Υπάρχουν παιδιά που δείχνουν να μην
είναι προορισμένα να γίνουν ο καλύτερος μαθητής ή μαθήτρια της τάξης
τους. Αντίθετα, δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις σχολικές απαιτήσεις.
Συχνά, οι γονείς τους αντιμετωπίζουν αυτά τα παιδιά ως «ύποπτα» για
μαθησιακές δυσκολίες ή –ακόμα πιο απλοϊκά- καταλήγουν στο συμπέρασμα
ότι… δεν παίρνουν τα γράμματα. Όμως πολλές φορές στις σχολικές επιδόσεις
του παιδιού δεν παίζει ρόλο μόνο η αντιληπτική του ικανότητα αλλά και
οι μέθοδοι με τις οποίες μεταδίδεται η γνώση. Γιατί κάθε παιδί έχει ένα
δικό του τρόπο να αφομοιώσει καλύτερα τις πληροφορίες, έχει αυτό που
ονομάζεται το δικό του «μαθησιακό τύπο».
Τι είναι ο μαθησιακός τύπος
Στη βιβλιογραφία υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί ορισμοί για τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνει κάθε άνθρωπος.
Κάποιοι από αυτούς είναι «γνωστικοί τύποι», «μαθησιακοί τύποι»,
«γνωστικοί έλεγχοι», «τύποι επεξεργασίας πληροφορίας», «τύποι σκέψης»,
«μαθησιακά στυλ». Όπως κι αν την ονομάσει κανείς, πρόκειται για μια
έννοια πολυδιάστατη που σχετίζεται με τις γνωστικές διαδικασίες
(αντίληψη και επεξεργασία πληροφοριών), την προσωπικότητα
(χαρακτηριστικά προσωπικότητας, συναισθηματικές αντιδράσεις), το
κοινωνικό πλαίσιο (μαθησιακό περιβάλλον) και βέβαια τις φυσιολογικές
παραμέτρους (εγκεφαλική λειτουργία) που συνθέτουν το ιδιαίτερο «παζλ»
της διαδικασίας της μάθησης. Με άλλα λόγια τον τρόπο με τον οποίο κάθε
άτομο δέχεται, οργανώνει, επεξεργάζεται και αφομοιώνει τις πληροφορίες.
Κατανοώντας σε ποιον τέτοιο τύπο ανήκει κάθε μαθητής, μπορούμε να
συμβάλλουμε ώστε να μπορεί να αντεπεξέλθει καλύτερα στις σχολικές
υποχρεώσεις, αφομοιώνοντας στο μέγιστο βαθμό τις γνώσεις που του παρέχει
το εκπαιδευτικό σύστημα.
Τα χαρακτηριστικά κάθε τύπου
Οι μαθησιακοί τύποι μπορούν σχηματικά να
χωριστούν σε πέντε κατηγορίες που έχουν ως βάση τους δύο αντίθετους
πόλους, καθένας από τους οποίους έχει τα δικά του ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά.
Οπτικός /Ακουστικός
Ο οπτικός τύπος αυτός αντιλαμβάνεται
καλύτερα τις πληροφορίες μέσω εικόνων, θυμάται καλύτερα αυτό που βλέπει
(π.χ. εικόνες, διαγράμματα, σχεδιαγράμματα, φωτογραφίες, ταινίες).
Αντίθετα, ο ακουστικός παίρνει περισσότερα από τις λέξεις, τις γραπτές
και προφορικές επεξηγήσεις.
Λεκτικός
Προσλαμβάνει καλύτερα τις πληροφορίες μέσω του λόγου, γραπτού και προφορικού, θυμάται λέξεις, γραπτά και προφορικά δεδομένα.
Σειριακός / Σφαιρικός
Ο σειριακός χρειάζεται να ακολουθήσει
συγκεκριμένα «βήματα» για να κατανοήσει τις πληροφορίες ή για να
μπορέσει να βρει λύση. Για να αντιληφθεί κάτι πρέπει να μπορεί και να το
εξηγήσει, ενώ διαθέτει μεγάλη αναλυτική ικανότητα. Ο σφαιρικός έχει
περισσότερο ολιστικό τρόπο προσέγγισης, πολλές φορές συλλαμβάνει τις
πληροφορίες ξαφνικά και μπορεί να επιλύσει προβλήματα χωρίς κι ο ίδιος
να καταλάβει πώς το έκανε. Έχει την ικανότητα να συνδέει δεδομένα και
πληροφορίες που οι άλλοι δεν βλέπουν ή δεν μπορούν να συνδέσουν.
Ενεργητικός / Στοχαστικός
Ο ενεργητικός τύπος αντιλαμβάνεται
καλύτερα την πληροφορία όταν εμπλέκεται σε αυτή ενεργητικά. Γι’ αυτόν
δεν έχει νόημα απλά να ακούσει παθητικά ένα μάθημα, αλλά θέλει να
συμμετάσχει μέσω της επίλυσης προβλημάτων ή της συμμετοχής σε μια μικρή
ομάδα μελέτης. Ο στοχαστικός για να κατανοήσει την πληροφορία πρέπει να
την αναλύσει και να την σκεφτεί πολλές φορές. Μελετά καλύτερα μόνος του
και χρειάζεται χρόνο να συλλέξει και να επεξεργαστεί τις πληροφορίες.
Αισθητηριακός / Διαισθητικός
Ο αισθητηριακός τύπος είναι περισσότερο
πρακτικός, βασίζεται σε γεγονότα και παρατήρηση, , λύνει προβλήματα
χρησιμοποιώντας μεθοδικές διαδικασίες και δίνει έμφαση στη λεπτομέρεια.
Λειτουργεί αργά αλλά πάντα προσεκτικά. Ο διαισθητικός προτιμά τις
έννοιες, τις ερμηνείες, θέλει την ποικιλία, κουράζεται από τις
λεπτομέρειες και τις επαναλήψεις και είναι γρήγορος αλλά συχνά
απρόσεχτος.
Ο ρόλος των εγκεφαλικών ημισφαιρίων
Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του
μαθησιακού τύπου του παιδιού, παίζει η λειτουργία του εγκεφάλου του,
δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλός του επεξεργάζεται τις
πληροφορίες. Ο τρόπος αυτός διαφέρει σημαντικά από τον έναν άνθρωπο στον
άλλο, ανάλογα με το ημισφαίριο που επικρατεί. Ο εγκέφαλός μας
αποτελείται από δύο ημισφαίρια, το αριστερό και το δεξιό. Το καθένα από
αυτά εξειδικεύεται σε συγκεκριμένες λειτουργίες και αξιοποιεί τους
δικούς του αισθητήρες και επεξεργαστές πληροφοριών. Σε κάθε άνθρωπο
υπερισχύει, σε μεγάλο ή μικρό βαθμό, ένα από τα δύο ημισφαίρια. Αυτό
σημαίνει πως ο καθένας μας έχει το δικό του μοναδικό τρόπο να
αντιλαμβάνεται και να επεξεργάζεται τις πληροφορίες που δέχεται από το
περιβάλλον. Το αριστερό ημισφαίριο ειδικεύεται στην σειριακή επεξεργασία
πληροφοριών. Δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στα επιμέρους στοιχεία και όχι
τόσο στο σύνολο. Ένα άτομο με ανεπτυγμένο αριστερό ημισφαίριο είναι καλό
στη μεθοδολογία και την έρευνα. Συνήθως μπορεί να χειρίζεται πολύ καλά
τη γλώσσα και έχει σκέψη μαθηματική, λογική και «επιστημονική». Προσέχει
πρώτα τις λεπτομέρειες και μετά τη συνολική εικόνα των πραγμάτων ή των
εικόνων και αφού αναλύσει τα επιμέρους στοιχεία σχηματίζει τη συνολική
του εκτίμηση. Αντίθετα το δεξιό ημισφαίριο, ειδικεύεται στο σύνολο και
όχι στις λεπτομέρειες. Επεξεργάζεται τα δεδομένα που έχει ταυτόχρονα,
συνολικά και μετά προχωρά στη λεπτομέρεια. Ένα άτομο με ανεπτυγμένο το
δεξιό ημισφαίριο έχει δημιουργική σκέψη, διαίσθηση, φαντασία, πρακτική
ευφυΐα, καλή οπτική απεικόνιση των πραγμάτων και ιδιαίτερη έμφαση στην
καλλιτεχνία. Προσέχει τα στοιχεία πρώτα στο σύνολό τους και μετά τις
λεπτομέρειές τους για να σχηματίσει τη συνολική του εικόνα.
Tips
Αν το παιδί είναι τύπος…
…οπτικός: Διαγράμματα,
σκίτσα ή φωτογραφίες θα το βοηθήσουν πολύ στην κατανόηση του μαθήματος.
Μάθετέ του να υπογραμμίζει με έντονο χρώμα τα σημαντικά κομμάτια που
πρέπει να θυμάστε και, όποτε είναι εφικτό, ενισχύστε τη διαδικασία της
μάθησης με σχετικά CDROM.
…ακουστικός: Η εργασία με ομάδα είναι πολύ χρήσιμη, αφού θα μπορεί να συζητάει για το μάθημα και να ακούει όσα θα πρέπει να θυμάται.
…λεκτικός: Ο
προφορικός αλλά και ο γραπτός λόγος είναι το δυνατό του σημείο, γι’
αυτό προτιμά τα θεωρητικά μαθήματα, αλλά χρησιμοποιώντας τον μπορεί να
εξελίξει τις ικανότητές τους και στα πιο πρακτικά.
…σειριακός: Ακολουθεί
τη θεωρία βήμα βήμα χωρίς να παραλείπει τίποτα. Δώστε του τα δεδομένα
και βοηθήστε το να τα βάλει σε μια σειρά για να μπορεί να τα θυμάται
καλύτερα.
…σφαιρικός:
Μια περίληψη του μαθήματος είναι χρήσιμη βοήθεια για να μπορέσει να το
κατανοήσει λεπτομερώς. Βοηθήστε το επίσης να συνδέσει τη νέα ύλη με αυτά
που ήδη έχει μάθει.
…ενεργητικός: Η
συνεργασία με τους συμμαθητές του και οι συζητήσεις μαζί τους (ή μαζί
με εσάς) για το μάθημα και τις πληροφορίες που διδάχτηκαν θα το
βοηθήσουν πολύ.
…στοχαστικός: Βεβαιωθείτε
ότι κάνει συχνά διαλείμματα στη διάρκεια της μελέτης σας και ότι
προσπαθεί να μην αποστηθίζει απλώς το μάθημα αλλά να το κατανοεί σε
βάθος. Εάν κρατά σημειώσεις την ώρα του μαθήματος ή γράψει μια δική του
περίληψη θα βοηθηθεί επίσης στο να το μάθει καλύτερα.
…αισθητηριακός: Βρείτε χειροπιαστά και πρακτικά παραδείγματα για να το βοηθήσετε να κατανοήσει καλύτερα τις αφηρημένες έννοιες και τις θεωρίες.
…διαισθητικός:
Αντιστοιχίστε τις πληροφορίες που πρέπει να μάθει με γενικότερες
θεωρίες. Αφιερώστε χρόνο στην επανάληψη και επιστήσατε την προσοχή του
στην πιθανότητα να κάνει λάθη από βιασύνη.
Ποθητού Μαρία
