ΑΛΚΜΗΝΗ ΚΟΓΓΙΔΟΥ, Ποιήτρια-δοκιμιογράφος
Μιλούμε για κίνδυνο, αλλά θα πρέπει να διασαφηνίσουμε πως εννοούμε τον υπαρξιακό, εκεί που εδράζεται η μάχη του ανθρώπου για την προσωπική του ελευθερία. Αλλά, και πάλι, όταν μιλούμε για ελευθερία, θα πρέπει να διασαφηνίσουμε πως η ελευθερία είναι φρόνημα καθαρά μεταφυσικό. Θα αναφερθούμε σε δύο περιπτώσεις -την επιτυχία και την αποτυχία- και πως αυτές παρεμβαίνουν ως δεσμευτικές καταστάσεις που κατακρατούν τον άνθρωπο σε μία αντίστοιχη ψυχολογία.
Θα διερευνήσουμε πώς αυτό που θεωρείται «επιτυχία», όσο και «αποτυχία», είναι δυνατόν να αποτελέσουν καταστάσεις κινδύνου. Αυτό συμβαίνει όταν αποσπούν τον άνθρωπο από την επαφή του με την υπαρξιακή περιοχή και τον απομακρύνουν, με διαφορετικό τρόπο, η καθεμιά από την προσωπική του πορεία και εξέλιξη. Ο κίνδυνος αυτός, φυσικά, αίρεται, όταν ο άνθρωπος είναι γρηγορών, ώστε σ’ αυτόν τον φθαρτό κόσμο να μην παραχωρήσει, ό,τι πιο άξιο έχει, την ίδια του την ψυχή.
Πότε η επιτυχία προβάλλει ως κίνδυνος ;
Ο κίνδυνος εμφανίζεται στην αυτοϊκανοποίηση, στον αυτοθαυμασμό. Στον ανώριμο που πολύ νωρίς γνωρίζει την «επιτυχία», συνοδευόμενη από την αποδοχή την επιβράβευση, ή και τη δόξα, καταστέλλονται οι υπαρξιακές ανησυχίες. Η βαθύτερη εξερεύνηση του είναι, η αναζήτηση του ουσιαστικού νοήματος της ζωής χρειάζονται, πολλές φορές, κι ένα έδαφος αρνητικό για ν’ αφυπνισθούν.
Όταν η «επιτυχία» με τα κριτήρια του κόσμου, γίνεται σκοπός ζωής επιστρατεύει όλη την ενέργεια και τη δυναμικότητα του ανθρώπου, τον αναλώνει στην προσπάθεια κατάκτησής της και τελικά τον αποσυνδέει από τον εαυτό του.
Ο επιτυχημένος δημιουργεί μία μόνωση, η οποία τροφοδοτείται απ’ ένα αίσθημα δυσπιστίας, καθώς γνωρίζει ότι το χρήμα και η δόξα του, προσανατολίζουν τους άλλους, όχι στον ίδιο, σαν άνθρωπο, αλλά στην εκπλήρωση κάποιων αναγκών τους.
Η επιτυχία που κερδίζεται με ηθικούς συμβιβασμούς οδηγεί στην υπαρξιακή απώλεια, γιατί αποσυνδέει τον άνθρωπο από τη Συνείδηση. Μεσολαβεί η λήθη η οποία τον αποσπά από τον αυτοέλεγχο.
Υπάρχουν δύο κίνητρα επιτυχίας το ένα είναι από ένα ψυχολογικό τραύμα, μία απόρριψη, που κάνει τον άνθρωπο να θέλει να διακριθεί και το άλλο είναι ότι συνειδητοποιεί τις δημιουργικές του δυνατότητες και θέλει να τις εκφράσει.
Θα λέγαμε, πως ό,τι θεωρείται επιτυχία στην κοινωνία, είναι ένας μύθος, που σαγηνεύει τους πολλούς. Στην πραγματικότητα, η επιτυχία ορίζεται από τις προσωπικές επιλογές του ανθρώπου. Η προοπτική της πραγματικής επιτυχίας υπάρχει τότε που ο άνθρωπος αναζητά να εκφράσει, μέσα από τη δική του μοναδικότητα, τα δικά του τάλαντα, τις δικές του δημιουργικές δυνάμεις.
Το παιχνίδι της ζωής, παίζεται περισσότερο δυσδιάκριτα στην περίπτωση της αποτυχίας, καθώς παραχωρεί κανείς σ’ αυτή τη φάση τον εαυτό του στην κατιούσα φορά. Η αποτυχία είναι δυνατόν να δημιουργήσει την ψυχολογία της απομόνωσης, η οποία οφείλεται στον πληγωμένο εγωϊσμό. Η απομόνωση από ένα αίσθημα αδικίας, μία πληγωμένη αξιοπρέπεια, δυναστεύουν την ύπαρξη του ανθρώπου που αδυνατεί να αναχθεί στην ευγενή της υπόσταση. Ο αποτυχημένος αισθάνεται μόνος και τους άλλους ξένους προς το δικό του δράμα. Ο κόσμος του εξωτερικού φαντασμαγορικού ευδαιμονισμού προβάλλει μπροστά στα μάτια του προκλητικά.. Τα αισθήματά του και οι διαθέσεις του προς τους άλλους, που έχουν κερδίσει ό,τι εκείνος δεν κατάφερε, γίνονται εχθρικά. Η αποτυχία του, ενέχει τον κίνδυνο της παραίτησης από τον αγώνα, καθώς χάνει το θάρρος και τη διάθεση να επαναλάβει την προσπάθεια.
Βλέπουμε ανθρώπους κακόμοιρους και τους λυπόμαστε, η εικόνα τους έλκει τη συμπόνοια μας. Αυτή η ψυχολογία της παθητικής αποδοχής της μοίρας με το αίσθημα της κακομοιριάς, είναι καθοριστική, είναι μία στάση ζωής που δεν έχει σχέση με τον ήλιο της χαράς.
Η πραγματική αξιοπρέπεια του ανθρώπου έχει τις καταβολές της στην μεταφυσική του ιδιότητα, στο ότι είναι πλάσμα κατ’ εικόνα και ομοίωση του Δημιουργού, στο άπειρο των δυνατοτήτων του, που ακόμα δεν γνωρίζει, στο Φως που καταυγάζει την θεία του υπόσταση. Στις ανεκμετάλλευτες δυνατότητες, που διασπούν όλους αυτούς τους συμβατικούς και περιοριστικούς κλοιούς. Εκεί που τον καλεί η φύση, το σύμπαν να επικοινωνήσει και να εκταθεί. Όταν έχει αφυπνίσει αυτήν την συνειδητότητα της δικής του υπόστασης, τότε οι αποτυχίες και οι αρνητικές καταστάσεις δεν αναχαιτίζουν μ’ ένα αίσθημα απαισιόδοξο την πορεία του, αλλά, αντίθετα, αναζητά σε κάθε απόπειρα που αποβαίνει αρνητική, τα δικά του λάθη. Αν προσεγγίσει το παρόν, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον στα απλά πράγματα, που θεωρούσε επουσιώδη, αν πλουτίσει την καρδιά του με Αγάπη, τη διάνοιά του με τη θετική σκέψη, τότε θα του αποκαλυφθεί το δάσος της ευφορίας, που προσφέρει, όχι ο κόσμος, αλλά η ζωή. Kι είναι ευτυχία ν’ ανακαλύψει το εύρος της ζωής, μέσα στο οποίο είναι ενταγμένος! Αυτό που ακόμα δεν ξέρει ο άνθρωπος, είναι αυτό που δύναται να επιτύχει με την πίστη! Η πίστη τoν αποσυνδέει από τα ψυχικά τραύματα που υπέστη από τους άλλους και τον συνδέει με τη δύναμη των δημιουργικών του δυνατοτήτων. Αλλά, βέβαια, θα χρειασθεί μία μάχη, μία μάχη που θα τον βγάλει, πρώτα απ’ όλα από τις δυσμενείς επιδράσεις, που δέχεται από τους άλλους και το στενό περιβάλλον του. Εκεί, που θα τολμήσει τον αγώνα, αναζητώντας να ξεπεράσει τις αδυναμίες του. Η πίστη για την οποία μιλούμε πρέπει να βασίζεται στις δικές του δυνάμεις, στη θετική σκέψη. Ο άνθρωπος την πραγματική του επιτυχία θα πρέπει να την επικεντρώσει στην αυτογνωσία του. Εκεί, απ’ αυτό το σημείο ν’ αντλεί και τη δημιουργική σκέψη και να ξεκινά την οποιαδήποτε εργασία, ακόμα και τη χειρωνακτική, την τελευταία, για να μην την θεωρήσει υποδυέστερη, πρέπει να την κάνει συνειδητά. Δεν μειώνει ούτε την αξία του, ούτε την αξιοπρέπειά του η χειρωνακτική εργασία. Σημασία έχει, το πως αισθάνεται την ώρα της διεξαγωγής της. Η ζωή αυτή, μας δίνει τα στοιχεία ενός αγώνα, ενός αγώνα που δεν τελειώνει. Αλλά μήπως, μ’ αυτόν τον τρόπο και απ’ αυτόν τον δρόμο ξετυλίγεται και το νήμα της αυτογνωσίας; Αν το δεχτεί κανείς αυτό, τότε συμφιλιώνεται και δεν αποθαρρύνεται στην προσπάθειά του.
Οι κοινωνικές συνθήκες οι οποίες επικρατούν δίνουν ένα άλλοθι στον άνθρωπο που τούτο δεν εγείρει την προσωπική του ευθύνη. Η συναίσθηση της μοναδικότητας μόνον ορθώνει την ευθύνη.
Εάν υπήρχε ως βάση στην παιδεία, η καλλιέργεια της υπευθυνότητας απέναντι στον άλλον, στην ίδια τη ψυχή και τη ζωή του ανθρώπου, τότε ο άνθρωπος δεν θα αμελούσε την προσωπική του ευθύνη και αυτή θα ήταν μία προϋπόθεση ν’ αντιμετωπίσει με μεγάλη σοβαρότητα τη ζωή.
Απομυθοποιώντας αυτές τις δύο καταστάσεις, την επιτυχία και την αποτυχία, επιχειρούμε να στρέψουμε τη ματιά σ’ αυτό το σημείο, δηλαδή στην προσωπική ευθύνη του καθενός.
Αναφέραμε την επιτυχία και την αποτυχία ως κινδύνο υπαρξιακής απώλειας κι ότι ο κίνδυνος αίρεται όταν ο άνθρωπος είναι γρηγορών. Ας δούμε την περίπτωση ενός επιτυχημένου με κριτήρια, εντελώς, διαφορετικά από του κοινού ανθρώπου. Ο άγιος είναι ένας άνθρωπος, καθόλα, όμοιος με μας. Κι αυτός κατέχεται από μία φιλοδοξία, αλλά η φιλοδοξία αυτή εστιάζεται στην έκφραση των δυνατοτήτων που αφορούν την ευγενή και θεία του υπόσταση. Δεν μπορούμε να τον εντάξουμε στον επιτυχημένο κατά κόσμον, γιατί αρνείται την εξάρτηση από αυτά που καθορίζουν οι άνθρωποι ως αξίες. Είναι λάθος να θεωρήσουμε ότι οι άγιοι αποτελούν ένα άλλο είδος που δεν αντιστοιχεί με το ανθρώπινο. Αντίθετα, οι ίδιοι μας διαβεβαιώνουν πως ξεκίνησαν όπως εμείς, μόνο που ο προσανατολισμός τους ήταν η ελευθερία. Η ελευθερία, η οποία αποδίδεται μέσα από τη γνώση των δυνατοτήτων, που κυοφορεί ο άνθρωπος και οι οποίες τον συνδέουν με την καθολικότητα της ζωής. Ο άνθρωπος αυτός, δηλαδή ο άγιος, αποσπάται από τους άλλους, δεν επηρεάζεται και αναζητά μέσα του το σημείο επαφής με το Δημιουργό των Πάντων. Η σχέση αυτή ενεργοποιείται και του προσφέρει άγνωστες προς εμάς δυνατότητες. Είναι, με λίγα λόγια, ο πλέον επιτυχημένος, σ’ αυτόν τον απρόσιτο τομέα. Καταλαβαίνει κανείς, έχοντας υπ' όψιν του αυτές τις περιπτώσεις, πόσο η ματαιότητα παρουσιάζεται ως κίνδυνος και στην επιτυχία και στην αποτυχία.
Ο καλλιτέχνης, ο πνευματικός δημιουργός, ο επιστήμων, ο επιχειρηματίας, ο καθένας όταν με σεμνότητα θέτει τους καρπούς των κόπων του στο σύνολο, χωρίς να μένει στην απόλαυση και στην αυτοικανοποίηση, συμβάλει, μέσα από τη δημιουργική του έκφραση, θετικά στη ζωή και δεν κινδυνεύει ούτε από την επιτυχία, ούτε από την αποτυχία. Κι εδώ υπάρχει ο επιτυχημένος και ο αποτυχημένος, ο διαχωρισμός γίνεται απ' το σημείο εκείνο που ο άνθρωπος κάμπτεται και χάνει την αγωνιστική του δύναμη. Κίνδυνος είναι η επιτυχία, και μάλιστα απ’ τους πιο σημαντικούς, εάν πιστέψει κανείς ότι έχει φθάσει στην κορυφή και πάψει να αγωνίζεται, τότε, που η προσπάθειά του δεν κατατείνει στο τέλειο και μένει στην μετριότητα ή στο υπερφίαλο. Όλα αυτά που κατακτά κανείς, ως αποτελέσματα της δικής του νικηφόρας προσπάθειας όταν δεν υπαγορεύονται από μία ανάλογη σεμνότητα και από τη γνώση του μηδενός και του απείρου, ενέχουν τον κίνδυνο. Η ισορροπία του ανθρώπου απέναντι στο γεγονός της επιτυχίας ή της αποτυχίας του δίνει μια αποστασιοποιημένη στάση, η οποία καθορίζεται απ’ το σεβασμό που έχει ο ίδιος απέναντι στο μέτρο. Αυτό που κυριαρχεί σήμερα και δίνει την εικόνα του κόσμου είναι η μοναξιά, η έλλειψη της επικοινωνίας. Προσπαθώντας να εξηγήσουμε τους λόγους που οδήγησαν τον άνθρωπο σ’ αυτήν την απομόνωση αναζητήσαμε τα αίτια. Έτσι, βρεθήκαμε σε δύο περιπτώσεις που αντιστοιχούν με μία ανάλογη ψυχολογία, την ψυχολογία της απομόνωσης.
Το θέμα της επιτυχίας ή της αποτυχίας, όπως το θέσαμε από την αρχή, αφορά το σημείο εκείνο, απ’ το οποίο κερδίζει ή χάνει κανείς την επίγνωση της ύπαρξής του. Συνοψίζοντας, λοιπόν, θα λέγαμε πως έχοντας την αξιολόγηση του πραγματικού νοήματος της ζωής, κατατείνοντας στην πορεία της αυτογνωσίας, οι κίνδυνοι απαλείφονται για το λόγο ότι η εγρήγορση δεν προσφέρει το έδαφος σε καμία υπαρξιακή λήθη.
Μιλούμε για κίνδυνο, αλλά θα πρέπει να διασαφηνίσουμε πως εννοούμε τον υπαρξιακό, εκεί που εδράζεται η μάχη του ανθρώπου για την προσωπική του ελευθερία. Αλλά, και πάλι, όταν μιλούμε για ελευθερία, θα πρέπει να διασαφηνίσουμε πως η ελευθερία είναι φρόνημα καθαρά μεταφυσικό. Θα αναφερθούμε σε δύο περιπτώσεις -την επιτυχία και την αποτυχία- και πως αυτές παρεμβαίνουν ως δεσμευτικές καταστάσεις που κατακρατούν τον άνθρωπο σε μία αντίστοιχη ψυχολογία.
Θα διερευνήσουμε πώς αυτό που θεωρείται «επιτυχία», όσο και «αποτυχία», είναι δυνατόν να αποτελέσουν καταστάσεις κινδύνου. Αυτό συμβαίνει όταν αποσπούν τον άνθρωπο από την επαφή του με την υπαρξιακή περιοχή και τον απομακρύνουν, με διαφορετικό τρόπο, η καθεμιά από την προσωπική του πορεία και εξέλιξη. Ο κίνδυνος αυτός, φυσικά, αίρεται, όταν ο άνθρωπος είναι γρηγορών, ώστε σ’ αυτόν τον φθαρτό κόσμο να μην παραχωρήσει, ό,τι πιο άξιο έχει, την ίδια του την ψυχή.
Πότε η επιτυχία προβάλλει ως κίνδυνος ;
Ο κίνδυνος εμφανίζεται στην αυτοϊκανοποίηση, στον αυτοθαυμασμό. Στον ανώριμο που πολύ νωρίς γνωρίζει την «επιτυχία», συνοδευόμενη από την αποδοχή την επιβράβευση, ή και τη δόξα, καταστέλλονται οι υπαρξιακές ανησυχίες. Η βαθύτερη εξερεύνηση του είναι, η αναζήτηση του ουσιαστικού νοήματος της ζωής χρειάζονται, πολλές φορές, κι ένα έδαφος αρνητικό για ν’ αφυπνισθούν.
Όταν η «επιτυχία» με τα κριτήρια του κόσμου, γίνεται σκοπός ζωής επιστρατεύει όλη την ενέργεια και τη δυναμικότητα του ανθρώπου, τον αναλώνει στην προσπάθεια κατάκτησής της και τελικά τον αποσυνδέει από τον εαυτό του.
Ο επιτυχημένος δημιουργεί μία μόνωση, η οποία τροφοδοτείται απ’ ένα αίσθημα δυσπιστίας, καθώς γνωρίζει ότι το χρήμα και η δόξα του, προσανατολίζουν τους άλλους, όχι στον ίδιο, σαν άνθρωπο, αλλά στην εκπλήρωση κάποιων αναγκών τους.
Η επιτυχία που κερδίζεται με ηθικούς συμβιβασμούς οδηγεί στην υπαρξιακή απώλεια, γιατί αποσυνδέει τον άνθρωπο από τη Συνείδηση. Μεσολαβεί η λήθη η οποία τον αποσπά από τον αυτοέλεγχο.
Υπάρχουν δύο κίνητρα επιτυχίας το ένα είναι από ένα ψυχολογικό τραύμα, μία απόρριψη, που κάνει τον άνθρωπο να θέλει να διακριθεί και το άλλο είναι ότι συνειδητοποιεί τις δημιουργικές του δυνατότητες και θέλει να τις εκφράσει.
Θα λέγαμε, πως ό,τι θεωρείται επιτυχία στην κοινωνία, είναι ένας μύθος, που σαγηνεύει τους πολλούς. Στην πραγματικότητα, η επιτυχία ορίζεται από τις προσωπικές επιλογές του ανθρώπου. Η προοπτική της πραγματικής επιτυχίας υπάρχει τότε που ο άνθρωπος αναζητά να εκφράσει, μέσα από τη δική του μοναδικότητα, τα δικά του τάλαντα, τις δικές του δημιουργικές δυνάμεις.
Το παιχνίδι της ζωής, παίζεται περισσότερο δυσδιάκριτα στην περίπτωση της αποτυχίας, καθώς παραχωρεί κανείς σ’ αυτή τη φάση τον εαυτό του στην κατιούσα φορά. Η αποτυχία είναι δυνατόν να δημιουργήσει την ψυχολογία της απομόνωσης, η οποία οφείλεται στον πληγωμένο εγωϊσμό. Η απομόνωση από ένα αίσθημα αδικίας, μία πληγωμένη αξιοπρέπεια, δυναστεύουν την ύπαρξη του ανθρώπου που αδυνατεί να αναχθεί στην ευγενή της υπόσταση. Ο αποτυχημένος αισθάνεται μόνος και τους άλλους ξένους προς το δικό του δράμα. Ο κόσμος του εξωτερικού φαντασμαγορικού ευδαιμονισμού προβάλλει μπροστά στα μάτια του προκλητικά.. Τα αισθήματά του και οι διαθέσεις του προς τους άλλους, που έχουν κερδίσει ό,τι εκείνος δεν κατάφερε, γίνονται εχθρικά. Η αποτυχία του, ενέχει τον κίνδυνο της παραίτησης από τον αγώνα, καθώς χάνει το θάρρος και τη διάθεση να επαναλάβει την προσπάθεια.
Βλέπουμε ανθρώπους κακόμοιρους και τους λυπόμαστε, η εικόνα τους έλκει τη συμπόνοια μας. Αυτή η ψυχολογία της παθητικής αποδοχής της μοίρας με το αίσθημα της κακομοιριάς, είναι καθοριστική, είναι μία στάση ζωής που δεν έχει σχέση με τον ήλιο της χαράς.
Η πραγματική αξιοπρέπεια του ανθρώπου έχει τις καταβολές της στην μεταφυσική του ιδιότητα, στο ότι είναι πλάσμα κατ’ εικόνα και ομοίωση του Δημιουργού, στο άπειρο των δυνατοτήτων του, που ακόμα δεν γνωρίζει, στο Φως που καταυγάζει την θεία του υπόσταση. Στις ανεκμετάλλευτες δυνατότητες, που διασπούν όλους αυτούς τους συμβατικούς και περιοριστικούς κλοιούς. Εκεί που τον καλεί η φύση, το σύμπαν να επικοινωνήσει και να εκταθεί. Όταν έχει αφυπνίσει αυτήν την συνειδητότητα της δικής του υπόστασης, τότε οι αποτυχίες και οι αρνητικές καταστάσεις δεν αναχαιτίζουν μ’ ένα αίσθημα απαισιόδοξο την πορεία του, αλλά, αντίθετα, αναζητά σε κάθε απόπειρα που αποβαίνει αρνητική, τα δικά του λάθη. Αν προσεγγίσει το παρόν, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον στα απλά πράγματα, που θεωρούσε επουσιώδη, αν πλουτίσει την καρδιά του με Αγάπη, τη διάνοιά του με τη θετική σκέψη, τότε θα του αποκαλυφθεί το δάσος της ευφορίας, που προσφέρει, όχι ο κόσμος, αλλά η ζωή. Kι είναι ευτυχία ν’ ανακαλύψει το εύρος της ζωής, μέσα στο οποίο είναι ενταγμένος! Αυτό που ακόμα δεν ξέρει ο άνθρωπος, είναι αυτό που δύναται να επιτύχει με την πίστη! Η πίστη τoν αποσυνδέει από τα ψυχικά τραύματα που υπέστη από τους άλλους και τον συνδέει με τη δύναμη των δημιουργικών του δυνατοτήτων. Αλλά, βέβαια, θα χρειασθεί μία μάχη, μία μάχη που θα τον βγάλει, πρώτα απ’ όλα από τις δυσμενείς επιδράσεις, που δέχεται από τους άλλους και το στενό περιβάλλον του. Εκεί, που θα τολμήσει τον αγώνα, αναζητώντας να ξεπεράσει τις αδυναμίες του. Η πίστη για την οποία μιλούμε πρέπει να βασίζεται στις δικές του δυνάμεις, στη θετική σκέψη. Ο άνθρωπος την πραγματική του επιτυχία θα πρέπει να την επικεντρώσει στην αυτογνωσία του. Εκεί, απ’ αυτό το σημείο ν’ αντλεί και τη δημιουργική σκέψη και να ξεκινά την οποιαδήποτε εργασία, ακόμα και τη χειρωνακτική, την τελευταία, για να μην την θεωρήσει υποδυέστερη, πρέπει να την κάνει συνειδητά. Δεν μειώνει ούτε την αξία του, ούτε την αξιοπρέπειά του η χειρωνακτική εργασία. Σημασία έχει, το πως αισθάνεται την ώρα της διεξαγωγής της. Η ζωή αυτή, μας δίνει τα στοιχεία ενός αγώνα, ενός αγώνα που δεν τελειώνει. Αλλά μήπως, μ’ αυτόν τον τρόπο και απ’ αυτόν τον δρόμο ξετυλίγεται και το νήμα της αυτογνωσίας; Αν το δεχτεί κανείς αυτό, τότε συμφιλιώνεται και δεν αποθαρρύνεται στην προσπάθειά του.
Οι κοινωνικές συνθήκες οι οποίες επικρατούν δίνουν ένα άλλοθι στον άνθρωπο που τούτο δεν εγείρει την προσωπική του ευθύνη. Η συναίσθηση της μοναδικότητας μόνον ορθώνει την ευθύνη.
Εάν υπήρχε ως βάση στην παιδεία, η καλλιέργεια της υπευθυνότητας απέναντι στον άλλον, στην ίδια τη ψυχή και τη ζωή του ανθρώπου, τότε ο άνθρωπος δεν θα αμελούσε την προσωπική του ευθύνη και αυτή θα ήταν μία προϋπόθεση ν’ αντιμετωπίσει με μεγάλη σοβαρότητα τη ζωή.
Απομυθοποιώντας αυτές τις δύο καταστάσεις, την επιτυχία και την αποτυχία, επιχειρούμε να στρέψουμε τη ματιά σ’ αυτό το σημείο, δηλαδή στην προσωπική ευθύνη του καθενός.
Αναφέραμε την επιτυχία και την αποτυχία ως κινδύνο υπαρξιακής απώλειας κι ότι ο κίνδυνος αίρεται όταν ο άνθρωπος είναι γρηγορών. Ας δούμε την περίπτωση ενός επιτυχημένου με κριτήρια, εντελώς, διαφορετικά από του κοινού ανθρώπου. Ο άγιος είναι ένας άνθρωπος, καθόλα, όμοιος με μας. Κι αυτός κατέχεται από μία φιλοδοξία, αλλά η φιλοδοξία αυτή εστιάζεται στην έκφραση των δυνατοτήτων που αφορούν την ευγενή και θεία του υπόσταση. Δεν μπορούμε να τον εντάξουμε στον επιτυχημένο κατά κόσμον, γιατί αρνείται την εξάρτηση από αυτά που καθορίζουν οι άνθρωποι ως αξίες. Είναι λάθος να θεωρήσουμε ότι οι άγιοι αποτελούν ένα άλλο είδος που δεν αντιστοιχεί με το ανθρώπινο. Αντίθετα, οι ίδιοι μας διαβεβαιώνουν πως ξεκίνησαν όπως εμείς, μόνο που ο προσανατολισμός τους ήταν η ελευθερία. Η ελευθερία, η οποία αποδίδεται μέσα από τη γνώση των δυνατοτήτων, που κυοφορεί ο άνθρωπος και οι οποίες τον συνδέουν με την καθολικότητα της ζωής. Ο άνθρωπος αυτός, δηλαδή ο άγιος, αποσπάται από τους άλλους, δεν επηρεάζεται και αναζητά μέσα του το σημείο επαφής με το Δημιουργό των Πάντων. Η σχέση αυτή ενεργοποιείται και του προσφέρει άγνωστες προς εμάς δυνατότητες. Είναι, με λίγα λόγια, ο πλέον επιτυχημένος, σ’ αυτόν τον απρόσιτο τομέα. Καταλαβαίνει κανείς, έχοντας υπ' όψιν του αυτές τις περιπτώσεις, πόσο η ματαιότητα παρουσιάζεται ως κίνδυνος και στην επιτυχία και στην αποτυχία.
Ο καλλιτέχνης, ο πνευματικός δημιουργός, ο επιστήμων, ο επιχειρηματίας, ο καθένας όταν με σεμνότητα θέτει τους καρπούς των κόπων του στο σύνολο, χωρίς να μένει στην απόλαυση και στην αυτοικανοποίηση, συμβάλει, μέσα από τη δημιουργική του έκφραση, θετικά στη ζωή και δεν κινδυνεύει ούτε από την επιτυχία, ούτε από την αποτυχία. Κι εδώ υπάρχει ο επιτυχημένος και ο αποτυχημένος, ο διαχωρισμός γίνεται απ' το σημείο εκείνο που ο άνθρωπος κάμπτεται και χάνει την αγωνιστική του δύναμη. Κίνδυνος είναι η επιτυχία, και μάλιστα απ’ τους πιο σημαντικούς, εάν πιστέψει κανείς ότι έχει φθάσει στην κορυφή και πάψει να αγωνίζεται, τότε, που η προσπάθειά του δεν κατατείνει στο τέλειο και μένει στην μετριότητα ή στο υπερφίαλο. Όλα αυτά που κατακτά κανείς, ως αποτελέσματα της δικής του νικηφόρας προσπάθειας όταν δεν υπαγορεύονται από μία ανάλογη σεμνότητα και από τη γνώση του μηδενός και του απείρου, ενέχουν τον κίνδυνο. Η ισορροπία του ανθρώπου απέναντι στο γεγονός της επιτυχίας ή της αποτυχίας του δίνει μια αποστασιοποιημένη στάση, η οποία καθορίζεται απ’ το σεβασμό που έχει ο ίδιος απέναντι στο μέτρο. Αυτό που κυριαρχεί σήμερα και δίνει την εικόνα του κόσμου είναι η μοναξιά, η έλλειψη της επικοινωνίας. Προσπαθώντας να εξηγήσουμε τους λόγους που οδήγησαν τον άνθρωπο σ’ αυτήν την απομόνωση αναζητήσαμε τα αίτια. Έτσι, βρεθήκαμε σε δύο περιπτώσεις που αντιστοιχούν με μία ανάλογη ψυχολογία, την ψυχολογία της απομόνωσης.
Το θέμα της επιτυχίας ή της αποτυχίας, όπως το θέσαμε από την αρχή, αφορά το σημείο εκείνο, απ’ το οποίο κερδίζει ή χάνει κανείς την επίγνωση της ύπαρξής του. Συνοψίζοντας, λοιπόν, θα λέγαμε πως έχοντας την αξιολόγηση του πραγματικού νοήματος της ζωής, κατατείνοντας στην πορεία της αυτογνωσίας, οι κίνδυνοι απαλείφονται για το λόγο ότι η εγρήγορση δεν προσφέρει το έδαφος σε καμία υπαρξιακή λήθη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου