώματος αντίστασης και συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους
Από το γράμμα της διάταξης του άρθρου 120 παρ. 4 προκύπτει ότι βασικές προϋποθέσεις άσκησης του δικαιώματος αντίστασης είναι α) η κατάλυση του συντάγματος, β) η δια της βίας κατάλυση, γ) η αντίσταση σε όποιον επιχειρεί να καταλύσει το Σύνταγμα. Ακόμη στοιχεία που πρέπει να εξεταστούν σε σχέση με αυτό είναι η έννοια του πατριωτισμού, ο φορέας του δικαιώματος και τα μέσα της αντίστασης.
1.1 Η κατάλυση του συντάγματος
1.1.1 Η θεωρία
Προϋπόθεση λοιπόν του δικαιώματος αντίστασης είναι όχι η απλή παράβαση αλλά η κατάλυση του Συντάγματος. Τι σημαίνει όμως κατάλυση του Συντάγματος; Με βάση την μέχρι τώρα νομική θεωρία, κατάλυση του Συντάγματος έχουμε όταν επέλθει η άμεση ή έμμεση κατάλυση του πολιτεύματος που εκδηλώνεται με την προσβολή της μορφής του ή μιας από τις οργανωτικές του βάσεις[15], η κατάλυση σε αυτή την περίπτωση συνίσταται τόσο στην παραβίαση των διατάξεων αυτών όσο και στην αδυναμία επιβολής των κυρώσεων του συντάγματος, δηλαδή των προληπτικών και κατασταλτικών εγγυήσεων εφαρμογής του. Το δικαίωμα αντίστασης δεν ενεργοποιείται, κατά συνέπεια, όταν παραβιάζονται διατάξεις του Συντάγματος που δεν σχετίζονται με το πολίτευμα και τις οργανωτικές του βάσεις. Ως αποτέλεσμα, το δικαίωμα αντίστασης δεν μπορεί να αποτελέσει νομιμοποιητικό έρεισμα στην αντίδραση κατά απλώς αντισυνταγματικού νόμου[16], ούτε δικαιολογεί αντίσταση σε απλώς αντισυνταγματική επιταγή, μη αναγόμενη σε κατάλυση του Συντάγματος, καθώς σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν ακόμα διαθέσιμες οι εγγυήσεις τήρησης του Συντάγματος για την αποκατάσταση της συνταγματικής νομιμότητας. Η άποψη αυτή ταυτίζεται και με την προσέγγιση των γερμανών συνταγματολόγων που θεωρούν, στην περίπτωση της αντίστοιχης γερμανικής διάταξης, ως «παραμερισμό της συνταγματικής τάξης» τη βαρεία ή σοβαρή προσβολή της μορφής και των οργανωτικών βάσεων του πολιτεύματος και όχι μια οποιαδήποτε παραβίαση του Συντάγματος[17].
Αυτό συμβαίνει γιατί ο όρος σύνταγμα στο άρθρο 120 παρ. 4 (όπως και στο άρθρο 87 παρ. 2 Συντ) αναφέρεται στο «ουσιαστικό» σύνταγμα, το οποίο ταυτίζεται με το πολίτευμα και το οποίο είναι το σύνολο των κανόνων δικαίου που αναφέρονται στον σχηματισμό, στην οργάνωση και την άσκηση της κρατικής εξουσίας[18]. Στο σύνταγμα όμως, πέρα από το πολίτευμα, υπάρχουν και άλλες διατάξεις που δεν αναφέρονται σε αυτό και αποτελούν μέρος του λεγόμενου «τυπικού» Συντάγματος. Το Σύνταγμα προβλέπει τις προληπτικές και κατασταλτικές εγγυήσεις εφαρμογής του τόσο για το τυπικό όσο και για το ουσιαστικό σύνταγμα. Όταν παραβιάζεται μια διάταξη του οι εγγυήσεις εφαρμογής του αναλαμβάνουν να επαναφέρουν την συνταγματική νομιμότητα. Έτσι μια απλή παράβαση του Συντάγματος (πχ η παραβίαση ενός ατομικού δικαιώματος από την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία) δεν συνιστά κατάλυση του Συντάγματος, εφόσον υπάρχουν οι κατασταλτικές εγγυήσεις εφαρμογής του συντάγματος. Τι συμβαίνει όμως όταν ούτε αυτές είναι σε θέση να επαναφέρουν την συνταγματική νομιμότητα; Υπάρχει κατάλυση του συντάγματος; Η απάντηση σε αυτό το σημείο δεν είναι εύκολη. Η νομολογία στις λίγες αποφάσεις δεν έχει ξεκαθαρίσει την έννοια της κατάλυσης και η θεωρία φαίνεται κατ’ αρχήν να απορρίπτει μια τέτοια προοπτική.
1.2.Η κρίση χρέους και οι Συνταγματικές της συνέπειες
Έχοντας διερευνήσει το γενικό πλαίσιο για το ζήτημα της κατάλυσης του συντάγματος, θα πρέπει να εξεταστούν πλέον οι συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους ώστε να διακριβωθεί αν ενδέχεται να πληρούν ένα τέτοιο χαρακτηρισμό.
1.2.1 Η κύρωση των «μνημονίων»[19]
Στη θεωρία επικρατεί μια συζήτηση για το θέμα της κύρωσης των κειμένων που σχετίζονται με το μνημόνιο και τις συμφωνίες δανεισμού. Αφενός μεν υπάρχει το ζήτημα της μη κύρωσης από την Βουλή των συμφωνιών δανεισμού[20], της ιδιότυπης συμφωνίας με το ΔΝΤ και του τρισυπόστατου μνημονίου. Αφετέρου μέχρι σήμερα στην Βουλή των Ελλήνων είναι κατατεθειμένο σχέδιο νόμου από τις 03/06/2010, χωρίς αυτό να έχει ψηφισθεί από την Βουλή, το οποίο περιλαμβάνει την από 08/05/2010 δανειακή σύμβαση μεταξύ Ελλάδας και κρατών μελών της Ευρωζώνης, το τρισυπόστατο μνημόνιο συνεννόησης της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για λογαριασμό των κρατών μελών της Ευρωζώνης, την συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και ΔΝΤ, με την οποία το τελευταίο εγκρίνει τον διακανονισμό χρηματοδότησης . Το άρθρο 36 παρ. 2 του Συντάγματος όμως ορίζει ότι «οι συνθήκες για εμπόριο, φορολογία, οικονομική συνεργασία και συμμετοχή σε διεθνείς οργανισμούς ή ενώσεις και όσες άλλες περιέχουν παραχωρήσεις για τις οποίες, σύμφωνα με άλλες διατάξεις του Συντάγματος, τίποτα δεν μπορεί να οριστεί χωρίς νόμο ή οι οποίες επιβαρύνουν ατομικά του Έλληνες, δεν ισχύουν χωρίς τυπικό νόμο που τις επικυρώνει» ενώ στο άρθρο 28 παρ. 1 ορίζεται ότι οι διεθνείς συμβάσεις αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του ελληνικού δικαίου από την επικύρωση τους με νόμο. Μέχρι σήμερα η δανειακή σύμβαση και τα άλλα ως άνω κείμενα που έχουν συναφθεί δεν έχουν κυρωθεί με νόμο ενώ απαιτείται μια τέτοια ενέργεια για την ολοκλήρωση και δεσμευτικότητα τους[21].
1.2.2.Το ζήτημα της πλειοψηφίας για την κύρωση και η υφέρπουσα κανονιστική ισχύς του πλέγματος του μνημονίου
Στο ζήτημα της πλειοψηφίας που απαιτείται για κύρωση η νομική θεωρία εκφράζεται αντιθετικά. Το άρθρο 28 παρ. 2 του Συντάγματος ορίζει ότι «μπορούν να αναγνωριστούν με συνθήκη ή συμφωνία σε όργανα διεθνών οργανισμών αρμοδιότητες που προβλέπονται από το Σύνταγμα…απαιτείται πλειοψηφία των τριών πέμπτων του όλου αριθμού των βουλευτών». Στην εισήγηση της Ε. Σαρπ για την αίτηση ακύρωσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας υποστηρίχθηκε ότι το ΣτΕ θα είχε τελικώς την δυνατότητα να προβεί σε ένα τέτοιο έλεγχο τυπικής αντισυνταγματικότητας του νόμου και όχι ουσιαστικής αντισυνταγματικότητας του, αλλά απέρριψε ως αβάσιμο τον ως άνω ισχυρισμό με την αιτιολογία ότι το Μνημόνιο δεν αποτελεί διεθνή σύμβαση και δεν αποτελεί δεσμευτικό συμβατικό κείμενο[22]. Πάντως υπάρχουν εκείνοι που υποστηρίζουν[23] ότι είτε άμεσα μέσω των ως άνω συμφωνιών είτε έμμεσα σύμφωνα με την ουσία και το πνεύμα του Συντάγματος, το πλέγμα των συμφωνιών αυτών παραχωρούν αρμοδιότητες που προβλέπονται από το Σύνταγμα σε τρίτους και θα πρέπει υπό την έννοια αυτή η κύρωση του να γίνει με πλειοψηφία 3/5[24]. Περαιτέρω και ανεξάρτητα από το θέμα της πλειοψηφίας της κύρωσης, η θεώρηση του πλέγματος του Μνημονίου ως μη έχοντος κανονιστική εμβέλεια το θέτει στο απυρόβλητο, καθώς δεν μπορεί να ελεγχθεί από άποψη συνταγματικής νομιμότητας. Μια τέτοια όμως επιλογή, η οποία παραβλέπει την αδιαμφισβήτηση υφέρπουσα κανονιστική ισχύ του «μνημονίου»[25], δεν οδηγεί σε επιεική αποτελέσματα. Η κυβέρνηση υπό την παρούσα κατάσταση δεν έχει διακριτική ευχέρεια σε σχέση με τις κατευθύνσεις του μνημονίου, γεγονός που καταδεικνύει την κανονιστική του εμβέλεια. Το μνημόνιο άλλωστε εισάγει μια νέα συνταγματική κατάσταση, είναι ένα εκτεταμένο πρόγραμμα εσωτερικών πολιτικών, ασφυκτικής πίεσης, το οποίο η κυβέρνηση δεν μπορεί παρά να ακολουθήσει[26].
1.2.3.Αντισυνταγματική η πρόβλεψη για απλή ενημέρωση της Βουλής για τις συμφωνίες με το ΔΝΤ και την ΕΚΤ
Επίσης για αντισυνταγματικότητα έχει γίνει λόγος και σε σχέση με το άρθρο 4 του ν. 3845/2010, με το οποίο εξουσιοδοτήθηκε ο Υπουργός Οικονομικών να υπογράφει μνημόνια, συμβάσεις και συμφωνίες, οι οποίες θα εισάγονται στην συνέχεια στην Βουλή για κύρωση. Πέντε ημέρες μετά την δημοσίευση του ο νόμος τροποποιήθηκε με την παρ. 9 του ν. 3847/2010 ορίζοντας ότι τα ανωτέρω μνημόνια θα εισάγονταν στην Βουλή όχι για κύρωση αλλά για συζήτηση και ενημέρωση, ως εάν να πρόκειται η Βουλή για «λέσχη συζητήσεων»[27]. Έτσι πέρα από την τυπική μη δεσμευτικότητα της δανειακής σύμβασης υπάρχει και η αντισυνταγματικότητα της παρ. 9 του ν. 3847/2010, η οποία αντιβαίνει ευθέως στο άρθρο 36 παρ. 1,2 του Συντάγματος[28].
1.2.4.Αντισυνταγματικότητα ιδιότυπου νόμου πλαισίου του ν. 3845/2010[29]
Στο νόμο 3845/2010 στο άρθρο 2 παρ. 1α ορίζεται ότι «με προεδρικά διατάγματα που εκδίδονται ύστερα από πρόταση του Υπουργού Οικονομικών και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, λαμβάνονται όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής, με τη συμπλήρωση, την κατάργηση ή την τροποποίηση των διατάξεων, για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος του προηγούμενου άρθρου». Σύμφωνα όμως με την παρ. 4 του άρθρου 43 του Συντάγματος «μπορεί να παρέχεται εξουσιοδότηση έκδοσης κανονιστικών διαταγμάτων για την ρύθμιση των θεμάτων που καθορίζονται σε αυτούς σε γενικό πλαίσιο». Τα μνημόνια όμως που περιλαμβάνονται στον ν. 3845/2010 δεν αποτελούν συνθήκες, δεν εμπεριέχουν κανόνες δικαίου κα υπό αυτή την έννοια δεν καθορίζεται καθόλου το γενικό πλαίσιο μέσα στο οποίο παρέχεται η εξουσιοδότηση για την έκδοση κανονιστικών διαταγμάτων, που οδηγεί σε αντισυνταγματικότητα της ρύθμισης.
1.2.5. Παραβίαση ατομικών και κοινωνικών συνταγματικών δικαιωμάτων
Η κρίση χρέους και οι εκφάνσεις της, είτε αυτή είναι η υπογραφή του μνημονίου και των δανειακών συμβάσεων, είτε είναι η διεθνής πολιτική και οικονομική πίεση ώστε να νομοθετηθούν συγκεκριμένες ρυθμίσεις αμφίβολης συνταγματικότητας, είτε είναι η ίδια η νομοθέτηση τους από την κυβέρνηση, επιφέρουν μια μακρά σειρά συνεπειών στα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα όπως αυτά κατοχυρώνονται στο Σύνταγμα. Ενδεικτικά αξίζει να αναφέρουμε:
α) Την παραβίαση του άρθρου 22 παρ. 1 και 2, τα οποία κατοχυρώνουν το δικαίωμα στην εργασία, το οποίο λειτουργεί όχι μόνο ως κατευθυντήρια διάταξη αλλά και ως γνήσιο υποκειμενικό δικαίωμα που κατοχυρώνει δίκαιες, ασφαλείς και υγιεινές συνθήκες εργασίας[30]. Οι ρυθμίσεις που προβλέπουν δυνατότητα απόκλισης από τις κλαδικές ΣΣΕ είναι κατά την έννοια αυτή αντισυνταγματικές[31].
β)Οι μειώσεις αποδοχών αποτελούν περιορισμό της συλλογικής αυτονομίας όπως αυτή κατοχυρώνεται στο άρθρο 22 παρ. 2 του Συντάγματος. Επιπλέον, δύσκολα μπορεί να δικαιολογηθεί με αναφορά σε λόγους δημοσίου συμφέροντος, - όπως άλλωστε η νομολογία έχει απαιτήσει σε ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν[32]- , η νομοθέτηση εργασιακών ρυθμίσεων άσχετων στην λογική της εξοικονόμησης πόρων, αλλά με σαφή κατεύθυνση την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων ώστε οι εργασιακές σχέσεις να ικανοποιούν πλέον όχι το δημοσιονομικό συμφέρον αλλά ένα συγκεκριμένο, εγκεκριμένο από τις διεθνείς αγορές μοντέλο, οικονομικής υποτίμησης ώστε η ελληνική αγορά να καταστεί εκ νέου ελκυστική για επενδύσεις ξένων κεφαλαίων. Σε αυτή την περίπτωση η στενή σύνδεση του δημόσιου συμφέροντος με το ταμειακό συμφέρον του δημοσίου δεν μπορεί να νομιμοποιήσει τις όποιες αλλαγές.
γ) Η μείωση των συντάξεων[33] και ο τρόπος καταβολής τους δεν μπορεί να υπολείπεται ενός ελάχιστου ορίου προστασίας που επιτρέπει στον ασφαλισμένο αξιοπρεπή διαβίωση και κατά το μέτρο που το παραβιάζουν οι όποιες ρυθμίσεις που αφορούν μειώσεις των συντάξεων ή οι αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού είναι αντισυνταγματικές. Αν και, στο παρελθόν έχει κριθεί τόσο από το ΕΔΔΑ όσο και από την ελληνική νομολογία ότι υπάρχει η ευχέρεια στο δημόσιο να μειώνει τις συντάξεις και να αλλάζει τον τρόπο υπολογισμού τους ωστόσο η ανάγνωση της προστασίας του δικαιώματος στην κοινωνική ασφάλισης δεν είναι η μόνη δυνατή. Υπάρχουν συνταγματικά δικαστήρια[34] που έχουν κρίνει ανάλογες ρυθμίσεις αντισυνταγματικές και με βάση αυτό θεωρώ ότι η μείωση των συντάξεων όπως έχει λάβει χώρα στην Ελλάδα κάλλιστα θα μπορούσε να ελεγχθεί για την συνταγματικότητα της από δικαστές που θα αφεθούν να ασκήσουν τα καθήκοντα τους χωρίς να υφίστανται πιέσεις.
δ) Η παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας[35] (αρ. 25 παρ.1 του Συντάγματος) καθώς και της αρχής του κράτους δικαίου (άρθρο 25 παρ.1 του Συντάγματος) μπορεί να εντοπιστεί σε πολλές από τις νομοθετικές ρυθμίσεις της κυβέρνησης, ιδίως στις περικοπές των μισθών και συντάξεων, και στην επαχθή φορολογία. Τα δημοσιονομικά βάρη κατανέμονται με προφανή άδικο τρόπο. Με βάση το άρθρο 4 του συντάγματος καθιερώνεται η αρχή της ισότητας στα δημόσια βάρη, γεγονός που καθιστά την τόσο κοινωνικά άδικη φορολόγηση αλλά και συνολικότερη αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης αντισυνταγματική. Στο επίπεδο του κράτους δικαίου η δικαιολογημένη εμπιστοσύνη του ιδιώτη, όπως αυτή έχει καθιερωθεί από το ΔΕΕ και έχει γίνει δεκτή από το ΣτΕ ως συνταγματική αρχή που εφαρμόζεται πρωτίστως στο οικονομικό πεδίο[36] παραβιάζεται. Σειρά ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων είτε προσβάλλονται είτε υποβαθμίζονται.
1.2.6. Η Εθνική και Λαϊκή Κυριαρχία αντιμέτωπη με το πλέγμα των ρυθμίσεων του «μνημονίου» - Η παραίτηση από την ασυλία
Στο άρθρο 14 παρ. 5 της δανειακής σύμβασης, η οποία ως ανωτέρω δεν έχει ακόμη κυρωθεί από την Βουλή, προβλέπεται όρος παραίτησης της Ελλάδας από τις ασυλίες της εθνικής της κυριαρχίας. Σύμφωνα με αυτό το άρθρο αυτό «ο Δανειολήπτης παραιτείται αμετάκλητα και άνευ όρων από κάθε ασυλία που έχει ή πρόκειται να αποκτήσει όσον αφορά τον ίδιο ή τα περιουσιακά του στοιχεία από νομικές διαδικασίες σε σχέση με την παρούσα Σύμβαση, περιλαμβανομένων, χωρίς περιορισμούς της ασυλίας, όσων αφορά την άσκηση αγωγής, δικαστική απόφαση ή άλλη διαταγή και όσον αφορά την εκτέλεση και επιβολή κατά των περιουσιακών στοιχείων του στο βαθμό που δεν το απαγορεύει δεσμευτικό δίκαιο». Η παροχή δε των δόσεων εξαρτάται από την υποβολή στους δανειστές γνωμοδοτήσεων στις οποίες ο δανειστής δηλώνει ότι «ούτε ο δανειζόμενος ούτε οποιαδήποτε περιουσία του έχουν ασυλία λόγω κυριαρχίας». Αν κυρωθεί η σύμβαση τότε αυτή θα υπερισχύσει δυνάμει του άρθρου 28 παρ. 1 του Συντάγματος του ν. 3068/2002 που ορίζει ότι εκτέλεση κατά του δημοσίου γίνεται μόνο στην ιδιωτική του περιουσία. Το κράτος όμως για να διασφαλίσει τις λειτουργίες του και ο λαός για να διατηρήσει την κυριαρχία του διαθέτει δημόσια ακατάσχετη περιουσία του (πχ στρατός, δημόσια κτήρια κ.α.), τα οποία είναι απαραίτητα για την ικανοποίηση των λειτουργιών του[37]. Στο μέτρο όμως και στο βαθμό που η ως άνω σύμβαση επεκτείνεται και στην δημόσια περιουσία του δημοσίου είναι αντισυνταγματική και αντιστρατεύεται την κυριαρχία του λαού. Άλλωστε όπως υπάρχει ένας πυρήνας αρμοδιοτήτων που δεν εκχωρείται σε ιδιώτες καθώς αυτές συνιστούν έκφανση της δημόσιας εξουσίας του κράτους και της κυριαρχίας, έτσι δεν επιτρέπεται το κράτος να επιτρέψει εκτέλεση στην ακατάσχετη δημόσια περιουσία του[38].
Ο όρος αυτός επίσης[39] παραβιάζει θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου σε όλα τα επίπεδα, τόσο του διεθνούς όσο και του ευρωπαϊκού αλλά και του εθνικού δικαίου. Ο όρος μέσα από την απειλή της εθνικής κυριαρχίας προσβάλλει την δημοκρατική αρχή και τα πολιτικά και συνταγματικά δικαιώματα των Ελλήνων. Είναι αντίθετος σε οποιαδήποτε λογική αναλογικότητας, και επιπλέον είναι ανυπόστατος ως αντίθετος στις αρχές του διεθνούς δικαίου που αποτελούν για την συμβατική ελευθερία jus cogens.
1.2.7.Η καταστρατήγηση της δημοκρατικής αρχής[40]
Στο άρθρο 1 του Συντάγματος ορίζεται ως πολίτευμα η κοινοβουλευτική δημοκρατία και ότι θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία καθώς, και ότι όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα. Οι διατάξεις αυτές είναι η βάση για την δημοκρατική αρχή, η οποία αν και δεν προσδιορίζεται με ακρίβεια σε αυτές τις διατάξεις, ωστόσο διαμορφώνεται σε ένα κανονιστικό πλαίσιο με βάση και τα υπόλοιπα άρθρα του Συντάγματος που προσδιορίζουν το περιεχόμενο της[41], το οποίο εμφυσεί το πνεύμα της δημοκρατικής αρχής στο γράμμα του Συντάγματος.
Συνταγματική Συνέπεια αποτελεί και ο ισχυρισμός περί αποδυνάμωσης αν όχι καταστρατήγησης της δημοκρατικής αρχής[42]. Η δημοκρατική αρχή έχει αποδυναμωθεί τουλάχιστο στο πνεύμα της κατά την περίοδο της κρίσης χρέους, με αιτία την προφανή κρίση νομιμοποίησης, την «φιλική εναλλαγή» των κομμάτων εξουσίας και το γεγονός ότι αποφάσεις της κυβέρνησης δεν προσδιορίζονται ούτε με βάση το αποτέλεσμα των εκλογών, ούτε με βάση το προεκλογικό πρόγραμμα. Η ουσία άλλωστε του προβλήματος του σημερινού πολιτεύματος συνίσταται στο γεγονός ότι η έννοια της λαϊκής κυριαρχίας αποτελεί πλάσμα[43]. Όπως άλλωστε έγραφε και ο Σβώλος στο Νέο Σύνταγμα , η λαϊκή κυριαρχία αποτελεί «έναν των μύθων του νεωτέρου δημοσίου βίου, απλάς προλήψεις», «πλάσματα χωρίς περιεχόμενον». Υπό αυτή την έννοια, η δημοκρατία μετατρέπεται σε κατ΄ επίφαση θεσμό ad hoc νομιμοποίησης της κυβερνητικής πολιτικής μέσω των εκλογών, των οποίων ακόμα και αυτών το πολιτικό και προγραμματικό αποτέλεσμα παραμερίζεται. Η λαϊκή κυριαρχία κάμπτεται εν όψει των δημοσιονομικών αναγκών όχι επειδή υπάρχει δημοσιονομική λιτότητα αλλά λόγω του αυθαίρετου, ανομιμοποίητου και ξεκάθαρα αντίθετου με την λαϊκή βούληση χαρακτήρα, μέσο , τρόπο, ένταση και κοινωνική δικαιοσύνη αυτής της δημοσιονομικής λιτότητας.
1.2.8 Η όξυνση του επικαθορισμού του Ελληνικού Συντάγματος
Ήδη πριν το πλέγμα του «μνημονίου» παρουσιαστεί στην συνταγματική μας πραγματικότητα το Ελληνική Σύνταγμα και ιδίως το οικονομικό επικαθορίζονταν από τους Συνταγματικούς σκοπούς της Ε.Ε. Οι υποχρεώσεις πού έχει άλλωστε αναλάβει η Ελλάδα και στον οικονομικό τομέα είναι πολλές με βάση τα συμβατικά κείμενα της Ε.Ε. Οι ρυθμίσεις άλλωστε της ΣΛΕΕ σχετικά με την ΟΝΕ δικαίως χαρακτηρίζονται ως μέρος του «οικονομικού» Συντάγματος της Ελλάδας[44]. Το «μνημόνιο» όμως προβάλλει και τονίζει πλέον με οξύτητα αυτόν τον επικαθορισμό του Ελληνικού Συντάγματος[45]. Δίκαια έχει παρομοιαστεί το πλέγμα του μνημονίου με «παρασύνταγμα», με το οποίο επιχειρείται η αναπροσαρμογή του ελληνικού οικονομικού συντάγματος σε μια άλλη κατεύθυνση[46]. Η ενσωμάτωση στις αποφάσεις 2010/320/ΕΕ και 210/486/ΕΕ του Συμβουλίου του πλέγματος του «μνημονίου» εμφανίζει την συμμόρφωση στις ως άνω επιταγές ως συμμόρφωση στο Ευρωπαϊκό δίκαιο. Ο επικαθορισμός είναι το τίμημα που δέχεται κανείς για την συμμετοχή του σε αυτή την ένωση. Εχει όμως όρια αυτός ο επικαθορισμός;
Τα όρια του συγκεκριμένου επικαθορισμού μπορούν να αναζητηθούν νομικά στην αρχή του Ευρωπαϊκού δικαίου της δοτής αρμοδιότητας[47] και περισσότερο πολιτικά παρά νομικά στις αρχές της αναγκαιότητας, της αναλογικότητας, της κυριαρχίας και της αλληλεγγύης μεταξύ των Κρατών μελών. Η υιοθέτηση από το Συμβούλιο των ως άνω αποφάσεων αντίκεται στην αρχή της δοτής αρμοδιότητας, όπως αυτή καθορίζεται στα αρ. 4 και 5 της ΣΕΕ και στα άρθρα 2-6 της ΣΛΕΕ, καθότι η άσκηση εισοδηματικής, κοινωνικής, φορολογικής και ασφαλιστικής πολιτικής ανήκει στο πλαίσιο της αποκλειστικής αρμοδιότητας των Κρατών μελών.
Επιπλέον, ο επικαθορισμός θα πρέπει να λαμβάνει χώρα με φειδώ. Σε αυτή την κατεύθυνση φαίνεται να κινούνται τα επιχειρήματα που αναφέρουν ότι α) η χρησιμοποίηση του α. 122 παρ. 2 της ΣΛΕΕ για την οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα από τα Κράτη Μέλη θα έπρεπε να είχε προτιμηθεί[48] β) ότι το επιχείρημα περί ρήτρας μη διάσωσης Κρατών μελών δεν ευσταθεί καθότι το άρθρο 125 της ΣΛΕΕ δεν απαγορεύει την οικειοθελή αναδοχή χρέους ή τα δάνεια αλλά το να υπεισέλθει αυτόματα και υποχρεωτικά η Ένωση ή τα Κράτη μελή στα χρέη άλλων Κρατών μελών που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα γ) ότι το επιτόκιο της σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης είναι πολύ υψηλό, δ)και ότι σε κάθε περίπτωση το οικονομικό πρόγραμμα του μνημονίου είναι αδιέξοδο. Σε αυτή την τάση της έντασης του επικαθορισμού του Ελληνικού Συντάγματος περιλαμβάνονται και οι προτεινόμενες ρυθμίσεις να συμπεριληφθεί ρήτρα στα Συντάγματα των Κρατών μελών της Ε.Ε. περί μηδενικού ελλείμματος.
1.3.Οι συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους ως στοιχείο κατάλυσης του συντάγματος
Η μορφή του ελληνικού πολιτεύματος είναι η Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία και θεμέλιο του πολιτεύματος, κατά το σύνταγμα, είναι η λαϊκή κυριαρχία. Οι οργανωτικές βάσεις του πολιτεύματος όπως αυτό εξειδικεύεται στο Σύνταγμα του 1975 είναι η διάκριση των εξουσιών, η αντιπροσωπευτική αρχή, η κοινοβουλευτική και η δημοκρατική αρχή[49].
Στο ζήτημα της προσβολής της μορφής του πολιτεύματος μπορούν να παρατηρηθούν τα ακόλουθα: Δεν είναι αρκετό να τηρούνται οι τυπικοί κανόνες αυτού για να μην προσβάλλεται η μορφή του πολιτεύματος καθώς το ίδιο το σύνταγμα στο ίδιο εδάφιο καθιερώνει σαν θεμέλιο την λαϊκή κυριαρχία. Εάν όμως η αληθινή πραγμάτωση της λαϊκής κυριαρχίας υπονομεύεται, νοθεύεται χειραγωγείται, με διάφορες αυταρχικές μεθοδεύσεις τότε το πολίτευμα προσβάλλεται[50]. Η αναγωγή στο λαό όλων των εξουσιών δεν αρκεί αν ο λαός δεν είναι πραγματικά και ουσιαστικά κυρίαρχος των εξουσιών. Η παραίτηση όμως από την ασυλία που έχει πραγματοποιηθεί με την δανειακή σύμβαση προσβάλλει την κυριαρχία του λαού, τους κυρίαρχους θεσμούς και κατ’ ανάγκη προσβάλλει και την λαϊκή κυριαρχία ως θεμέλιο του πολιτεύματος.
Στο ζήτημα της προσβολής των οργανωτικών βάσεων του πολιτεύματος θα μπορούσαν να παρατηρηθούν τα εξής: α) Η δημοκρατική αρχή προσβάλλεται[51], όπως ήδη αναλύθηκε με την μετατροπή της σε ένα θεσμό ad hoc νομιμοποίησης της κυβερνητικής πολιτικής. Η εκλογή των αντιπροσώπων του λαού μέσω ελεύθερων εκλογών έχει σήμερα απαξιωθεί γεγονός που καταδεικνύει την απαξίωση της ίδιας της δημοκρατικής αρχής ως οργανωτικής βάσης του πολιτεύματος. Η προϊούσα αυτή απαξίωση στην σημερινή συγκυρία ειδικά έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Οι πολίτες αισθάνονται ότι δεν μπορούν να επηρεάσουν με την ψήφο τις πολιτικές αποφάσεις καθώς οι πολιτικοί μοιάζουν να τις έχουν ήδη λάβει για αυτούς χωρίς αυτούς περιμένοντας στωικά το εκλογικό σώμα απλώς να επικυρώσει με όλο και μεγαλύτερη αποχή στις εκλογές τις αποφάσεις του, χωρίς να είναι και βέβαιο ότι ακόμα και αυτές τις ίδιες τις αποφάσεις, τις οποίες οι πολίτες νομιμοποιούν, στις εκλογές οι αντιπρόσωποι τους τελικά θα τις πραγματοποιήσουν. β) Περαιτέρω οργανωτική βάση του πολιτεύματος είναι και η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και μάλιστα η πρώτιστη των οργανωτικών βάσεων ειδικά για ένα πολίτευμα φιλελεύθερης δημοκρατίας[52]. Χωρίς την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων το πολίτευμα δεν είναι δημοκρατικό και, ακριβέστερα, δεν είναι φιλελεύθερο[53]. Οι συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους στα ατομικά δικαιώματα, όπως αναλύθηκαν, είναι πολυεπίπεδες. Ένα από τα πιο βασικά θιγόμενα είναι το δικαίωμα στην ιδιοκτησία το οποίο υφίσταται δριμύτατη επίθεση. Η τυχόν προσβολή τόσο αυτού όσο και άλλων ατομικών δικαιωμάτων συνεπώς θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτελεί προσβολή της οργανωτικής αρχής της προστασίας των συνταγματικών δικαιωμάτων και υπό την έννοια αυτή να αποτελεί και κατάλυση του συντάγματος. γ) Πέρα όμως από την προσβολή του συντάγματος ως προς τις οργανωτικές του βάσεις, η κρίση χρέους έχει γεννήσει όλη αυτή την μεγάλη σειρά αμφισβητήσεων της συνταγματικότητας ενεργειών που πιο πάνω αναφέρθηκαν και άλλων που τυχόν θα προκύψουν. Πολλά τυχόν αντισυνταγματικά σημεία δεν προσβάλλουν οργανωτικές βάσεις του πολιτεύματος αλλά αξίζει να σημειωθεί ότι σίγουρα προσβάλλουν μια θεμελιακή αρχή του συντάγματος, το κράτος δικαίου. Επιπλέον υπάρχει πάντα το ερώτημα πως χαρακτηρίζονται εκείνες οι παραβιάσεις του τυπικού συντάγματος, οι οποίες δεν αποκαθίστανται από τις προληπτικές και κατασταλτικές εγγυήσεις αυτού. Είπαμε ότι η θεωρία δεν είναι θετική μέχρι στιγμής να τις κατατάξει ως κατάλυση του συντάγματος. Προσωπικά θεωρώ ότι κάτι τέτοιο θα πρέπει να κριθεί κατά περίπτωση, βαθμό και ένταση της προσβολής του συντάγματος. Σωρεία παραβιάσεων του τυπικού συντάγματος θεωρώ, αν προστεθεί με μια γενικευμένη αδυναμία αντιμετώπισης τους από τις κατασταλτικές εγγυήσεις, με προεξάρχοντα τα δικαστήρια και τον έλεγχο συνταγματικότητας των νόμων, θα ήταν βάσιμο να χαρακτηριστεί κατάλυση του συντάγματος. Στην κρίση χρέους που αντιμετωπίζουμε θα πρέπει σίγουρα να περιμένουμε την αντίδραση των κατασταλτικών εγγυήσεων και κυρίως των δικαστηρίων, ωστόσο αν τελικά οι φερόμενες ως παραβιάσεις του συντάγματος δικαιώσουν την φήμη τους και δεν αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά από τις εγγυήσεις τότε η ο χαρακτηρισμός αυτός ως κατάλυση του συντάγματος δεν θα πρέπει να αποκλειστεί[54].
1.4. τα άλλα στοιχεία του δικαιώματος αντίστασης
Η συνταγματική διάταξη αναφέρει ότι το δικαίωμα αντίστασης υπάρχει «εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει». Η λέξη επιχειρεί παραπέμπει στο ερώτημα μέχρι ποιο στάδιο το δικαίωμα αντίστασης είναι νόμιμο; Αν αναλογιστεί κανείς ότι μετά την κατάλυση του Συντάγματος το νέο καθεστώς δεν αναγνωρίζει ως νόμιμη και νομιμοποιημένη κάθε πράξη αντίστασης, τότε ως όριο του δικαιώματος αντίστασης θα πρέπει να τεθεί η σύγχρονη με την κατάλυση του Συντάγματος εφαρμογή του, με αυτή να καταλαμβάνει και την απόπειρα κατάλυσης όχι όμως τις προπαρασκευαστικές πράξεις[55]. Σε κάθε περίπτωση, είναι ούτως ή άλλως δύσκολο να προσδιοριστεί, σε μια ολόκληρη διαδικασία που προπαρασκευάζει την κατάλυση του συντάγματος, το χρονικό σημείο από το οποίο και εφεξής η συνταγματική τάξη έχει ήδη ανατραπεί. Θεωρώ ότι το στοιχείο αυτό της σύγχρονης εφαρμογής δεν θα ήταν τροχοπέδη στην εφαρμογή του δικαιώματος.
Η συνταγματική διάταξη απαιτεί η κατάλυση του συντάγματος να γίνεται με την βία. Ως βία στην περίπτωση αυτή μπορεί να εννοηθεί τόσο η απόλυτη βία, με τον κρατικό καταναγκασμό όσο και η ψυχολογική βία, η απλή δυνατότητα χρήσης του κρατικού καταναγκασμού για την επιχειρούμενη κατάλυση του συντάγματος αλλά και ο σφετερισμός της λαϊκής κυριαρχίας, είτε από τρίτους είτε από κρατικά ή υπερεθνικά όργανα ακόμα και από όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης[56](!), με οποιοδήποτε τρόπο, όπως το άρθρο 120 παρ. 3 ορίζει. Συνεπώς η βία μπορεί να εκδηλώνεται με οποιοδήποτε τρόπο από οποιονδήποτε, και να ενεργοποιεί το δικαίωμα αντίστασης, ανεξαρτήτως του τρόπου και του υποκειμένου που την χρησιμοποιεί.
Κατά τον ορισμό της διάταξης του 120 παρ. 4 η αντίσταση μπορεί να γίνει με κάθε μέσο, κάτι που σημαίνει ότι κάθε μέσο, από το πιο ήπιο έως και το πιο έντονο, είναι θεμιτό υπό τον όρο βέβαια της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας[57].
Δ. Αντί επιλόγου - Η ενδεχόμενη ενεργοποίηση του δικαιώματος αντίστασης, ο ρόλος του σε σχέση με τις συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους και η σημασία του.
Η κρίση χρέους έχει πυροδοτήσει μια σειρά γεγονότων και συνταγματικών συνεπειών, τα οποία είναι οριακά από άποψης συνταγματικότητας. Η διακρίβωση της ενεργοποίησης του δικαιώματος αντίστασης δεν είναι εύκολη υπόθεση και ούτε είναι δυνατό να γίνει με βεβαιότητα εως αν να πρόκειται για ένα απλό καθημερινό δικαίωμα, καθώς το δικαίωμα αντίστασης από την φύση του είναι οριακό. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να ελεχθούν οι συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους σε σχέση με τα στοιχεία του δικαιώματος αντίστασης, άλλωστε «η τήρηση του συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων». Συνεπώς, η έννοια της κατάλυσης του Συντάγματος μπορεί να εξειδικεύεται ως προσβολή του πολιτεύματος και των οργανωτικών του βάσεων αλλά, όπως σημειώθηκε, κάτι τέτοιο δεν θα ήταν απίθανο να στοιχειοθετηθεί, ακόμα, και σε περίπτωση προσβολής του τυπικού συντάγματος, υπό προϋποθέσεις, και με βάση μια σύμφωνη με το πνεύμα του συντάγματος ερμηνεία. Αν θεωρήσουμε, από άποψη ουσίας, αυτή ως την πλέον κρίσιμη προϋπόθεση, δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι τυπικά είναι δυνατό να στοιχειοθετηθούν και οι άλλες προϋποθέσεις του δικαιώματος. Άλλωστε όπως αναλύθηκε, το πλέγμα του μνημονίου έχει αναπτύξει και έχει την δυνατότητα να αναπτύξει εκφάνσεις, οι οποίες μπορούν, υπό προϋποθέσεις, να χαρακτηριστούν προσβολές της μορφής και των οργανωτικών βάσεων του πολιτεύματος ανάλογα και με την ερμηνεία του Συντάγματος που επιχειρεί κανείς.
Από την άλλη η επιχειρηματολογία υπέρ του «μνημονίου»[58] προβάλλει την λύση αυτή ως μονόδρομο και τις όποιες συνταγματικές συνέπειες όσο βαριές και αν είναι αυτές, από προσβολή του τυπικού συντάγματος μέχρι και την υφέρπουσα προσβολή του πολιτεύματος, ως αναγκαίο τίμημα εν όψει της κατάστασης ανάγκης που βιώνει το Κράτος. Βέβαια σε αυτό θα πρέπει να αντιπαρατεθούν αρχικά τα οικονομικά στοιχεία που δείχνουν αύξηση του χρέους από το 119% του ΑΕΠ στο 177% μέχρι το 2013[59] με την εφαρμογή αυτού του προγράμματος και το γεγονός ότι πολλοί ειδικοί οικονομολόγοι μιλούν για το αδιέξοδο αυτής της δημοσιονομικής πολιτικής. Επιπλέον η αδυναμία ενός κράτους να προβεί σε πληρωμές είναι φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί και στο παρελθόν με τα εγχώρια συντάγματα να είναι αντιμέτωπα με προκλήσεις διατήρησης της συνταγματικής νομιμότητας. Στην περίπτωση όμως του «μνημονίου» δεν έχουμε μόνο την αδυναμία πληρωμών και τα αδιέξοδα που αυτή δημιουργεί αλλά και τον ετεροκαθορισμό, πέραν της συνταγματικής νομιμότητας των τρόπων αντιμετώπισης της. Άλλωστε, θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν η κατάσταση ανάγκης δικαιολογεί την απώλεια της κυριαρχίας, τις προσβολές στην μορφή και στις οργανωτικές βάσεις του πολιτεύματος και την κακώς εννοούμενη οικονομική και πολιτική εξάρτηση.
Πέρα από αυτό, η ρήτρα του άρθρου 120 παρ. 4 του Συντάγματος έχει αναντίρρητα βασικά πολιτική και συμβολική σημασία[60], η οποία στο επίπεδο του δικαίου αποκτά ηθικοπολιτική χροιά. Δεν εξαντλείται όμως σε αυτή καθώς, η νομική, συνταγματική και κοινωνική της σημασία δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί. Η ρήτρα αυτή έχει υπάρξει το έρεισμα της αντίστασης των πολιτών αυτής της χώρας σε περιόδους αμφισβήτησης της συνταγματικής νομιμότητας, όπως στο κίνημα του 114. Η ρήτρα αυτή υπήρξε, ο θεμέλιος λίθος της αναγνώρισης της δυνατότητας των δικαστηρίων να ελέγχουν την συνταγματικότητα των νόμων[61].
Το δικαίωμα αντίστασης από την άλλη κινείται στο μεταίχμιο μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας. Αποτελεί την έσχατη εγγύηση τήρησης του Συντάγματος[62]. Με αυτόν τον οριακό του χαρακτήρα συνδέονται δύο ζητήματα: α) της αμφίβολής πρακτικής νομικής του σημασίας και β) της επικουρικότητας του. Η αμφίβολη νομική του σημασία προέρχεται από το γεγονός ότι η χρήση του είναι σπάνια και από την άλλη ότι δεν έχει αντιμετωπιστεί τουλάχιστον ακόμη με επάρκεια από την νομολογία. Όσον αφορά τον επικουρικό του χαρακτήρα αυτό συνδέεται με το γεγονός ότι για να έχει εφαρμογή θα πρέπει να εξαντληθούν οι άλλες προληπτικές και κατασταλτικές εγγυήσεις εφαρμογής[63].
Όσον αφορά την θεωρητική του θεμελίωση, το δικαίωμα αντίστασης έχει πολλές φορές βρεθεί ανάμεσα στις συμπληγάδες θετικού και φυσικού δικαίου[64]. Ως φυσικό δικαίωμα η αντίσταση τοποθετείται ως απαράγραπτο δικαίωμα απέναντι στα καταπιεστικά καθεστώτα με ιστορικό αρχέτυπο την Αντιγόνη[65]. Από την άλλη ως θετικό δικαίωμα υπάρχει επειδή το προβλέπει το σύνταγμα, και ενεργοποιείται στο μέτρο και υπό τις προϋποθέσεις που το Σύνταγμα τάσσει αποτελώντας ένα συντηρητικό δικαίωμα, υπό την έννοια ότι αποσκοπεί στην συντήρηση - διατήρηση της συνταγματικής νομιμότητας.
Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι το δικαίωμα αντίστασης ανήκει και στις δύο κατηγορίες, ή σε καμία από τις δύο, αλλά σε μία ιδιάζουσα τρίτη. Και αυτό γιατί από τη μία είναι θετικό δικαίωμα, καθώς προβλέπεται από το Σύνταγμα υπό όρους, έστω και με οριακή νομική αποτελεσματικότητα αλλά με προεξάρχουσα κοινωνική δυναμική. Από την άλλη δεν μπορεί να παραγνωριστεί το γεγονός ότι η θετική αυτή ρύθμιση είναι προϊόν και απόληξη ενός μακρόχρονου πολιτικο-ηθικο-φιλοσοφικού διαλόγου ανά τους αιώνες για τα όρια της εξουσίας και την νομιμοποιημένη αντίδραση σε αυτή, με το φυσικό δίκαιο να βρίσκεται πάντα σε περίοπτη θέση σε αυτόν τον διάλογο ως έρεισμα αυτής της αντίδρασης. Ομολογήθηκε εξάλλου στην Ε’ Αναθεωρητική Βουλή ότι η αντίσταση εναντίον τυρρανικών καθεστώτων, που σημειώθηκε μάλιστα ως ηθική υποχρέωση, αποκτά νομική σημασία μετά την πτώση τους, για τη νομιμοποίηση των αντιστασιακών πράξεων[66].
Συμπερασματικά, το δικαίωμα αντίστασης έχει μόνο επιφανειακά συντηρητικό χαρακτήρα καθώς στους αγώνες του ελληνικού λαού, ως αξία ηθικοπολιτική, έχει παίξει ριζοσπαστικό ρόλο στην προσπάθεια για αποκατάσταση της συντακτικής εξουσίας του λαού, δηλαδή της κυριαρχίας του και της αυτονομίας του . Η αξία άλλωστε που πρώτη από όλες είναι πιο σημαντική για τον συνταγματικό πατριωτισμού του λαού είναι η κυριαρχία και αυτονομία του, γεγονός που αναδεικνύει την σημασία και την έκταση ηθική, πολιτική και νομική του δικαιώματος αντίστασης. Το δικαίωμα αντίστασης, αντιμέτωπο με τις συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους, έχει πιθανόν οριακή νομική σημασία, χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί η ενδεχόμενη ενεργοποίηση του, ωστόσο αποτελεί την συνεχή υπόμνηση στο λαό της κυρίαρχής εξουσίας του, την οποία νομιμοποιείται να αποκαταστήσει.
Πηγή: http://kratoskaidikaio.blogspot.com/2011/05/blog-post.html
[1] Βλ.μεταξύ άλλων: Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 905 επ., Γ. Κασιμάτης, Η αντίσταση στο Μελέτες ΙΙ, Κράτος και Πολίτευμα, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα 2000, σελ. 73-125
[2] Γ. Κασιμάτης, Η αντίσταση στο Μελέτες ΙΙ, Κράτος και Πολίτευμα, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα 2000, σελ. 78,
[3] Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 905-6
[4] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 94
[5] Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 906
[6] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 94
[7] Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 906
[8] Γ. Κασιμάτης, Η αντίσταση στο Μελέτες ΙΙ, Κράτος και Πολίτευμα, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα 2000, σελ. 109-112
[9] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 30
[10] Στο προοίμιο της Οικουμενικής διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου προβλέπεται ότι «έχει ουσιαστική σημασία να προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα από ένα καθεστώς δικαίου, ώστε ο άνθρωπος να μην αναγκάζετε να προσφεύγει, ως έσχατο καταφύγιο, στην εξέγερση κατά της τυρρανίας και της καταπίεσης…».
[11] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 21
[12] ΠρΘεσ. 1344/1975, ΠρΑθ 447/1676, ΕφΑθ 299/1978
[13]Μάνεσης, Εγγυήσεις Ι, σελ 41 επ., ΜπρΑθ 84464/1985
[14] ΣτΕ 160/2009, ΣτΕ 3670/2009, όπου απλώς γίνεται χρήση του άρθρου 120 παρ. 4 χωρίς να ερευνάται περαιτέρω
[15] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 59-62, 109
[16] Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 914, Α. Σβώλος, ΣυντΔικ, σ. 102
[17] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 62
[18] Μάνεσης, ΣυντΔ., σελ. 146 επ.
[19] Με τον όρο αυτό εννοείται συνοπτικά ο συνολικός μηχανισμός μεταξύ της Ελλάδας της ΕΚΤ και του ΔΝΤ αλλά και των Κρατών μελών της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση των δημοσιονομικών προβλημάτων της Ελλάδας.
[20] Γ. Κασιμάτης, Οι συμφωνίες δανεισμού της Ελλάδας με την ΕΕ και το ΔΝΤ, ΔΣΑ - 2010
[21] Γ. Κασιμάτης, Οι συμφωνίες δανεισμού της Ελλάδας με την ΕΕ και το ΔΝΤ, ΔΣΑ - 2010 , σελ 20
[22] Εισήγηση της Συμβούλου της Επικρατείας Ε. Σαρπ ενώπιον της Ολομέλειας του ΣτΕ στην υπόθεση του Μνημονίου (δικάσιμος 23.11.2010), www.constitutionalism.gr , σελ 40-42
[23] Γ. Κατρούγκαλου, Memoranda sunt Seranda?, ΕφΔΔ 2/2010, σελ 11
Γ. Κασιμάτης, Οι συμφωνίες δανεισμού της Ελλάδας με την ΕΕ και το ΔΝΤ, ΔΣΑ - 2010 , σελ 17-20
[24] Γ. Κασιμάτης, Οι συμφωνίες δανεισμού της Ελλάδας με την ΕΕ και το ΔΝΤ, ΔΣΑ - 2010 , σελ 20
[25] Κ. Γιαννακόπουλου, Μεταξύ εθνικής και ενωσιακής έννομης τάξης: το «Μνημόνιο» ως αναπαραγωγή της κρίσης του κράτους δικαίου, www.constitutionalism.gr , σελ 4
[26] Γ. Δρόσος, Το «Μνημόμιο» ως σημείο στροφής του πολιτεύματος, www.constitutionalism.gr , σελ 3-4
[27] Κ. Χρυσόγονου, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ 6/2010, σελ. 86
[28] Κ. Χρυσόγονου, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ 6/2010, σελ. 87, Γ. Κατρούγκαλου, Memoranda sunt Seranda?, ΕφΔΔ 2/2010, σελ 14
[29] Γ. Κατρούγκαλου, Memoranda sunt Seranda?, ΕφΔΔ 2/2010, σελ 12
[30] Γ. Κατρούγκαλου, Τα Κοινωνικά Δικαιώματα, Α. Σάκκουλας, Αθήνα,2006, σελ 133 επ.
[31] Γ. Κατρούγκαλου, Memoranda sunt Seranda?, ΕφΔΔ 2/2010, σελ 19
[32] ΣτΕ 2289/1987, ΣτΕ 2426/1983
[33] Γ. Κατρούγκαλου, Memoranda sunt Seranda?, ΕφΔΔ 2/2010, σελ 22
[34] Το Συνταγματικό δικαστήριο της Λετονίας στην υπόθεση 2009-43-01 έκρινε ότι η δραστικές περικοπές των συντάξεων ως μέτρο λιτότητας παραβίαζαν το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση και το κράτος δικαίου, βλ. http://www.satv.tiesa.gov.lv και Κ. Γιαννακόπουλο, Το κράτος δικαίου και η εθνική κυριαρχία μπροστά στο ΔΝΤ, ΕφΔΔ 1/2010, αλλά και την πολύ σημαντική απόφαση του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου 2/9/2010, 1 BvL 1/09, BvL 3/09, 1 BvL 4/09 με την ποία οριοθετείται ο πυρήνας του συνταγματικού δικαιώματος που δεν μπορεί να προσβληθεί, βλ και. Γ. Κατρούγκαλου, Memoranda sunt Seranda?, ΕφΔΔ 2/2010, σελ 23
[35] Γ. Κασιμάτης, Οι συμφωνίες δανεισμού της Ελλάδας με την ΕΕ και το ΔΝΤ, ΔΣΑ - 2010 , σελ 48-49
[36] Γ. Κασιμάτης, Οι συμφωνίες δανεισμού της Ελλάδας με την ΕΕ και το ΔΝΤ, ΔΣΑ - 2010 , σελ 48-49
[37] Κ. Χρυσόγονου, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ 6/2010, σελ. 1358-1359
[38] Στε 1943/1998, Α. Καιδατζή Συνταγματικοί περιορισμοί των ιδιωτικοποιήσεων, Αθήνα-Θεσα/νικη, 2006, σ. 243
[39] Γ. Κασιμάτης, Οι συμφωνίες δανεισμού της Ελλάδας με την ΕΕ και το ΔΝΤ, ΔΣΑ - 2010 , σελ 25-26
[40] Κ. Χρυσόγονου, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ 6/2010, σελ. 1362 επ.
[41] Κ. Μαυριάς, Συνταγματικό δίκαιο, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 2002, σελ 326
[42] Κ. Χρυσόγονου, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ 6/2010, σελ. 1362 επ.
[43] Δ. Καλτσώνης, Δημοκρατία και Οικονομική κρίση, Σεμινάριο Κράτος και Δίκαιο, www.kratoskaidikaio.blogspot.com
[44] Κ. Γώγου, «Έγκλημα και Τιμωρία»: Η διαδικασία του υπερβολικού ελλείμματος στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση μεταξύ δικαίου και πολιτικής, ΕφΔΔ – 4/2010,σελ 426
[45] Κ. Γιαννακόπουλου, Μεταξύ εθνικής και ενωσιακής έννομης τάξης: το «Μνημόνιο» ως αναπαραγωγή της κρίσης του κράτους δικαίου, www.constitutionalism.gr , σελ 5
[46] Γ. Κατρούγκαλος, Το οικονομικό Σύνταγμα και το «παρασύνταγμα» του Μνημονίου, http://greek-critical-legal.blogspot.com
[47]Ε. Μαριά, Η Δανειακή Σύμβαση Ελλάδος – κρατών Ευρωζωνης υπό το πρίσμα των θεσμών και του δικαίου της Ε.Ε. , ΝοΒ τ. 9/2010, σελ 2215
[48] Ε. Μαριά, Η Δανειακή Σύμβαση Ελλάδος – κρατών Ευρωζωνης υπό το πρίσμα των θεσμών και του δικαίου της Ε.Ε. , ΝοΒ τ. 9/2010, σελ 2207
[49] Κ. Μαυριάς, Συνταγματικό δίκαιο, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 2002, σελ 315-328
[50] Β. Καράκωστας, Το Σύνταγμα, Νομική βιβλιοθήκη – 2006, σελ 9
[51] Κ. Χρυσόγονου, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ 6/2010, σελ. 1364
[52] Α. Παντελής, Εγχειρίδιο Συνταγματικού Δικαίου, εκδ. Λιβάνη, Αθήνα, 2006, σελ. 92
[53] Α. Παντελής, Εγχειρίδιο Συνταγματικού Δικαίου, εκδ. Λιβάνη, Αθήνα, 2006, σελ. 92
[54] Αρνητική η εισήγηση της Συμβούλου της Επικρατείας Ε. Σαρπ ενώπιον της Ολομέλειας του ΣτΕ στην υπόθεση του Μνημονίου (δικάσιμος 23.11.2010), www.constitutionalism.gr , σελ 40-42
[55] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 69-72, Πρακτικά Βουλής (1975), 617
[56] Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 913
[57] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 125
[58] Βλ. μεταξύ άλλων Π.Γκλιβάνης, Το Μνημόνιο της Ελλάδας, Εκδ. Σάκκουλα
[59] Γ. Κατρούγκαλος, Το οικονομικό Σύνταγμα και το «παρασύνταγμα» του Μνημονίου, http://greek-critical-legal.blogspot.com
[60] Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 913
[61] Γ. Δρόσος, Δοκίμιο Ελληνικής Συνταγματικής Ιστορίας, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα 1996, σελ. 189-190
[62] Ξ. Γιαταγάνας, Δικαίωμα Αντίστασης και πολιτική ανυπακοή, Εκδ. Κριτική - 2010, σελ. 307
[63] Ξ. Γιαταγάνας, Δικαίωμα Αντίστασης και πολιτική ανυπακοή, Εκδ. Κριτική - 2010, σελ. 307
[64] Βλ. Γ. Κασιμάτης, Η αντίσταση στο Μελέτες ΙΙ, Κράτος και Πολίτευμα, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα 2000, σελ. 73-125 με αναφορές στην ξενόγλωσση θεωρία
[65] Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 908
[66] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 71
Δικηγόρος, LLM,
Υπ. Δ.Ν.
Α. Εισαγωγή
Τον 19ο αιώνα ο Ν. Ι. Σαρίπολος έγραφε στην Πραγματεία Συνταγματικού Δικαίου «Όχι, μυριάκις, όχι! Η κυριαρχία του έθνους ουδ’ εκλείπει…ουδ’ Επιμενίδειον κοιμάται ύπνο υπό τα φύλλα του συνταγματικού χάρτου, αλλά τουναντίον παρίσταται αείποτε και γρηγορεί επιβλέπουσα τας αρχάς… φρουρούσα το έργον της, έτοιμη να ανακαλέσει τα παρεκλίοντα εις την ην αφήκαν τάξιν….νομίζομεν δε ότι και την άγρυπνον ταύτην του έθνους φρουρά προκαλεί το 107 του ημέτερου συντάγματος άρθρο, διότι άλλως ουδεμίαν καθ’ημάς ήθελον έχει έννοια αι λέξεις αυτού «η τήρησις του συντάγματος αφιερούται εις τον πατριωτισμό των Ελλήνων.» Σήμερα[1] το άρθρο 120 παρ. 4 περιέχει αυτήν την εγγύηση τήρησης του συντάγματος για την οποία μιλούσε ο Σαρίπολος προβλέποντας ότι «η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον Πατριωτισμό των Ελλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με την βία.»
Στόχος της μελέτης αυτής είναι να ερευνήσει αν και κατά πόσο το δικαίωμα αντίστασης, κατά το Σύνταγμα, αποτελεί έσχατο και αποτελεσματικό όριο στις συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους, όταν πλέον οι υπόλοιπες προληπτικές και κατασταλτικές εγγυήσεις εφαρμογής του Συντάγματος δεν επαρκούν για την διατήρηση της συνταγματικής νομιμότητας και της κυριαρχίας.
Β. Μικρά προλεγόμενα για το δικαίωμα αντίστασης
1.Η ιστορική εξέλιξη του δικαιώματος αντίστασης στην Ελληνική Συνταγματική ιστορία
Είναι κοινός τόπος η καταγωγή και η γέννηση της αντίστασης στην πόλη-κράτος, στην οποία το φαινόμενο της τυραννίας αποτέλεσε τον πολιτειακό λόγο γένεσης της αντίστασης[2]. Ωστόσο, στην σύγχρονη εποχή το δικαίωμα αντίστασης ως ρητό δικαίωμα με την μορφή που περιγράφεται σήμερα στο άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος δεν υπήρχε στα παλαιότερα Ελληνικά Συντάγματα. Βέβαια, ήδη από τα συντάγματα της επαναστατικής περιόδου υπήρχε ρήτρα για την τήρηση του Συντάγματος. Η ρήτρα αυτή[3] δεν υπάρχει στο Πολίτευμα της Επιδαύρου το 1822. Εμφανίζεται για πρώτη φορά στο ψήφισμα της Δεύτερης Εθνοσυνέλευσης στο Άστρος το 1823[4], το οποίο επαναλαμβάνεται αυτούσιο στο ψήφισμα της Τρίτης Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας το 1827, το οποίο διακήρυξε ότι «Το αυτό Πολίτευμα, υπό το όνομα «Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος αναγνωριζόμενον ως εφεξής αφιερούται εις την πίστην της Βουλής, του Κυβερνήτου και του Δικαστικού, δια να διατηρείται με ακρίβεια. Αφιερούται εις τον πατριωτισμό παντός Έλληνος, δια να ενεργήται καθ’ όλην την έκτασιν.» Στη συνέχεια η ίδια ρήτρα συμπυκνώθηκε σε μία φράση στο Σύνταγμα του 1844 το οποίο στο τελευταίο του άρθρο (αρ. 107) όρισε ότι «η τήρησις του Συντάγματος αφιερούται εις τον Πατριωτισμό των Ελλήνων». Από το Σύνταγμα του 1844 και την διατύπωση αυτή η ρήτρα επαναλαμβάνεται πανομοιότυπα σε όλα τα ελληνικά συντάγματα μέχρι και το Σύνταγμα του 1952, στο οποίο συμπεριλήφθη στο άρθρο 114, που αποτέλεσε σύνθημα των διαδηλωτών και συμβόλιζε τις πολιτικές και κοινωνικές διεκδικήσεις της εποχής. Με το Σύνταγμα του 1975 η ρήτρα αυτή αλλάζει για πρώτη φορά από το Σύνταγμα του 1844 και τα επαναστατικά συντάγματα. Η ρήτρα εντάσσεται[5] στο άρθρο 120 παρ. 4, αντικαθίσταται η λέξη «αφιερούται» με την λέξη «επαφίεται» και προστίθεται η δεύτερη φράση η οποία ορίζει ότι « (οι Έλληνες), δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία
2.Η εμφάνιση του δικαιώματος αντίστασης σε έννομες τάξεις άλλων χωρών
Το δικαίωμα αντίστασης σε έννομες τάξεις άλλων χωρών εμφανίζεται σε πρώιμο στάδιο ήδη από πολύ νωρίς με την Magna Carta to 1215[6]. Η έννοια του δικαιώματος αντίστασης διατρέχει όλο τον ύστερο Μεσαίωνα με αφορμή το φυσικό δίκαιο και διαπλάθεται ως μια πράξη θεμιτή απέναντι στην δεσποτική εξουσία[7], ακολούθως διαλέγεται με τις θεωρίες του Hobbes, του Locke και του Rousseau περί κοινωνικού συμβολαίου[8] έως και την Γαλλική επανάσταση. Οι πιο γνωστές εμφανίσεις του δικαιώματος αντίστασης αυτή την περίοδο είναι στις Διακηρύξεις της Αμερικάνικης και της Γαλλικής Επανάστασης[9]. Στην Γαλλία το δικαίωμα αυτό, ως αντίσταση στην καταπίεση, καθορίζεται από την Διακήρυξη των δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη του 1789, στο άρθρο 2, το οποίο αποτελεί και σήμερα ισχύον δίκαιο με βάση το προοίμιο του Συντάγματος του 1958, ως φυσικό και απαράγραπτο δικαίωμα, και έχει ως εξής: «Ο σκοπός κάθε κοινωνίας είναι η διατήρηση των φυσικών και απαράγραπτων δικαιωμάτων του ανθρώπου. Τα δικαιώματα αυτά είναι η ελευθερία, η ιδιοκτησία, η ασφάλεια και η αντίσταση στην καταπίεση.» Στο προοίμιο της Αμερικάνικης Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας του 1776 γίνεται λόγος δύο φορές για το δικαίωμα αντίστασης προβλέποντας ότι «…Όταν οποιοδήποτε πολίτευμα αποβεί καταστρεπτικό για τους σκοπούς του κράτους, ο λαός δικαιούται να το μεταβάλει ή να το καταλύσει και να εγκαθιδρύσει νέο πολίτευμα…και όταν μια σειρά από καταχρήσεις.…τείνει να θέσει το λαό κάτω από απόλυτο δεσποτισμό, είναι δικαίωμα του και καθήκον του να ανατρέψει την κυβέρνηση και να εγκαταστήσει νέους φύλακες...» .
Εκτός από τις περιπτώσεις των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Αγγλίας, το δικαίωμα αντίστασης εμφανίζεται σε διάφορα συντάγματα\κυρίως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο Σύνταγμα της Γερμανίας (Βασικός Νόμος). Στο άρθρο 20 παρ. 4 του Γερμανικού Συντάγματος, το οποίο είναι το πλέον συγγενές με την ρήτρα αντίστασης του Ελληνικού Συντάγματος, προβλέπεται ότι «Όλοι οι Γερμανοί έχουν δικαίωμα αντίστασης εναντίον οποιοιδήποτε επιχειρεί τον παραμερισμό της τάξης αυτής, εφόσον οποιοδήποτε άλλο μέσο είναι απρόσφορο». Αλλά νύξη γίνεται και στην Οικουμενική διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (1948) των Ηνωμένων Εθνών[10]. Στο Σύνταγμα της Πορτογαλίας τέλος του 1976, άρθρο 21 προβλέπεται ότι «οι Πορτογάλοι θα πρέπει να απολαμβάνουν..το δικαίωμα στην αντίσταση απέναντι σε κάθε αρχή, η οποία μπορεί να προσβάλει ατομικά τους δικαιώματα».
3.Η νομολογιακή αντιμετώπιση
Το δικαίωμα αντίστασης ως δικαίωμα με οριακό χαρακτήρα δεν συναντάται συχνά στην νομολογιακή πρακτική και γι΄ αυτό δεν έχει αντιμετωπιστεί συστηματικά από την νομολογία. Ακόμα και οι λίγες αποφάσεις που ασχολήθηκαν με το άρθρο 120 παρ.4 δεν διευκρίνισαν σε τι ακριβώς συνίσταται η κατάλυση του Συντάγματος[11]. Μια σειρά αποφάσεων[12] αμέσως μετά την μεταπολίτευση θεώρησαν παράνομο τον σκοπό ίδρυσης φιλοβασιλικών σωματείων και στην αιτιολογία τους συμπεριέλαβαν και το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος κατά τρόπο που να μην ορίζει το περιεχόμενο του δικαιώματος. Παράδειγμα κατάλυσης του Συντάγματος αναφέρει ο Μάνεσης την παράλειψη διάλυσης της Βουλής που αναπλήρωνε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και την παραβίαση της μυστικότητας της ψηφοφορίας στην εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας του 1985 υπό την έννοια της κατάργησης του εκλογικού σώματος ως οργάνου εξουσίας[13].Στην σύγχρονη εποχή η τάση αυτή δεν έχει αλλάξει[14].
Γ. Προϋποθέσεις άσκησης του δικαιώματος αντίστασης και συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους
Από το γράμμα της διάταξης του άρθρου 120 παρ. 4 προκύπτει ότι βασικές προϋποθέσεις άσκησης του δικαιώματος αντίστασης είναι α) η κατάλυση του συντάγματος, β) η δια της βίας κατάλυση, γ) η αντίσταση σε όποιον επιχειρεί να καταλύσει το Σύνταγμα. Ακόμη στοιχεία που πρέπει να εξεταστούν σε σχέση με αυτό είναι η έννοια του πατριωτισμού, ο φορέας του δικαιώματος και τα μέσα της αντίστασης.
1.1 Η κατάλυση του συντάγματος
1.1.1 Η θεωρία
Προϋπόθεση λοιπόν του δικαιώματος αντίστασης είναι όχι η απλή παράβαση αλλά η κατάλυση του Συντάγματος. Τι σημαίνει όμως κατάλυση του Συντάγματος; Με βάση την μέχρι τώρα νομική θεωρία, κατάλυση του Συντάγματος έχουμε όταν επέλθει η άμεση ή έμμεση κατάλυση του πολιτεύματος που εκδηλώνεται με την προσβολή της μορφής του ή μιας από τις οργανωτικές του βάσεις[15], η κατάλυση σε αυτή την περίπτωση συνίσταται τόσο στην παραβίαση των διατάξεων αυτών όσο και στην αδυναμία επιβολής των κυρώσεων του συντάγματος, δηλαδή των προληπτικών και κατασταλτικών εγγυήσεων εφαρμογής του. Το δικαίωμα αντίστασης δεν ενεργοποιείται, κατά συνέπεια, όταν παραβιάζονται διατάξεις του Συντάγματος που δεν σχετίζονται με το πολίτευμα και τις οργανωτικές του βάσεις. Ως αποτέλεσμα, το δικαίωμα αντίστασης δεν μπορεί να αποτελέσει νομιμοποιητικό έρεισμα στην αντίδραση κατά απλώς αντισυνταγματικού νόμου[16], ούτε δικαιολογεί αντίσταση σε απλώς αντισυνταγματική επιταγή, μη αναγόμενη σε κατάλυση του Συντάγματος, καθώς σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν ακόμα διαθέσιμες οι εγγυήσεις τήρησης του Συντάγματος για την αποκατάσταση της συνταγματικής νομιμότητας. Η άποψη αυτή ταυτίζεται και με την προσέγγιση των γερμανών συνταγματολόγων που θεωρούν, στην περίπτωση της αντίστοιχης γερμανικής διάταξης, ως «παραμερισμό της συνταγματικής τάξης» τη βαρεία ή σοβαρή προσβολή της μορφής και των οργανωτικών βάσεων του πολιτεύματος και όχι μια οποιαδήποτε παραβίαση του Συντάγματος[17].
Αυτό συμβαίνει γιατί ο όρος σύνταγμα στο άρθρο 120 παρ. 4 (όπως και στο άρθρο 87 παρ. 2 Συντ) αναφέρεται στο «ουσιαστικό» σύνταγμα, το οποίο ταυτίζεται με το πολίτευμα και το οποίο είναι το σύνολο των κανόνων δικαίου που αναφέρονται στον σχηματισμό, στην οργάνωση και την άσκηση της κρατικής εξουσίας[18]. Στο σύνταγμα όμως, πέρα από το πολίτευμα, υπάρχουν και άλλες διατάξεις που δεν αναφέρονται σε αυτό και αποτελούν μέρος του λεγόμενου «τυπικού» Συντάγματος. Το Σύνταγμα προβλέπει τις προληπτικές και κατασταλτικές εγγυήσεις εφαρμογής του τόσο για το τυπικό όσο και για το ουσιαστικό σύνταγμα. Όταν παραβιάζεται μια διάταξη του οι εγγυήσεις εφαρμογής του αναλαμβάνουν να επαναφέρουν την συνταγματική νομιμότητα. Έτσι μια απλή παράβαση του Συντάγματος (πχ η παραβίαση ενός ατομικού δικαιώματος από την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία) δεν συνιστά κατάλυση του Συντάγματος, εφόσον υπάρχουν οι κατασταλτικές εγγυήσεις εφαρμογής του συντάγματος. Τι συμβαίνει όμως όταν ούτε αυτές είναι σε θέση να επαναφέρουν την συνταγματική νομιμότητα; Υπάρχει κατάλυση του συντάγματος; Η απάντηση σε αυτό το σημείο δεν είναι εύκολη. Η νομολογία στις λίγες αποφάσεις δεν έχει ξεκαθαρίσει την έννοια της κατάλυσης και η θεωρία φαίνεται κατ’ αρχήν να απορρίπτει μια τέτοια προοπτική.
1.2.Η κρίση χρέους και οι Συνταγματικές της συνέπειες
Έχοντας διερευνήσει το γενικό πλαίσιο για το ζήτημα της κατάλυσης του συντάγματος, θα πρέπει να εξεταστούν πλέον οι συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους ώστε να διακριβωθεί αν ενδέχεται να πληρούν ένα τέτοιο χαρακτηρισμό.
1.2.1 Η κύρωση των «μνημονίων»[19]
Στη θεωρία επικρατεί μια συζήτηση για το θέμα της κύρωσης των κειμένων που σχετίζονται με το μνημόνιο και τις συμφωνίες δανεισμού. Αφενός μεν υπάρχει το ζήτημα της μη κύρωσης από την Βουλή των συμφωνιών δανεισμού[20], της ιδιότυπης συμφωνίας με το ΔΝΤ και του τρισυπόστατου μνημονίου. Αφετέρου μέχρι σήμερα στην Βουλή των Ελλήνων είναι κατατεθειμένο σχέδιο νόμου από τις 03/06/2010, χωρίς αυτό να έχει ψηφισθεί από την Βουλή, το οποίο περιλαμβάνει την από 08/05/2010 δανειακή σύμβαση μεταξύ Ελλάδας και κρατών μελών της Ευρωζώνης, το τρισυπόστατο μνημόνιο συνεννόησης της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για λογαριασμό των κρατών μελών της Ευρωζώνης, την συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και ΔΝΤ, με την οποία το τελευταίο εγκρίνει τον διακανονισμό χρηματοδότησης . Το άρθρο 36 παρ. 2 του Συντάγματος όμως ορίζει ότι «οι συνθήκες για εμπόριο, φορολογία, οικονομική συνεργασία και συμμετοχή σε διεθνείς οργανισμούς ή ενώσεις και όσες άλλες περιέχουν παραχωρήσεις για τις οποίες, σύμφωνα με άλλες διατάξεις του Συντάγματος, τίποτα δεν μπορεί να οριστεί χωρίς νόμο ή οι οποίες επιβαρύνουν ατομικά του Έλληνες, δεν ισχύουν χωρίς τυπικό νόμο που τις επικυρώνει» ενώ στο άρθρο 28 παρ. 1 ορίζεται ότι οι διεθνείς συμβάσεις αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του ελληνικού δικαίου από την επικύρωση τους με νόμο. Μέχρι σήμερα η δανειακή σύμβαση και τα άλλα ως άνω κείμενα που έχουν συναφθεί δεν έχουν κυρωθεί με νόμο ενώ απαιτείται μια τέτοια ενέργεια για την ολοκλήρωση και δεσμευτικότητα τους[21].
1.2.2.Το ζήτημα της πλειοψηφίας για την κύρωση και η υφέρπουσα κανονιστική ισχύς του πλέγματος του μνημονίου
Στο ζήτημα της πλειοψηφίας που απαιτείται για κύρωση η νομική θεωρία εκφράζεται αντιθετικά. Το άρθρο 28 παρ. 2 του Συντάγματος ορίζει ότι «μπορούν να αναγνωριστούν με συνθήκη ή συμφωνία σε όργανα διεθνών οργανισμών αρμοδιότητες που προβλέπονται από το Σύνταγμα…απαιτείται πλειοψηφία των τριών πέμπτων του όλου αριθμού των βουλευτών». Στην εισήγηση της Ε. Σαρπ για την αίτηση ακύρωσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας υποστηρίχθηκε ότι το ΣτΕ θα είχε τελικώς την δυνατότητα να προβεί σε ένα τέτοιο έλεγχο τυπικής αντισυνταγματικότητας του νόμου και όχι ουσιαστικής αντισυνταγματικότητας του, αλλά απέρριψε ως αβάσιμο τον ως άνω ισχυρισμό με την αιτιολογία ότι το Μνημόνιο δεν αποτελεί διεθνή σύμβαση και δεν αποτελεί δεσμευτικό συμβατικό κείμενο[22]. Πάντως υπάρχουν εκείνοι που υποστηρίζουν[23] ότι είτε άμεσα μέσω των ως άνω συμφωνιών είτε έμμεσα σύμφωνα με την ουσία και το πνεύμα του Συντάγματος, το πλέγμα των συμφωνιών αυτών παραχωρούν αρμοδιότητες που προβλέπονται από το Σύνταγμα σε τρίτους και θα πρέπει υπό την έννοια αυτή η κύρωση του να γίνει με πλειοψηφία 3/5[24]. Περαιτέρω και ανεξάρτητα από το θέμα της πλειοψηφίας της κύρωσης, η θεώρηση του πλέγματος του Μνημονίου ως μη έχοντος κανονιστική εμβέλεια το θέτει στο απυρόβλητο, καθώς δεν μπορεί να ελεγχθεί από άποψη συνταγματικής νομιμότητας. Μια τέτοια όμως επιλογή, η οποία παραβλέπει την αδιαμφισβήτηση υφέρπουσα κανονιστική ισχύ του «μνημονίου»[25], δεν οδηγεί σε επιεική αποτελέσματα. Η κυβέρνηση υπό την παρούσα κατάσταση δεν έχει διακριτική ευχέρεια σε σχέση με τις κατευθύνσεις του μνημονίου, γεγονός που καταδεικνύει την κανονιστική του εμβέλεια. Το μνημόνιο άλλωστε εισάγει μια νέα συνταγματική κατάσταση, είναι ένα εκτεταμένο πρόγραμμα εσωτερικών πολιτικών, ασφυκτικής πίεσης, το οποίο η κυβέρνηση δεν μπορεί παρά να ακολουθήσει[26].
1.2.3.Αντισυνταγματική η πρόβλεψη για απλή ενημέρωση της Βουλής για τις συμφωνίες με το ΔΝΤ και την ΕΚΤ
Επίσης για αντισυνταγματικότητα έχει γίνει λόγος και σε σχέση με το άρθρο 4 του ν. 3845/2010, με το οποίο εξουσιοδοτήθηκε ο Υπουργός Οικονομικών να υπογράφει μνημόνια, συμβάσεις και συμφωνίες, οι οποίες θα εισάγονται στην συνέχεια στην Βουλή για κύρωση. Πέντε ημέρες μετά την δημοσίευση του ο νόμος τροποποιήθηκε με την παρ. 9 του ν. 3847/2010 ορίζοντας ότι τα ανωτέρω μνημόνια θα εισάγονταν στην Βουλή όχι για κύρωση αλλά για συζήτηση και ενημέρωση, ως εάν να πρόκειται η Βουλή για «λέσχη συζητήσεων»[27]. Έτσι πέρα από την τυπική μη δεσμευτικότητα της δανειακής σύμβασης υπάρχει και η αντισυνταγματικότητα της παρ. 9 του ν. 3847/2010, η οποία αντιβαίνει ευθέως στο άρθρο 36 παρ. 1,2 του Συντάγματος[28].
1.2.4.Αντισυνταγματικότητα ιδιότυπου νόμου πλαισίου του ν. 3845/2010[29]
Στο νόμο 3845/2010 στο άρθρο 2 παρ. 1α ορίζεται ότι «με προεδρικά διατάγματα που εκδίδονται ύστερα από πρόταση του Υπουργού Οικονομικών και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, λαμβάνονται όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής, με τη συμπλήρωση, την κατάργηση ή την τροποποίηση των διατάξεων, για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος του προηγούμενου άρθρου». Σύμφωνα όμως με την παρ. 4 του άρθρου 43 του Συντάγματος «μπορεί να παρέχεται εξουσιοδότηση έκδοσης κανονιστικών διαταγμάτων για την ρύθμιση των θεμάτων που καθορίζονται σε αυτούς σε γενικό πλαίσιο». Τα μνημόνια όμως που περιλαμβάνονται στον ν. 3845/2010 δεν αποτελούν συνθήκες, δεν εμπεριέχουν κανόνες δικαίου κα υπό αυτή την έννοια δεν καθορίζεται καθόλου το γενικό πλαίσιο μέσα στο οποίο παρέχεται η εξουσιοδότηση για την έκδοση κανονιστικών διαταγμάτων, που οδηγεί σε αντισυνταγματικότητα της ρύθμισης.
1.2.5. Παραβίαση ατομικών και κοινωνικών συνταγματικών δικαιωμάτων
Η κρίση χρέους και οι εκφάνσεις της, είτε αυτή είναι η υπογραφή του μνημονίου και των δανειακών συμβάσεων, είτε είναι η διεθνής πολιτική και οικονομική πίεση ώστε να νομοθετηθούν συγκεκριμένες ρυθμίσεις αμφίβολης συνταγματικότητας, είτε είναι η ίδια η νομοθέτηση τους από την κυβέρνηση, επιφέρουν μια μακρά σειρά συνεπειών στα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα όπως αυτά κατοχυρώνονται στο Σύνταγμα. Ενδεικτικά αξίζει να αναφέρουμε:
α) Την παραβίαση του άρθρου 22 παρ. 1 και 2, τα οποία κατοχυρώνουν το δικαίωμα στην εργασία, το οποίο λειτουργεί όχι μόνο ως κατευθυντήρια διάταξη αλλά και ως γνήσιο υποκειμενικό δικαίωμα που κατοχυρώνει δίκαιες, ασφαλείς και υγιεινές συνθήκες εργασίας[30]. Οι ρυθμίσεις που προβλέπουν δυνατότητα απόκλισης από τις κλαδικές ΣΣΕ είναι κατά την έννοια αυτή αντισυνταγματικές[31].
β)Οι μειώσεις αποδοχών αποτελούν περιορισμό της συλλογικής αυτονομίας όπως αυτή κατοχυρώνεται στο άρθρο 22 παρ. 2 του Συντάγματος. Επιπλέον, δύσκολα μπορεί να δικαιολογηθεί με αναφορά σε λόγους δημοσίου συμφέροντος, - όπως άλλωστε η νομολογία έχει απαιτήσει σε ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν[32]- , η νομοθέτηση εργασιακών ρυθμίσεων άσχετων στην λογική της εξοικονόμησης πόρων, αλλά με σαφή κατεύθυνση την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων ώστε οι εργασιακές σχέσεις να ικανοποιούν πλέον όχι το δημοσιονομικό συμφέρον αλλά ένα συγκεκριμένο, εγκεκριμένο από τις διεθνείς αγορές μοντέλο, οικονομικής υποτίμησης ώστε η ελληνική αγορά να καταστεί εκ νέου ελκυστική για επενδύσεις ξένων κεφαλαίων. Σε αυτή την περίπτωση η στενή σύνδεση του δημόσιου συμφέροντος με το ταμειακό συμφέρον του δημοσίου δεν μπορεί να νομιμοποιήσει τις όποιες αλλαγές.
γ) Η μείωση των συντάξεων[33] και ο τρόπος καταβολής τους δεν μπορεί να υπολείπεται ενός ελάχιστου ορίου προστασίας που επιτρέπει στον ασφαλισμένο αξιοπρεπή διαβίωση και κατά το μέτρο που το παραβιάζουν οι όποιες ρυθμίσεις που αφορούν μειώσεις των συντάξεων ή οι αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού είναι αντισυνταγματικές. Αν και, στο παρελθόν έχει κριθεί τόσο από το ΕΔΔΑ όσο και από την ελληνική νομολογία ότι υπάρχει η ευχέρεια στο δημόσιο να μειώνει τις συντάξεις και να αλλάζει τον τρόπο υπολογισμού τους ωστόσο η ανάγνωση της προστασίας του δικαιώματος στην κοινωνική ασφάλισης δεν είναι η μόνη δυνατή. Υπάρχουν συνταγματικά δικαστήρια[34] που έχουν κρίνει ανάλογες ρυθμίσεις αντισυνταγματικές και με βάση αυτό θεωρώ ότι η μείωση των συντάξεων όπως έχει λάβει χώρα στην Ελλάδα κάλλιστα θα μπορούσε να ελεγχθεί για την συνταγματικότητα της από δικαστές που θα αφεθούν να ασκήσουν τα καθήκοντα τους χωρίς να υφίστανται πιέσεις.
δ) Η παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας[35] (αρ. 25 παρ.1 του Συντάγματος) καθώς και της αρχής του κράτους δικαίου (άρθρο 25 παρ.1 του Συντάγματος) μπορεί να εντοπιστεί σε πολλές από τις νομοθετικές ρυθμίσεις της κυβέρνησης, ιδίως στις περικοπές των μισθών και συντάξεων, και στην επαχθή φορολογία. Τα δημοσιονομικά βάρη κατανέμονται με προφανή άδικο τρόπο. Με βάση το άρθρο 4 του συντάγματος καθιερώνεται η αρχή της ισότητας στα δημόσια βάρη, γεγονός που καθιστά την τόσο κοινωνικά άδικη φορολόγηση αλλά και συνολικότερη αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης αντισυνταγματική. Στο επίπεδο του κράτους δικαίου η δικαιολογημένη εμπιστοσύνη του ιδιώτη, όπως αυτή έχει καθιερωθεί από το ΔΕΕ και έχει γίνει δεκτή από το ΣτΕ ως συνταγματική αρχή που εφαρμόζεται πρωτίστως στο οικονομικό πεδίο[36] παραβιάζεται. Σειρά ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων είτε προσβάλλονται είτε υποβαθμίζονται.
1.2.6. Η Εθνική και Λαϊκή Κυριαρχία αντιμέτωπη με το πλέγμα των ρυθμίσεων του «μνημονίου» - Η παραίτηση από την ασυλία
Στο άρθρο 14 παρ. 5 της δανειακής σύμβασης, η οποία ως ανωτέρω δεν έχει ακόμη κυρωθεί από την Βουλή, προβλέπεται όρος παραίτησης της Ελλάδας από τις ασυλίες της εθνικής της κυριαρχίας. Σύμφωνα με αυτό το άρθρο αυτό «ο Δανειολήπτης παραιτείται αμετάκλητα και άνευ όρων από κάθε ασυλία που έχει ή πρόκειται να αποκτήσει όσον αφορά τον ίδιο ή τα περιουσιακά του στοιχεία από νομικές διαδικασίες σε σχέση με την παρούσα Σύμβαση, περιλαμβανομένων, χωρίς περιορισμούς της ασυλίας, όσων αφορά την άσκηση αγωγής, δικαστική απόφαση ή άλλη διαταγή και όσον αφορά την εκτέλεση και επιβολή κατά των περιουσιακών στοιχείων του στο βαθμό που δεν το απαγορεύει δεσμευτικό δίκαιο». Η παροχή δε των δόσεων εξαρτάται από την υποβολή στους δανειστές γνωμοδοτήσεων στις οποίες ο δανειστής δηλώνει ότι «ούτε ο δανειζόμενος ούτε οποιαδήποτε περιουσία του έχουν ασυλία λόγω κυριαρχίας». Αν κυρωθεί η σύμβαση τότε αυτή θα υπερισχύσει δυνάμει του άρθρου 28 παρ. 1 του Συντάγματος του ν. 3068/2002 που ορίζει ότι εκτέλεση κατά του δημοσίου γίνεται μόνο στην ιδιωτική του περιουσία. Το κράτος όμως για να διασφαλίσει τις λειτουργίες του και ο λαός για να διατηρήσει την κυριαρχία του διαθέτει δημόσια ακατάσχετη περιουσία του (πχ στρατός, δημόσια κτήρια κ.α.), τα οποία είναι απαραίτητα για την ικανοποίηση των λειτουργιών του[37]. Στο μέτρο όμως και στο βαθμό που η ως άνω σύμβαση επεκτείνεται και στην δημόσια περιουσία του δημοσίου είναι αντισυνταγματική και αντιστρατεύεται την κυριαρχία του λαού. Άλλωστε όπως υπάρχει ένας πυρήνας αρμοδιοτήτων που δεν εκχωρείται σε ιδιώτες καθώς αυτές συνιστούν έκφανση της δημόσιας εξουσίας του κράτους και της κυριαρχίας, έτσι δεν επιτρέπεται το κράτος να επιτρέψει εκτέλεση στην ακατάσχετη δημόσια περιουσία του[38].
Ο όρος αυτός επίσης[39] παραβιάζει θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου σε όλα τα επίπεδα, τόσο του διεθνούς όσο και του ευρωπαϊκού αλλά και του εθνικού δικαίου. Ο όρος μέσα από την απειλή της εθνικής κυριαρχίας προσβάλλει την δημοκρατική αρχή και τα πολιτικά και συνταγματικά δικαιώματα των Ελλήνων. Είναι αντίθετος σε οποιαδήποτε λογική αναλογικότητας, και επιπλέον είναι ανυπόστατος ως αντίθετος στις αρχές του διεθνούς δικαίου που αποτελούν για την συμβατική ελευθερία jus cogens.
1.2.7.Η καταστρατήγηση της δημοκρατικής αρχής[40]
Στο άρθρο 1 του Συντάγματος ορίζεται ως πολίτευμα η κοινοβουλευτική δημοκρατία και ότι θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία καθώς, και ότι όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα. Οι διατάξεις αυτές είναι η βάση για την δημοκρατική αρχή, η οποία αν και δεν προσδιορίζεται με ακρίβεια σε αυτές τις διατάξεις, ωστόσο διαμορφώνεται σε ένα κανονιστικό πλαίσιο με βάση και τα υπόλοιπα άρθρα του Συντάγματος που προσδιορίζουν το περιεχόμενο της[41], το οποίο εμφυσεί το πνεύμα της δημοκρατικής αρχής στο γράμμα του Συντάγματος.
Συνταγματική Συνέπεια αποτελεί και ο ισχυρισμός περί αποδυνάμωσης αν όχι καταστρατήγησης της δημοκρατικής αρχής[42]. Η δημοκρατική αρχή έχει αποδυναμωθεί τουλάχιστο στο πνεύμα της κατά την περίοδο της κρίσης χρέους, με αιτία την προφανή κρίση νομιμοποίησης, την «φιλική εναλλαγή» των κομμάτων εξουσίας και το γεγονός ότι αποφάσεις της κυβέρνησης δεν προσδιορίζονται ούτε με βάση το αποτέλεσμα των εκλογών, ούτε με βάση το προεκλογικό πρόγραμμα. Η ουσία άλλωστε του προβλήματος του σημερινού πολιτεύματος συνίσταται στο γεγονός ότι η έννοια της λαϊκής κυριαρχίας αποτελεί πλάσμα[43]. Όπως άλλωστε έγραφε και ο Σβώλος στο Νέο Σύνταγμα , η λαϊκή κυριαρχία αποτελεί «έναν των μύθων του νεωτέρου δημοσίου βίου, απλάς προλήψεις», «πλάσματα χωρίς περιεχόμενον». Υπό αυτή την έννοια, η δημοκρατία μετατρέπεται σε κατ΄ επίφαση θεσμό ad hoc νομιμοποίησης της κυβερνητικής πολιτικής μέσω των εκλογών, των οποίων ακόμα και αυτών το πολιτικό και προγραμματικό αποτέλεσμα παραμερίζεται. Η λαϊκή κυριαρχία κάμπτεται εν όψει των δημοσιονομικών αναγκών όχι επειδή υπάρχει δημοσιονομική λιτότητα αλλά λόγω του αυθαίρετου, ανομιμοποίητου και ξεκάθαρα αντίθετου με την λαϊκή βούληση χαρακτήρα, μέσο , τρόπο, ένταση και κοινωνική δικαιοσύνη αυτής της δημοσιονομικής λιτότητας.
1.2.8 Η όξυνση του επικαθορισμού του Ελληνικού Συντάγματος
Ήδη πριν το πλέγμα του «μνημονίου» παρουσιαστεί στην συνταγματική μας πραγματικότητα το Ελληνική Σύνταγμα και ιδίως το οικονομικό επικαθορίζονταν από τους Συνταγματικούς σκοπούς της Ε.Ε. Οι υποχρεώσεις πού έχει άλλωστε αναλάβει η Ελλάδα και στον οικονομικό τομέα είναι πολλές με βάση τα συμβατικά κείμενα της Ε.Ε. Οι ρυθμίσεις άλλωστε της ΣΛΕΕ σχετικά με την ΟΝΕ δικαίως χαρακτηρίζονται ως μέρος του «οικονομικού» Συντάγματος της Ελλάδας[44]. Το «μνημόνιο» όμως προβάλλει και τονίζει πλέον με οξύτητα αυτόν τον επικαθορισμό του Ελληνικού Συντάγματος[45]. Δίκαια έχει παρομοιαστεί το πλέγμα του μνημονίου με «παρασύνταγμα», με το οποίο επιχειρείται η αναπροσαρμογή του ελληνικού οικονομικού συντάγματος σε μια άλλη κατεύθυνση[46]. Η ενσωμάτωση στις αποφάσεις 2010/320/ΕΕ και 210/486/ΕΕ του Συμβουλίου του πλέγματος του «μνημονίου» εμφανίζει την συμμόρφωση στις ως άνω επιταγές ως συμμόρφωση στο Ευρωπαϊκό δίκαιο. Ο επικαθορισμός είναι το τίμημα που δέχεται κανείς για την συμμετοχή του σε αυτή την ένωση. Εχει όμως όρια αυτός ο επικαθορισμός;
Τα όρια του συγκεκριμένου επικαθορισμού μπορούν να αναζητηθούν νομικά στην αρχή του Ευρωπαϊκού δικαίου της δοτής αρμοδιότητας[47] και περισσότερο πολιτικά παρά νομικά στις αρχές της αναγκαιότητας, της αναλογικότητας, της κυριαρχίας και της αλληλεγγύης μεταξύ των Κρατών μελών. Η υιοθέτηση από το Συμβούλιο των ως άνω αποφάσεων αντίκεται στην αρχή της δοτής αρμοδιότητας, όπως αυτή καθορίζεται στα αρ. 4 και 5 της ΣΕΕ και στα άρθρα 2-6 της ΣΛΕΕ, καθότι η άσκηση εισοδηματικής, κοινωνικής, φορολογικής και ασφαλιστικής πολιτικής ανήκει στο πλαίσιο της αποκλειστικής αρμοδιότητας των Κρατών μελών.
Επιπλέον, ο επικαθορισμός θα πρέπει να λαμβάνει χώρα με φειδώ. Σε αυτή την κατεύθυνση φαίνεται να κινούνται τα επιχειρήματα που αναφέρουν ότι α) η χρησιμοποίηση του α. 122 παρ. 2 της ΣΛΕΕ για την οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα από τα Κράτη Μέλη θα έπρεπε να είχε προτιμηθεί[48] β) ότι το επιχείρημα περί ρήτρας μη διάσωσης Κρατών μελών δεν ευσταθεί καθότι το άρθρο 125 της ΣΛΕΕ δεν απαγορεύει την οικειοθελή αναδοχή χρέους ή τα δάνεια αλλά το να υπεισέλθει αυτόματα και υποχρεωτικά η Ένωση ή τα Κράτη μελή στα χρέη άλλων Κρατών μελών που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα γ) ότι το επιτόκιο της σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης είναι πολύ υψηλό, δ)και ότι σε κάθε περίπτωση το οικονομικό πρόγραμμα του μνημονίου είναι αδιέξοδο. Σε αυτή την τάση της έντασης του επικαθορισμού του Ελληνικού Συντάγματος περιλαμβάνονται και οι προτεινόμενες ρυθμίσεις να συμπεριληφθεί ρήτρα στα Συντάγματα των Κρατών μελών της Ε.Ε. περί μηδενικού ελλείμματος.
1.3.Οι συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους ως στοιχείο κατάλυσης του συντάγματος
Η μορφή του ελληνικού πολιτεύματος είναι η Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία και θεμέλιο του πολιτεύματος, κατά το σύνταγμα, είναι η λαϊκή κυριαρχία. Οι οργανωτικές βάσεις του πολιτεύματος όπως αυτό εξειδικεύεται στο Σύνταγμα του 1975 είναι η διάκριση των εξουσιών, η αντιπροσωπευτική αρχή, η κοινοβουλευτική και η δημοκρατική αρχή[49].
Στο ζήτημα της προσβολής της μορφής του πολιτεύματος μπορούν να παρατηρηθούν τα ακόλουθα: Δεν είναι αρκετό να τηρούνται οι τυπικοί κανόνες αυτού για να μην προσβάλλεται η μορφή του πολιτεύματος καθώς το ίδιο το σύνταγμα στο ίδιο εδάφιο καθιερώνει σαν θεμέλιο την λαϊκή κυριαρχία. Εάν όμως η αληθινή πραγμάτωση της λαϊκής κυριαρχίας υπονομεύεται, νοθεύεται χειραγωγείται, με διάφορες αυταρχικές μεθοδεύσεις τότε το πολίτευμα προσβάλλεται[50]. Η αναγωγή στο λαό όλων των εξουσιών δεν αρκεί αν ο λαός δεν είναι πραγματικά και ουσιαστικά κυρίαρχος των εξουσιών. Η παραίτηση όμως από την ασυλία που έχει πραγματοποιηθεί με την δανειακή σύμβαση προσβάλλει την κυριαρχία του λαού, τους κυρίαρχους θεσμούς και κατ’ ανάγκη προσβάλλει και την λαϊκή κυριαρχία ως θεμέλιο του πολιτεύματος.
Στο ζήτημα της προσβολής των οργανωτικών βάσεων του πολιτεύματος θα μπορούσαν να παρατηρηθούν τα εξής: α) Η δημοκρατική αρχή προσβάλλεται[51], όπως ήδη αναλύθηκε με την μετατροπή της σε ένα θεσμό ad hoc νομιμοποίησης της κυβερνητικής πολιτικής. Η εκλογή των αντιπροσώπων του λαού μέσω ελεύθερων εκλογών έχει σήμερα απαξιωθεί γεγονός που καταδεικνύει την απαξίωση της ίδιας της δημοκρατικής αρχής ως οργανωτικής βάσης του πολιτεύματος. Η προϊούσα αυτή απαξίωση στην σημερινή συγκυρία ειδικά έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Οι πολίτες αισθάνονται ότι δεν μπορούν να επηρεάσουν με την ψήφο τις πολιτικές αποφάσεις καθώς οι πολιτικοί μοιάζουν να τις έχουν ήδη λάβει για αυτούς χωρίς αυτούς περιμένοντας στωικά το εκλογικό σώμα απλώς να επικυρώσει με όλο και μεγαλύτερη αποχή στις εκλογές τις αποφάσεις του, χωρίς να είναι και βέβαιο ότι ακόμα και αυτές τις ίδιες τις αποφάσεις, τις οποίες οι πολίτες νομιμοποιούν, στις εκλογές οι αντιπρόσωποι τους τελικά θα τις πραγματοποιήσουν. β) Περαιτέρω οργανωτική βάση του πολιτεύματος είναι και η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και μάλιστα η πρώτιστη των οργανωτικών βάσεων ειδικά για ένα πολίτευμα φιλελεύθερης δημοκρατίας[52]. Χωρίς την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων το πολίτευμα δεν είναι δημοκρατικό και, ακριβέστερα, δεν είναι φιλελεύθερο[53]. Οι συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους στα ατομικά δικαιώματα, όπως αναλύθηκαν, είναι πολυεπίπεδες. Ένα από τα πιο βασικά θιγόμενα είναι το δικαίωμα στην ιδιοκτησία το οποίο υφίσταται δριμύτατη επίθεση. Η τυχόν προσβολή τόσο αυτού όσο και άλλων ατομικών δικαιωμάτων συνεπώς θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτελεί προσβολή της οργανωτικής αρχής της προστασίας των συνταγματικών δικαιωμάτων και υπό την έννοια αυτή να αποτελεί και κατάλυση του συντάγματος. γ) Πέρα όμως από την προσβολή του συντάγματος ως προς τις οργανωτικές του βάσεις, η κρίση χρέους έχει γεννήσει όλη αυτή την μεγάλη σειρά αμφισβητήσεων της συνταγματικότητας ενεργειών που πιο πάνω αναφέρθηκαν και άλλων που τυχόν θα προκύψουν. Πολλά τυχόν αντισυνταγματικά σημεία δεν προσβάλλουν οργανωτικές βάσεις του πολιτεύματος αλλά αξίζει να σημειωθεί ότι σίγουρα προσβάλλουν μια θεμελιακή αρχή του συντάγματος, το κράτος δικαίου. Επιπλέον υπάρχει πάντα το ερώτημα πως χαρακτηρίζονται εκείνες οι παραβιάσεις του τυπικού συντάγματος, οι οποίες δεν αποκαθίστανται από τις προληπτικές και κατασταλτικές εγγυήσεις αυτού. Είπαμε ότι η θεωρία δεν είναι θετική μέχρι στιγμής να τις κατατάξει ως κατάλυση του συντάγματος. Προσωπικά θεωρώ ότι κάτι τέτοιο θα πρέπει να κριθεί κατά περίπτωση, βαθμό και ένταση της προσβολής του συντάγματος. Σωρεία παραβιάσεων του τυπικού συντάγματος θεωρώ, αν προστεθεί με μια γενικευμένη αδυναμία αντιμετώπισης τους από τις κατασταλτικές εγγυήσεις, με προεξάρχοντα τα δικαστήρια και τον έλεγχο συνταγματικότητας των νόμων, θα ήταν βάσιμο να χαρακτηριστεί κατάλυση του συντάγματος. Στην κρίση χρέους που αντιμετωπίζουμε θα πρέπει σίγουρα να περιμένουμε την αντίδραση των κατασταλτικών εγγυήσεων και κυρίως των δικαστηρίων, ωστόσο αν τελικά οι φερόμενες ως παραβιάσεις του συντάγματος δικαιώσουν την φήμη τους και δεν αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά από τις εγγυήσεις τότε η ο χαρακτηρισμός αυτός ως κατάλυση του συντάγματος δεν θα πρέπει να αποκλειστεί[54].
1.4. τα άλλα στοιχεία του δικαιώματος αντίστασης
Η συνταγματική διάταξη αναφέρει ότι το δικαίωμα αντίστασης υπάρχει «εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει». Η λέξη επιχειρεί παραπέμπει στο ερώτημα μέχρι ποιο στάδιο το δικαίωμα αντίστασης είναι νόμιμο; Αν αναλογιστεί κανείς ότι μετά την κατάλυση του Συντάγματος το νέο καθεστώς δεν αναγνωρίζει ως νόμιμη και νομιμοποιημένη κάθε πράξη αντίστασης, τότε ως όριο του δικαιώματος αντίστασης θα πρέπει να τεθεί η σύγχρονη με την κατάλυση του Συντάγματος εφαρμογή του, με αυτή να καταλαμβάνει και την απόπειρα κατάλυσης όχι όμως τις προπαρασκευαστικές πράξεις[55]. Σε κάθε περίπτωση, είναι ούτως ή άλλως δύσκολο να προσδιοριστεί, σε μια ολόκληρη διαδικασία που προπαρασκευάζει την κατάλυση του συντάγματος, το χρονικό σημείο από το οποίο και εφεξής η συνταγματική τάξη έχει ήδη ανατραπεί. Θεωρώ ότι το στοιχείο αυτό της σύγχρονης εφαρμογής δεν θα ήταν τροχοπέδη στην εφαρμογή του δικαιώματος.
Η συνταγματική διάταξη απαιτεί η κατάλυση του συντάγματος να γίνεται με την βία. Ως βία στην περίπτωση αυτή μπορεί να εννοηθεί τόσο η απόλυτη βία, με τον κρατικό καταναγκασμό όσο και η ψυχολογική βία, η απλή δυνατότητα χρήσης του κρατικού καταναγκασμού για την επιχειρούμενη κατάλυση του συντάγματος αλλά και ο σφετερισμός της λαϊκής κυριαρχίας, είτε από τρίτους είτε από κρατικά ή υπερεθνικά όργανα ακόμα και από όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης[56](!), με οποιοδήποτε τρόπο, όπως το άρθρο 120 παρ. 3 ορίζει. Συνεπώς η βία μπορεί να εκδηλώνεται με οποιοδήποτε τρόπο από οποιονδήποτε, και να ενεργοποιεί το δικαίωμα αντίστασης, ανεξαρτήτως του τρόπου και του υποκειμένου που την χρησιμοποιεί.
Κατά τον ορισμό της διάταξης του 120 παρ. 4 η αντίσταση μπορεί να γίνει με κάθε μέσο, κάτι που σημαίνει ότι κάθε μέσο, από το πιο ήπιο έως και το πιο έντονο, είναι θεμιτό υπό τον όρο βέβαια της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας[57].
Δ. Αντί επιλόγου - Η ενδεχόμενη ενεργοποίηση του δικαιώματος αντίστασης, ο ρόλος του σε σχέση με τις συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους και η σημασία του.
Η κρίση χρέους έχει πυροδοτήσει μια σειρά γεγονότων και συνταγματικών συνεπειών, τα οποία είναι οριακά από άποψης συνταγματικότητας. Η διακρίβωση της ενεργοποίησης του δικαιώματος αντίστασης δεν είναι εύκολη υπόθεση και ούτε είναι δυνατό να γίνει με βεβαιότητα εως αν να πρόκειται για ένα απλό καθημερινό δικαίωμα, καθώς το δικαίωμα αντίστασης από την φύση του είναι οριακό. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να ελεχθούν οι συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους σε σχέση με τα στοιχεία του δικαιώματος αντίστασης, άλλωστε «η τήρηση του συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων». Συνεπώς, η έννοια της κατάλυσης του Συντάγματος μπορεί να εξειδικεύεται ως προσβολή του πολιτεύματος και των οργανωτικών του βάσεων αλλά, όπως σημειώθηκε, κάτι τέτοιο δεν θα ήταν απίθανο να στοιχειοθετηθεί, ακόμα, και σε περίπτωση προσβολής του τυπικού συντάγματος, υπό προϋποθέσεις, και με βάση μια σύμφωνη με το πνεύμα του συντάγματος ερμηνεία. Αν θεωρήσουμε, από άποψη ουσίας, αυτή ως την πλέον κρίσιμη προϋπόθεση, δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι τυπικά είναι δυνατό να στοιχειοθετηθούν και οι άλλες προϋποθέσεις του δικαιώματος. Άλλωστε όπως αναλύθηκε, το πλέγμα του μνημονίου έχει αναπτύξει και έχει την δυνατότητα να αναπτύξει εκφάνσεις, οι οποίες μπορούν, υπό προϋποθέσεις, να χαρακτηριστούν προσβολές της μορφής και των οργανωτικών βάσεων του πολιτεύματος ανάλογα και με την ερμηνεία του Συντάγματος που επιχειρεί κανείς.
Από την άλλη η επιχειρηματολογία υπέρ του «μνημονίου»[58] προβάλλει την λύση αυτή ως μονόδρομο και τις όποιες συνταγματικές συνέπειες όσο βαριές και αν είναι αυτές, από προσβολή του τυπικού συντάγματος μέχρι και την υφέρπουσα προσβολή του πολιτεύματος, ως αναγκαίο τίμημα εν όψει της κατάστασης ανάγκης που βιώνει το Κράτος. Βέβαια σε αυτό θα πρέπει να αντιπαρατεθούν αρχικά τα οικονομικά στοιχεία που δείχνουν αύξηση του χρέους από το 119% του ΑΕΠ στο 177% μέχρι το 2013[59] με την εφαρμογή αυτού του προγράμματος και το γεγονός ότι πολλοί ειδικοί οικονομολόγοι μιλούν για το αδιέξοδο αυτής της δημοσιονομικής πολιτικής. Επιπλέον η αδυναμία ενός κράτους να προβεί σε πληρωμές είναι φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί και στο παρελθόν με τα εγχώρια συντάγματα να είναι αντιμέτωπα με προκλήσεις διατήρησης της συνταγματικής νομιμότητας. Στην περίπτωση όμως του «μνημονίου» δεν έχουμε μόνο την αδυναμία πληρωμών και τα αδιέξοδα που αυτή δημιουργεί αλλά και τον ετεροκαθορισμό, πέραν της συνταγματικής νομιμότητας των τρόπων αντιμετώπισης της. Άλλωστε, θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν η κατάσταση ανάγκης δικαιολογεί την απώλεια της κυριαρχίας, τις προσβολές στην μορφή και στις οργανωτικές βάσεις του πολιτεύματος και την κακώς εννοούμενη οικονομική και πολιτική εξάρτηση.
Πέρα από αυτό, η ρήτρα του άρθρου 120 παρ. 4 του Συντάγματος έχει αναντίρρητα βασικά πολιτική και συμβολική σημασία[60], η οποία στο επίπεδο του δικαίου αποκτά ηθικοπολιτική χροιά. Δεν εξαντλείται όμως σε αυτή καθώς, η νομική, συνταγματική και κοινωνική της σημασία δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί. Η ρήτρα αυτή έχει υπάρξει το έρεισμα της αντίστασης των πολιτών αυτής της χώρας σε περιόδους αμφισβήτησης της συνταγματικής νομιμότητας, όπως στο κίνημα του 114. Η ρήτρα αυτή υπήρξε, ο θεμέλιος λίθος της αναγνώρισης της δυνατότητας των δικαστηρίων να ελέγχουν την συνταγματικότητα των νόμων[61].
Το δικαίωμα αντίστασης από την άλλη κινείται στο μεταίχμιο μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας. Αποτελεί την έσχατη εγγύηση τήρησης του Συντάγματος[62]. Με αυτόν τον οριακό του χαρακτήρα συνδέονται δύο ζητήματα: α) της αμφίβολής πρακτικής νομικής του σημασίας και β) της επικουρικότητας του. Η αμφίβολη νομική του σημασία προέρχεται από το γεγονός ότι η χρήση του είναι σπάνια και από την άλλη ότι δεν έχει αντιμετωπιστεί τουλάχιστον ακόμη με επάρκεια από την νομολογία. Όσον αφορά τον επικουρικό του χαρακτήρα αυτό συνδέεται με το γεγονός ότι για να έχει εφαρμογή θα πρέπει να εξαντληθούν οι άλλες προληπτικές και κατασταλτικές εγγυήσεις εφαρμογής[63].
Όσον αφορά την θεωρητική του θεμελίωση, το δικαίωμα αντίστασης έχει πολλές φορές βρεθεί ανάμεσα στις συμπληγάδες θετικού και φυσικού δικαίου[64]. Ως φυσικό δικαίωμα η αντίσταση τοποθετείται ως απαράγραπτο δικαίωμα απέναντι στα καταπιεστικά καθεστώτα με ιστορικό αρχέτυπο την Αντιγόνη[65]. Από την άλλη ως θετικό δικαίωμα υπάρχει επειδή το προβλέπει το σύνταγμα, και ενεργοποιείται στο μέτρο και υπό τις προϋποθέσεις που το Σύνταγμα τάσσει αποτελώντας ένα συντηρητικό δικαίωμα, υπό την έννοια ότι αποσκοπεί στην συντήρηση - διατήρηση της συνταγματικής νομιμότητας.
Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι το δικαίωμα αντίστασης ανήκει και στις δύο κατηγορίες, ή σε καμία από τις δύο, αλλά σε μία ιδιάζουσα τρίτη. Και αυτό γιατί από τη μία είναι θετικό δικαίωμα, καθώς προβλέπεται από το Σύνταγμα υπό όρους, έστω και με οριακή νομική αποτελεσματικότητα αλλά με προεξάρχουσα κοινωνική δυναμική. Από την άλλη δεν μπορεί να παραγνωριστεί το γεγονός ότι η θετική αυτή ρύθμιση είναι προϊόν και απόληξη ενός μακρόχρονου πολιτικο-ηθικο-φιλοσοφικού διαλόγου ανά τους αιώνες για τα όρια της εξουσίας και την νομιμοποιημένη αντίδραση σε αυτή, με το φυσικό δίκαιο να βρίσκεται πάντα σε περίοπτη θέση σε αυτόν τον διάλογο ως έρεισμα αυτής της αντίδρασης. Ομολογήθηκε εξάλλου στην Ε’ Αναθεωρητική Βουλή ότι η αντίσταση εναντίον τυρρανικών καθεστώτων, που σημειώθηκε μάλιστα ως ηθική υποχρέωση, αποκτά νομική σημασία μετά την πτώση τους, για τη νομιμοποίηση των αντιστασιακών πράξεων[66].
Συμπερασματικά, το δικαίωμα αντίστασης έχει μόνο επιφανειακά συντηρητικό χαρακτήρα καθώς στους αγώνες του ελληνικού λαού, ως αξία ηθικοπολιτική, έχει παίξει ριζοσπαστικό ρόλο στην προσπάθεια για αποκατάσταση της συντακτικής εξουσίας του λαού, δηλαδή της κυριαρχίας του και της αυτονομίας του . Η αξία άλλωστε που πρώτη από όλες είναι πιο σημαντική για τον συνταγματικό πατριωτισμού του λαού είναι η κυριαρχία και αυτονομία του, γεγονός που αναδεικνύει την σημασία και την έκταση ηθική, πολιτική και νομική του δικαιώματος αντίστασης. Το δικαίωμα αντίστασης, αντιμέτωπο με τις συνταγματικές συνέπειες της κρίσης χρέους, έχει πιθανόν οριακή νομική σημασία, χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί η ενδεχόμενη ενεργοποίηση του, ωστόσο αποτελεί την συνεχή υπόμνηση στο λαό της κυρίαρχής εξουσίας του, την οποία νομιμοποιείται να αποκαταστήσει.
Πηγή: http://kratoskaidikaio.blogspot.com/2011/05/blog-post.html
[1] Βλ.μεταξύ άλλων: Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 905 επ., Γ. Κασιμάτης, Η αντίσταση στο Μελέτες ΙΙ, Κράτος και Πολίτευμα, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα 2000, σελ. 73-125
[2] Γ. Κασιμάτης, Η αντίσταση στο Μελέτες ΙΙ, Κράτος και Πολίτευμα, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα 2000, σελ. 78,
[3] Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 905-6
[4] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 94
[5] Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 906
[6] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 94
[7] Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 906
[8] Γ. Κασιμάτης, Η αντίσταση στο Μελέτες ΙΙ, Κράτος και Πολίτευμα, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα 2000, σελ. 109-112
[9] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 30
[10] Στο προοίμιο της Οικουμενικής διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου προβλέπεται ότι «έχει ουσιαστική σημασία να προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα από ένα καθεστώς δικαίου, ώστε ο άνθρωπος να μην αναγκάζετε να προσφεύγει, ως έσχατο καταφύγιο, στην εξέγερση κατά της τυρρανίας και της καταπίεσης…».
[11] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 21
[12] ΠρΘεσ. 1344/1975, ΠρΑθ 447/1676, ΕφΑθ 299/1978
[13]Μάνεσης, Εγγυήσεις Ι, σελ 41 επ., ΜπρΑθ 84464/1985
[14] ΣτΕ 160/2009, ΣτΕ 3670/2009, όπου απλώς γίνεται χρήση του άρθρου 120 παρ. 4 χωρίς να ερευνάται περαιτέρω
[15] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 59-62, 109
[16] Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 914, Α. Σβώλος, ΣυντΔικ, σ. 102
[17] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 62
[18] Μάνεσης, ΣυντΔ., σελ. 146 επ.
[19] Με τον όρο αυτό εννοείται συνοπτικά ο συνολικός μηχανισμός μεταξύ της Ελλάδας της ΕΚΤ και του ΔΝΤ αλλά και των Κρατών μελών της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση των δημοσιονομικών προβλημάτων της Ελλάδας.
[20] Γ. Κασιμάτης, Οι συμφωνίες δανεισμού της Ελλάδας με την ΕΕ και το ΔΝΤ, ΔΣΑ - 2010
[21] Γ. Κασιμάτης, Οι συμφωνίες δανεισμού της Ελλάδας με την ΕΕ και το ΔΝΤ, ΔΣΑ - 2010 , σελ 20
[22] Εισήγηση της Συμβούλου της Επικρατείας Ε. Σαρπ ενώπιον της Ολομέλειας του ΣτΕ στην υπόθεση του Μνημονίου (δικάσιμος 23.11.2010), www.constitutionalism.gr , σελ 40-42
[23] Γ. Κατρούγκαλου, Memoranda sunt Seranda?, ΕφΔΔ 2/2010, σελ 11
Γ. Κασιμάτης, Οι συμφωνίες δανεισμού της Ελλάδας με την ΕΕ και το ΔΝΤ, ΔΣΑ - 2010 , σελ 17-20
[24] Γ. Κασιμάτης, Οι συμφωνίες δανεισμού της Ελλάδας με την ΕΕ και το ΔΝΤ, ΔΣΑ - 2010 , σελ 20
[25] Κ. Γιαννακόπουλου, Μεταξύ εθνικής και ενωσιακής έννομης τάξης: το «Μνημόνιο» ως αναπαραγωγή της κρίσης του κράτους δικαίου, www.constitutionalism.gr , σελ 4
[26] Γ. Δρόσος, Το «Μνημόμιο» ως σημείο στροφής του πολιτεύματος, www.constitutionalism.gr , σελ 3-4
[27] Κ. Χρυσόγονου, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ 6/2010, σελ. 86
[28] Κ. Χρυσόγονου, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ 6/2010, σελ. 87, Γ. Κατρούγκαλου, Memoranda sunt Seranda?, ΕφΔΔ 2/2010, σελ 14
[29] Γ. Κατρούγκαλου, Memoranda sunt Seranda?, ΕφΔΔ 2/2010, σελ 12
[30] Γ. Κατρούγκαλου, Τα Κοινωνικά Δικαιώματα, Α. Σάκκουλας, Αθήνα,2006, σελ 133 επ.
[31] Γ. Κατρούγκαλου, Memoranda sunt Seranda?, ΕφΔΔ 2/2010, σελ 19
[32] ΣτΕ 2289/1987, ΣτΕ 2426/1983
[33] Γ. Κατρούγκαλου, Memoranda sunt Seranda?, ΕφΔΔ 2/2010, σελ 22
[34] Το Συνταγματικό δικαστήριο της Λετονίας στην υπόθεση 2009-43-01 έκρινε ότι η δραστικές περικοπές των συντάξεων ως μέτρο λιτότητας παραβίαζαν το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση και το κράτος δικαίου, βλ. http://www.satv.tiesa.gov.lv και Κ. Γιαννακόπουλο, Το κράτος δικαίου και η εθνική κυριαρχία μπροστά στο ΔΝΤ, ΕφΔΔ 1/2010, αλλά και την πολύ σημαντική απόφαση του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου 2/9/2010, 1 BvL 1/09, BvL 3/09, 1 BvL 4/09 με την ποία οριοθετείται ο πυρήνας του συνταγματικού δικαιώματος που δεν μπορεί να προσβληθεί, βλ και. Γ. Κατρούγκαλου, Memoranda sunt Seranda?, ΕφΔΔ 2/2010, σελ 23
[35] Γ. Κασιμάτης, Οι συμφωνίες δανεισμού της Ελλάδας με την ΕΕ και το ΔΝΤ, ΔΣΑ - 2010 , σελ 48-49
[36] Γ. Κασιμάτης, Οι συμφωνίες δανεισμού της Ελλάδας με την ΕΕ και το ΔΝΤ, ΔΣΑ - 2010 , σελ 48-49
[37] Κ. Χρυσόγονου, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ 6/2010, σελ. 1358-1359
[38] Στε 1943/1998, Α. Καιδατζή Συνταγματικοί περιορισμοί των ιδιωτικοποιήσεων, Αθήνα-Θεσα/νικη, 2006, σ. 243
[39] Γ. Κασιμάτης, Οι συμφωνίες δανεισμού της Ελλάδας με την ΕΕ και το ΔΝΤ, ΔΣΑ - 2010 , σελ 25-26
[40] Κ. Χρυσόγονου, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ 6/2010, σελ. 1362 επ.
[41] Κ. Μαυριάς, Συνταγματικό δίκαιο, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 2002, σελ 326
[42] Κ. Χρυσόγονου, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ 6/2010, σελ. 1362 επ.
[43] Δ. Καλτσώνης, Δημοκρατία και Οικονομική κρίση, Σεμινάριο Κράτος και Δίκαιο, www.kratoskaidikaio.blogspot.com
[44] Κ. Γώγου, «Έγκλημα και Τιμωρία»: Η διαδικασία του υπερβολικού ελλείμματος στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση μεταξύ δικαίου και πολιτικής, ΕφΔΔ – 4/2010,σελ 426
[45] Κ. Γιαννακόπουλου, Μεταξύ εθνικής και ενωσιακής έννομης τάξης: το «Μνημόνιο» ως αναπαραγωγή της κρίσης του κράτους δικαίου, www.constitutionalism.gr , σελ 5
[46] Γ. Κατρούγκαλος, Το οικονομικό Σύνταγμα και το «παρασύνταγμα» του Μνημονίου, http://greek-critical-legal.blogspot.com
[47]Ε. Μαριά, Η Δανειακή Σύμβαση Ελλάδος – κρατών Ευρωζωνης υπό το πρίσμα των θεσμών και του δικαίου της Ε.Ε. , ΝοΒ τ. 9/2010, σελ 2215
[48] Ε. Μαριά, Η Δανειακή Σύμβαση Ελλάδος – κρατών Ευρωζωνης υπό το πρίσμα των θεσμών και του δικαίου της Ε.Ε. , ΝοΒ τ. 9/2010, σελ 2207
[49] Κ. Μαυριάς, Συνταγματικό δίκαιο, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 2002, σελ 315-328
[50] Β. Καράκωστας, Το Σύνταγμα, Νομική βιβλιοθήκη – 2006, σελ 9
[51] Κ. Χρυσόγονου, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ 6/2010, σελ. 1364
[52] Α. Παντελής, Εγχειρίδιο Συνταγματικού Δικαίου, εκδ. Λιβάνη, Αθήνα, 2006, σελ. 92
[53] Α. Παντελής, Εγχειρίδιο Συνταγματικού Δικαίου, εκδ. Λιβάνη, Αθήνα, 2006, σελ. 92
[54] Αρνητική η εισήγηση της Συμβούλου της Επικρατείας Ε. Σαρπ ενώπιον της Ολομέλειας του ΣτΕ στην υπόθεση του Μνημονίου (δικάσιμος 23.11.2010), www.constitutionalism.gr , σελ 40-42
[55] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 69-72, Πρακτικά Βουλής (1975), 617
[56] Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 913
[57] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 125
[58] Βλ. μεταξύ άλλων Π.Γκλιβάνης, Το Μνημόνιο της Ελλάδας, Εκδ. Σάκκουλα
[59] Γ. Κατρούγκαλος, Το οικονομικό Σύνταγμα και το «παρασύνταγμα» του Μνημονίου, http://greek-critical-legal.blogspot.com
[60] Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 913
[61] Γ. Δρόσος, Δοκίμιο Ελληνικής Συνταγματικής Ιστορίας, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα 1996, σελ. 189-190
[62] Ξ. Γιαταγάνας, Δικαίωμα Αντίστασης και πολιτική ανυπακοή, Εκδ. Κριτική - 2010, σελ. 307
[63] Ξ. Γιαταγάνας, Δικαίωμα Αντίστασης και πολιτική ανυπακοή, Εκδ. Κριτική - 2010, σελ. 307
[64] Βλ. Γ. Κασιμάτης, Η αντίσταση στο Μελέτες ΙΙ, Κράτος και Πολίτευμα, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα 2000, σελ. 73-125 με αναφορές στην ξενόγλωσση θεωρία
[65] Α. Μανιτάκης, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, ΝοΒ 52/2004, σελ. 908
[66] Φ. Σπυρόπουλος, Το δικαίωμα αντίστασης κατά το 120 παρ. 4 του Συντάγματος, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1987, σελ. 71
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ..
Λόγος πολύς περί χρεοκοπίας της χώρας τις τελευταίες εβδομάδες. Κι ενώ τα παραδείγματα των χρεοκοπιών κρατών είναι αρκετά (η ισχυρή Γερμανία πτώχευσε δύο φορές, στο μεσοπόλεμο και μεταπολεμικά, το ίδιο και η Μ. Βρετανία το 1945-6, η Ρωσία και η Αργεντινή πιο πρόσφατα), η Ελλάδα μας είναι εξαιρετικός «πελάτης», καθώς έχει δει το φάσμα της χρεοκοπίας να πραγματοποιείται τέσσερις φορές στο παρελθόν.
Πρώτη φορά το 1827, όταν το ελληνικό κράτος δεν υπήρχε ακόμη (επισήμως): Ο απελευθερωτικός αγώνας του 1821 υπήρξε μια μοναδική ευκαιρία για τις αγγλικές τράπεζες. Ενώ δάνεισαν τους επαναστάτες με ονομαστικά δάνεια συνολικού ύψους 2.8 εκατ. λιρών της εποχής, τελικά μόνο το 20% του ποσού έφτασε στον σκοπό του. Έτσι η πρώτη πτώχευση έρχεται νωρίτερα και από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους καθώς το 1827 δηλώνεται αδυναμία εξυπηρέτησης των δανείων αφού δεν είχαν καν εισπραχθεί.
Βέβαια, σύμφωνα με τους ιστορικούς, η πτώχευση μπορεί να μας βγήκε και σε καλό, καθώς ίσως συνδέεται ακόμη και με τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου που έγινε την ίδια χρονιά έπειτα από μυστική συμφωνία των Μεγάλων Δυνάμεων, που έτσι διέσωσαν την ελληνική επανάσταση οδηγώντας τελικά στη δημιουργία κράτους, από το οποίο και θα μπορούσαν κάποτε να εισπράξουν.
Μόλις το ελληνικό κράτος συστάθηκε και επίσημα, οι πιστωτές έσπευσαν να εισπράξουν: Εισέπραξαν μάλιστα τόσο πολύ που το 1843 οδήγησαν στη δεύτερη πτώχευση. Αφού το Λονδίνο και το Παρίσι πρώτα αρνήθηκαν να δανείσουν τον Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος για να κάνει το κράτος να λειτουργήσει έβαλε χρήματα από την προσωπική του περιουσία και εξέδωσε τα πρώτα ακάλυπτα ελληνικά χαρτονομίσματα, στη συνέχεια δάνεισαν τον Όθωνα με 60 εκατ. φράγκα, από τα οποία τα 33 εκατ. πήγαν αμέσως για την αποπληρωμή των «Δανείων της ανεξαρτησίας». Επίσης δόθηκαν 12,5 εκατομμύρια για την εξαγοράν από μέρους της Τουρκίας των επαρχιών Αττικής, Ευβοίας και μέρους της Φθιώτιδος και 7,5 εκατομμύρια διά την συντήρηση των βαυαρικών στρατευμάτων». Οι Μεγάλες Δυνάμεις άλλαζαν σταδιακά τον χάρτη, η Ελλάδα αγόραζε, η Οθωμανική Αυτοκρατορία πουλούσε και οι διεθνείς τραπεζίτες ήταν ευτυχείς...
Ο Τρικούπης και το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν»
Στη συνέχεια, και για μεγάλο διάστημα επικράτησε ο εσωτερικός δανεισμός και ο εξωτερικός υποχώρησε αισθητά, μέχρι που από το 1879 ξεκινά μια δωδεκαετία ραγδαίας αύξησής του που οδήγησε τη χώρα στα 1893 να χρωστά στο εξωτερικό 585,4 εκατ. φράγκα και να πτωχεύει για τρίτη φορά διά στόματος (αλλά όχι εξαιτίας του) Χαριλάου Τρικούπη. Τη χρονιά εκείνη ο Χαρ. Τρικούπης, εξαιτίας της άσχημης οικονομικής κατάστασης, αποτέλεσμα του αναγκάστηκε να πει στη Βουλή σαν πρωθυπουργός τη φράση "κύριοι, δυστυχώς, επτωχεύσαμεν", που έμεινε ιστορική.
Η τρίτη αυτή πτώχευση της Ελλάδας σήμανε κλονισμό της δραχμής και ολοκληρωτικό μαρασμό της ελληνικής οικονομίας. Η κήρυξη της Ελλάδας σε πτώχευση έγινε με αφορμή τη βίαιη ανθελληνική εκστρατεία στο εξωτερικό, αλλά και για την επιβολή δυσβάσταχτων βαρών στις λαϊκές μάζες.
Η ιστορία λέει επίσης ότι ο Τρικούπης έσπευσε στην Ευρώπη και ζήτησε δάνεια για την οικονομική στήριξη της υπερχρεωμένης ελληνικής οικονομίας. Οι κυβερνήτες και οι τραπεζίτες της Ευρώπης, παίζοντας καλά το παιχνίδι στη σκακιέρα του εμπορικού και πολιτικού μοιράσματος του κόσμου, αρνήθηκαν τη χορήγηση νέου δανείου - και φυσικά τη στήριξη που αναζήτησε σ' αυτούς ο Τρικούπης. Ετσι, ο τελευταίος έχασε στις εκλογές του Απρίλη του 1895, αποσύρθηκε από την πολιτική και πέθανε ένα χρόνο αργότερα (το 1896) στη Ριβιέρα της Γαλλίας.
Τα αποτελέσματα ήταν ολέθρια: Μετά το θάνατο του Χ. Τρικούπη ακολούθησε ο καταστροφικός ελληνο-τουρκικός πόλεμος του 1897. Η ειρήνη κοστίζει στην Ελλάδα, μεταξύ άλλων, και 4 εκατ. λίρες ως πολεμικές αποζημιώσεις. Η κατάληξη αυτού του πολέμου ήταν η επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ), από τους ξένους και ντόπιους πιστωτές της Ελλάδας, τους λεγόμενους "ομολογιούχους".
Η χρεοκοπία του 1932 και οι προσπάθειες για ανάκαμψη
Τον Μάρτιο του 1910 συνάπτονται νέα δάνεια για νέα έργα. Ο νόμος περί «Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου» που τηρείται ευλαβικά επί δύο δεκαετίες παραβιάζεται για πρώτη φορά το 1920 με την έκδοση 600 εκατ. δρχ. που ακολουθούνται από άλλα 500 εκατ. το 1921 και από ακόμη 550 εκατ. το 1922- ήταν όλα για τις ανάγκες του πολέμου. Παρά την ήττα όμως στη Μικρά Ασία, η πτώχευση έχει αποφευχθεί με το Α΄ Αναγκαστικό Δάνειο που επιβάλλεται από τον υπουργό Οικονομικών Π. Πρωτοπαπαδάκη, ο οποίος κόβει στη μέση τα χαρτονομίσματα, κρατά το ένα μέρος στην κυκλοφορία και ανταλλάσσει το άλλο με τίτλους εσωτερικού δανείου (κάπως έτσι σώζει την Ελλάδα από μια άλλη επικείμενη πτώχευση στη δεκαετία του 1950 και ο Σπύρος Μαρκεζίνης με το «κόψιμο των τριών μηδενικών» και την εισαγωγή της «νέας» δραχμής της σταθεροποίησης). Στην αποφυγή της πτώχευσης το ΄22 συμβάλλει και το δάνειο υπό την αιγίδα της Κοινωνίας των Εθνών για τους πρόσφυγες.
Μπορεί η ήττα του ΄22 να μη φέρνει πτώχευση, αλλά οι ανάγκες αναδιοργάνωσης του στρατού και περίθαλψης των προσφύγων οδηγούν σε νέο υπερβολικό εξωτερικό δανεισμό καθώς στην Ελλάδα κεφάλαια δεν υπάρχουν. Τελικά, τον Μάρτιο του 1931, λίγο πριν από την τελευταία πτώχευση του 1932, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση προϋπολογισμού του υπουργού Οικονομικών καθηγητή Βερβαρέσσου, η Ελλάδα χρωστάει στο εξωτερικό 2,868,1 εκατ. χρυσά φράγκα. Η πτώχευση είναι και πάλι μοιραία...
Ο τελικός διακανονισμός όλων των προπολεμικών χρεών της Ελλάδας έγινε από τον Σπύρο Μαρκεζίνη στα 1952-53. Η πρωτοφανής ανάπτυξη και η αυστηρή συγκράτηση δαπανών τη δεκαετία 1955-1965 συμμάζεψαν οριστικά τα δημόσια οικονομικά και οι τελικές πληρωμές εκείνων των δανείων ολοκληρώθηκαν μόλις το 1967. Από το 1980 και μετά το χρέος άρχισε και πάλι να αυξάνει, για να φτάσει αισίως στα τέλη του 2009 τα 254 δις. ευρώ ή το 112% του ΑΕΠ της χώρας.
Ομοιότητες και Διαφορές
Όλη αυτή η ιστορική αναδρομή γίνεται για συγκεκριμένο λόγο: Υπάρχουν συγκεκριμένες ομοιότητες μεταξύ του τότε και του σήμερα, αν και η Ελλάδα του 2010 δεν έχει μεγάλη σχέση με αυτή του 1890 ή του 1930.
Καταρχήν, το υψηλό δημόσιο χρέος ήταν και παραμένει η κύρια αιτία που η χώρα αδυνατεί να σηκώσει κεφάλι. Επίσης, ο ρόλος των ξένων δεν πρέπει να υπερεκτιμάται. Δεν είναι ούτε τιμωροί, ούτε φίλοι της Ελλάδας. Έχουν συμφέροντα τα οποία φροντίζουν να (εξ)υπηρετούν υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, χωρίς αυτό να αποκλείει κερδοσκοπικές επιθέσεις από συγκεκριμένα κέντρα που άλλοτε κέρδιζαν μεγαλύτερα επιτόκια, ή ελληνική γη με υποθήκη και σήμερα, με την παγκοσμιοποίηση των αγορών υψηλότερα spread και υπεραξίες από το σορτάρισμα σε μετοχές και ομόλογα.
Η κύρια διαφορά- που έχει καταλυτική σημασία- είναι ότι η Ελλάδα ανήκει πλέον στη ζώνη του ευρώ και είναι αδιανόητη η χρεοκοπία, εφόσον δεν επιστρέψουμε στο εθνικό νόμισμα. Επίσης, ότι και να λένε οι ευρωπαίοι σύμμαχοί μας, μια ενδεχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας θα πυροδοτήσει ντόμινο στην Ευρωζώνη, καθώς υπάρχουν κι άλλες χώρες που βρίσκονται κοντά στο σημείο μηδέν (οι γνωστές PIIGS- Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία). Άρα, αν υποθέσουμε ότι όλα πάνε στραβά, μια βοήθεια της τελευταίας στιγμής- δια χειρός εντός από μηχανής θεού- δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Τα συμπεράσματα από τη σύγκριση αυτή είναι απλά: Όταν η δημοσιονομική πολιτική που ακολουθείται είναι άσωτη και χωρίς μέτρο, οι επιπτώσεις στην πορεία της οικονομίας είναι άμεσες. Δεν είναι τυχαίο ότι όταν ακολουθήθηκε σωστή δημοσιονομική πολιτική της 10ετία 1955-1965, και η πολιτική ηγεσία της περιόδου εκμεταλλευόμενη τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της εποχής, μείωσε το έλλειμμα, η οικονομία της χώρας ορθοπόδησε. Το παιχνίδι όμως άρχισε να χάνεται όταν για πρώτη φορά, η πρώτη κυβέρνηση Καραμανλή, μετά τη μεταπολίτευση υιοθέτηση την πρακτική των ελλειμματικών προϋπολογισμών. Αυτό το "point of no return". Τη δεκαετία του 1980, με την έλευση των Σοσιαλιστών, η ανάγκη εκσυγχρονισμού της χώρας σε συνδυασμό με σπάταλες πολιτικές κοινωνικών παροχών, το δημόσιο χρέος άρχισε πάλι να διογκώνεται. Φυσικά, όταν το χρήμα είναι εύκολο, λόγω δανεισμού, ανθίζουν οι σπατάλες.
Συμπέρασμα: Η χρεοκοπία μιας χώρας έχει άμεση σχέση με τις οικονομικές στρατηγικές επιλογές της εκάστοτε κυβέρνησης, ωστόσο έχει να κάνει και με την αξιοπιστία της απέναντι στους πιστωτές της, δηλαδή αν τηρεί τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει όταν δανείστηκε. Η οικονομική χρεοκοπία λοιπόν δεν είναι τίποτα άλλο, παρά αποτέλεσμα της πολιτικής χρεοκοπίας των κυβερνήσεων της χώρας από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα. Σήμερα, λοιπόν, που όλοι μιλούν για επιστροφή του εφιάλτη, η ανάγκη για ισχυρή και τολμηρή ηγεσία που θα αναδιαρθρώσει τα δημόσια οικονομικά είναι περισσότερο επίκαιρη και αναγκαία από ποτέ.
Πρώτη φορά το 1827, όταν το ελληνικό κράτος δεν υπήρχε ακόμη (επισήμως): Ο απελευθερωτικός αγώνας του 1821 υπήρξε μια μοναδική ευκαιρία για τις αγγλικές τράπεζες. Ενώ δάνεισαν τους επαναστάτες με ονομαστικά δάνεια συνολικού ύψους 2.8 εκατ. λιρών της εποχής, τελικά μόνο το 20% του ποσού έφτασε στον σκοπό του. Έτσι η πρώτη πτώχευση έρχεται νωρίτερα και από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους καθώς το 1827 δηλώνεται αδυναμία εξυπηρέτησης των δανείων αφού δεν είχαν καν εισπραχθεί.
Βέβαια, σύμφωνα με τους ιστορικούς, η πτώχευση μπορεί να μας βγήκε και σε καλό, καθώς ίσως συνδέεται ακόμη και με τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου που έγινε την ίδια χρονιά έπειτα από μυστική συμφωνία των Μεγάλων Δυνάμεων, που έτσι διέσωσαν την ελληνική επανάσταση οδηγώντας τελικά στη δημιουργία κράτους, από το οποίο και θα μπορούσαν κάποτε να εισπράξουν.
Μόλις το ελληνικό κράτος συστάθηκε και επίσημα, οι πιστωτές έσπευσαν να εισπράξουν: Εισέπραξαν μάλιστα τόσο πολύ που το 1843 οδήγησαν στη δεύτερη πτώχευση. Αφού το Λονδίνο και το Παρίσι πρώτα αρνήθηκαν να δανείσουν τον Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος για να κάνει το κράτος να λειτουργήσει έβαλε χρήματα από την προσωπική του περιουσία και εξέδωσε τα πρώτα ακάλυπτα ελληνικά χαρτονομίσματα, στη συνέχεια δάνεισαν τον Όθωνα με 60 εκατ. φράγκα, από τα οποία τα 33 εκατ. πήγαν αμέσως για την αποπληρωμή των «Δανείων της ανεξαρτησίας». Επίσης δόθηκαν 12,5 εκατομμύρια για την εξαγοράν από μέρους της Τουρκίας των επαρχιών Αττικής, Ευβοίας και μέρους της Φθιώτιδος και 7,5 εκατομμύρια διά την συντήρηση των βαυαρικών στρατευμάτων». Οι Μεγάλες Δυνάμεις άλλαζαν σταδιακά τον χάρτη, η Ελλάδα αγόραζε, η Οθωμανική Αυτοκρατορία πουλούσε και οι διεθνείς τραπεζίτες ήταν ευτυχείς...
Ο Τρικούπης και το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν»
Στη συνέχεια, και για μεγάλο διάστημα επικράτησε ο εσωτερικός δανεισμός και ο εξωτερικός υποχώρησε αισθητά, μέχρι που από το 1879 ξεκινά μια δωδεκαετία ραγδαίας αύξησής του που οδήγησε τη χώρα στα 1893 να χρωστά στο εξωτερικό 585,4 εκατ. φράγκα και να πτωχεύει για τρίτη φορά διά στόματος (αλλά όχι εξαιτίας του) Χαριλάου Τρικούπη. Τη χρονιά εκείνη ο Χαρ. Τρικούπης, εξαιτίας της άσχημης οικονομικής κατάστασης, αποτέλεσμα του αναγκάστηκε να πει στη Βουλή σαν πρωθυπουργός τη φράση "κύριοι, δυστυχώς, επτωχεύσαμεν", που έμεινε ιστορική.
Η τρίτη αυτή πτώχευση της Ελλάδας σήμανε κλονισμό της δραχμής και ολοκληρωτικό μαρασμό της ελληνικής οικονομίας. Η κήρυξη της Ελλάδας σε πτώχευση έγινε με αφορμή τη βίαιη ανθελληνική εκστρατεία στο εξωτερικό, αλλά και για την επιβολή δυσβάσταχτων βαρών στις λαϊκές μάζες.
Η ιστορία λέει επίσης ότι ο Τρικούπης έσπευσε στην Ευρώπη και ζήτησε δάνεια για την οικονομική στήριξη της υπερχρεωμένης ελληνικής οικονομίας. Οι κυβερνήτες και οι τραπεζίτες της Ευρώπης, παίζοντας καλά το παιχνίδι στη σκακιέρα του εμπορικού και πολιτικού μοιράσματος του κόσμου, αρνήθηκαν τη χορήγηση νέου δανείου - και φυσικά τη στήριξη που αναζήτησε σ' αυτούς ο Τρικούπης. Ετσι, ο τελευταίος έχασε στις εκλογές του Απρίλη του 1895, αποσύρθηκε από την πολιτική και πέθανε ένα χρόνο αργότερα (το 1896) στη Ριβιέρα της Γαλλίας.
Τα αποτελέσματα ήταν ολέθρια: Μετά το θάνατο του Χ. Τρικούπη ακολούθησε ο καταστροφικός ελληνο-τουρκικός πόλεμος του 1897. Η ειρήνη κοστίζει στην Ελλάδα, μεταξύ άλλων, και 4 εκατ. λίρες ως πολεμικές αποζημιώσεις. Η κατάληξη αυτού του πολέμου ήταν η επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ), από τους ξένους και ντόπιους πιστωτές της Ελλάδας, τους λεγόμενους "ομολογιούχους".
Η χρεοκοπία του 1932 και οι προσπάθειες για ανάκαμψη
Τον Μάρτιο του 1910 συνάπτονται νέα δάνεια για νέα έργα. Ο νόμος περί «Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου» που τηρείται ευλαβικά επί δύο δεκαετίες παραβιάζεται για πρώτη φορά το 1920 με την έκδοση 600 εκατ. δρχ. που ακολουθούνται από άλλα 500 εκατ. το 1921 και από ακόμη 550 εκατ. το 1922- ήταν όλα για τις ανάγκες του πολέμου. Παρά την ήττα όμως στη Μικρά Ασία, η πτώχευση έχει αποφευχθεί με το Α΄ Αναγκαστικό Δάνειο που επιβάλλεται από τον υπουργό Οικονομικών Π. Πρωτοπαπαδάκη, ο οποίος κόβει στη μέση τα χαρτονομίσματα, κρατά το ένα μέρος στην κυκλοφορία και ανταλλάσσει το άλλο με τίτλους εσωτερικού δανείου (κάπως έτσι σώζει την Ελλάδα από μια άλλη επικείμενη πτώχευση στη δεκαετία του 1950 και ο Σπύρος Μαρκεζίνης με το «κόψιμο των τριών μηδενικών» και την εισαγωγή της «νέας» δραχμής της σταθεροποίησης). Στην αποφυγή της πτώχευσης το ΄22 συμβάλλει και το δάνειο υπό την αιγίδα της Κοινωνίας των Εθνών για τους πρόσφυγες.
Μπορεί η ήττα του ΄22 να μη φέρνει πτώχευση, αλλά οι ανάγκες αναδιοργάνωσης του στρατού και περίθαλψης των προσφύγων οδηγούν σε νέο υπερβολικό εξωτερικό δανεισμό καθώς στην Ελλάδα κεφάλαια δεν υπάρχουν. Τελικά, τον Μάρτιο του 1931, λίγο πριν από την τελευταία πτώχευση του 1932, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση προϋπολογισμού του υπουργού Οικονομικών καθηγητή Βερβαρέσσου, η Ελλάδα χρωστάει στο εξωτερικό 2,868,1 εκατ. χρυσά φράγκα. Η πτώχευση είναι και πάλι μοιραία...
Ο τελικός διακανονισμός όλων των προπολεμικών χρεών της Ελλάδας έγινε από τον Σπύρο Μαρκεζίνη στα 1952-53. Η πρωτοφανής ανάπτυξη και η αυστηρή συγκράτηση δαπανών τη δεκαετία 1955-1965 συμμάζεψαν οριστικά τα δημόσια οικονομικά και οι τελικές πληρωμές εκείνων των δανείων ολοκληρώθηκαν μόλις το 1967. Από το 1980 και μετά το χρέος άρχισε και πάλι να αυξάνει, για να φτάσει αισίως στα τέλη του 2009 τα 254 δις. ευρώ ή το 112% του ΑΕΠ της χώρας.
Ομοιότητες και Διαφορές
Όλη αυτή η ιστορική αναδρομή γίνεται για συγκεκριμένο λόγο: Υπάρχουν συγκεκριμένες ομοιότητες μεταξύ του τότε και του σήμερα, αν και η Ελλάδα του 2010 δεν έχει μεγάλη σχέση με αυτή του 1890 ή του 1930.
Καταρχήν, το υψηλό δημόσιο χρέος ήταν και παραμένει η κύρια αιτία που η χώρα αδυνατεί να σηκώσει κεφάλι. Επίσης, ο ρόλος των ξένων δεν πρέπει να υπερεκτιμάται. Δεν είναι ούτε τιμωροί, ούτε φίλοι της Ελλάδας. Έχουν συμφέροντα τα οποία φροντίζουν να (εξ)υπηρετούν υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, χωρίς αυτό να αποκλείει κερδοσκοπικές επιθέσεις από συγκεκριμένα κέντρα που άλλοτε κέρδιζαν μεγαλύτερα επιτόκια, ή ελληνική γη με υποθήκη και σήμερα, με την παγκοσμιοποίηση των αγορών υψηλότερα spread και υπεραξίες από το σορτάρισμα σε μετοχές και ομόλογα.
Η κύρια διαφορά- που έχει καταλυτική σημασία- είναι ότι η Ελλάδα ανήκει πλέον στη ζώνη του ευρώ και είναι αδιανόητη η χρεοκοπία, εφόσον δεν επιστρέψουμε στο εθνικό νόμισμα. Επίσης, ότι και να λένε οι ευρωπαίοι σύμμαχοί μας, μια ενδεχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας θα πυροδοτήσει ντόμινο στην Ευρωζώνη, καθώς υπάρχουν κι άλλες χώρες που βρίσκονται κοντά στο σημείο μηδέν (οι γνωστές PIIGS- Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία). Άρα, αν υποθέσουμε ότι όλα πάνε στραβά, μια βοήθεια της τελευταίας στιγμής- δια χειρός εντός από μηχανής θεού- δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Τα συμπεράσματα από τη σύγκριση αυτή είναι απλά: Όταν η δημοσιονομική πολιτική που ακολουθείται είναι άσωτη και χωρίς μέτρο, οι επιπτώσεις στην πορεία της οικονομίας είναι άμεσες. Δεν είναι τυχαίο ότι όταν ακολουθήθηκε σωστή δημοσιονομική πολιτική της 10ετία 1955-1965, και η πολιτική ηγεσία της περιόδου εκμεταλλευόμενη τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της εποχής, μείωσε το έλλειμμα, η οικονομία της χώρας ορθοπόδησε. Το παιχνίδι όμως άρχισε να χάνεται όταν για πρώτη φορά, η πρώτη κυβέρνηση Καραμανλή, μετά τη μεταπολίτευση υιοθέτηση την πρακτική των ελλειμματικών προϋπολογισμών. Αυτό το "point of no return". Τη δεκαετία του 1980, με την έλευση των Σοσιαλιστών, η ανάγκη εκσυγχρονισμού της χώρας σε συνδυασμό με σπάταλες πολιτικές κοινωνικών παροχών, το δημόσιο χρέος άρχισε πάλι να διογκώνεται. Φυσικά, όταν το χρήμα είναι εύκολο, λόγω δανεισμού, ανθίζουν οι σπατάλες.
Συμπέρασμα: Η χρεοκοπία μιας χώρας έχει άμεση σχέση με τις οικονομικές στρατηγικές επιλογές της εκάστοτε κυβέρνησης, ωστόσο έχει να κάνει και με την αξιοπιστία της απέναντι στους πιστωτές της, δηλαδή αν τηρεί τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει όταν δανείστηκε. Η οικονομική χρεοκοπία λοιπόν δεν είναι τίποτα άλλο, παρά αποτέλεσμα της πολιτικής χρεοκοπίας των κυβερνήσεων της χώρας από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα. Σήμερα, λοιπόν, που όλοι μιλούν για επιστροφή του εφιάλτη, η ανάγκη για ισχυρή και τολμηρή ηγεσία που θα αναδιαρθρώσει τα δημόσια οικονομικά είναι περισσότερο επίκαιρη και αναγκαία από ποτέ.
Η απάτη του ευρώ, το ανύπαρκτο χρέος και η κατάλυση του Συντάγματος
Δ. Κ. Μόσχος*
Ο λαός έχει ξεσηκωθεί. Διαμαρτύρεται, φωνάζει, ζητά να μη του πιουν το αίμα και απλά να κάνει τις απαραίτητες θυσίες, στα όρια του ανεκτού, για να αποπληρώσει τα χρέη του. Τα χρέη τα οποία δημιούργησε ¨τρώγοντας¨ τα λεφτά των εργατικών και συνετών ευρωπαίων εταίρων του, οι οποίοι ξαφνικά διαπίστωσαν ότι η Ελλάδα έχει χρέος που δεν ξεπληρώνεται και πρέπει να … χάσει την εθνική της κυριαρχία με το ξεπούλημα ολόκληρης της ελληνικής επικράτειας στους … ξένους.
Αυτό όμως που δεν γνωρίζει ο μέσος ξεσηκωμένος έλληνας, ο μέσος εξεγερμένος ευρωπαίος των νοτίων κυρίως χωρών της ευρωπαϊκής ένωσης και ο μέσος δυτικό – βόρειο ευρωπαίος, που βρήκε την ευκαιρία να εμπαίξει τον έλληνα και τους πολίτες από τις λεγόμενες PΙIGS χώρες (με υψηλό δημοσιονομικό χρέος) είναι ότι:
1. Το Ευρώ ως νόμισμα δεν είναι αξιόγραφο (δηλ. αποδεικτικό αξίας) αλλά χρεόγραφο (δηλ. αποδεικτικό χρέους) !!! Το Ευρώ στην έκδοσή του από την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα (http://en.wikipedia.org/wiki/European_Central_Bank) δεν αντικατοπτρίζει απολύτως τίποτε. Η έκδοση του Ευρώ στηρίζεται σε ένα οικονομικό κατασκεύασμα που λέγεται fiat money(http://en.wikipedia.org/wiki/Fiat_money), δηλαδή νόμισμα το οποίο έχει αξία μόνον και μόνον επειδή η κυβέρνηση (ή εν προκειμένω η ευρωπαϊκή ένωση) το όρισε ως νόμιμο μέσον συναλλαγών, κατά παράβαση των κανόνων της αγοράς των συναλλαγών, δεδομένου ότι η πολιτική εξουσία, εκ του ρόλου της δεν μπορεί να επιβάλλει εμπορικά ειωθότα και πρακτικές, αλλά μόνο να ρυθμίσει ήδη υφιστάμενα. …
2. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ένα νόμισμα των 50 Ευρώ δεν αντικατοπτρίζει ισόποση αξία αλλά ισόποσο χρέος (!!!) προς τον εκδότη, εν προκειμένω την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα.
3. Ο μηχανισμός αυτός, που μοιάζει με αυτόν της έκδοσης του αμερικάνικου δολαρίου αλλά έχει κάποιες διαφορές, λειτουργεί με έναν εξαιρετικά απλό τρόπο, δηλ. κάθε χώρα – μέλος της Ε.Ε. αντί να εκδίδει το νόμισμά της κυριαρχικά, έστω στα πλαίσια της Ε.Ε., αναγκάζεται να δανείζεται το χρήμα (τα Ευρώ) από την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα, είτε με τη μορφή των βραχυπρόθεσμων ρέπος, είτε με κρατικά ομόλογα, είτε με απευθείας δανεισμό τραπεζών. Η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα χορηγεί τα ποσά με τόκο (!!!), ο οποίος αυτή τη στιγμή είναι το ελάχιστο 1,25 %, δηλ. εάν δανείσει 100 Ευρώ σε μια τράπεζα, ή εάν αγοράσει βραχυπρόθεσμα ρέπος ή ομόλογα για 100 Ευρώ θα εισπράξει τουλάχιστον 101,25 Ευρώ !!! Αυτό σημαίνει ότι κανένα εθνικά κυρίαρχο κράτος εντός της Ε.Ε., που χρησιμοποιεί το Ευρώ, να μην έχει δικό του νόμισμα, που να μη το χρωστά σε κανένα – ούτε ένα λεπτό του Ευρώ !!! Και φυσικά ποτέ κανένας ευρωπαίος (Γάλλος, Γερμανός κλπ) δεν έχει στερηθεί το αντίστοιχο ποσό, που εξέδωσε με αυτό τον τρόπο η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα, αφού ποτέ δεν το στέρησε από ¨την αγοραστική του δύναμη¨ , δηλ. από τα Ευρώ που έχουν διατεθεί στη χώρα του (Γαλλία, Γερμανία κλπ).
4. Η πρακτική του fiatmoney, μέσω δανεισμού, ισοδυναμεί με υποδούλωση και απώλεια κυριαρχίας, από τη στιγμή της έκδοσης του νομίσματος αυτού καθ’ εαυτού (βλ. και σχετ. άρθροhttp://stin-press-a.blogspot.com/2011/04/blog-post_14.html), αφού είναι δεδομένο ότι, από τη στιγμή που το κεφάλαιο του δανείσματος προέρχεται από τον ένα και μοναδικό εκδότη του νομίσματος, δηλ. την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα, τότε είναι αδύνατο να αποδοθεί ο τόκος, όσο μικρός και εάν είναι αυτός, αφού το ποσό του τόκου πολύ απλά δεν υφίσταται.Φαντασθείτε ένα πολύ απλό παράδειγμα, όπου μαζεύεται μια παρέα για να παίξει μπίλιες (τις θυμάστε τις μπίλιες;) και μόνον ο ένας, αποκλειστικά, παρέχει π.χ. 100 μπίλιες για το παιχνίδι, με τη συμφωνία ότι στο τέλος του παιχνιδιού η παρέα θα πρέπει να του αποδώσει 101 μπίλιες! Στο τέλος του παιχνιδιού θα λείπει μια μπίλια. Όσο προσεκτικά και εάν έπαιξε η παρέα θα χρωστάει πάντα τουλάχιστο μια μπίλια, εκτός από τις 100 που επέστρεψε και πρέπει να ξαναδανεισθεί εάν θέλει να συνεχίσει να παίζει. Φυσικά οι απρόσεκτες παρέες που ενδεχομένως να έχασαν μπίλιες ή να τις ¨οικειοποιήθηκαν¨ (κοινώς έκλεψαν) απλά χρωστούν περισσότερες. Και αυτός που παρείχε τις μπίλιες θα απειλεί ότι δεν θα ξαναδώσει εάν δεν του αποδοθεί η επιπλέον μπίλια, την οποία βέβαια δέχεται και σε είδος π.χ. νησιά, ΔΕΚΟ, πετρέλαια, χρυσό κλπ. Μήπως σας θυμίζει κάτι από αυτά που κυκλοφορούν στο δίκτυο για τα χρέη των κρατών σε σχέση με το ακαθάριστο εθνικό προϊόν (ΑΕΠ) τους; Η Γερμανία αυτή τη στιγμή, η 3ημεγαλύτερη εξαγωγική δύναμη στον κόσμο έχει χρέος 74,4% του ΑΕΠ της και η Ελλάδα 123,9%. Μια ματιά στην ιστοσελίδαhttp://www.economist.com/content/global_debt_clock είναι τελείως αποκαλυπτική: οι χώρες με το μεγαλύτερο χρέος είναι αυτές οι οποίες χρησιμοποιούν fiat money, όπως το Ευρώ και το δολάριο (!!!), ενώ χώρες όπως η Λιβύη και το Ιράν έχουν χρέος 3,7% και 16,7% αντίστοιχα. Τυχαίο άραγε;
5. Η έκδοση νομίσματος συνιστά πράξη εθνικής κυριαρχίας και, ως τέτοια, δεν μπορεί να ανατίθεται σε όργανα ακόμη και θεσμικά, τα οποία όμως λειτουργούν υπό καθεστώς εμπορικής εταιρίας, όπως η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα. Όποιος έχει την παραμικρή αμφιβολία για αυτό ας αναρωτηθεί το εξής: εάν η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα δεν λειτουργούσε ως εμπορική εταιρία (άσχετα εάν δεν είναι επισήμως τέτοια) τότε για ποίο λόγο τα Ευρώ, δηλ. το μέσον συναλλαγής, τα δανείζει στους εθνικά κυρίαρχους λαούς της Ευρώπης και μάλιστα με τόκο; Και γιατί στο άρθρο 9 της Σύμβαση του Άμστερνταμ ρητά προβλέφθηκε ότι η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα εξαιρείται από κάθε μορφής φορολογίας του κεφαλαίου και των κερδών της; Πρόβλεψη για μη φορολογία στο όργανο της πολιτικής εξουσίας που εκδίδει το νόμισμα; Είναι ποτέ δυνατόν; Φαντάζεσθε να υπήρχε ανάγκη για διάταξη νόμου που να εξαιρούσε από τη φορολογία τα Υπουργεία, δηλ. το κράτος να μη φορολογεί το κράτος; Άρα, δεν πρόκειται για δημόσιο όργανο, έστω στα πλαίσια της Ε.Ε. αλλά για θεσμοθετημένο μεν, πλην όμως σαφώς ιδιωτικής φύσεως όργανο, εξ’ ου και η ρητή νομοθετική πρόβλεψη για τη φορολογική εξαίρεση.
6. Προ της δημιουργίας του Ευρώ το βασικότερο εργαλείο διακρατικού δανεισμού ήταν το δολάριο, το οποίο από τον Αύγουστο του 1971, που ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Νίξον, με μονομερή δήλωση, απεξάρτησε το δολάριο από τα αποθέματα χρυσού, τα οποία ήδη είχαν φθάσει να καλύπτουν μόλις το 22% των δολαρίων που είχαν τεθεί σε κυκλοφορία, να μετατραπεί το δολάριο σε fiat money, δηλ. νόμισμα άνευ αντικρίσματος. Όσα δάνεια χορηγήθηκαν υπό αυτό το καθεστώς πάσχουν από την εξής ανήκουστη παραφροσύνη: ότι δηλ. στην αγορά των συναλλαγών μπορεί ένα κομμάτι χαρτί ευτελούς αξίας, το οποίο γράφει επάνω ¨100 δολάρια¨, δημιουργημένο από το τίποτα, να αγοράσει πραγματικά κάτι το οποίο ισοδυναμεί στη αγορά με 100 δολάρια, ή στην περίπτωση δανεισμού, 100 δολάρια άνευ αντικρίσματος, δημιουργημένα από το τίποτα, να δημιουργούν υποχρέωση αποπληρωμής για ισόποση αξία, πλέον τόκου (ο οποίος φυσικά δεν υπάρχει) και στην περίπτωση της μη αποπληρωμής ο πιστωτής να διεκδικεί εθνική κυριαρχία (!!!) με μνημόνιο και ρητό όρο στη σύμβαση δανείου, για να σου ξαναδανείσει, για ένα ακόμη χρόνο, δολάρια δημιουργημένα από το τίποτε !!! Το ίδιο ακριβώς φυσικά ισχύει και για το Ευρώ, ως νόμισμα άνευ αντικρίσματος…
7. Λόγω της πρόδηλης σχέσης ανάμεσα στην έκδοση / διάθεση του νομίσματος και της καθημερινότητας των πολιτών, της ελευθερίας τους, των εν δυνάμει ζητημάτων εθνικής κυριαρχίας, όπως η υπογραφή σύμβασης δανεισμού, με την οποία ρητά παραιτείται ένα κράτος της εθνικής του κυριαρχίας (καλήν ώρα σαν αυτή που υπέγραψε κάποιος υπουργός οικονομικών πρόσφατα), είναι προφανές ότι τα ανωτέρω ζητήματα δεν μπορεί να γίνουν αντικείμενο επεξεργασίας και απόφασης από ένα πρόσωπο, όπως ο πρωθυπουργός, ο υπουργός οικονομικών κλπ. Το άρθρο 1 του Ελληνικού Συντάγματος ρητά αναφέρει ότι : «ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ
1. Το πολίτευμα της Ελλάδας είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
2. Θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία.
3. Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα».
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι την κυριαρχία των αποφάσεων την έχει το εκλογικό σώμα («…λαϊκή κυριαρχία …», ούτε καν η Βουλή) και όχι το εκτελεστικό, δηλ. η κυβέρνηση, ακόμη και εάν έχει πρόσφατη νομιμοποίηση. Για αυτό και στο άρθρο 44 του Συντάγματος προβλέπεται η διενέργεια δημοψηφίσματος για κρίσιμα εθνικά θέματα, αλλά και για ψηφισμένα νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα. Και στις δύο περιπτώσεις προϋποτίθεται σχετική πρωτοβουλία συγκεκριμένου αριθμού βουλευτών, γεγονός που το Σύνταγμα θεωρεί σίγουρο ότι θα υπάρξει σε μια από τις παραπάνω περιπτώσεις (δηλ. κρίσιμα εθνικά θέματα, σοβαρό κοινωνικό ζήτημα), θεωρώντας ως δεδομένο ότι οι βουλευτές, οι οποίοι εκπροσωπούν τον κυρίαρχο λαό στη ¨Βουλή¨, μεταφέροντας τις δικές του απόψεις εκεί και όχι τις απόψεις του εαυτού τους, ως μια ανεξάρτητη εξουσία του πολιτεύματος και δη του νομοθετικού, δεν σχετίζεται ούτε εξαρτάται καθοιονδήποτε τρόπο από το εκτελεστικό και την κυβέρνηση… Αλήθεια η υποθήκευση της χώρας, η εκτόξευση της ανεργίας, η μείωση μισθών και συντάξεων, το ξεπούλημα των αποθεμάτων χρυσού και του εθνικά κυρίαρχου κράτους δηλ. της ελληνικής επικράτειας για αποπληρωμή οφειλών που δημιουργήθηκαν από χρήμα άνευ αντικρίσματος, η μετάβαση από τη δραχμή (νόμισμα με αντίκρισμα σε χρυσό, άρα αξιόγραφο) στο Ευρώ (νόμισμα άνευ αντικρίσματος, άρα χρεόγραφο), η έκδοση του νομίσματος (όποιο και εάν είναι αυτό) από ιδιώτη, ο οποίος απλά το δανείζει με τόκο και όχι από το κυρίαρχο κράτος ως πράξη εθνικής κυριαρχίας, δεν συνιστούν κρίσιμα εθνικά θέματα και σοβαρά κοινωνικά ζητήματα; Ή μήπως οι βουλευτές είναι άνθρωποι μειωμένης αντίληψης, εκτός τόπου και χρόνου, χρήζοντες δικαστικής συμπαράστασης και δεν αναλαμβάνουν τη σχετική πρωτοβουλία; Ή μήπως έχει καταλυθεί το πολίτευμα και υφίσταται σύγχυση των δύο διακριτών εξουσιών, δηλ. του νομοθετικού και του εκτελεστικού σε βαθμό που να μη μπορούμε να συζητήσουμε πλέον για Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, αλλά για κάποιου είδους ολοκληρωτικού καθεστώτος, με το εκτελεστικό στο ρόλο του απόλυτου δικτάτορα;
8. Η Ελλάδα έχει πτωχεύσει επίσημα 4 φορές μέχρι σήμερα: 1827, 1843, 1893, 1932 (http://forza-grecia.pblogs.gr/2010/01/h-istoria-ths-hreokopias-sthn-ellada-kai-to-shmera.html). Σε κάθε πτώχευση, που πρακτικά σημαίνει μονομερής διαγραφή χρεών λόγω αδυναμίας αποπληρωμής, εξυπακούεται ότι τα οφειλόμενα ποσά δεν οφείλονται πλέον και η χώρα οφείλει μόνο για τα νέα δάνεια που θα συνάψει μετά την πτώχευση. Στην περίπτωση της Ελλάδος όμως, κατά κάποιο παράδοξο τρόπο, τα περισσότερα χρέη αναγνωρίσθηκαν εκ νέου τη δεκαετία του 1960 (με ποια νομιμοποίηση άραγε και από ποίον;), με αποτέλεσμα την αποπληρωμή των παλαιότερων εξ αυτών μέχρι και τη δεκαετία του ’90!
9. Ο ομότιμος καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου κος Γ. Κασιμάτης πρόσφατα σε σχετική ομιλία του, αναφέρθηκε στο άρθρο 120 του Συντάγματος. Για όσους δεν γνωρίζουν το άρθρο 120 στην παρ.4 αναγράφει «Η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία», η δε έννοια της βίας δεν αφορά μόνον τη σωματική και φυσική βία, αλλά και την ψυχολογική, όπως π.χ. ψυχολογική βία του τύπου «Πώς θα πληρώσουμε μισθούς και συντάξεις εάν δεν συμφωνήσουμε με το Μνημόνιο; (με το οποίο ξεπουλάμε όλη την Ελληνική Επικράτεια)». Βέβαια αυτό που δεν αναφέρεται είναι, ότι με ρητό όρο της δανειακής σύμβασης οι δανειστές μας μπορούν να καταγγείλουν τη σύμβαση εάν δεν πληρωθεί το ¨Σχετικό χρέος¨ της χώρας (άρθρο 8 παρ.1 (ζ) ), ήτοι οι υφιστάμενες υποχρεώσεις της Ελλάδας σε Ευρώ ή σε οποιοδήποτε άλλο νόμισμα. Δεδομένου όμως ότι τα ποσά του δανείου είναι μικρότερα του υποτιθέμενου χρέους αυτό συνεπάγεται ένα και μόνο πράγμα: ότι τα ποσά που δανεισθήκαμε δεν πάνε σε μισθούς, συντάξεις κλπ, αλλά σε αποπληρωμή προηγούμενων οφειλών !!! Άρα εκτός από ψυχολογική βία έχουμε ταυτόχρονα και εξαπάτηση από τον πολιτικό κόσμο !!!
Συνεπώς κατά το Σύνταγμά μας έχουμε δικαίωμα και υποχρέωση να αντισταθούμε, με κάθε μέσον, κατά οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει ή το έχει ήδη καταλύσει. Η συγκεντρώσεις που γίνονται σε όλη την Ελλάδα είναι μια καλή αρχή αλλά όχι αρκετές για τους σκοπούς του αρθ. 120. Η αντίσταση κατά της βίαιης κατάλυσης του Συντάγματος ουσιαστικά σημαίνει την φυσικώ τω τρόπω εκδίωξη των όσων κατέλυσαν το Σύνταγμα, με απλά λόγια την εκδίωξη ¨κλοτσηδόν¨ από το Μαξίμου των βιαστών του Συντάγματος. Και αυτό αφορά όλους, μηδέ του γράφοντος εξαιρουμένου.
Θεσσαλονίκη, 30.05.2011
*Δικηγόρος Θεσσαλονίκης
Πηγή: stoxasmos-politikh
Ο λαός έχει ξεσηκωθεί. Διαμαρτύρεται, φωνάζει, ζητά να μη του πιουν το αίμα και απλά να κάνει τις απαραίτητες θυσίες, στα όρια του ανεκτού, για να αποπληρώσει τα χρέη του. Τα χρέη τα οποία δημιούργησε ¨τρώγοντας¨ τα λεφτά των εργατικών και συνετών ευρωπαίων εταίρων του, οι οποίοι ξαφνικά διαπίστωσαν ότι η Ελλάδα έχει χρέος που δεν ξεπληρώνεται και πρέπει να … χάσει την εθνική της κυριαρχία με το ξεπούλημα ολόκληρης της ελληνικής επικράτειας στους … ξένους.
Αυτό όμως που δεν γνωρίζει ο μέσος ξεσηκωμένος έλληνας, ο μέσος εξεγερμένος ευρωπαίος των νοτίων κυρίως χωρών της ευρωπαϊκής ένωσης και ο μέσος δυτικό – βόρειο ευρωπαίος, που βρήκε την ευκαιρία να εμπαίξει τον έλληνα και τους πολίτες από τις λεγόμενες PΙIGS χώρες (με υψηλό δημοσιονομικό χρέος) είναι ότι:
1. Το Ευρώ ως νόμισμα δεν είναι αξιόγραφο (δηλ. αποδεικτικό αξίας) αλλά χρεόγραφο (δηλ. αποδεικτικό χρέους) !!! Το Ευρώ στην έκδοσή του από την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα (http://en.wikipedia.org/wiki/European_Central_Bank) δεν αντικατοπτρίζει απολύτως τίποτε. Η έκδοση του Ευρώ στηρίζεται σε ένα οικονομικό κατασκεύασμα που λέγεται fiat money(http://en.wikipedia.org/wiki/Fiat_money), δηλαδή νόμισμα το οποίο έχει αξία μόνον και μόνον επειδή η κυβέρνηση (ή εν προκειμένω η ευρωπαϊκή ένωση) το όρισε ως νόμιμο μέσον συναλλαγών, κατά παράβαση των κανόνων της αγοράς των συναλλαγών, δεδομένου ότι η πολιτική εξουσία, εκ του ρόλου της δεν μπορεί να επιβάλλει εμπορικά ειωθότα και πρακτικές, αλλά μόνο να ρυθμίσει ήδη υφιστάμενα. …
2. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ένα νόμισμα των 50 Ευρώ δεν αντικατοπτρίζει ισόποση αξία αλλά ισόποσο χρέος (!!!) προς τον εκδότη, εν προκειμένω την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα.
3. Ο μηχανισμός αυτός, που μοιάζει με αυτόν της έκδοσης του αμερικάνικου δολαρίου αλλά έχει κάποιες διαφορές, λειτουργεί με έναν εξαιρετικά απλό τρόπο, δηλ. κάθε χώρα – μέλος της Ε.Ε. αντί να εκδίδει το νόμισμά της κυριαρχικά, έστω στα πλαίσια της Ε.Ε., αναγκάζεται να δανείζεται το χρήμα (τα Ευρώ) από την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα, είτε με τη μορφή των βραχυπρόθεσμων ρέπος, είτε με κρατικά ομόλογα, είτε με απευθείας δανεισμό τραπεζών. Η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα χορηγεί τα ποσά με τόκο (!!!), ο οποίος αυτή τη στιγμή είναι το ελάχιστο 1,25 %, δηλ. εάν δανείσει 100 Ευρώ σε μια τράπεζα, ή εάν αγοράσει βραχυπρόθεσμα ρέπος ή ομόλογα για 100 Ευρώ θα εισπράξει τουλάχιστον 101,25 Ευρώ !!! Αυτό σημαίνει ότι κανένα εθνικά κυρίαρχο κράτος εντός της Ε.Ε., που χρησιμοποιεί το Ευρώ, να μην έχει δικό του νόμισμα, που να μη το χρωστά σε κανένα – ούτε ένα λεπτό του Ευρώ !!! Και φυσικά ποτέ κανένας ευρωπαίος (Γάλλος, Γερμανός κλπ) δεν έχει στερηθεί το αντίστοιχο ποσό, που εξέδωσε με αυτό τον τρόπο η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα, αφού ποτέ δεν το στέρησε από ¨την αγοραστική του δύναμη¨ , δηλ. από τα Ευρώ που έχουν διατεθεί στη χώρα του (Γαλλία, Γερμανία κλπ).
4. Η πρακτική του fiatmoney, μέσω δανεισμού, ισοδυναμεί με υποδούλωση και απώλεια κυριαρχίας, από τη στιγμή της έκδοσης του νομίσματος αυτού καθ’ εαυτού (βλ. και σχετ. άρθροhttp://stin-press-a.blogspot.com/2011/04/blog-post_14.html), αφού είναι δεδομένο ότι, από τη στιγμή που το κεφάλαιο του δανείσματος προέρχεται από τον ένα και μοναδικό εκδότη του νομίσματος, δηλ. την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα, τότε είναι αδύνατο να αποδοθεί ο τόκος, όσο μικρός και εάν είναι αυτός, αφού το ποσό του τόκου πολύ απλά δεν υφίσταται.Φαντασθείτε ένα πολύ απλό παράδειγμα, όπου μαζεύεται μια παρέα για να παίξει μπίλιες (τις θυμάστε τις μπίλιες;) και μόνον ο ένας, αποκλειστικά, παρέχει π.χ. 100 μπίλιες για το παιχνίδι, με τη συμφωνία ότι στο τέλος του παιχνιδιού η παρέα θα πρέπει να του αποδώσει 101 μπίλιες! Στο τέλος του παιχνιδιού θα λείπει μια μπίλια. Όσο προσεκτικά και εάν έπαιξε η παρέα θα χρωστάει πάντα τουλάχιστο μια μπίλια, εκτός από τις 100 που επέστρεψε και πρέπει να ξαναδανεισθεί εάν θέλει να συνεχίσει να παίζει. Φυσικά οι απρόσεκτες παρέες που ενδεχομένως να έχασαν μπίλιες ή να τις ¨οικειοποιήθηκαν¨ (κοινώς έκλεψαν) απλά χρωστούν περισσότερες. Και αυτός που παρείχε τις μπίλιες θα απειλεί ότι δεν θα ξαναδώσει εάν δεν του αποδοθεί η επιπλέον μπίλια, την οποία βέβαια δέχεται και σε είδος π.χ. νησιά, ΔΕΚΟ, πετρέλαια, χρυσό κλπ. Μήπως σας θυμίζει κάτι από αυτά που κυκλοφορούν στο δίκτυο για τα χρέη των κρατών σε σχέση με το ακαθάριστο εθνικό προϊόν (ΑΕΠ) τους; Η Γερμανία αυτή τη στιγμή, η 3ημεγαλύτερη εξαγωγική δύναμη στον κόσμο έχει χρέος 74,4% του ΑΕΠ της και η Ελλάδα 123,9%. Μια ματιά στην ιστοσελίδαhttp://www.economist.com/content/global_debt_clock είναι τελείως αποκαλυπτική: οι χώρες με το μεγαλύτερο χρέος είναι αυτές οι οποίες χρησιμοποιούν fiat money, όπως το Ευρώ και το δολάριο (!!!), ενώ χώρες όπως η Λιβύη και το Ιράν έχουν χρέος 3,7% και 16,7% αντίστοιχα. Τυχαίο άραγε;
5. Η έκδοση νομίσματος συνιστά πράξη εθνικής κυριαρχίας και, ως τέτοια, δεν μπορεί να ανατίθεται σε όργανα ακόμη και θεσμικά, τα οποία όμως λειτουργούν υπό καθεστώς εμπορικής εταιρίας, όπως η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα. Όποιος έχει την παραμικρή αμφιβολία για αυτό ας αναρωτηθεί το εξής: εάν η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα δεν λειτουργούσε ως εμπορική εταιρία (άσχετα εάν δεν είναι επισήμως τέτοια) τότε για ποίο λόγο τα Ευρώ, δηλ. το μέσον συναλλαγής, τα δανείζει στους εθνικά κυρίαρχους λαούς της Ευρώπης και μάλιστα με τόκο; Και γιατί στο άρθρο 9 της Σύμβαση του Άμστερνταμ ρητά προβλέφθηκε ότι η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα εξαιρείται από κάθε μορφής φορολογίας του κεφαλαίου και των κερδών της; Πρόβλεψη για μη φορολογία στο όργανο της πολιτικής εξουσίας που εκδίδει το νόμισμα; Είναι ποτέ δυνατόν; Φαντάζεσθε να υπήρχε ανάγκη για διάταξη νόμου που να εξαιρούσε από τη φορολογία τα Υπουργεία, δηλ. το κράτος να μη φορολογεί το κράτος; Άρα, δεν πρόκειται για δημόσιο όργανο, έστω στα πλαίσια της Ε.Ε. αλλά για θεσμοθετημένο μεν, πλην όμως σαφώς ιδιωτικής φύσεως όργανο, εξ’ ου και η ρητή νομοθετική πρόβλεψη για τη φορολογική εξαίρεση.
6. Προ της δημιουργίας του Ευρώ το βασικότερο εργαλείο διακρατικού δανεισμού ήταν το δολάριο, το οποίο από τον Αύγουστο του 1971, που ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Νίξον, με μονομερή δήλωση, απεξάρτησε το δολάριο από τα αποθέματα χρυσού, τα οποία ήδη είχαν φθάσει να καλύπτουν μόλις το 22% των δολαρίων που είχαν τεθεί σε κυκλοφορία, να μετατραπεί το δολάριο σε fiat money, δηλ. νόμισμα άνευ αντικρίσματος. Όσα δάνεια χορηγήθηκαν υπό αυτό το καθεστώς πάσχουν από την εξής ανήκουστη παραφροσύνη: ότι δηλ. στην αγορά των συναλλαγών μπορεί ένα κομμάτι χαρτί ευτελούς αξίας, το οποίο γράφει επάνω ¨100 δολάρια¨, δημιουργημένο από το τίποτα, να αγοράσει πραγματικά κάτι το οποίο ισοδυναμεί στη αγορά με 100 δολάρια, ή στην περίπτωση δανεισμού, 100 δολάρια άνευ αντικρίσματος, δημιουργημένα από το τίποτα, να δημιουργούν υποχρέωση αποπληρωμής για ισόποση αξία, πλέον τόκου (ο οποίος φυσικά δεν υπάρχει) και στην περίπτωση της μη αποπληρωμής ο πιστωτής να διεκδικεί εθνική κυριαρχία (!!!) με μνημόνιο και ρητό όρο στη σύμβαση δανείου, για να σου ξαναδανείσει, για ένα ακόμη χρόνο, δολάρια δημιουργημένα από το τίποτε !!! Το ίδιο ακριβώς φυσικά ισχύει και για το Ευρώ, ως νόμισμα άνευ αντικρίσματος…
7. Λόγω της πρόδηλης σχέσης ανάμεσα στην έκδοση / διάθεση του νομίσματος και της καθημερινότητας των πολιτών, της ελευθερίας τους, των εν δυνάμει ζητημάτων εθνικής κυριαρχίας, όπως η υπογραφή σύμβασης δανεισμού, με την οποία ρητά παραιτείται ένα κράτος της εθνικής του κυριαρχίας (καλήν ώρα σαν αυτή που υπέγραψε κάποιος υπουργός οικονομικών πρόσφατα), είναι προφανές ότι τα ανωτέρω ζητήματα δεν μπορεί να γίνουν αντικείμενο επεξεργασίας και απόφασης από ένα πρόσωπο, όπως ο πρωθυπουργός, ο υπουργός οικονομικών κλπ. Το άρθρο 1 του Ελληνικού Συντάγματος ρητά αναφέρει ότι : «ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ
1. Το πολίτευμα της Ελλάδας είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
2. Θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία.
3. Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα».
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι την κυριαρχία των αποφάσεων την έχει το εκλογικό σώμα («…λαϊκή κυριαρχία …», ούτε καν η Βουλή) και όχι το εκτελεστικό, δηλ. η κυβέρνηση, ακόμη και εάν έχει πρόσφατη νομιμοποίηση. Για αυτό και στο άρθρο 44 του Συντάγματος προβλέπεται η διενέργεια δημοψηφίσματος για κρίσιμα εθνικά θέματα, αλλά και για ψηφισμένα νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα. Και στις δύο περιπτώσεις προϋποτίθεται σχετική πρωτοβουλία συγκεκριμένου αριθμού βουλευτών, γεγονός που το Σύνταγμα θεωρεί σίγουρο ότι θα υπάρξει σε μια από τις παραπάνω περιπτώσεις (δηλ. κρίσιμα εθνικά θέματα, σοβαρό κοινωνικό ζήτημα), θεωρώντας ως δεδομένο ότι οι βουλευτές, οι οποίοι εκπροσωπούν τον κυρίαρχο λαό στη ¨Βουλή¨, μεταφέροντας τις δικές του απόψεις εκεί και όχι τις απόψεις του εαυτού τους, ως μια ανεξάρτητη εξουσία του πολιτεύματος και δη του νομοθετικού, δεν σχετίζεται ούτε εξαρτάται καθοιονδήποτε τρόπο από το εκτελεστικό και την κυβέρνηση… Αλήθεια η υποθήκευση της χώρας, η εκτόξευση της ανεργίας, η μείωση μισθών και συντάξεων, το ξεπούλημα των αποθεμάτων χρυσού και του εθνικά κυρίαρχου κράτους δηλ. της ελληνικής επικράτειας για αποπληρωμή οφειλών που δημιουργήθηκαν από χρήμα άνευ αντικρίσματος, η μετάβαση από τη δραχμή (νόμισμα με αντίκρισμα σε χρυσό, άρα αξιόγραφο) στο Ευρώ (νόμισμα άνευ αντικρίσματος, άρα χρεόγραφο), η έκδοση του νομίσματος (όποιο και εάν είναι αυτό) από ιδιώτη, ο οποίος απλά το δανείζει με τόκο και όχι από το κυρίαρχο κράτος ως πράξη εθνικής κυριαρχίας, δεν συνιστούν κρίσιμα εθνικά θέματα και σοβαρά κοινωνικά ζητήματα; Ή μήπως οι βουλευτές είναι άνθρωποι μειωμένης αντίληψης, εκτός τόπου και χρόνου, χρήζοντες δικαστικής συμπαράστασης και δεν αναλαμβάνουν τη σχετική πρωτοβουλία; Ή μήπως έχει καταλυθεί το πολίτευμα και υφίσταται σύγχυση των δύο διακριτών εξουσιών, δηλ. του νομοθετικού και του εκτελεστικού σε βαθμό που να μη μπορούμε να συζητήσουμε πλέον για Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, αλλά για κάποιου είδους ολοκληρωτικού καθεστώτος, με το εκτελεστικό στο ρόλο του απόλυτου δικτάτορα;
8. Η Ελλάδα έχει πτωχεύσει επίσημα 4 φορές μέχρι σήμερα: 1827, 1843, 1893, 1932 (http://forza-grecia.pblogs.gr/2010/01/h-istoria-ths-hreokopias-sthn-ellada-kai-to-shmera.html). Σε κάθε πτώχευση, που πρακτικά σημαίνει μονομερής διαγραφή χρεών λόγω αδυναμίας αποπληρωμής, εξυπακούεται ότι τα οφειλόμενα ποσά δεν οφείλονται πλέον και η χώρα οφείλει μόνο για τα νέα δάνεια που θα συνάψει μετά την πτώχευση. Στην περίπτωση της Ελλάδος όμως, κατά κάποιο παράδοξο τρόπο, τα περισσότερα χρέη αναγνωρίσθηκαν εκ νέου τη δεκαετία του 1960 (με ποια νομιμοποίηση άραγε και από ποίον;), με αποτέλεσμα την αποπληρωμή των παλαιότερων εξ αυτών μέχρι και τη δεκαετία του ’90!
9. Ο ομότιμος καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου κος Γ. Κασιμάτης πρόσφατα σε σχετική ομιλία του, αναφέρθηκε στο άρθρο 120 του Συντάγματος. Για όσους δεν γνωρίζουν το άρθρο 120 στην παρ.4 αναγράφει «Η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία», η δε έννοια της βίας δεν αφορά μόνον τη σωματική και φυσική βία, αλλά και την ψυχολογική, όπως π.χ. ψυχολογική βία του τύπου «Πώς θα πληρώσουμε μισθούς και συντάξεις εάν δεν συμφωνήσουμε με το Μνημόνιο; (με το οποίο ξεπουλάμε όλη την Ελληνική Επικράτεια)». Βέβαια αυτό που δεν αναφέρεται είναι, ότι με ρητό όρο της δανειακής σύμβασης οι δανειστές μας μπορούν να καταγγείλουν τη σύμβαση εάν δεν πληρωθεί το ¨Σχετικό χρέος¨ της χώρας (άρθρο 8 παρ.1 (ζ) ), ήτοι οι υφιστάμενες υποχρεώσεις της Ελλάδας σε Ευρώ ή σε οποιοδήποτε άλλο νόμισμα. Δεδομένου όμως ότι τα ποσά του δανείου είναι μικρότερα του υποτιθέμενου χρέους αυτό συνεπάγεται ένα και μόνο πράγμα: ότι τα ποσά που δανεισθήκαμε δεν πάνε σε μισθούς, συντάξεις κλπ, αλλά σε αποπληρωμή προηγούμενων οφειλών !!! Άρα εκτός από ψυχολογική βία έχουμε ταυτόχρονα και εξαπάτηση από τον πολιτικό κόσμο !!!
Συνεπώς κατά το Σύνταγμά μας έχουμε δικαίωμα και υποχρέωση να αντισταθούμε, με κάθε μέσον, κατά οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει ή το έχει ήδη καταλύσει. Η συγκεντρώσεις που γίνονται σε όλη την Ελλάδα είναι μια καλή αρχή αλλά όχι αρκετές για τους σκοπούς του αρθ. 120. Η αντίσταση κατά της βίαιης κατάλυσης του Συντάγματος ουσιαστικά σημαίνει την φυσικώ τω τρόπω εκδίωξη των όσων κατέλυσαν το Σύνταγμα, με απλά λόγια την εκδίωξη ¨κλοτσηδόν¨ από το Μαξίμου των βιαστών του Συντάγματος. Και αυτό αφορά όλους, μηδέ του γράφοντος εξαιρουμένου.
Θεσσαλονίκη, 30.05.2011
*Δικηγόρος Θεσσαλονίκης
Πηγή: stoxasmos-politikh
Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου 2011
Βασιλικός Πολτός
Ο βασιλικός πολτός είναι ένα από τα πιο σημαντικά προϊόντα της κυψέλης.
Ερευνητές από όλο τον κόσμο μελετούν τις μυστηριώδεις ιδιότητες του, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που επιτρέπουν σε όσους τον καταναλώνουν να ζουν πιο υγείς και για περισσότερα χρόνια.
Περιγραφή Προϊόντος
Ο βασιλικός πολτός εκκρίνεται από τους υποφαρυγγικούς αδένες των νεαρών εργατριών (ηλικίας 4-12ημερών) και χρησιμεύει για την τροφή της βασίλισσας, αλλά και του γόνου μέχρι την τρίτη ημέρα αν αφορά γόνο εργατριών ή κηφήνα και συνεχώς αν αφορά γόνο βασιλισσών.
Διαλύεται εν μέρει στο νερό ενώ διαλύεται πλήρως σε αιθυλική αλκοόλη 9o – 12o .
To PH του είναι όξινο 3,5-4,5 (κοντά στην οξύτητα του στομάχου).
Το 58%-68% είναι νερό, περίπου 16% είναι πρωτεΐνες, 10% υδατάνθρακες και 4,5% λιπίδια. Περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα και αρκετά ένζυμα.
Τα σάκχαρα του είναι κυρίως φρουκτόζη και γλυκόζη με κυρίαρχη τη φρουκτόζη.
Τα λιπίδια του είναι μοναδικά και αποτελούν ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του βασιλικού πολτού. Είναι λιπίδια με 8-10 άτομα άνθρακα σε αντίθεση με τα αντίστοιχα ζωικά ή φυτικά που έχουν 14-20 άτομα άνθρακα. Αυτά τα λιπαρά οξέα είναι υπεύθυνα για τις περισσότερες βιολογικές ιδιότητες του βασιλικού πολτού.
Το κυρίαρχο είναι το: 10-υδρόξυ-2-δεκανοϊκό οξύ ακολουθούμενο από το 10- υδροξυδεκανοϊκό οξύ.
Ο βασιλικός πολτός περιέχει μεταλλικά άλατα όπως: K, Na, Zn, Fe, Cu και Mn.
Επίσης είναι πλούσιος σε βιταμίνες όπως:B1, B2, Β5, Β6, Νιασίνη, Φυλλικό οξύ, Ινοσιτόλη, βιταμίνη Η(Βιοτίνη).
Το 10-υδροξυ-δεκανοϊκό οξύ είναι σημαντικό γιατί αποτελεί δείκτη της ποιότητας του βασιλικού πολτού (μεγαλύτερο από 1,8% επί ξηρού).
Ας δούμε τώρα μερικές φαρμακολογικές ιδιότητες του βασιλικού πολτού:
Μειώνει τα επίπεδα της Τ3 (τριιοδοθυρονίνη), προσφέροντας ηρεμία και χαλάρωση.
Ενεργοποιεί τους σεξουαλικούς αδένες (γονάδες).
Αυξάνει την κορτιζόνη στο αίμα βοηθώντας σε ασθένειες όπως η αρθρίτις.
Αυξάνει τα επίπεδα της προγεστερόνης. Έτσι βοηθά στην εγκυμοσύνη.
Αυξάνει την τεστοστερόνη, χρήσιμο για τον άνδρα που έχει σεξουαλικές δυσλειτουργίες.
Μειώνει το μέγεθος του προστάτη, χρήσιμο σε περιπτώσεις υπερτροφίας .
Μειώνει το βάρος του ήπατος, λόγω βελτίωσης της λειτουργίας .
Βοηθά στη θεραπεία ιστών που φλεγμαίνουν.
Μειώνει το βάρος των νεφρών, αφού βελτιώνει τη λειτουργία τους άρα καλύτερη λειτουργία, λιγότερος νεφρικός ιστός.
Μειώνει την αθηρωσκλήρυνση.
Ρυθμίζει τη χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια.
Αυξάνει την ερυθροποίηση.
Αυξάνει την παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων άρα καλύτερο ανοσοποιητικό.
Έχει ανοσορυθμιστική δράση.
Κάνει το δέρμα πιο νεανικό και πιο καθαρό.
Έχει τοπική αντιβακτηριακή και αντιϊκή δράση στο δέρμα.
Έχει Αντιβιοτική δράση.
Έχει αντιαιμορραγική δράση.
Βοηθάει λόγω της ρύθμισης των ορμονών σε περιπτώσεις κλιμακτηρίου.
Βοηθά σε ρευματοειδή αρθρίτιδα, γιατί αυξάνει την φυσική κορτιζόλη στο αίμα. Η αρθρίτιδα οφείλεται σε μειωμένη κορτιζόλη.
Ας θυμόμαστε λοιπόν για τον βασιλικό πολτό:
Ισχυρό αντι-ιικό και αντιβακτηριακό προϊόν.
Ενισχυτικό του γεννητικού και ενδοκρινικού συστήματος.
Ανανεωτικό του οργανισμού και παράγων μακροζωίας.
Ας δούμε πότε δεν πρέπει να λαμβάνουμε βασιλικό πολτό:
Σε περιπτώσεις καρκίνου, ειδικά σε τύπους επιθετικού καρκίνου. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρησιμοποιούμε τη γύρη, την πράσινη πρόπολη της Βραζιλίας, και το δηλητήριο της μέλισσας.
Σε βρογχικό άσθμα, σε κρίσεις.
Στη νόσο του Addison.
Σε περιπτώσεις αλλεργίας σε κάποιο από τα συστατικά του.
Τον βασιλικό πολτό τον διατηρούμε πάντα στο ψυγείο, γιατί εκτός ψυγείου σε σύντομο διάστημα (1-2 ημέρες) καταστρέφεται.
Αν αναρωτιέστε πως να τον λαμβάνετε υπάρχουν 2 τρόποι:
Για ενήλικες: Λαμβάνουμε 1-2 μήνες, μετά διακοπή 3-4 μήνες και μετά λαμβάνουμε ξανά 1-2 μήνες.
Για παιδιά: για να βοηθήσουμε την ανάπτυξη δίνουμε τις πρώτες 7 ημέρες κάθε μήνα και μετά σταματάμε μέχρι τον επόμενο μήνα .
Τα παιδιά λαμβάνουν τη μισή δόση των ενηλίκων. Οι ενήλικες λαμβάνουν 1-2 δοσιμετρικά κουταλάκια που τα βρίσκουμε στη συσκευασία.
Φροντίζουμε να τον κρατάμε στο στόμα μας όσο πιο πολύ γίνεται για να βοηθήσουμε την απορρόφηση του από τα αγγεία που υπάρχουν στο στόμα, καθώς καταστρέφεται από τα γαστρικά υγρά.
Συχνά ο βασιλικός πολτός στη συσκευασία συνοδεύεται από πλαστικό κουταλάκι. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε και ανοξείδωτο. Ο λόγος του πλαστικού, είναι το γεγονός ότι το όξινο PH του βασιλικού πολτού (PH 3,5-4,5) μπορεί να αλλοιώσει το μέταλλο, κάτι που δεν ισχύει για το ανοξείδωτο.
Πηγή: http://amhealth.biz
Ερευνητές από όλο τον κόσμο μελετούν τις μυστηριώδεις ιδιότητες του, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που επιτρέπουν σε όσους τον καταναλώνουν να ζουν πιο υγείς και για περισσότερα χρόνια.
Περιγραφή Προϊόντος
Ο βασιλικός πολτός εκκρίνεται από τους υποφαρυγγικούς αδένες των νεαρών εργατριών (ηλικίας 4-12ημερών) και χρησιμεύει για την τροφή της βασίλισσας, αλλά και του γόνου μέχρι την τρίτη ημέρα αν αφορά γόνο εργατριών ή κηφήνα και συνεχώς αν αφορά γόνο βασιλισσών.
Διαλύεται εν μέρει στο νερό ενώ διαλύεται πλήρως σε αιθυλική αλκοόλη 9o – 12o .
To PH του είναι όξινο 3,5-4,5 (κοντά στην οξύτητα του στομάχου).
Το 58%-68% είναι νερό, περίπου 16% είναι πρωτεΐνες, 10% υδατάνθρακες και 4,5% λιπίδια. Περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα και αρκετά ένζυμα.
Τα σάκχαρα του είναι κυρίως φρουκτόζη και γλυκόζη με κυρίαρχη τη φρουκτόζη.
Τα λιπίδια του είναι μοναδικά και αποτελούν ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του βασιλικού πολτού. Είναι λιπίδια με 8-10 άτομα άνθρακα σε αντίθεση με τα αντίστοιχα ζωικά ή φυτικά που έχουν 14-20 άτομα άνθρακα. Αυτά τα λιπαρά οξέα είναι υπεύθυνα για τις περισσότερες βιολογικές ιδιότητες του βασιλικού πολτού.
Το κυρίαρχο είναι το: 10-υδρόξυ-2-δεκανοϊκό οξύ ακολουθούμενο από το 10- υδροξυδεκανοϊκό οξύ.
Ο βασιλικός πολτός περιέχει μεταλλικά άλατα όπως: K, Na, Zn, Fe, Cu και Mn.
Επίσης είναι πλούσιος σε βιταμίνες όπως:B1, B2, Β5, Β6, Νιασίνη, Φυλλικό οξύ, Ινοσιτόλη, βιταμίνη Η(Βιοτίνη).
Το 10-υδροξυ-δεκανοϊκό οξύ είναι σημαντικό γιατί αποτελεί δείκτη της ποιότητας του βασιλικού πολτού (μεγαλύτερο από 1,8% επί ξηρού).
Ας δούμε τώρα μερικές φαρμακολογικές ιδιότητες του βασιλικού πολτού:
Μειώνει τα επίπεδα της Τ3 (τριιοδοθυρονίνη), προσφέροντας ηρεμία και χαλάρωση.
Ενεργοποιεί τους σεξουαλικούς αδένες (γονάδες).
Αυξάνει την κορτιζόνη στο αίμα βοηθώντας σε ασθένειες όπως η αρθρίτις.
Αυξάνει τα επίπεδα της προγεστερόνης. Έτσι βοηθά στην εγκυμοσύνη.
Αυξάνει την τεστοστερόνη, χρήσιμο για τον άνδρα που έχει σεξουαλικές δυσλειτουργίες.
Μειώνει το μέγεθος του προστάτη, χρήσιμο σε περιπτώσεις υπερτροφίας .
Μειώνει το βάρος του ήπατος, λόγω βελτίωσης της λειτουργίας .
Βοηθά στη θεραπεία ιστών που φλεγμαίνουν.
Μειώνει το βάρος των νεφρών, αφού βελτιώνει τη λειτουργία τους άρα καλύτερη λειτουργία, λιγότερος νεφρικός ιστός.
Μειώνει την αθηρωσκλήρυνση.
Ρυθμίζει τη χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια.
Αυξάνει την ερυθροποίηση.
Αυξάνει την παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων άρα καλύτερο ανοσοποιητικό.
Έχει ανοσορυθμιστική δράση.
Κάνει το δέρμα πιο νεανικό και πιο καθαρό.
Έχει τοπική αντιβακτηριακή και αντιϊκή δράση στο δέρμα.
Έχει Αντιβιοτική δράση.
Έχει αντιαιμορραγική δράση.
Βοηθάει λόγω της ρύθμισης των ορμονών σε περιπτώσεις κλιμακτηρίου.
Βοηθά σε ρευματοειδή αρθρίτιδα, γιατί αυξάνει την φυσική κορτιζόλη στο αίμα. Η αρθρίτιδα οφείλεται σε μειωμένη κορτιζόλη.
Ας θυμόμαστε λοιπόν για τον βασιλικό πολτό:
Ισχυρό αντι-ιικό και αντιβακτηριακό προϊόν.
Ενισχυτικό του γεννητικού και ενδοκρινικού συστήματος.
Ανανεωτικό του οργανισμού και παράγων μακροζωίας.
Ας δούμε πότε δεν πρέπει να λαμβάνουμε βασιλικό πολτό:
Σε περιπτώσεις καρκίνου, ειδικά σε τύπους επιθετικού καρκίνου. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρησιμοποιούμε τη γύρη, την πράσινη πρόπολη της Βραζιλίας, και το δηλητήριο της μέλισσας.
Σε βρογχικό άσθμα, σε κρίσεις.
Στη νόσο του Addison.
Σε περιπτώσεις αλλεργίας σε κάποιο από τα συστατικά του.
Τον βασιλικό πολτό τον διατηρούμε πάντα στο ψυγείο, γιατί εκτός ψυγείου σε σύντομο διάστημα (1-2 ημέρες) καταστρέφεται.
Αν αναρωτιέστε πως να τον λαμβάνετε υπάρχουν 2 τρόποι:
Για ενήλικες: Λαμβάνουμε 1-2 μήνες, μετά διακοπή 3-4 μήνες και μετά λαμβάνουμε ξανά 1-2 μήνες.
Για παιδιά: για να βοηθήσουμε την ανάπτυξη δίνουμε τις πρώτες 7 ημέρες κάθε μήνα και μετά σταματάμε μέχρι τον επόμενο μήνα .
Τα παιδιά λαμβάνουν τη μισή δόση των ενηλίκων. Οι ενήλικες λαμβάνουν 1-2 δοσιμετρικά κουταλάκια που τα βρίσκουμε στη συσκευασία.
Φροντίζουμε να τον κρατάμε στο στόμα μας όσο πιο πολύ γίνεται για να βοηθήσουμε την απορρόφηση του από τα αγγεία που υπάρχουν στο στόμα, καθώς καταστρέφεται από τα γαστρικά υγρά.
Συχνά ο βασιλικός πολτός στη συσκευασία συνοδεύεται από πλαστικό κουταλάκι. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε και ανοξείδωτο. Ο λόγος του πλαστικού, είναι το γεγονός ότι το όξινο PH του βασιλικού πολτού (PH 3,5-4,5) μπορεί να αλλοιώσει το μέταλλο, κάτι που δεν ισχύει για το ανοξείδωτο.
Πηγή: http://amhealth.biz
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)